1. Kehidupan dan Latar Belakang
Jean-Pierre Mocky mempunyai latar belakang peribadi yang membentuk pandangan dan kerjaya seninya, bermula dari kelahirannya di Nice kepada ibu bapa imigran dan pengalaman awal dalam dunia seni persembahan.
1.1. Kelahiran dan Keluarga
Jean-Pierre Mocky dilahirkan pada 6 Julai 1929 di Nice, Perancis. Walaupun tarikh lahir 1929 secara meluas diterima, beberapa sumber, terutamanya di Jepun, sebelum ini melaporkan tarikh lahirnya sebagai 6 Julai 1933. Beliau dilahirkan dengan nama Jean-Paul Adam Mokiejewski. Ibu bapanya adalah imigran Poland; ibunya, Jeanne Zylinska, beragama Katolik, manakala bapanya, Adam Mokiejewski, berketurunan Yahudi. Beliau berkahwin dengan Véronique Nordey dan mempunyai seorang anak lelaki, Stanislas Nordey, yang juga merupakan seorang pengarah.
1.2. Kehidupan Awal dan Pendidikan
Mocky memulakan kerjaya awalnya dalam dunia filem sebagai pelakon tambahan seawal tahun 1942, membuat penampilan pertamanya dalam filem Les visiteurs du soir arahan Marcel Carné. Pada zaman perang dan pasca-perang, beliau bekerja sebagai pemandu teksi untuk menyara hidup sambil mengejar kerjaya lakonan. Secara kebetulan, beliau bertemu dengan pelakon Pierre Fresnay sebagai penumpang teksi, yang kemudiannya menjadi penaungnya.
Beliau kemudiannya memasuki Konservatori Nasional Seni Muzik dan Tarian Paris (Paris National Conservatory of Music and Dance), di mana beliau belajar di bawah bimbingan Louis Jouvet. Di sana, beliau menjalin persahabatan rapat dengan Jean-Paul Belmondo. Untuk mengelakkan kekeliruan nama dengan Belmondo, beliau memutuskan untuk menukar nama pentasnya kepada "Jean-Pierre".
Pengalaman awal Mocky dalam industri filem termasuk bekerja sebagai penolong pengarah untuk pengarah Itali terkemuka. Beliau berkhidmat sebagai penolong pengarah kepada Luchino Visconti untuk filem Senso (1954) dan kepada Federico Fellini untuk filem La strada (1954). Pada tahun 1958, beliau bertemu dengan pengarah-pengarah Nouvelle Vague seperti Claude Chabrol, François Truffaut, dan Jean-Luc Godard. Walaupun sezaman dengan mereka dan mempunyai hubungan persahabatan, Mocky memilih untuk mengekalkan jarak dari gerakan Nouvelle Vague, mengembangkan gaya sinematiknya sendiri yang unik.
2. Kerjaya Perfileman
Kerjaya Jean-Pierre Mocky merangkumi pelbagai peranan dalam industri filem, menjadikannya seorang tokoh yang prolifik sebagai pengarah, pelakon, penulis skrip, dan penerbit.
2.1. Kerjaya Lakonan
Mocky memulakan kerjaya seninya sebagai pelakon di teater dan pawagam. Antara peranan lakonan awalnya termasuk dalam filem Les Casse-pieds (1948) arahan Jean Dréville, Orphée (1950) arahan Jean Cocteau, dan The Mask of the Gorilla (1957) arahan Bernard Borderie. Beliau juga muncul dalam The Eternal Husband (1946), Dieu a besoin des hommes (1950), Le Mariage de minuit (1950), La Neige était sale (1954), Le Grand Pavois (1954), dan Le Comte de Monte-Cristo (1954).
Walau bagaimanapun, beliau mencapai kemasyhuran terutamanya di Itali melalui peranannya dalam filem I vinti (1953) arahan Michelangelo Antonioni. Filem ini menjadi titik tolak yang meningkatkan popularitinya sebagai pelakon di Itali, membawa kepada banyak penampilan dalam filem-filem Itali. Beliau juga berlakon dalam filem Gli Sbandati (1955) dan Le rouge est mis (1957).
Sebagai seorang pengarah, Mocky sering membintangi filem-filem arahannya sendiri, termasuk Solo (1969), L'Albatros (1971), L'Ombre d'une chance (1973), Un Linceul n'a pas de poches (1974), Le Piège à cons (1979), Litan (1982), À mort l'arbitre (1984), Divine enfant (1988), Il gèle en enfer (1990), Monsieur Cauchemar (2015), dan Vidange (1998). Beliau juga muncul dalam filem arahan Jean-Luc Godard, Prénom Carmen (1983) dan Grandeur et décadence d'un petit commerce de cinéma (1986). Peranan lakonan terakhirnya termasuk dalam Americano (2011) dan siri TV Myster Mocky présente (2007-2013).
2.2. Kerjaya Pengarahan
Jean-Pierre Mocky pada asalnya menulis skrip untuk filem pertamanya, La Tête contre les murs (1959), dengan niat untuk mengarahkannya sendiri. Namun, penerbit memutuskan untuk menyerahkan tugas pengarahan kepada Georges Franju. Mocky bekerjasama dengan François Truffaut dalam penulisan skrip filem ini. Walaupun tidak diarahkan olehnya, filem itu mendapat pujian daripada Jean-Luc Godard dan memenangi 12 anugerah festival, kemudian diiktiraf sebagai sebuah karya agung pawagam Perancis.
Beliau membuat debut pengarahannya pada tahun berikutnya dengan filem Les Dragueurs (1959). Pada mulanya, Mocky ingin melakonkan rakannya, Jean-Paul Belmondo, sebagai watak utama, tetapi syarikat produksi memaksa beliau untuk mengambil Jacques Charrier, yang lebih popular pada masa itu.
Mocky terkenal dengan pendekatannya yang pantas dan cekap dalam penerbitan filem, sering bekerja dengan sumber yang terhad. Beliau adalah seorang pengarah yang sangat prolifik, menghasilkan banyak filem sepanjang kerjayanya. Walaupun filem-filemnya pada tahun 1990-an dan 2000-an kurang berjaya dari segi komersial, Mocky terus mengarah dengan semangat yang tinggi. Selepas kematiannya, sebuah pawagam di kawasan Strasbourg-Saint-Denis, Paris, telah dibeli untuk menayangkan karya-karya beliau sendiri serta filem-filem B-movie pilihan. Kebanyakan karya arahannya juga telah dikeluarkan dalam format DVD dengan reka bentuk jaket yang seragam.
2.3. Gaya dan Tema Filem
Pawagam Jean-Pierre Mocky sering bersifat satira dan secara amnya diilhamkan oleh realiti masyarakat. Pada awal tahun 1960-an, beliau mencapai khalayak ramai dengan komedi gila seperti Un drôle de paroissien (1963) dan La Grande Lessive (1968). Selepas peristiwa Mei 1968, beliau beralih kepada filem-filem yang lebih gelap. Contohnya, Solo (1969) menggambarkan sekumpulan anarkis muda, manakala L'Albatros (1971) mendedahkan rasuah ahli politik.
Pada tahun 1980-an, beliau kembali meraih kejayaan dengan filem yang mengecam keganasan dalam kalangan peminat bola sepak setahun sebelum tragedi Heysel berlaku, iaitu À mort l'arbitre (1984). Beliau juga mengarahkan sebuah komedi yang mengecam kemunafikan di sekitar Lourdes dalam filem Le Miraculé (1987). Pada awalnya, filem-filemnya didedikasikan untuk pemberontakan terhadap sekatan yang dikenakan oleh masyarakat. Kemudian, beliau menumpukan perhatian kepada farce, seperti dalam Bonsoir, di mana seorang gelandangan bernama Alex (lakonan Michel Serrault) berpura-pura menjadi kekasih seorang lesbian bernama Caroline (lakonan Claude Jade) untuk menyelamatkan warisannya daripada saudara-mara yang homofobia.
2.4. Kolaborasi Utama
Jean-Pierre Mocky sering bekerjasama dengan pelakon-pelakon terkenal sepanjang kerjayanya. Antara kolaborator utamanya termasuk Bourvil, yang muncul dalam empat filem arahannya: Un drôle de paroissien, La Cité de l'Indicible Peur, La Grande Lessive, dan L'Étalon. Beliau juga bekerjasama dengan Fernandel dalam filem L'Auberge rouge dan La Vie, serta Michel Simon dalam L'Ibis rouge.
Michel Serrault merupakan salah seorang kolaborator paling kerap Mocky, muncul dalam dua belas filem beliau, termasuk Le Miraculé. Pelakon lain yang sering bekerjasama dengannya termasuk Francis Blanche (lima filem, termasuk La Cité de l'Indicible Peur), Jacqueline Maillan (lima filem), dan Jean Poiret (lapan filem).
Mocky juga berjaya menarik bintang-bintang besar untuk berlakon dalam filem-filemnya, antaranya:
- Catherine Deneuve dalam Agent trouble
- Claude Jade dalam Bonsoir
- Jane Birkin dalam Noir comme le souvenir
- Jeanne Moreau dalam Le Miraculé
- Stéphane Audran dalam Les Saisons du plaisir
3. Anugerah dan Pengiktirafan
Jean-Pierre Mocky menerima beberapa anugerah dan penghormatan sepanjang kerjayanya yang cemerlang dalam industri filem. Pada tahun 2010, beliau dianugerahkan Prix Henri-Langlois sebagai pengiktirafan atas sumbangan sepanjang hayatnya kepada pawagam. Tiga tahun kemudian, pada tahun 2013, beliau menerima Anugerah Alphonse Allais.
Karya-karya Mocky juga mendapat pengiktirafan di festival-festival filem antarabangsa. Filem arahannya Un drôle de paroissien telah dimasukkan ke dalam bahagian pertandingan Festival Filem Antarabangsa Berlin ke-13 pada tahun 1963. Kemudian, pada tahun 1987, filem beliau Le Miraculé turut disenaraikan dalam Festival Filem Antarabangsa Berlin ke-37.
Sebagai penghormatan kepada sumbangannya, Festival Filem Antarabangsa Entrevues di Belfort mengadakan retrospektif penuh karyanya pada tahun 2012. Cinémathèque française juga mendedikasikan retrospektif kepadanya pada tahun 2014. Mocky sering digambarkan sebagai "tetamu tetap" Festival Polar de Cognac, dan pada tahun 2015, beliau dianugerahkan anugerah pencapaian seumur hidup Polar.
4. Filmografi
Jean-Pierre Mocky merupakan seorang pengarah dan pelakon yang sangat prolifik. Berikut adalah senarai komprehensif filem-filem yang diarahkan dan dilakonkan oleh beliau.
4.1. Karya Arahan
- 1959 : Les Dragueurs
- 1960 : Un couple
- 1961 : Snobs !
- 1962 : Les Vierges
- 1963 : Un drôle de paroissien
- 1964 : La Grande Frousse / La Cité de l'Indicible Peur
- 1966 : Votre argent ou votre vie
- 1966 : Les Compagnons de la marguerite
- 1968 : La Grande Lessive
- 1969 : Solo
- 1970 : L'Étalon
- 1971 : L'Albatros
- 1972 : Chut
- 1973 : L'Ombre d'une chance
- 1974 : Un Linceul n'a pas de poches
- 1975 : L'Ibis rouge
- 1976 : Le Roi des bricoleurs
- 1978 : Le Témoin
- 1979 : Le Piège à cons
- 1982 : Litan
- 1982 : Y a-t-il un Français dans la salle ?
- 1983 : À mort l'arbitre
- 1985 : Le Pactole
- 1986 : La Machine à découdre
- 1987 : Le Miraculé
- 1987 : Agent trouble
- 1987 : Les Saisons du plaisir
- 1988 : Une nuit à l'Assemblée Nationale
- 1988 : Nice is Nice (filem pendek)
- 1988 : Méliès 88
- 1988 : Divine enfant
- 1990 : Il gèle en enfer
- 1991 : La Méthode Barnol (filem pendek)
- 1991 : La vérité qui tue (filem pendek)
- 1991 : Dis-moi qui tu hais (filem pendek)
- 1991 : Ville à vendre
- 1992 : Le Mari de Léon
- 1992 : Bonsoir
- 1995 : Noir comme le souvenir
- 1997 : Robin des mers
- 1997 : Alliance cherche doigt
- 1998 : Vidange
- 1999 : Tout est calme
- 1999 : La candide madame Duff
- 2000 : Le Glandeur
- 2001 : La Bête de miséricorde
- 2002 : Les Araignées de la nuit
- 2003 : Le Furet
- 2004 : Touristes, oh yes !
- 2004 : Les Ballets écarlates
- 2005 : Grabuge!
- 2006 : Le Deal
- 2007 : Le Bénévole
- 2007 : 13 French Street
- 2007 : Le Diable en embuscade (filem pendek)
- 2010 : Colère
- 2011 : Crédit pour tous
- 2011 : Les Insomniaques
- 2011 : Le dossier Toroto
- 2012 : À votre bon cœur, mesdames
- 2013 : Le Mentor
- 2013 : Dors mon lapin
- 2013 : Le Renard jaune
- 2014 : Le Mystère des jonquilles
- 2014 : Calomnies
- 2015 : Tu es si jolie ce soir
- 2015 : Les Compagnons de la pomponette
- 2015 : Monsieur Cauchemar
- 2016 : Le Cabanon rose
- 2016 : Rouges étaient les lilas
- 2017 : Vénéneuses
- 2017 : Votez pour moi
- 2019 : Tous flics !
4.2. Karya Lakonan
- 1946 : The Eternal Husband
- 1949 : Orphée
- 1950 : Dieu a besoin des hommes
- 1950 : Le Mariage de minuit
- 1953 : I vinti
- 1954 : La Neige était sale
- 1954 : Le Grand Pavois
- 1954 : Le Comte de Monte-Cristo
- 1954 : Senso
- 1955 : Gli Sbandati
- 1957 : Le rouge est mis
- 1958 : Le Gorille vous salue bien
- 1959 : La Tête contre les murs
- 1963 : Un drôle de paroissien
- 1969 : Solo
- 1974 : Un Linceul n'a pas de poches
- 1982 : Litan
- 1983 : Prénom Carmen
- 1984 : À mort l'arbitre
- 1985 : Le Pactole
- 1986 : Grandeur et décadence d'un petit commerce de cinéma
- 1998 : Vidange
- 2007 : Dans les pas de Maurice Jarre
- 2007-2013 : Myster Mocky présente (Siri TV)
- 2011 : Americano
- 2013 : Le Renard jaune
- 2015 : Monsieur Cauchemar
- 2016 : Bénier
- 2017 : Ne Me Quitte Pas: Jean-Luc Godard
5. Kematian
Jean-Pierre Mocky meninggal dunia pada 8 Ogos 2019. Beliau menghembuskan nafas terakhirnya di Paris pada usia 90 tahun. Punca kematiannya dilaporkan adalah kegagalan buah pinggang.
6. Kesan dan Penilaian
Jean-Pierre Mocky meninggalkan kesan yang signifikan dalam industri perfileman Perancis dengan gaya dan pendekatannya yang unik. Beliau dikenali kerana menjadi seorang pengarah yang berani dan tidak konvensional, sering menghasilkan filem dengan sumber yang terhad dan jadual penggambaran yang pantas. Pendekatan ini membolehkannya mengekalkan kebebasan artistik dan menghasilkan banyak karya sepanjang kerjayanya.
Penerimaan kritikal terhadap karyanya sering bercampur, namun beliau diiktiraf atas satira sosialnya yang tajam dan kritikan terhadap kemunafikan masyarakat. Filem-filemnya, terutamanya yang dihasilkan pada tahun 1960-an dan 1980-an, berjaya menarik perhatian penonton yang luas dengan komedi gila dan drama gelap yang mencerminkan isu-isu sosial. Walaupun filem-filemnya pada tahun-tahun kemudian kurang mendapat kejayaan komersial, Mocky tetap bersemangat dalam menghasilkan karya, menunjukkan dedikasi yang tinggi terhadap seni perfileman.
Sumbangan Mocky kepada pawagam Perancis adalah unik kerana beliau sentiasa mengekalkan jarak dari gerakan-gerakan dominan seperti Nouvelle Vague, membangunkan suara dan gaya sinematiknya sendiri. Keupayaannya untuk bekerja dengan pelakon-pelakon terkenal dan bintang-bintang besar juga menyerlahkan pengaruhnya dalam menarik bakat ke dalam projek-projeknya. Selepas kematiannya, warisan Mocky diteruskan melalui penayangan karya-karyanya di pawagam yang dibelinya sendiri, serta pengeluaran DVD yang seragam, memastikan filem-filemnya terus diakses oleh generasi akan datang.