Francesco Rosi

1.1. Kehidupan Awal dan Latar Belakang

Rosi dilahirkan di Naples pada tahun 1922. Bapanya bekerja dalam industri perkapalan, tetapi juga seorang kartunis yang pernah ditegur kerana lukisan satira beliau terhadap Benito Mussolini dan Raja Vittorio Emmanuel III.

Semasa Perang Dunia Kedua, Rosi belajar di kolej bersama Giorgio Napolitano, yang kemudiannya menjadi Presiden Itali.

1.2. Pendidikan dan Aktiviti Awal

Beliau mempelajari undang-undang sebelum memulakan kerjaya sebagai ilustrator buku kanak-kanak. Pada masa yang sama, beliau mula bekerja sebagai wartawan untuk Radio Napoli. Di sana, beliau menjalin persahabatan dengan Raffaele La Capria, Aldo Giuffrè, dan Giuseppe Patroni Griffi, yang kemudiannya sering berkolaborasi dengannya.

1.3. Kemunculan dalam Pawagam

Kerjaya beliau dalam bidang hiburan bermula pada tahun 1946 sebagai pembantu kepada Ettore Giannini untuk produksi pentas karya Salvatore Di Giacomo. Beliau kemudian memasuki industri filem dan bekerja sebagai pembantu kepada Luchino Visconti dalam filem La Terra Trema (1948) dan Senso (1954). Beliau juga menulis beberapa skrip, termasuk Bellissima (1951) dan The City Stands Trial (1952), serta merakam beberapa adegan untuk filem Red Shirts (1952) arahan Goffredo Alessandrini. Pada tahun 1956, beliau bersama-sama mengarah filem Kean - Genio e sregolatezza (Kean - Genius and recklessness) dengan Vittorio Gassman, yang mengisahkan pelakon Shakespearean Edmund Kean.

Kemunculannya sebagai pengarah solo adalah dengan filemnya pada tahun 1958, La sfida (The Challenge), yang berdasarkan kisah bos Camorra Pasquale Simonetti, dikenali sebagai 'Pasquale 'e Nola', dan Pupetta Maresca. Sifat realis filem ini menimbulkan kekecohan kerana menyinggung kawalan mafia terhadap kerajaan. Rosi sendiri menyatakan, "Seorang pengarah membuat filem pertamanya dengan semangat dan tanpa mengambil kira apa yang telah berlaku sebelumnya." Namun, David Shipman mengulas bahawa filem ini adalah "pengolahan semula La Terra Trema, dengan aria Visconti digantikan oleh naturalisme Cesare Zavattini".

Pada tahun berikutnya, beliau mengarah The Magliari (1959), di mana watak utamanya, seorang pendatang Itali di Jerman, mengembara antara Hamburg dan Hanover dan berhadapan dengan bos mafia Neapolitan Camorra untuk mengawal pasaran kain. Shipman menulis bahawa I magliari juga mengenai penipu, dan mereka adalah penipu saingan (Alberto Sordi, Renato Salvatori) yang memangsa rakan senegara mereka, pekerja imigran di Jerman. Sordi, seperti protagonis dalam La sfida, berjaya memusuhi rakan sekerjanya lebih daripada saingannya - dan ini akan menjadi tema berterusan dalam filem-filem Rosi. Buat masa ini, kedua-dua filem berakhir dengan kekecewaan, dan ia semakin lemah dengan pemahaman naratif yang tidak pasti - walaupun itu sebahagiannya tersembunyi dalam pengendalian adegan individu yang bertenaga dan fotografi oleh Gianni Di Venanzo.

2.1. Karya Awal Pengarahan (1950-an)

Francesco Rosi memulakan kerjaya pengarahannya dengan filem-filem yang menunjukkan gaya realisme dan mula menyentuh tema-tema sosial yang mendalam. Filem sulungnya, La sfida (The Challenge, 1958), yang berdasarkan kisah bos Camorra Pasquale Simonetti, menimbulkan kontroversi kerana sifat realisnya yang menyinggung kawalan mafia terhadap kerajaan. Rosi menyatakan bahawa filem ini dibuat dengan semangat tanpa mengambil kira karya sebelumnya, namun pengkritik melihatnya sebagai pengolahan semula La Terra Trema arahan Luchino Visconti.

Pada tahun berikutnya, beliau mengarah The Magliari (1959), yang mengisahkan penipu saingan di kalangan pekerja imigran Itali di Jerman. Filem ini, seperti La sfida, berakhir dengan kekecewaan dan menunjukkan tema watak utama yang memusuhi rakan sekerja lebih daripada saingan. Walaupun naratifnya kurang pasti, pengendalian adegan individu dan fotografi oleh Gianni Di Venanzo dipuji.

2.2. Filem Kritikan Politik dan Sosial (1960-an - 1970-an)

Rosi merupakan salah seorang tokoh utama dalam pawagam Itali pasca-neorealisme yang berpolitik pada tahun 1960-an dan 1970-an, bersama-sama dengan Gillo Pontecorvo, Pier Paolo Pasolini, adik-beradik Taviani, Ettore Scola, dan Valerio Zurlini. Filem-filem beliau menangani isu-isu kontroversi Itali pasca-perang yang korup.

Filem beliau Salvatore Giuliano (1962), yang mengkaji kehidupan gangster Sicily Salvatore Giuliano menggunakan teknik flashback yang panjang, memenangi Silver Bear for Best Director di Festival Filem Antarabangsa Berlin ke-12. Filem ini, dengan "kesatuan landskap dan rakyat Sicily yang hebat", telah membina reputasi antarabangsa Rosi.

Pada tahun 1963, beliau mengarah Rod Steiger dalam filem Hands over the City (Le mani sulla città), di mana beliau mengecam pakatan sulit antara pelbagai jabatan kerajaan dan program pembangunan semula bandar di Naples. Filem ini dianugerahkan Golden Lion di Festival Filem Venice. Filem ini, bersama-sama Salvatore Giuliano, secara amnya dianggap sebagai filem pertamanya yang berkaitan dengan isu-isu politik, yang kemudiannya dinyatakan dalam lakonan Gian Maria Volonté yang fleksibel dan spontan. Rosi sendiri menjelaskan tujuan filem itu: "Apa yang menarik minat saya adalah bagaimana watak berkelakuan dalam hubungannya dengan kolektiviti masyarakat. Saya tidak membuat kajian watak tetapi kajian masyarakat. Untuk memahami bagaimana seorang lelaki dalam drama peribadinya, anda mesti mula memahaminya dalam kehidupan awamnya." Filem ini juga termasuk dalam senarai "100 filem Itali yang perlu diselamatkan" oleh Kementerian Warisan Budaya dan Aktiviti dan Pelancongan Itali.

Tahun 1972 hingga 1976 mengukuhkan reputasi Rosi di peringkat antarabangsa sebagai pengarah yang menangani subjek kontroversi seperti kematian misteri hartawan minyak Enrico Mattei (The Mattei Affair, 1972, yang memenangi Palme d'Or di Festival Filem Cannes); intrik politik di sekitar gangster Lucky Luciano (Lucky Luciano, 1974); dan rasuah dalam badan kehakiman, Illustrious Corpses (Cadaveri Eccellenti, 1976). Semasa persiapan The Mattei Affair, Rosi berhubung dengan Mauro De Mauro, wartawan Sicily yang dibunuh dalam keadaan misteri, dipercayai kerana siasatannya bagi pihak Rosi mengenai kematian presiden konglomerat minyak dan gas milik negara Itali Eni.

Lucky Luciano (1973) dibintangi oleh Gian Maria Volonté dengan Steiger dalam sub-plot mengenai seorang lagi Italo-Amerika. Edmond O'Brien muncul sebagai seorang pegawai PBB. Norman Mailer menyifatkan filem itu sebagai "yang paling teliti, yang paling bijaksana, yang paling benar, dan yang paling sensitif terhadap paradoks masyarakat jenayah".

Pada tahun 1976, diikuti oleh Illustrious Corpses (Cadaveri eccellenti), berdasarkan novel Equal Danger oleh Leonardo Sciascia, yang dibintangi oleh Lino Ventura. Filem ini sangat dipuji oleh Shipman, yang menggambarkannya sebagai: "sebuah filem yang begitu kaya, begitu kuat dan begitu menarik sehingga membuat penonton tercungap-cungap. ... Ini adalah filem, jarang dalam sejarah pawagam, di mana lokasi - berbanding dengan hiasan - adalah watak dengan haknya sendiri, mengulas tindakan." Menulis dalam The Observer, Russell Davies berkata, "Beberapa pengarah memilih rakaman mereka dengan kepintaran yang begitu hebat seperti ini".

Pada tahun 1979, Rosi mengarah Christ Stopped at Eboli, berdasarkan memoar dengan nama yang sama oleh Carlo Levi, sekali lagi dengan Volonté sebagai protagonis. Ia memenangi Hadiah Emas di Festival Filem Antarabangsa Moscow ke-11 dan memenangi BAFTA Award for Best Foreign Language Film pada tahun 1983. Rosi telah dijemput oleh perkhidmatan televisyen milik negara RAI untuk memilih subjek untuk penggambaran, dan program televisyen empat bahagian itu dipotong menjadi filem cereka berdurasi 141 minit yang beliau gambarkan sebagai "perjalanan melalui hati nurani saya sendiri". Shipman menulis, "filem itu mengekalkan semua misteri karya terbaik Rosi - satu siasatan di mana sekurang-kurangnya separuh jawapan dirahsiakan. Dalam siasatan ini terdapat penghormatan terhadap proses sejarah, tetapi gabungan seni dan dialektik yang biasanya megah dilembutkan oleh simpati yang jauh lebih mendalam daripada Il Momento Della Verità. Rakaman yang kadang-kadang sedar diri yang kita kaitkan dengan petani tidak dapat merosakkannya."

2.3. Filem tentang Perang dan Sastera

Filem Rosi pada tahun 1970, Many Wars Ago (Uomini contro), menangani kesia-siaan perang, memfokuskan pada Barisan Trentino 1916-17 semasa Perang Dunia Pertama, di mana pegawai Itali membuat tuntutan yang tidak realistik terhadap orang bawahan mereka. Ia berdasarkan novel Un anno sull'altopiano oleh Emilio Lussu. Filem ini dibintangi oleh Mark Frechette dan kosnya yang tinggi memerlukan kerjasama Yugoslavia. Shipman menulis: "Medan perang Alpine telah dicipta semula dengan imaginatif dan berdarah, dan difoto dalam warna keluli oleh Pasqualino De Santis, tetapi desakan Rosi untuk mengatakan sesuatu yang penting - tidak syak lagi sengit selepas dua filem terakhir - hanya menghasilkan klise: bahawa tentera adalah fanatik dan perang adalah neraka."

Rosi mengarah adaptasi filem Carmen (1984) dengan Plácido Domingo. Beliau kemudiannya mengerjakan Chronicle of a Death Foretold (1987), yang diadaptasi daripada novel oleh Gabriel García Márquez, yang dibintangi oleh Gian Maria Volonté, Ornella Muti, Rupert Everett, Anthony Delon, dan Lucia Bosè. Filem ini dirakam di Mompox, Colombia.

Filem terakhirnya sebagai pengarah ialah The Truce pada tahun 1997, berdasarkan memoar mangsa Holokus Primo Levi, dan dibintangi oleh John Turturro. Rosi menggambarkan filem itu dalam temu bual pada tahun 2008 dengan Variety sebagai "kembali kepada kehidupan."

2.4. Filem Terkenal Lain

Dalam The Moment of Truth (Il momento della verità, 1965), Rosi mengubah apa yang dirancang sebagai dokumentari tentang Sepanyol menjadi filem tentang matador Miguel Marco Miguelin. Shipman mengulas: "Rakaman skrin lebar dan berwarna corrida jauh lebih unggul daripada yang pernah dilihat di luar Sepanyol sebelum ini."

Selepas ini, Rosi beralih ke dunia dongeng filem yang tidak biasa dengan More Than a Miracle (juga berjudul Cinderella Italian Style dan Happily Ever After, Itali: C'era una volta - "Once Upon a Time ..."). Filem ini dibintangi oleh Sophia Loren dan Omar Sharif, walaupun Rosi pada awalnya meminta watak itu dimainkan oleh Marcello Mastroianni.

Selepas satu lagi filem yang berjaya, Three Brothers (Tre fratelli, 1981), dengan Philippe Noiret, Michele Placido, dan Vittorio Mezzogiorno, Rosi ingin mengadaptasi novel The Truce oleh Primo Levi, tetapi bunuh diri penulis itu pada April 1987 memaksa pembatalan projek tersebut. Filem itu akhirnya dibuat pada tahun 1997.

Pada tahun 1990, beliau mengarah The Palermo Connection (Dimenticare Palermo) dengan Jim Belushi, Mimi Rogers, Vittorio Gassman, Philippe Noiret, dan Giancarlo Giannini. Beliau juga terlibat dalam 12 registi per 12 città (1989), sebuah karya kolaborasi dengan 11 pengarah lain, dan mengarah dokumentari Neapolitan Diary (1992).

2.5. Kerjaya Penulisan Skrip

Francesco Rosi memberikan sumbangan penting sebagai penulis skrip untuk filem-filemnya sendiri dan juga untuk pengarah lain. Beliau menulis skrip asli untuk banyak filem arahannya, termasuk La sfida (1958), The Magliari (1959), Salvatore Giuliano (1962), Hands over the City (1963), The Moment of Truth (1964), More Than a Miracle (1967), The Mattei Affair (1971), Lucky Luciano (1973), dan Diario napoletano (1992).

Selain itu, beliau juga menulis skrip untuk filem-filem yang tidak diarahkan olehnya, seperti Bellissima (1951), The City Stands Trial (1952), Racconti romani (1955), dan The Bigamist (1956). Beliau juga mengadaptasi pelbagai subjek bukan asli untuk filem-filem arahannya sendiri, termasuk Kean - Genio e sregolatezza (1956, berdasarkan karya Alexandre Dumas dan Jean-Paul Sartre), Many Wars Ago (1970, dari Emilio Lussu), Illustrious Corpses (1976, dari novel Leonardo Sciascia), Christ Stopped at Eboli (1979, dari novel eponim Carlo Levi), Three Brothers (1981, berdasarkan cerita The Third Son oleh Andrei Platonov), Carmen (1984, dari opera Georges Bizet), Chronicle of a Death Foretold (1987, dari novel Gabriel García Márquez), The Palermo Connection (1990, dari novel eponim Edmonde Charles-Roux), dan The Truce (1997, dari novel eponim Primo Levi).

5.1. Anugerah Festival Filem Utama

Francesco Rosi telah memenangi pelbagai anugerah berprestij di festival filem antarabangsa utama:

• Festival Filem Cannes**:
  • 1972: Palme d'Or untuk filem The Mattei Affair.
• Festival Filem Venice**:
  • 1963: Golden Lion untuk filem Hands over the City.
  • 2012: Golden Lion for Lifetime Achievement (Anugerah Pencapaian Sepanjang Hayat).
  • 1958: Jury Special Prize dan San Giorgio Prize untuk filem La sfida.
• Festival Filem Antarabangsa Berlin**:
  • 1962: Silver Bear for Best Director untuk filem Salvatore Giuliano.
  • 2008: Honorary Golden Bear (Anugerah Beruang Emas Kehormat) untuk Pencapaian Sepanjang Hayat.
• Festival Filem Antarabangsa Moscow**:
  • 1979: Grand Prix untuk filem Christ Stopped at Eboli.

5.2. Anugerah Kebangsaan dan Antarabangsa

Rosi juga menerima akreditasi daripada persatuan pengkritik filem dan badan-badan anugerah lain:

• BAFTA**:
  • 1983: BAFTA Award for Best Foreign Language Film untuk filem Christ Stopped at Eboli.
  • 1986: Pencalonan untuk Filem Bahasa Asing Terbaik untuk Carmen.
• David di Donatello Award**:
  • 1965: Pengarah Terbaik untuk The Moment of Truth.
  • 1976: Pengarah Terbaik dan Filem Terbaik untuk Illustrious Corpses.
  • 1979: Pengarah Terbaik dan Filem Terbaik untuk Christ Stopped at Eboli.
  • 1981: Pengarah Terbaik dan Skrip Terbaik untuk Three Brothers.
  • 1985: Pengarah Terbaik, Filem Terbaik, dan Sinematografi Terbaik untuk Carmen.
  • 1997: Filem Terbaik dan Pengarah Terbaik untuk The Truce.
• Nastro d'Argento (Sindacato Nazionale Giornalisti Cinematografici Italiani)**:
  • 1959: Filem Asli Terbaik untuk La sfida (The Challenge).
  • 1963: Pengarah Terbaik untuk Salvatore Giuliano.
  • 1981: Pengarah Terbaik untuk Three Brothers.
  • 2014: Anugerah Pencapaian Sepanjang Hayat.
• Anugerah Akademi**:
  • 1981: Pencalonan untuk Anugerah Akademi untuk Filem Bahasa Asing Terbaik untuk Three Brothers.
• Festival Filem Antarabangsa Bari (BIF)**:
  • 2010: "Premio Federico Fellini" untuk kecemerlangan artistik.
• Boston Film Critics Association Award**:
  • 1981: Filem Bahasa Asing Terbaik untuk Tre fratelli.

5.3. Pingat dan Kehormatan Negara

Francesco Rosi juga menerima pingat kehormatan negara sebagai pengiktirafan sumbangannya:

• 1987: Grande ufficiale dell'Ordine al merito della Repubblica Italiana (Pegawai Besar Order of Merit Republik Itali).
• 1995: Cavaliere di gran croce dell'Ordine al merito della Repubblica Italiana (Kesatria Salib Besar Order of Merit Republik Itali).
• 2009: Officier de la Légion d'honneur (Pegawai Legion of Honour).

Selain itu, pada 27 Oktober 2010, beliau menjadi warga kehormat Matelica, tempat kelahiran Enrico Mattei. Pada tahun 2013, beliau dianugerahkan kewarganegaraan kehormat Matera, di mana beliau telah merakam tiga filemnya.