1. Gambaran Keseluruhan
Frank Hsieh Chang-ting (lahir 18 Mei 1946) adalah seorang ahli politik Taiwan dan bekas peguam bela yang memainkan peranan penting dalam peralihan Taiwan menuju demokrasi dan pengukuhan hubungan antarabangsa. Beliau adalah salah seorang pengasas bersama Parti Progresif Demokratik (DPP) dan pernah berkhidmat sebagai pengerusi parti dua kali. Sepanjang kerjayanya, Hsieh memegang beberapa jawatan penting, termasuk ahli Majlis Bandaraya Taipei, ahli Yuan Perundangan, dan Datuk Bandar Kaohsiung selama dua penggal (1998-2005). Sebagai Datuk Bandar Kaohsiung, beliau terkenal dengan usaha pemulihan alam sekitar, terutamanya pembersihan Sungai Cinta, dan pembangunan infrastruktur pengangkutan seperti MRT Kaohsiung.
Beliau kemudiannya dilantik sebagai Perdana Menteri Republik China dari 2005 hingga 2006 di bawah Presiden Chen Shui-bian. Pada pilihan raya presiden Republik China 2008, Hsieh menjadi calon DPP tetapi tewas kepada Ma Ying-jeou. Dari 2016 hingga 2024, beliau berkhidmat sebagai wakil (Duta Besar) Taiwan ke Jepun, di mana beliau berusaha memperkukuh hubungan dua hala dan terlibat dalam isu-isu diplomatik penting. Falsafah politik beliau berpusat pada "perdamaian dan kewujudan bersama" dan beliau telah menyokong isu-isu sosial progresif seperti perkahwinan sejenis. Walaupun menghadapi beberapa kontroversi sepanjang kerjayanya, Frank Hsieh diiktiraf atas sumbangan besar beliau kepada pembangunan demokrasi dan masyarakat di Taiwan.
2. Awal Kehidupan dan Pendidikan
Frank Hsieh memiliki latar belakang yang pelbagai dari segi pendidikan dan kerjaya awal undang-undang, yang membentuk asas kepada penglibatan beliau dalam politik Taiwan.
2.1. Zaman Kanak-kanak dan Latar Belakang Akademik
謝長廷Xiè ChángtíngBahasa Cina (Frank Hsieh) dilahirkan pada 18 Mei 1946, di Dadaocheng, Taipei, Taiwan. Beliau merupakan anak lelaki kedua daripada lima beradik dalam keluarga seorang tabib Cina. Semasa di sekolah menengah, beliau aktif dalam gimnastik dan pernah memenangi kejohanan dalam acara gelang di Sukan Wilayah Taiwan. Sebelum memasuki universiti, beliau bekerja sebagai penjual makanan. Beliau memperoleh ijazah Sarjana Muda Undang-undang (LL.B.) dari Universiti Nasional Taiwan. Selepas itu, beliau melanjutkan pengajian di Universiti Kyoto, Jepun, di mana beliau memperoleh ijazah sarjana dan melengkapkan kerja kursus doktor falsafah dalam jurisprudens di Sekolah Siswazah Undang-undang, walaupun tanpa melengkapkan disertasi. Pengalaman beliau di Jepun ini sangat memberi impak, terutamanya apabila membandingkan keadaan di Taiwan di bawah pemerintahan undang-undang tentera dengan kebebasan di Jepun, yang mendorong beliau ke arah perjuangan keadilan. Pengaruh pendidikan Jepun ini turut membentuk pandangan beliau mengenai hubungan Taiwan-Jepun.
2.2. Kerjaya Undang-undang Awal
Frank Hsieh memulakan kerjaya sebagai peguam dari tahun 1969 hingga 1981. Pada tahun 1976, beliau kembali ke Taiwan kerana bapanya jatuh sakit. Beliau kemudiannya menyertai Persatuan Undang-undang Perbandingan China (kini Persatuan Undang-undang Taiwan) yang diasaskan oleh Yao Chia-wen, di mana beliau berkenalan dengan tokoh-tokoh penting seperti Chen Shui-bian dan Su Tseng-chang. Peranan beliau sebagai peguam bela dalam perbicaraan ketenteraan yang menyusuli Insiden Kaohsiung pada tahun 1980 merupakan titik tolak penting yang mendorong beliau untuk menceburi politik dan berjuang menentang penindasan rejim Kuomintang. Insiden ini menjadi katalisator bagi gerakan demokrasi di Taiwan, dan peranan Hsieh sebagai pembela hak asasi manusia dalam kes tersebut menaikkan profilnya sebagai pejuang keadilan.
3. Kerjaya Politik
Frank Hsieh memainkan peranan penting dalam peralihan Taiwan menuju demokrasi, bermula dari gerakan menentang rejim autoritarian sehingga memegang jawatan tertinggi dalam kerajaan.
3.1. Penubuhan Parti Progresif Demokratik
Sebelum penubuhan Parti Progresif Demokratik (DPP) pada tahun 1986, Hsieh, bersama Chen Shui-bian dan Lin Cheng-chieh, dikenali sebagai "Tiga Musketeers" dalam gerakan Tangwai yang menuntut reformasi demokrasi. Hsieh adalah salah seorang pengasas utama parti tersebut dan merupakan individu yang mencadangkan nama parti yang digunakan sehingga kini. Beliau juga memainkan peranan penting dalam penyusunan draf platform parti, yang meletakkan asas ideologi DPP. Beliau pernah berkhidmat sebagai pengerusi parti sebanyak dua kali, pada tahun 2000-2002 dan pada tahun 2008 (sebagai pemangku).
3.2. Aktiviti Politik Awal
Kerjaya politik Frank Hsieh bermula sebagai ahli Majlis Bandaraya Taipei, di mana beliau berkhidmat selama dua penggal dari 1981 hingga 1988. Beliau kemudiannya dipilih ke Yuan Perundangan pada tahun 1989 dan memenangi pemilihan semula pada tahun 1992, berkhidmat sebagai ahli perundangan selama dua penggal sehingga 1996. Pada tahun 1994, beliau bertanding dalam pemilihan Datuk Bandar Taipei tetapi tewas dalam pemilihan utama kepada Chen Shui-bian yang kemudiannya memenangi jawatan tersebut. Pada September 1995, Frank Hsieh telah dicalonkan sebagai Naib Presiden bersama Peng Ming-min mewakili Parti Progresif Demokratik dalam pilihan raya presiden Republik China 1996. Pasangan ini menduduki tempat kedua dengan perolehan 21.1% undian.
3.3. Jawatan Datuk Bandar Kaohsiung
Pada tahun 1997, Hsieh berjaya merundingkan penyerahan diri seorang penjenayah dalam krisis tebusan keluarga Alexander, meningkatkan profil nasionalnya. Pada tahun 1998, Frank Hsieh memenangi pilihan raya Datuk Bandar Kaohsiung dengan margin yang tipis, mengalahkan penyandang daripada Kuomintang, Wu Den-yih, dengan 4,565 undi. Beliau berkhidmat selama dua penggal dari 1998 hingga 2005. Pentadbiran beliau memfokuskan kepada pembangunan bandar dan pemuliharaan alam sekitar, serta peningkatan kualiti air di sungai-sungai sekitarnya. Salah satu pencapaian utamanya ialah usaha membersihkan Sungai Cinta (Love River) yang tercemar teruk, yang bermula pada tahun 1999 dan berakhir pada tahun 2002. Projek pemulihan ini telah mengembalikan kecantikan semula jadi sungai tersebut dan meningkatkan tarikan bandar. Beliau juga menyokong penempatan pelabuhan Kaohsiung, yang pada masa itu dikendalikan oleh kerajaan pusat, di bawah bidang kuasa Kerajaan Bandaraya Kaohsiung, satu langkah yang dilihat sebagai meningkatkan autonomi tempatan. Frank Hsieh juga bertanggungjawab besar dalam penubuhan MRT Kaohsiung, projek infrastruktur pengangkutan awam yang moden dan penting. Projek-projek ini, termasuk perancangan bandar yang fungsional dan pemulihan sungai, mendapat sokongan padu daripada warga Kaohsiung, dengan kadar kepuasan rakyat setinggi 82.6% pada Disember 2004. Beliau dipilih semula untuk penggal empat tahun pada tahun 2002, mengalahkan Huang Jun-ying dari Parti Utama Rakyat dengan 24,838 undi (3.22%).
3.4. Jawatan Perdana Menteri
Pada Januari 2005, Frank Hsieh dilantik sebagai Perdana Menteri Republik China, jawatan yang memerlukan beliau meninggalkan jawatannya sebagai Datuk Bandar Kaohsiung. Beliau berkhidmat dari 1 Februari 2005 hingga 25 Januari 2006. Semasa memegang jawatan, beliau berdepan dengan cabaran seperti skandal pekerja asing MRT Kaohsiung, di mana ahli politik Kuomintang menggesa beliau meletak jawatan. Frank Hsieh akhirnya meletak jawatan sebagai Perdana Menteri berikutan kekalahan teruk Parti Progresif Demokratik dalam pilihan raya tempatan 2005 ("Three-in-One"), yang dianggap sebagai tanggungjawab beliau terhadap prestasi buruk parti. Walaupun beliau mencalonkan diri dalam pilihan raya Datuk Bandar Taipei 2006, beliau tewas kepada calon KMT Hau Lung-pin dengan 166,216 undi (12.92%). Pada Februari 2007, beliau memimpin delegasi Taiwan ke Sarapan Doa Nasional Amerika Syarikat ke-55 di Washington, D.C., yang dihoskan oleh Jawatankuasa Kongres A.S. dan dihadiri oleh Presiden George W. Bush.
3.5. Kempen Pilihan Raya Presiden 2008
Frank Hsieh secara rasmi mengumumkan hasratnya untuk bertanding dalam pilihan raya presiden 2008 pada 16 Februari 2007. Beliau memenangi 45% undi dalam pemilihan utama Parti Progresif Demokratik dan diisytiharkan sebagai calon DPP setelah tiga lawan utamanya mengakui kekalahan. Pada Julai 2007, Hsieh melawat Amerika Syarikat, menamakan lawatan itu sebagai "Perjalanan Cinta dan Kepercayaan" (「愛與信任」之旅Bahasa Cina). Pada September 2007, Hsieh secara terbuka menyatakan beliau bertanding untuk jawatan presiden "Negara Taiwan" (台灣國Bahasa Cina), menekankan pentingnya mengakui Taiwan sebagai sebuah negara sebelum berunding dengan negara lain. Sebagai tindak balas terhadap idea Ma Ying-jeou mengenai "pasaran bersama rentas selat", Hsieh berpendapat bahawa jika Taiwan hanya menumpukan pada ekonomi, ia akan berakhir seperti Hong Kong dan Makau, yang mana matlamat mereka hanya untuk mencari wang. Hsieh percaya bahawa meningkatkan ekonomi adalah sama penting dengan memelihara maruah negara, dan matlamat pembangunan ekonomi bukan hanya untuk mencari wang, tetapi juga untuk meningkatkan kebahagiaan rakyat. Beliau juga pernah menuduh Ma Ying-jeou memiliki "kad hijau" A.S. Walaupun siasatan dimulakan terhadap dakwaan rasuah terhadapnya pada 2007, beliau tidak didakwa. Berikutan prestasi buruk DPP dalam pilihan raya perundangan 2008, Hsieh menggantikan Chen Shui-bian sebagai pengerusi parti. Walau bagaimanapun, beliau kalah dalam pilihan raya presiden 2008 kepada Ma Ying-jeou dari Kuomintang dengan margin yang lebih besar daripada jangkaan, iaitu 17%. Kekalahan ini amat teruk bagi beliau dan DPP, menyebabkan beliau meletak jawatan sebagai pengerusi parti untuk mengambil tanggungjawab atas kekalahan itu. Beliau pernah menyatakan bahawa beliau tidak akan bertanding jawatan lagi jika kalah, namun pada Julai 2010, beliau kembali menjadi ahli jawatankuasa tetap pusat DPP.
3.6. Wakil ke Jepun
Pada Mac 2016, Frank Hsieh menerima jawatan sebagai wakil Taiwan ke Jepun dalam pentadbiran Tsai Ing-wen. Beliau mengumumkan pelantikan itu pada akhir April dan melakukan lawatan rasmi pertamanya ke Jepun pada 9 Jun. Perlantikan beliau, seorang "pakar Jepun" (知日派chinitohaBahasa Jepun) yang mempunyai hubungan baik dengan negara itu, dinilai positif dan selaras dengan dasar "southbound" baru pentadbiran Tsai. Beliau berkhidmat sebagai wakil (Duta Besar) dari 2016 hingga pertengahan Ogos 2024. Semasa tempoh perkhidmatannya, beliau berusaha memperkukuh hubungan dua hala antara Taiwan dan Jepun, termasuk mengadakan perbincangan mengenai kemungkinan penarikan balik sekatan import makanan dari Wilayah Fukushima yang dikenakan akibat bencana nuklear Fukushima Daiichi pada 2011. Usaha beliau dalam diplomasi rakyat juga terserlah, seperti kunjungan beliau ke Prefektur Kumamoto selepas gempa bumi 2016 untuk menyampaikan bantuan dan mengukuhkan semangat kerjasama. Beliau juga menghadiri majlis pertabalan Maharaja Naruhito pada 2019 sebagai tetamu yang dihormati, menunjukkan usaha diplomatik Taiwan yang gigih. Beliau meninggalkan jawatannya pada pertengahan Ogos 2024 dan digantikan oleh Lee I-yang.
4. Falsafah Politik dan Hubungan Rentas Selat
Frank Hsieh terkenal dengan falsafah politiknya yang mengutamakan perdamaian dan dialog, terutamanya dalam isu-isu sensitif seperti hubungan rentas selat, sambil juga mempromosikan nilai-nilai progresif dalam masyarakat.
4.1. Ideologi Politik Teras
Salah satu falsafah politik teras Frank Hsieh ialah advokasi beliau untuk "perdamaian dan kewujudan bersama" (和解と共生wakai to kyōseiBahasa Jepun) dalam politik. Pendekatan ini menunjukkan komitmen beliau terhadap penyelesaian konflik melalui dialog dan toleransi, bertujuan untuk mencapai keharmonian dalam masyarakat. Beliau percaya bahawa pembangunan ekonomi harus seiring dengan pemeliharaan martabat nasional dan peningkatan kebahagiaan rakyat, bukan hanya semata-mata mencari keuntungan. Beliau juga berpendapat bahawa walaupun Kepulauan Senkaku (atau Kepulauan Diaoyu) adalah sebahagian daripada Taiwan, isu kedaulatan dan hak perikanan harus dibezakan, dengan cadangan untuk menangguhkan sementara perbincangan mengenai kedaulatan.
4.2. Pandangan Mengenai Hubungan Rentas Selat
Dalam konteks hubungan rentas selat, Frank Hsieh telah menggariskan perspektif dan inisiatif khusus. Pada Oktober 2012, beliau membuat lawatan lima hari ke Tanah Besar China sebagai pegawai DPP berpangkat tertinggi yang pernah berkunjung, walaupun dalam kapasiti peribadi. Beliau melawat Xiamen dan Kepulauan Dongshan di Fujian, serta Beijing, di mana beliau bertemu dengan Menteri Luar Negeri Dai Bingguo, Presiden Persatuan Hubungan Merentasi Selat Chen Yunlin, dan Pengarah Pejabat Hal Ehwal Taiwan Wang Yi.
Semasa lawatan ini dan lawatan ke Amerika Syarikat pada April 2013, Hsieh mengulangi cadangan "Dua Pihak, Dua Perlembagaan" (兩岸各自憲法liǎng'àn gèzì xiànfǎBahasa Cina) sebagai alternatif kepada Konsensus 1992. Cadangan ini menekankan bahawa kedua-dua pihak di Selat Taiwan boleh wujud bersama jika mereka menghormati legitimasi perlembagaan masing-masing dan menerima perbezaan. Pada Jun 2013, beliau menghadiri forum dua hari mengenai hubungan rentas selat di Hong Kong, di mana beliau menegaskan pentingnya kepercayaan bersama antara DPP dan Beijing, serta memastikan semua pertukaran dua hala memberi manfaat kepada orang ramai dan memenuhi keperluan mereka. Beliau juga menambah bahawa mengimbangkan semula interaksi rentas selat adalah penting.
4.3. Advokasi untuk Isu Sosial
Frank Hsieh adalah penyokong kuat hak asasi manusia dan isu-isu sosial yang progresif. Beliau secara terbuka menyokong perkahwinan sejenis dan telah mengambil bahagian dalam acara seperti "Tokyo Rainbow Pride" pada 2023 dan 2024. Beliau menyatakan hasratnya untuk mempromosikan kepelbagaian cinta dan perkahwinan Taiwan, serta penghormatan terhadap hak asasi manusia. Beliau juga berhujah bahawa kejayaan Taiwan dalam mengesahkan perkahwinan sejenis dapat menjadi contoh bagi Jepun untuk mencapai kejayaan yang sama.
5. Kehidupan Peribadi
Frank Hsieh berkahwin dengan Yu Fang-chih (游芳枝Bahasa Cina). Mereka mempunyai seorang anak perempuan dan seorang anak lelaki. Anak lelaki mereka, Hsieh Wei-chou, telah berkhidmat sebagai ahli Majlis Bandaraya Taipei sejak 2014. Ibu Frank Hsieh meninggal dunia pada 2007. Beliau pernah terlibat dalam industri muzik, menyanyikan lagu tradisional Taiwan dalam penerbitan semula album Oh! Formosa pada tahun 2000, dan kemudiannya mengeluarkan album ocarina sendiri pada tahun 2005. Pada tahun 2005, Frank Hsieh mendakwa mempunyai keturunan separa Orang Asli Taiwan daripada suku Bunun dan menyatakan minatnya terhadap muzik Bunun. Beliau juga merupakan keturunan Han Cina generasi ketujuh dari suku Hoklo, dengan nenek moyangnya Hsieh Kuang-yu (謝光玉Bahasa Cina) berhijrah dari Tongshan, sebuah kampung di Wilayah Fujian, yang kini merupakan sebahagian daripada Kaunti Dongshan.
6. Warisan dan Penilaian
Frank Hsieh meninggalkan warisan yang signifikan dalam politik Taiwan, dikenali dengan sumbangannya kepada demokrasi, pembangunan bandar, dan diplomasi.
6.1. Pencapaian dan Penilaian Positif
Sebagai Datuk Bandar Kaohsiung, Frank Hsieh menerima pujian meluas atas usaha beliau dalam pembangunan semula bandar, termasuk pembersihan Sungai Cinta dan pembangunan MRT Kaohsiung, yang secara signifikan meningkatkan kualiti hidup penduduk dan infrastruktur bandar. Beliau juga dipandang tinggi kerana keupayaan diplomatiknya, terutamanya semasa berkhidmat sebagai Wakil Taiwan ke Jepun, di mana beliau memainkan peranan penting dalam memperkukuh hubungan dua hala dan mempromosikan dasar "southbound" Taiwan. Penglibatan beliau dalam gerakan Tangwai dan sumbangannya dalam penubuhan Parti Progresif Demokratik menandakan peranan kritikalnya dalam peralihan Taiwan daripada pemerintahan autoritarian kepada sebuah negara demokrasi pelbagai parti. Peranannya sebagai peguam bela dalam Insiden Kaohsiung juga menunjukkan komitmen awalnya terhadap hak asasi manusia dan keadilan. Falsafah beliau yang mengutamakan "perdamaian dan kewujudan bersama" serta advokasi beliau untuk isu-isu sosial progresif seperti perkahwinan sejenis mencerminkan pendekatan berpusat-kiri yang progresif dalam politik Taiwan, menjadikan beliau tokoh yang dihormati dalam landskap politik negara.
6.2. Kritikan dan Kontroversi
Sepanjang kerjaya politik Frank Hsieh, beliau juga menghadapi kritikan dan kontroversi. Salah satu isu yang muncul semasa jawatan Perdana Menteri beliau ialah skandal pekerja asing MRT Kaohsiung, yang menyaksikan parti pembangkang mendesak beliau untuk meletak jawatan. Selain itu, pada tahun 2008, apabila bekas Presiden Chen Shui-bian berdepan dengan tuduhan rasuah, anak perempuan Chen, Chen Hsing-yu, mendakwa bahawa Hsieh dan pemimpin DPP lain juga telah menerima wang daripada bapanya. Frank Hsieh dengan tegas menafikan tuduhan ini, walaupun beliau mengakui bantuan Chen Shui-bian dalam kempennya. Tuduhan ini, walaupun tidak membawa kepada dakwaan rasmi terhadap Hsieh, menimbulkan bayangan terhadap reputasi politiknya dan sering disebut oleh pihak lawan.
7. Rekod Pilihan Raya
| Tahun | Pilihan Raya | Jawatan | Kawasan | Parti | % Undi | Jumlah Undi | Kedudukan | Keputusan |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1981 | Pilihan Raya Ahli Majlis Bandaraya Taipei ke-4 | Ahli Majlis Bandaraya Taipei | Daerah Pilihan Raya Ketiga | Bebas | 15.03% | 17,823 | Dicalonkan | Menang |
| 1985 | Pilihan Raya Ahli Majlis Bandaraya Taipei ke-5 | Ahli Majlis Bandaraya Taipei | Daerah Pilihan Raya Ketiga | Bebas | 15.97% | 19,906 | Dicalonkan | Menang |
| 1986 | Pilihan Raya Legislatif Yuan Tambahan ke-1 (ke-5) | Ahli Legislatif Yuan | Daerah Pilihan Raya Bandaraya Taipei | DPP | Tidak Tersedia | Tidak Tersedia | Dicalonkan | Menang |
| 1989 | Pilihan Raya Legislatif Yuan Tambahan ke-1 (ke-6) | Ahli Legislatif Yuan | Daerah Pilihan Raya Pertama Bandaraya Taipei | DPP | 19.92% | 107,218 | ke-3 | Menang |
| 1992 | Pilihan Raya Legislatif Yuan ke-2 | Ahli Legislatif Yuan | Daerah Pilihan Raya Pertama Bandaraya Taipei | DPP | 13.79% | 83,264 | Dicalonkan | Menang |
| 1995 | Pilihan Raya Legislatif Yuan ke-3 | Ahli Legislatif Yuan | Senarai Perwakilan Seimbang | DPP | 33.60% | 3,128,601 | ke-1 (dalam senarai) | Menang |
| 1996 | Pilihan Raya Presiden/Naib Presiden Republik China ke-9 | Naib Presiden | Peringkat Nasional | DPP | 21.10% | 2,274,586 | ke-2 | Kalah |
| 1998 | Pilihan Raya Datuk Bandar Kaohsiung ke-2 | Datuk Bandar Kaohsiung | Bandaraya Kaohsiung | DPP | 48.71% | 387,797 | ke-1 | Menang |
| 2002 | Pilihan Raya Datuk Bandar Kaohsiung ke-3 | Datuk Bandar Kaohsiung | Bandaraya Kaohsiung | DPP | 50.04% | 386,384 | ke-1 | Menang |
| 2006 | Pilihan Raya Datuk Bandar Taipei ke-4 | Datuk Bandar Taipei | Bandaraya Taipei | DPP | 40.89% | 525,869 | ke-2 | Kalah |
| 2008 | Pilihan Raya Presiden/Naib Presiden Republik China ke-12 | Presiden | Peringkat Nasional | DPP | 41.55% | 5,444,949 | ke-2 | Kalah |
| 2012 | Pilihan Raya Legislatif Yuan ke-8 | Ahli Legislatif Yuan | Senarai Perwakilan Seimbang | DPP | 34.62% | 4,556,424 | ke-20 (dalam senarai) | Kalah |