Abu Sayeed Chowdhury

1.1. Kelahiran dan Latar Belakang Keluarga

Chowdhury dilahirkan pada 31 Januari 1921, di kampung Nagbari, Upazila Kalihati, di Daerah Tangail, yang pada masa itu merupakan sebahagian daripada Daerah Mymensingh dalam Kepresidenan Bengal, India British (kini Bangladesh). Beliau berasal dari keluarga zamindar Muslim Bengali yang berpengaruh. Bapanya, Abdul Hamid Chowdhury, adalah seorang tokoh terkemuka yang pernah berkhidmat sebagai Speaker Dewan Undangan Negeri Pakistan Timur. Abdul Hamid Chowdhury juga pernah dianugerahkan gelaran "Khan Bahadur" oleh Empayar British, namun beliau kemudian mengembalikan gelaran tersebut sebagai protes terhadap kekejaman British dan untuk menyuarakan penentangannya terhadap empayar.

1.2. Pendidikan

Perjalanan akademik Chowdhury bermula di Kolej Kepresidenan di Kolkata, di mana beliau menamatkan pengajian pada tahun 1940. Beliau kemudian melanjutkan pengajian di Universiti Calcutta, memperoleh ijazah sarjana dan ijazah undang-undang pada tahun 1942. Selepas Perang Dunia Kedua, beliau pergi ke London untuk melengkapkan latihan undang-undang dan memperoleh kelayakan sebagai peguam (bar-at-law).

2.1. Kerjaya Perundangan

Chowdhury memulakan kerjaya perundangannya dengan menyertai Bar Mahkamah Tinggi Calcutta pada tahun 1947. Selepas Pemisahan India, beliau berpindah ke Dhaka dan menyertai Bar Mahkamah Tinggi Dhaka pada tahun 1948. Pada tahun 1960, beliau dilantik sebagai Peguamcara Agung Pakistan Timur. Kerjaya kehakimannya melonjak apabila beliau dilantik sebagai Hakim Tambahan Mahkamah Tinggi Dhaka pada 7 Julai 1961 oleh Presiden Pakistan ketika itu, Ayub Khan. Beliau disahkan sebagai hakim Mahkamah Tinggi Dhaka dua tahun kemudian. Selain itu, beliau juga merupakan ahli Suruhanjaya Perlembagaan dari tahun 1960 hingga 1961, dan Pengerusi Lembaga Pembangunan Bengali dari tahun 1963 hingga 1968.

2.2. Peranan Akademik dan Diplomatik Awal

Pada tahun 1969, Chowdhury dilantik sebagai Naib Canselor Universiti Dhaka. Semasa berada di Geneva pada tahun 1971, beliau meletak jawatan dari jawatan Naib Canselor sebagai protes terhadap tindakan genosid yang dilakukan oleh tentera Pakistan di Pakistan Timur. Dari Geneva, beliau kemudian pergi ke United Kingdom dan menjadi utusan khas Kerajaan Mujibnagar yang ditubuhkan sementara.

Pada 24 April 1971, sebuah organisasi payung, The Council for the People's Republic of Bangladesh in UK, telah dibentuk di Coventry, United Kingdom, oleh warga Bengali ekspatriat, dan sebuah jawatankuasa pemandu lima anggota majlis itu telah dipilih oleh mereka. Beliau berkhidmat sebagai Pesuruhjaya Tinggi untuk Republik Rakyat Bangladesh di London dari 1 Ogos 1971 hingga 8 Januari 1972, memainkan peranan penting dalam usaha diplomatik semasa Perang Pembebasan Bangladesh.

2.3. Penglibatan dalam Pergerakan Kemerdekaan

Penglibatan Abu Sayeed Chowdhury dalam Perang Pembebasan Bangladesh adalah kritikal. Tindakannya meletak jawatan sebagai Naib Canselor Universiti Dhaka pada tahun 1971 sebagai protes terhadap genosid yang dilakukan oleh tentera Pakistan di Pakistan Timur menunjukkan komitmennya terhadap perjuangan kemerdekaan. Beliau kemudiannya berkhidmat sebagai utusan khas Kerajaan Mujibnagar, memainkan peranan diplomatik yang penting dari luar negara untuk mendapatkan sokongan antarabangsa bagi kemerdekaan Bangladesh. Peranannya sebagai Pesuruhjaya Tinggi Bangladesh pertama ke United Kingdom dari Ogos 1971 hingga Januari 1972 adalah bukti kepimpinan dan sumbangannya dalam membentuk sokongan global untuk negara yang baru lahir itu.

2.4. Presiden Bangladesh

Selepas pembebasan Bangladesh, Chowdhury kembali ke Dhaka dan dipilih sebagai Presiden Bangladesh pada 12 Januari 1972. Beliau sekali lagi dipilih sebagai Presiden pada 10 April 1973. Walau bagaimanapun, pada Disember tahun yang sama, beliau meletak jawatan sebagai Presiden dan dilantik sebagai utusan khas untuk hubungan luar negara dengan pangkat menteri.

2.5. Peranan Pasca-Presiden dan Antarabangsa

Pada 8 Ogos 1975, Abu Sayeed Chowdhury dilantik ke dalam kabinet Sheikh Mujibur Rahman sebagai Menteri Pelabuhan dan Perkapalan. Selepas pembunuhan Sheikh Mujibur Rahman, beliau menjadi Menteri Luar Negeri dalam kabinet Presiden Khondaker Mostaq Ahmad pada Ogos 1975, jawatan yang dipegangnya sehingga 7 November tahun yang sama.

Di peringkat antarabangsa, Chowdhury terus menyumbang dalam bidang hak asasi manusia. Pada tahun 1978, beliau dipilih sebagai ahli Jawatankuasa Kecil Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu mengenai Pencegahan Diskriminasi dan Perlindungan Minoriti. Kemuncak penglibatan antarabangsanya adalah pada tahun 1985, apabila beliau dipilih sebagai Pengerusi Suruhanjaya Hak Asasi Manusia Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu. Sebagai pengiktirafan atas sumbangannya, beliau dianugerahkan gelaran Deshikottam oleh Universiti Visva-Bharati. Selain itu, Universiti Calcutta menganugerahkan beliau ijazah kehormat Doktor Undang-Undang.

5.1. Kontroversi Politik

Salah satu aspek paling kontroversi dalam kerjaya politik Abu Sayeed Chowdhury adalah penyertaannya dalam kabinet kerajaan baharu sejurus selepas pembunuhan Sheikh Mujibur Rahman pada Ogos 1975. Beliau dilantik sebagai Menteri Luar Negeri dalam kabinet Presiden Khondaker Mostaq Ahmad, yang mengambil alih kuasa selepas pembunuhan tersebut. Pada masa itu, beliau membuat kenyataan yang memuji pentadbiran baharu, dengan menyatakan, "Presiden Khondaker Mostaq Ahmad percaya kepada demokrasi dan beliau ingin mengembalikan suasana demokratik di negara ini." Tindakan dan kenyataan ini telah menimbulkan perdebatan dan kritikan mengenai peranannya dalam tempoh yang bergolak itu.

5.2. Pengiktirafan dan Kritikan

Secara keseluruhan, Abu Sayeed Chowdhury diiktiraf atas sumbangannya yang besar sebagai seorang jurist, pendidik, diplomat, dan negarawan. Peranannya sebagai Naib Canselor Universiti Dhaka yang meletak jawatan sebagai protes terhadap genosid, usahanya sebagai utusan khas Kerajaan Mujibnagar, dan perkhidmatannya sebagai Pesuruhjaya Tinggi pertama di London adalah bukti komitmennya terhadap kemerdekaan dan kedaulatan Bangladesh. Sumbangannya dalam bidang hak asasi manusia, terutamanya sebagai Pengerusi Suruhanjaya Hak Asasi Manusia PBB, juga sangat dihargai.

Namun, penglibatannya dalam kabinet pasca-pembunuhan Sheikh Mujibur Rahman dan kenyataannya yang menyokong pentadbiran Khondaker Mostaq Ahmad telah menjadi titik kritikan. Tindakan ini dilihat oleh sesetengah pihak sebagai kompromi terhadap prinsip-prinsip demokrasi atau sokongan terhadap rejim yang kontroversi. Walaupun begitu, penilaian terhadap beliau sering kali mempertimbangkan keseluruhan kerjayanya yang luas dan sumbangannya yang pelbagai kepada Bangladesh dan masyarakat antarabangsa.