1. Kehidupan Awal dan Latar Belakang
Carl Stumpf dilahirkan di Wiesentheid, Franconia, di Kerajaan Bavaria, dalam sebuah keluarga terkemuka. Bapanya ialah doktor mahkamah negara, dan keluarganya termasuk saintis serta ahli akademik, seperti datuknya yang mengkaji kesusasteraan Perancis abad ke-18 dan ahli falsafah Kant serta Schelling. Stumpf menunjukkan bakat muzik yang luar biasa sejak kecil; beliau telah belajar bermain biola pada usia 7 tahun. Menjelang usia 10 tahun, beliau telah menguasai lima instrumen lain dan menulis komposisi muzik pertamanya. Semasa kecil, Stumpf sering sakit, oleh itu pendidikan awalnya dijalankan di rumah dengan datuknya sebagai tutor.
2. Pendidikan
Stumpf menghadiri gimnasium tempatan, di mana beliau mengembangkan minat mendalam terhadap falsafah, terutamanya karya-karya Plato, sebelum mendaftar di Universiti Würzburg pada usia 17 tahun. Beliau menghabiskan satu semester mempelajari estetika dan satu semester lagi mempelajari undang-undang. Pada semester ketiganya, beliau bertemu Franz Brentano, yang mengajar Stumpf untuk berfikir secara logik dan empirikal. Kuliah Brentano turut dihadiri oleh Anton Marty, Carl van Endert, Ernst Commer, Ludwig Schütz, dan Hermann Schell. Brentano juga menggalakkan Stumpf untuk mengambil kursus dalam sains semula jadi kerana beliau menganggap kedua-dua substansi dan kaedah sains penting untuk falsafah.
Selepas dua semester belajar dengan Brentano dan dengan galakan daripada mentornya, beliau berpindah ke Universiti Göttingen untuk belajar di bawah Hermann Lotze, seorang ahli teori persepsi Jerman. Di sana, beliau dianugerahkan doktor falsafah pada tahun 1868. Pada tahun 1869, beliau memasuki seminari dengan niat untuk menjadi paderi Katolik. Walau bagaimanapun, beliau tidak bersetuju dengan dogma ketidakbersalahan paus, lalu beliau kembali ke Universiti Göttingen untuk ijazah kedoktorannya. Beliau dianugerahkan venia legendi untuk falsafah pada tahun 1870 selepas menyiapkan tesisnya mengenai aksiom matematik, yang ditulis dalam bahasa Latin.
3. Kerjaya Akademik
Carl Stumpf memiliki kerjaya akademik yang cemerlang, memegang pelbagai jawatan profesor di universiti-universiti terkemuka dan menubuhkan institusi penting yang membentuk landasan psikologi eksperimen.
3.1. Jawatan Profesor dan Institusi Akademik
Tidak lama selepas itu, Stumpf diberi jawatan sebagai pengajar di Jabatan Falsafah Universiti Göttingen. Di sana, Stumpf bertemu Ernst Heinrich Weber dan Gustav Fechner, dan berkhidmat sebagai pemerhati dalam eksperimen psikologi mereka. Pendekatan teliti mereka terhadap masalah estetika, khususnya daya tarikan visual segi empat tepat dengan perkadaran yang berbeza, menarik minat Stumpf dan mengukuhkan tanggapan yang dipelajari daripada Brentano bahawa tindakan atau fungsi psikologi boleh dikaji secara empirikal.
Pada tahun 1873, Stumpf kembali ke Universiti Würzburg sebagai profesor di Jabatan Falsafah. Walaupun beliau terpaksa mengajar semua kursus falsafah dan psikologi disebabkan pemergian paksa Brentano dari universiti, Stumpf menyiapkan karya psikologi utamanya yang pertama, iaitu pemeriksaan persepsi visual, terutamanya persepsi kedalaman. Beliau mencadangkan penjelasan nativis untuk persepsi kedalaman, dan bukunya telah disebut sebagai sumbangan awal yang cemerlang kepada perdebatan antara pandangan nativis dan empiris mengenai persepsi. Beliau mempertikaikan tanggapan Kantian mengenai ruang sebagai "bentuk intuisi a priori" dalam bukunya, Über den psychologischen Ursprung der Raumvorstellung (Mengenai Asal Usul Psikologi Perwakilan Ruang, 1873). Beliau berhujah bahawa status ruang adalah Teilvorstellung atau "perwakilan separa", yang mesti dialami sebagai sebahagian daripada perwakilan yang lebih luas.
Beliau kemudiannya memegang jawatan di jabatan falsafah di Universiti Prague, Universiti Munich, dan Universiti Halle, sebelum akhirnya memperoleh jawatan profesor di Universiti Berlin pada tahun 1894. Di Berlin, beliau juga memegang jawatan tambahan sebagai pengarah Institut Psikologi Eksperimen di Berlin. Institut ini pada asalnya menduduki tiga bilik gelap, tetapi menjelang tahun 1920, ia telah berpindah ke dua puluh lima bilik di bekas Istana Imperial. Di Berlin, beliau juga mengajar penulis sastera modenisme Robert Musil. Dari tahun 1907 hingga 1908, Stumpf berkhidmat sebagai rektor Universiti Berlin.
Antara pembantu Carl Stumpf di Institut Psikologi Eksperimen Berlin termasuk:
| Nama | Tempoh Perkhidmatan |
|---|---|
| Friedrich Schumann (1863-1940) | 1894-1905 |
| Erich von Hornbostel (1877-1935) | 1905-1906 |
| Narziß Kasper Ach (1871-1946) | 1906-1907 |
| Hans Rupp (1880-1954) | 1907-1910 |
| Adhemar Gelb (1887-1936) | 1910-1912 |
| Johannes Gustav Alesh (1882-1967) | 1912-1921 |
3.2. Penubuhan Mazhab Psikologi Eksperimental Berlin
Stumpf memainkan peranan penting dalam penubuhan dan pengembangan Institut Psikologi Eksperimen di Universiti Berlin. Di bawah kepimpinannya, institut ini berkembang pesat dari tiga bilik kecil kepada dua puluh lima bilik di bekas Istana Imperial, menjadi pusat utama bagi penyelidikan psikologi. Di sinilah murid-muridnya, termasuk Max Wertheimer, Wolfgang Köhler, dan Kurt Koffka, kemudiannya membentuk Mazhab Berlin dalam psikologi Gestalt, yang menekankan kajian persepsi sebagai keseluruhan yang teratur.
3.3. Rektor Universiti Berlin
Dari tahun 1907 hingga 1908, Carl Stumpf berkhidmat sebagai rektor Universiti Berlin. Semasa tempoh ini, beliau bertanggungjawab ke atas pentadbiran tertinggi universiti, mengawasi hal ehwal akademik dan pentadbiran, serta mewakili universiti di peringkat awam. Jawatan ini mencerminkan kedudukan dan pengaruhnya yang tinggi dalam komuniti akademik Jerman.
4. Sumbangan Utama kepada Psikologi
Carl Stumpf membuat pencapaian penyelidikan teras yang signifikan dalam bidang psikologi, membentuk beberapa cabang disiplin ini.
4.1. Psikologi Nada (Tonpsychologie)
Stumpf memulakan karyanya mengenai sensasi dan persepsi nada muzik, yang dinamakan Tonpsychologie (Psikologi Nada), pada tahun 1875. Asalnya dirancang sebagai set empat jilid, dua jilid pertama diterbitkan pada tahun 1883 dan 1890, tetapi sebahagian besar jilid ketiga diterbitkan sebagai Konsonanz und Dissonanz. Dianggap sebagai sumbangan terbesarnya kepada psikologi, kajian ini menggunakan gabungan analisis teori dan pemerhatian empirikal. Beliau membincangkan selang nada dan siri nada, bersama dengan nada tunggal. Beliau membezakan antara fenomena dan fungsi mental, mencadangkan bahawa fenomena seperti nada, warna, dan imej adalah sama ada deria atau khayalan. Penyelidikan ini dimungkinkan oleh koleksi alat akustik yang sangat baik di Institut Fizik.
4.2. Fenomenologi
Stumpf menamakan kajian fenomena sebagai fenomenologi. Beliau melakukan pelbagai kajian mengenai ciri-ciri fenomenologi bunyi instrumen yang berbeza, penentu melodi, gabungan nada, dan konsonans dan disonans nada. Pendekatan fenomenologinya ini sangat mempengaruhi Edmund Husserl, yang dianggap sebagai bapa mazhab fenomenologi.
4.3. Muzikologi Perbandingan dan Etnomusikologi
Stumpf dianggap sebagai salah seorang perintis muzikologi perbandingan dan etnomusikologi. Ini didokumentasikan dalam kajiannya mengenai asal usul kognisi muzik manusia, Die Anfänge der Musik (Asal Usul Muzik, 1911). Karya ini menyoroti pendekatan interdisipliner beliau dalam memahami fenomena muzik dari perspektif psikologi dan budaya.
4.4. Kajian Fenomena Sensasional
Pada tahun 1903 dan 1904, Stumpf terlibat dalam dua episod pendedahan yang mendapat publisiti meluas berkaitan dengan fenomena sensasional. Pertama, seorang jurutera dari Prague mendakwa telah mencipta mesin yang boleh menukar gambar gelombang bunyi menjadi bunyi. Stumpf, selepas menghadiri demonstrasi, menulis artikel yang mencabar kesahihannya, menyebabkan mesin itu tidak pernah didengar lagi.
Walau bagaimanapun, kes Clever Hans, seekor kuda yang kelihatan genius milik Wilhelm von Osten, adalah lebih sensasional. Pada tahun 1907, Stumpf, bersama pembantunya Oskar Pfungst, berjaya membongkar misteri Clever Hans. Kuda itu didakwa boleh melakukan aritmetik dan tugas intelektual lain, tetapi Stumpf dan Pfungst menunjukkan bahawa Hans sebenarnya bertindak balas kepada isyarat halus yang tidak disengajakan daripada jurulatihnya. Pendedahan ini bukan sahaja menyelesaikan misteri itu tetapi juga menyumbang kepada penerimaan umum psikologi eksperimen sebagai bidang yang sah.
5. Falsafah dan Konsep
Carl Stumpf menganalisis perspektif falsafahnya, yang merangkumi konsep-konsep utama dan pandangannya mengenai hubungan minda-badan serta epistemologi.
5.1. Pandangan Falsafah
Stumpf membincangkan epistemologi dan masalah minda-badan. Pada tahun 1896, beliau mempengerusikan Kongres Psikologi Antarabangsa Ketiga dan menyampaikan ucapan perasmian mengenai hubungan antara minda dan badan; beliau menganjurkan kedudukan interaksionalisme yang menentang tanggapan popular paralelisme psikofizikal. Beliau juga membahaskan tanggapan Kantian mengenai ruang sebagai "bentuk intuisi a priori" dalam bukunya, Über den psychologischen Ursprung der Raumvorstellung (1873). Beliau berhujah bahawa status ruang adalah Teilvorstellung atau "perwakilan separa", yang mesti dialami sebagai sebahagian daripada perwakilan yang lebih luas.
5.2. Konsep Utama
Stumpf terkenal kerana memperkenalkan konsep "Sachverhalt" (keadaan hal) ke dalam falsafah. Konsep ini merujuk kepada fakta atau keadaan objektif yang boleh difahami atau dirujuk dalam pemikiran. Konsep ini kemudiannya disebarkan secara meluas melalui karya-karya Edmund Husserl, yang mengembangkannya lebih lanjut dalam fenomenologinya.
6. Pengaruh dan Warisan
Carl Stumpf memberikan pengaruh yang menentukan dan meninggalkan warisan akademik yang signifikan terhadap bidang-bidang kemudian seperti psikologi Gestalt, fenomenologi, dan psikologi eksperimen.
6.1. Pengaruh terhadap Psikologi Gestalt
Stumpf mempunyai pengaruh penting terhadap murid-muridnya Wolfgang Köhler dan Kurt Koffka, yang memainkan peranan penting dalam penubuhan psikologi Gestalt. Mazhab Berlin dalam psikologi Gestalt, yang diasaskan oleh murid-muridnya termasuk Max Wertheimer, berkembang dari Institut Psikologi Eksperimen yang dikendalikan oleh Stumpf. Beliau menyediakan persekitaran intelektual dan metodologi yang membolehkan perkembangan idea-idea Gestalt.
6.2. Pengaruh terhadap Fenomenologi
Stumpf juga memberikan impak yang besar terhadap pembangunan fenomenologi dan pengasasnya, Edmund Husserl. Konsep fenomenologi Stumpf, yang melibatkan kajian fenomena secara langsung, menjadi asas bagi pendekatan Husserl yang lebih sistematik terhadap disiplin tersebut. Hubungan antara Stumpf dan Husserl adalah salah satu pengaruh intelektual yang paling penting dalam sejarah falsafah dan psikologi moden.
6.3. Pengaruh terhadap Psikologi Eksperimental dan Sosial
Sebagai salah seorang perintis psikologi eksperimen, Stumpf menyumbang kepada penerimaan disiplin ini secara umum. Beliau juga mempengaruhi Kurt Lewin, yang merupakan sebahagian daripada kumpulan Gestalt dan memainkan peranan penting dalam penubuhan psikologi sosial eksperimen di Amerika Syarikat. Pendekatan empirikal dan metodologi penyelidikan yang ditekankan oleh Stumpf menjadi asas bagi banyak perkembangan dalam psikologi eksperimen dan sosial.
7. Anugerah dan Kehormatan
Carl Stumpf menerima beberapa penghormatan dan pengiktirafan utama sepanjang kerjaya akademiknya:
- Pada tahun 1890, beliau dipilih sebagai ahli penuh Akademi Sains Bavaria.
- Pada tahun 1896, Stumpf mempengerusikan Kongres Psikologi Antarabangsa Ketiga.
- Sejak tahun 1929, beliau menjadi ahli Pour le Mérite untuk Sains dan Seni.
8. Karya Utama
Carl Stumpf menerbitkan beberapa karya penting yang membentuk asas bagi psikologi dan falsafah moden:
- Verhältnis des Platonischen Gottes zur Idee des Guten (Hubungan Tuhan Platonik dengan Idea Kebaikan), 1869.
- Über den psychologischen Ursprung der Raumvorstellung (Mengenai Asal Usul Psikologi Perwakilan Ruang), 1873. Dalam karya ini, beliau membahaskan tanggapan Kantian mengenai ruang.
- Tonpsychologie (Psikologi Nada), 2 jilid, 1883-1890. Ini dianggap sebagai sumbangan terbesarnya kepada psikologi, mengkaji fenomena nada, selang nada, harmoni, dan timbre.
- Psychologie und Erkenntnistheorie (Psikologi dan Epistemologi), 1891.
- Tafeln zur Geschichte der Philosophie (Jadual Sejarah Falsafah), 1896.
- Die pseudo-aristotelischen Probleme der Musik (Masalah Pseudo-Aristotelian Muzik), 1897.
- Eröffnungsrede des Präsidenten, Prof. Dr. Carl Stumpf (Ucapan Perasmian Presiden, Prof. Dr. Carl Stumpf), 1897.
- Der Entwicklungsgedanke in der gegenwärtigen Philosophie (Idea Pembangunan dalam Falsafah Kontemporari), 1899 dan 1900.
- Tontabellen (Jadual Nada), 1901.
- Zur Einteilung der Wissenschaften (Mengenai Pengelasan Sains), 1906.
- Erscheinungen und psychische Funktionen (Fenomena dan Fungsi Psikik), 1906.
- Die Wiedergeburt der Philosophie (Kelahiran Semula Falsafah), 1907.
- Richtungen und Gegensätze in der heutigen Psychologie (Arah dan Pertentangan dalam Psikologi Hari Ini), 1907.
- Vom ethischen Skeptizismus (Mengenai Skeptisisme Etika), 1908.
- Das Berliner Phonogrammarchiv (Arkib Fonogram Berlin), 1908.
- Philosophische Reden und Vorträge (Ucapan dan Kuliah Falsafah), 1910.
- Das psychologische Institut (Institut Psikologi), 1910.
- Konsonanz und Konkordanz (Konsonans dan Konkordans), 1910.
- Die Anfänge der Musik (Asal Usul Muzik), 1911. Kajian perintis mengenai asal usul kognisi muzik manusia.
- Zum Gedächtnis Lotzes (Mengenang Lotze), 1917.
- Empfindung und Vorstellung (Sensasi dan Perwakilan), 1918.
- Erinnerungen an Franz Brentano (Kenangan Franz Brentano), 1919.
- Singen und Sprechen (Nyanyian dan Pertuturan), 1924.
- Phonetik und Ohrenheilkunde (Fonetik dan Otologi), 1925.
- Die Sprachlaute. Experimentell-phonetische Untersuchungen. Nebst einem Anhang über Instrumentalklänge (Bunyi Pertuturan: Kajian Fonetik Eksperimen, Dengan Lampiran Mengenai Bunyi Instrumen), 1926.
- Gefühl und Gefühlsempfindung (Perasaan dan Sensasi Perasaan), 1928.
- William James nach seinen Briefen. Leben - Charakter - Lehre (William James Melalui Surat-suratnya: Kehidupan - Watak - Ajaran), 1928.
- Selbstdarstellung (Autobiografi), 1924.
- Schriften zur Psychologie (Tulisan-tulisan Mengenai Psikologi), 1997 (diterbitkan semula).
- Erkenntnislehre (Teori Pengetahuan), Jilid 1 (1939) dan Jilid 2 (1940).
9. Tahun-tahun Akhir
Sebahagian besar karya Stumpf pada tahun-tahun berikutnya tidak lagi melibatkan penyelidikan sensasional atau menarik seperti kes Clever Hans. Dengan meletusnya Perang Dunia Pertama, ramai pelajar meninggalkan Institut Psikologi Eksperimen untuk berjuang dalam perang. Selain itu, perang antara Jerman dan negara-negara Bersekutu mengganggu banyak hubungan profesional yang beliau miliki dengan ahli psikologi lain. Stumpf bersara dari Universiti Berlin pada tahun 1921 dan digantikan sebagai pengarah institut psikologi oleh bekas muridnya, Wolfgang Köhler.
10. Kehidupan Peribadi
Maklumat terperinci mengenai kehidupan peribadi Carl Stumpf, termasuk perkahwinan dan keluarganya, adalah terhad dalam sumber yang ada. Beliau berasal dari keluarga terkemuka yang mempunyai latar belakang saintis dan ahli akademik.
11. Kematian
Carl Stumpf meninggal dunia pada 25 Disember 1936.
