Fazl-e-Haq Khairabadi

1.1. Kelahiran dan Latar Belakang

Fazl-e-Haq Khairabadi dilahirkan dalam sebuah keluarga Muslim India pada tahun 1796 atau 1797 di Khairabad, Sitapur. Bapanya, Imam Fazl-e-Iman, berkhidmat sebagai Sadr al-Sadur, iaitu penasihat utama kepada Empayar Mughal dalam hal ehwal keagamaan. Latar belakang keluarga ini meletakkan asas kukuh bagi pendidikan dan kerjaya awal Fazl-e-Haq.

1.2. Pendidikan dan Kerjaya Awal

Sejak usia muda, Fazl-e-Haq menunjukkan bakat luar biasa dalam pengajian. Beliau mula mengajar seawal usia 13 tahun, menunjukkan penguasaan ilmunya yang mendalam. Pada tahun 1828, beliau dilantik ke jawatan mufti di Jabatan Qaza, satu kedudukan penting yang mengiktiraf kehebatannya dalam bidang perundangan Islam. Disebabkan ilmu pengetahuannya yang luas dan kecerdikannya, beliau dianugerahkan gelaran Allamah dan kemudiannya dihormati sebagai seorang Sufi yang agung. Beliau juga dikenali sebagai Imam dalam logik, falsafah, dan sastera, dan para ulama menganggapnya sebagai rujukan muktamad dalam mengeluarkan fatwa atau keputusan agama. Fazl-e-Haq dan anaknya, Abdul Haq Khairabadi, turut menubuhkan Madrasah Khairabad di utara India, yang menjadi pusat pendidikan bagi ramai ulama.

2.1. Teologi dan Fiqh

Fazl-e-Haq Khairabadi mengikut mazhab Hanafi dalam bidang fiqh (perundangan Islam) dan berpegang kepada aliran teologi Maturidi. Beliau diakui sebagai pakar terkemuka dalam bidang logik, falsafah, dan sastera, dengan kebolehan yang tiada tandingan dalam tiga disiplin ini.

Selain menjadi seorang ulama yang mendalam dalam pengajian Islam dan teologi, beliau juga seorang tokoh sastera yang cemerlang, terutamanya dalam sastera Urdu, Arab, dan Parsi. Lebih daripada 400 bait puisi dalam bahasa Arab dikaitkan dengan beliau. Atas permintaan penyair terkenal Mirza Ghalib, beliau menyunting diwan pertama Ghalib, yang menunjukkan kedudukannya yang tinggi dalam dunia sastera.

2.2. Penolakan terhadap Shah Ismail Dehlvi

Salah satu sumbangan teologi penting Khairabadi ialah penolakannya terhadap doktrin yang dipegang oleh Shah Ismail Dehlvi, khususnya yang berkaitan dengan konsep Imkan al-Kidhb (kemungkinan Tuhan berbohong). Pada tahun 1825, Khairabadi mengeluarkan fatwa-fatwa menentang doktrin ini. Beliau membantah keras Taqwiyat al-Iman karya Ismail Dehlvi melalui bukunya yang berpengaruh, Tahqeeq al-Fatwa Fi Abtal al-Taghwa.

2.3. Fatwa Menentang Wahhabisme

Dalam kerjayanya, Fazl-e-Haq Khairabadi menulis pelbagai Masnavi menentang fahaman Wahhabisme. Beliau secara khusus mengeluarkan fatwa menentang doktrin Imkan al-Kidhb (kemungkinan Allah berbohong) yang dikemukakan oleh Ismail Dehlvi, yang dianggap sebagai leluhur intelektual bagi golongan Deobandi. Pendokong kemudian seperti Rashid Ahmad Gangohi, pengasas Darul Uloom Deoband, menerima doktrin Imkan al-Kidhb dengan menyatakan bahawa Tuhan mempunyai kemampuan untuk berbohong. Doktrin ini berpendapat bahawa kerana Tuhan Maha Kuasa, Tuhan berupaya untuk berbohong. Gangohi juga menyokong doktrin Imkan al-Nazir yang menyatakan bahawa Tuhan mempunyai kemampuan untuk melantik nabi tambahan selepas Nabi Muhammad, dan nabi-nabi lain yang setara dengan Nabi Muhammad.

Walau bagaimanapun, Allamah Fazl-e-Haq Khairabadi menolak teori-teori ini dengan tegas. Beliau berhujah bahawa berdasarkan Al-Quran dan Hadis, Nabi Muhammad adalah nabi terakhir, dan tidak mungkin ada nabi atau "utusan" lain selepas baginda. Untuk mempercayai bahawa mungkin ada Muhammad lain memerlukan anggapan bahawa Allah telah melakukan sesuatu yang bertentangan dengan apa yang telah dinyatakan dalam Al-Quran, iaitu, bahawa Allah telah berbohong. Khairabadi menekankan bahawa berbohong adalah suatu kecacatan, dan adalah mustahil bagi Allah untuk mempunyai kecacatan.

3.1. Penentangan terhadap Pemerintahan Kolonial British

Seiring dengan meningkatnya perjuangan rakyat India menentang penjajahan British, Khairabadi mengadakan beberapa mesyuarat peribadi dengan Maharaja Mughal, Bahadur Shah Zafar, yang berterusan sehingga Mei 1857. Mesyuarat-mesyuarat ini menunjukkan penglibatan awalnya dalam merancang penentangan terhadap British. Beliau adalah seorang aktivis yang kuat menentang pendudukan British, menggerakkan usaha untuk menamatkan pemerintahan kolonial.

3.2. Pemberontakan 1857 dan Fatwa

Pada 26 Jun 1857, apabila Jeneral Bakht Khan, bersama tenteranya seramai 14,000 orang, tiba di Delhi dari Bareilly, Fazl-e-Haq Khairabadi menyampaikan khutbah Jumaat yang dihadiri oleh ramai ulama Muslim. Dalam khutbah tersebut, beliau mengeluarkan fatwa agama yang menyokong jihad terhadap kerajaan kolonial. Fatwa ini ditandatangani oleh ulama-ulama terkemuka termasuk Sadruddin Azurda, Abdul Qadir, Faizullah Dehalvi, Faiz Ahmed Badayuni, Wazir Khan, dan Syed Mubarak Shah Rampuri. Melalui fatwa ini, beliau berjaya menginspirasi dan mendorong orang ramai untuk menyertai Pemberontakan India 1857. Selepas fatwa Khairabadi dikeluarkan, pihak British mengerahkan tentera seramai kira-kira 90,000 orang di sekitar Delhi untuk melindungi kepentingan mereka dan membendung penyebaran jihad. Salah satu sebab utama tercetusnya perang adalah ketakutan di kalangan rakyat bahawa kerajaan British yang beragama Kristian akan menghancurkan agama mereka dan menukar orang India kepada agama Kristian.

3.3. Penangkapan, Perbicaraan, dan Pembuangan

Pada 30 Januari 1859, Fazl-e-Haq Khairabadi ditangkap oleh pihak berkuasa British di Khairabad, Sitapur atas tuduhan menghasut keganasan. Beliau dibicarakan dan didapati bersalah kerana menggalakkan pembunuhan dan peranannya dalam pemberontakan. Pihak berkuasa menganggapnya sebagai individu yang memiliki "kecerdasan dan ketajaman luar biasa yang harus dianggap sebagai ancaman paling berbahaya kepada kehadiran British di India, dan oleh itu mesti diusir dari daratan India." Beliau dituduh sebagai kekuatan utama di sebalik dahagi, yang memujuk orang ramai untuk bangkit menentang pihak Syarikat, berkempen dan memotivasi rakyat untuk menyertai dahagi dengan menyebutnya sebagai perang kemerdekaan, dan mengeluarkan fatwa yang menghasut keganasan serta menyampaikan ucapan-ucapan yang provokatif.

Beliau memilih untuk membela dirinya sendiri di mahkamah. Cara beliau mempertahankan kesnya sangat meyakinkan sehingga majistret yang mempengerusikan perbicaraan hampir menulis penghakiman untuk membebaskannya. Namun, Khairabadi sendiri mengaku telah mengeluarkan fatwa tersebut, menyatakan bahawa beliau tidak boleh berbohong. Atas pengakuan ini, beliau dijatuhi hukuman penjara seumur hidup di Kepulauan Andaman, dan hartanya dirampas oleh pesuruhjaya kehakiman mahkamah Awadh. Beliau tiba di Pulau Andaman pada 8 Oktober 1859, menaiki kapal wap Fire Queen, dan kekal dipenjarakan di sana sehingga kematiannya pada tahun 1861.

4.1. Karya Utama

Antara karya-karya utama Fazl-e-Haq Khairabadi termasuk:

• Tahqeeq al-Fatwa Fi Abtal al-Taghwa: Sebuah karya penting yang menyanggah Taqwiyat al-Iman oleh Shah Ismail Dehlvi.
• al-Thawra al-Hindiyya: Sebuah analisis terperinci mengenai perang dan peristiwa-peristiwa Pemberontakan India 1857. Karya ini dianggap sebagai buku pertama yang mengupas peristiwa-peristiwa tahun 1857.
• al-Hidayah al-Sayyidiyya
• al-Raudh al-Majud : Maslahi Wahdat al-Wujud Ki Buland Payah Takhliq
• al-Ḥashiyya lil-Mawlawi Fazl e Haq Khairabadi ʻala Sharh al-Salam lil-Qadi Mubarak

4.2. Aktiviti Sastera

Selain sumbangan ilmiahnya, Fazl-e-Haq Khairabadi juga mempunyai personaliti sastera yang menonjol, terutamanya dalam sastera Arab, Urdu, dan Parsi. Lebih daripada 400 bait puisi dalam bahasa Arab dikaitkan dengan beliau, menunjukkan bakatnya sebagai seorang penyair. Beliau juga dikenali kerana interaksi dan pertukaran pendapat yang cerdas dengan Mirza Ghalib dan tokoh-tokoh penyair, penulis, serta intelektual sezaman yang lain, termasuk penglibatannya dalam menyunting diwan pertama Mirza Ghalib atas permintaan penyair itu sendiri.

5.1. Hubungan Keluarga

Fazl-e-Haq Khairabadi berasal dari keturunan Farooqui. Bapanya ialah Imam Fazl-e-Iman. Salah seorang anaknya, Abdul Haq Khairabadi, juga merupakan seorang ulama terkemuka dan dihormati yang dianugerahkan gelaran Shams al-Ulama. Abdul Haq dikenali sebagai sarjana rasionalis dan merupakan guru kepada Majid Ali Jaunpuri. Cucu beliau ialah Muztar Khairabadi, seorang penyair terkenal. Keturunan beliau seterusnya termasuk penyair dan penulis lirik terkenal Jan Nisar Akhtar (cucu cicitnya), serta tokoh-tokoh perfilman moden seperti Javed Akhtar, Farhan Akhtar, dan Zoya Akhtar. Fazl-e-Haq dan anaknya, Abdul Haq Khairabadi, juga bersama-sama menubuhkan Madrasah Khairabad di utara India, di mana ramai sarjana mendapat pendidikan.

5.2. Gelaran dan Penghormatan

Atas kedalaman ilmu dan kehebatannya, Fazl-e-Haq dianugerahkan gelaran Allamah, yang menandakan statusnya sebagai sarjana yang sangat berpengetahuan. Beliau kemudiannya dihormati sebagai seorang Sufi yang agung, menunjukkan dimensi rohani dalam kehidupannya. Beliau juga diberi gelaran Imam dalam logik, falsafah, dan sastera, mengukuhkan reputasinya sebagai seorang intelektual yang serba boleh dan pakar dalam pelbagai bidang.