Maurice Wilkes

1.1. Kelahiran dan Latar Belakang Keluarga

Wilkes dilahirkan di Dudley, Worcestershire, England. Beliau merupakan anak tunggal kepada Ellen (Helen), née Malone (1885-1968), dan Vincent Joseph Wilkes (1887-1971), seorang kerani akaun di estet Earl of Dudley. Beliau dibesarkan di Stourbridge, West Midlands.

1.2. Zaman Kanak-kanak dan Pendidikan

Beliau mendapat pendidikan di King Edward VI College, Stourbridge. Semasa di sekolah, beliau mula diperkenalkan kepada radio amatur oleh guru kimianya. Dari tahun 1931 hingga 1934, beliau melanjutkan pengajian dalam Tripos Matematik di St John's College, Cambridge. Pada tahun 1936, beliau berjaya menamatkan pengajian PhD dalam bidang fizik, dengan tumpuan kepada penyiaran gelombang radio sangat panjang dalam ionosfera. Selepas itu, beliau dilantik ke jawatan fakulti junior di Universiti Cambridge, di mana beliau terlibat dalam penubuhan makmal pengkomputeran.

1.3. Perkhidmatan Tentera Semasa Perang Dunia II

Semasa Perang Dunia Kedua, Wilkes dipanggil untuk perkhidmatan tentera. Beliau bekerja dalam bidang radar di Telecommunications Research Establishment (TRE) dan juga terlibat dalam penyelidikan operasi. Pengalaman ini memberikannya pendedahan awal kepada teknologi dan metodologi yang berkaitan dengan pengkomputeran dan analisis data, yang kemudiannya mempengaruhi kerjaya saintifiknya.

2.1. Pengarah Makmal Matematik Universiti Cambridge

Pada tahun 1945, Wilkes dilantik sebagai pengarah kedua Makmal Matematik Universiti Cambridge, yang kemudiannya dikenali sebagai Makmal Komputer. Makmal ini pada awalnya mempunyai pelbagai peranti pengkomputeran, termasuk penganalisis pembezaan. Satu peristiwa penting yang membentuk hala tuju Wilkes ialah apabila Leslie Comrie meminjamkannya salinan draf awal John von Neumann mengenai EDVAC, sebuah komputer yang sedang dibangunkan oleh J. Presper Eckert dan John Mauchly di Moore School of Electrical Engineering. Wilkes terpaksa membaca draf tersebut semalaman kerana tiada kemudahan fotokopi pada masa itu dan beliau perlu mengembalikannya. Beliau segera menyedari bahawa dokumen itu menerangkan reka bentuk logik mesin pengkomputeran masa depan dan berhasrat untuk terlibat dalam reka bentuk dan pembinaan mesin sedemikian. Pada Ogos 1946, Wilkes belayar ke Amerika Syarikat untuk menghadiri Moore School Lectures, namun hanya sempat mengikuti dua minggu terakhir kuliah tersebut disebabkan kelewatan perjalanan. Semasa pelayaran pulang lima hari ke England, Wilkes melakar secara terperinci struktur logik mesin yang kemudiannya menjadi EDSAC.

2.2. Pendekatan Pragmatik dalam Pengkomputeran

Dengan pembiayaan sendiri yang tersedia di makmalnya, Wilkes segera memulakan kerja untuk membina sebuah mesin yang kecil dan praktikal, iaitu EDSAC (Electronic Delay Storage Automatic Calculator), sebaik sahaja beliau kembali ke Cambridge. Pendekatan beliau adalah sangat pragmatik: beliau tidak bertujuan untuk mencipta komputer yang lebih baik semata-mata, tetapi untuk menyediakan sebuah mesin yang berfungsi dan boleh digunakan oleh universiti dengan segera. Oleh itu, beliau hanya menggunakan kaedah yang telah terbukti untuk membina setiap bahagian komputer. Walaupun komputer yang dihasilkan lebih perlahan dan kecil berbanding komputer kontemporari lain yang dirancang, EDSAC merupakan komputer program tersimpan praktikal kedua yang berjaya disiapkan dan beroperasi sepenuhnya pada Mei 1949, lebih setahun lebih awal daripada EDVAC yang jauh lebih besar dan kompleks. Pendekatan ini memastikan bahawa Makmal Komputer Cambridge menjadi pusat inovasi yang berfungsi dan produktif dalam era awal pengkomputeran.

3.1. Reka Bentuk dan Pembinaan EDSAC

EDSAC, singkatan kepada Electronic Delay Storage Automatic Calculator, telah direka bentuk dan dibina di bawah arahan Maurice Wilkes. Ia mula beroperasi pada Mei 1949, menjadikannya komputer program tersimpan praktikal kedua di dunia. Untuk memori utamanya, EDSAC menggunakan garis tunda merkuri, yang merupakan teknologi canggih pada masa itu. Pada tahun 1950, Wilkes bersama David Wheeler menggunakan EDSAC untuk menyelesaikan persamaan pembezaan berkaitan dengan frekuensi gen dalam kertas kerja oleh Ronald Fisher. Ini menandakan penggunaan komputer pertama untuk masalah dalam bidang biologi, menunjukkan potensi pengkomputeran dalam sains hayat. Kejayaan EDSAC bukan sahaja membuktikan konsep komputer program tersimpan, tetapi juga menyediakan platform yang stabil untuk penyelidikan dan pembangunan selanjutnya.

3.2. Konsep Mikroprogram

Pada tahun 1951, Maurice Wilkes mengembangkan konsep mikroprogram (microprogramming^{Bahasa Inggeris}). Konsep ini timbul daripada kesedaran bahawa unit pemprosesan pusat (CPU) sesebuah komputer boleh dikawal oleh program komputer mini yang sangat khusus, disimpan dalam ROM berkelajuan tinggi. Idea ini secara drastik menyederhanakan pembangunan CPU, kerana ia membenarkan reka bentuk logik kawalan menjadi lebih modular dan mudah diurus. Mikroprogram pertama kali diterangkan pada Persidangan Perasmian Komputer Universiti Manchester pada tahun 1951, dan kemudiannya diperluaskan serta diterbitkan dalam IEEE Spectrum pada tahun 1955. Konsep ini menjadi asas kepada reka bentuk CPU moden dan kekal sebagai prinsip penting dalam seni bina komputer.

3.3. Komputer EDSAC 2 dan Titan

Konsep mikroprogram pertama kali dilaksanakan dalam EDSAC 2, yang juga menggunakan "hirisan bit" berganda yang serupa untuk menyederhanakan reka bentuk. Pemasangan tiub yang boleh ditukar ganti dan diganti digunakan untuk setiap bit pemproses. Komputer seterusnya untuk makmal Wilkes ialah Titan, sebuah usaha sama dengan Ferranti Ltd yang dimulakan pada tahun 1963. Titan akhirnya menyokong sistem perkongsian masa pertama di UK, yang diilhamkan oleh CTSS. Sistem ini menyediakan akses yang lebih luas kepada sumber pengkomputeran di universiti, termasuk sistem grafik perkongsian masa untuk CAD mekanikal. Ciri reka bentuk penting sistem operasi Titan ialah ia menyediakan akses terkawal berdasarkan identiti program, dan bukannya atau sebagai tambahan kepada identiti pengguna. Ia memperkenalkan sistem penyulitan kata laluan yang kemudiannya digunakan oleh Unix. Sistem pengaturcaraannya juga mempunyai sistem kawalan versi awal.

3.4. Konsep Pengaturcaraan dan Teknologi Rangkaian

Wilkes juga dikreditkan dengan idea label simbolik, makro, dan perpustakaan subrutin. Ini adalah pembangunan asas yang menjadikan pengaturcaraan jauh lebih mudah dan membuka jalan kepada bahasa pengaturcaraan aras tinggi. Kemudian, Wilkes bekerja pada sistem perkongsian masa awal (kini dikenali sebagai sistem operasi berbilang pengguna) dan pengkomputeran teragih. Menjelang akhir tahun 1960-an, Wilkes juga berminat dengan pengkomputeran berasaskan keupayaan, dan makmal tersebut memasang komputer unik, Cambridge CAP.

Pada tahun 1974, Wilkes menemui rangkaian data Switzerland (di Hasler AG) yang menggunakan topologi cincin untuk memperuntukkan masa pada rangkaian. Makmal tersebut pada mulanya menggunakan prototaip untuk berkongsi peranti persisian. Akhirnya, perkongsian komersial dibentuk, dan teknologi serupa, yang dikenali sebagai Cambridge Ring, menjadi tersedia secara meluas di UK.

4.1. Anugerah dan Pengiktirafan Utama

Wilkes telah menerima pelbagai pengiktirafan dan anugerah berprestij:

• Beliau telah dianugerahkan gelaran Knight Bachelor dalam Senarai Kehormatan Tahun Baru 2000.
• Beliau merupakan Felo Terkemuka Persatuan Komputer British (BCS), Felo Akademi Kejuruteraan Diraja, dan Felo Persatuan Diraja (dilantik pada 1956).
• Pada tahun 1967, beliau menerima Anugerah Turing dengan petikan berikut: "Profesor Wilkes paling dikenali sebagai pembina dan pereka EDSAC, komputer pertama dengan program yang disimpan secara dalaman. Dibina pada tahun 1949, EDSAC menggunakan memori garis tunda merkuri. Beliau juga dikenali sebagai pengarang, bersama David Wheeler dan Stanley Gill, sebuah jilid mengenai Preparation of Programs for Electronic Digital Computers pada tahun 1951, di mana perpustakaan program diperkenalkan secara berkesan."
• Pada tahun 1968, beliau menerima Harry H. Goode Memorial Award dengan petikan: "Atas banyak pencapaian asalnya dalam bidang komputer, baik dalam kejuruteraan dan perisian, serta atas sumbangannya kepada pertumbuhan aktiviti persatuan profesional dan kerjasama antarabangsa di kalangan profesional komputer."
• Beliau dianugerahkan Pingat Faraday oleh Institution of Electrical Engineers pada tahun 1981.
• Anugerah Maurice Wilkes, yang dianugerahkan setiap tahun untuk sumbangan cemerlang kepada seni bina komputer oleh seorang saintis atau jurutera komputer muda, dinamakan sempena beliau.
• Pada tahun 1972, beliau dianugerahkan Doktor Sains kehormat oleh Universiti Newcastle.
• Pada tahun 1987, beliau dianugerahkan Ijazah Kehormat (Doktor Sains) oleh Universiti Bath.
• Pada tahun 1993, Universiti Cambridge menganugerahkan beliau ijazah Doktor Sains kehormat.
• Pada tahun 1988, beliau menerima Anugerah C&C.
• Pada tahun 1992, beliau menerima Anugerah Kyoto dalam kategori Teknologi Lanjutan.
• Pada tahun 1994, beliau dilantik sebagai Felo Persatuan Mesin Pengkomputeran (ACM).
• Beliau dianugerahkan Pingat Mountbatten pada tahun 1997 dan pada tahun 2000 menyampaikan Pinkerton Lecture yang sulung.
• Pada tahun 2001, beliau dilantik sebagai Felo Computer History Museum "atas sumbangannya kepada teknologi komputer, termasuk reka bentuk mesin awal, mikroprogram, dan rangkaian Cambridge Ring."

4.2. Kepimpinan Akademik dan Profesional

Wilkes merupakan ahli pengasas Persatuan Komputer British (BCS) dan presiden pertamanya dari tahun 1957 hingga 1960. Pada tahun 1980, beliau bersara daripada jawatan profesor dan ketua Makmal Komputer di Universiti Cambridge. Selepas itu, beliau menyertai kakitangan kejuruteraan pusat Digital Equipment Corporation di Maynard, Massachusetts, Amerika Syarikat. Pada tahun 1986, beliau kembali ke England dan menjadi ahli Lembaga Strategi Penyelidikan Olivetti. Pada tahun 2002, Wilkes kembali ke Makmal Komputer, Universiti Cambridge, sebagai profesor emeritus, meneruskan sumbangannya kepada bidang tersebut.