Pengarah FilemPenulis SkrinHungaryPemenang Anugerah

Miklós Jancsó

Miklós Jancsó ialah pengarah filem Hungary terkenal dengan gaya sinematik unik dan tema alegori mengenai kuasa serta sejarah Hungary.

1. Overview

Miklós Jancsó (Miklós Jancsóˈmikloːʃ ˈjɒntʃoːBahasa Hungary; 27 September 1921 - 31 Januari 2014) ialah seorang pengarah filem dan penulis skrip berbangsa Hungary yang mencapai kemasyhuran antarabangsa bermula pada pertengahan tahun 1960-an. Beliau terkenal dengan karya-karya seperti The Round-Up (1965), The Red and the White (1967), dan Red Psalm (1971), yang sering dianggap sebagai antara filem Hungary terbaik pernah dihasilkan. Filem-filem Jancsó dicirikan oleh penggunaan long take yang panjang, latar sejarah dan luar bandar, serta penerokaan tema penyalahgunaan kuasa. Karyanya sering berfungsi sebagai ulasan alegori mengenai Hungary di bawah Komunisme dan pendudukan Kesatuan Soviet, walaupun sesetengah pengkritik menekankan dimensi universal penerokaannya. Beliau juga dikenali kerana pandangan politiknya yang liberal dan sokongannya terhadap isu-isu sosial, mencerminkan perspektif kiri-tengah dalam karya dan kehidupannya.

2. Kehidupan

Miklós Jancsó memiliki latar belakang peribadi yang kaya, bermula dari kelahirannya di sebuah keluarga berbilang etnik, pendidikan awal dalam bidang undang-undang, sejarah seni, dan etnografi, serta pengalaman penting semasa Perang Dunia II yang membentuk pandangan dunianya.

2.1. Kehidupan Awal dan Pendidikan

Miklós Jancsó dilahirkan pada 27 September 1921, di Vác, Pest County, Kerajaan Hungary. Bapanya, Sándor Jancsó, adalah seorang Hungary, manakala ibunya, Angela Poparada, berbangsa Romania. Setelah menamatkan pengajian di sekolah menengah, beliau melanjutkan pelajaran dalam bidang undang-undang di Universiti Diraja Hungary Erzsébet di Pécs, sebuah bandar di selatan Hungary yang terkenal dengan universiti tertua di negara itu yang ditubuhkan pada tahun 1367. Beliau menerima ijazahnya di Cluj-Napoca (dahulunya Kolozsvár) pada tahun 1944. Selain undang-undang, Jancsó turut mengikuti kursus dalam sejarah seni dan etnografi, yang terus dipelajarinya di Transylvania.

2.2. Aktiviti Awal

Selepas menamatkan pengajian, Jancsó berkhidmat dalam Perang Dunia II dan pernah menjadi tawanan perang untuk tempoh yang singkat. Walaupun beliau mendaftar dengan Persatuan Peguam, beliau tidak pernah menceburi kerjaya undang-undang. Selepas perang, Jancsó mendaftar di Akademi Seni Teater dan Filem di Budapest, di mana beliau menerima Diploma dalam Pengarahan Filem pada tahun 1950. Sekitar waktu ini, Jancsó mula bekerja dalam rakaman filem berita, melaporkan subjek-subjek seperti perayaan Hari Pekerja, tuaian pertanian, dan lawatan negara daripada diplomat Soviet. Pengalaman awal ini, walaupun tidak mencerminkan perkembangan estetiknya yang kemudian, memberikannya peluang untuk menguasai aspek teknikal pembikinan filem dan membolehkannya mengembara ke seluruh Hungary, menyaksikan sendiri peristiwa yang berlaku di sana. Pada tahun 1959, beliau bertemu dengan penulis Hungary Gyula Hernádi, yang kemudiannya berkolaborasi dalam banyak filem Jancsó sehingga kematian Hernádi pada tahun 2005.

3. Kerjaya dan Pencapaian

Kerjaya Miklós Jancsó sebagai pengarah filem dan penulis skrip adalah perjalanan yang panjang dan berinovasi, merangkumi pelbagai gaya dan tema yang menjadikannya salah seorang tokoh paling penting dalam sinema Hungary dan dunia.

3.1. Kerjaya Penerbitan Filem

Perjalanan kerjaya pengarahan Miklós Jancsó bermula pada tahun 1950-an dengan filem berita dokumentari, berkembang kepada filem cereka panjang, dan terus berinovasi sehingga abad ke-21, merangkumi eksperimen gaya yang terkenal dan penerokaan tema sejarah serta sosial yang kompleks.

3.1.1. Tahun 1950-an

Jancsó memulakan pengarahan filem pada tahun 1954 dengan menghasilkan filem berita dokumentari. Antara tahun 1954 dan 1958, beliau menghasilkan filem pendek berita yang meliputi pelbagai subjek, dari potret penulis Hungary Zsigmond Móricz pada tahun 1955 hingga lawatan rasmi negara China pada tahun 1957. Walaupun filem-filem ini tidak mencerminkan perkembangan estetik Jancsó yang kemudian, ia memberikannya peluang untuk menguasai aspek teknikal pembikinan filem dan membolehkannya mengembara ke seluruh Hungary untuk melihat sendiri keadaan di sana.

Pada tahun 1958, beliau menyiapkan filem cereka panjang pertamanya, The Bells Have Gone to Rome. Filem ini mengisahkan sekumpulan pelajar sekolah Hungary yang dipaksa oleh tentera Nazi Jerman untuk menyertai tentera dan berperang menentang Rusia di Barisan Timur. Apabila pelajar-pelajar ini mula memahami rejim Nazi, mereka menolak tawaran Jerman. Jancsó kemudiannya menganggap karya awal ini tidak signifikan. Selepas itu, Jancsó kembali kepada pembikinan filem dokumentari, termasuk kolaborasi dengan isterinya, Márta Mészáros. Pada tahun 1959, beliau bertemu dengan penulis Hungary Gyula Hernádi, yang menjadi kolaborator tetap dalam filem-filem Jancsó sehingga kematian Hernádi pada tahun 2005.

3.1.2. Tahun 1960-an

Selepas menyumbang kepada filem Három csillag bersama Zoltán Várkonyi dan Károly Wiedermann pada tahun 1960, filem cereka Jancsó seterusnya ialah Cantata (Oldás és kötés) pada tahun 1962. Filem ini dibintangi oleh Zoltán Latinovits dan Andor Ajtay, dan ditulis oleh Jancsó berdasarkan cerita pendek oleh József Lengyel. Dalam filem ini, Latinovits melakonkan watak seorang doktor muda yang berasal dari latar belakang sederhana, yang bosan dengan kehidupan intelektual dan kerjayanya sebagai pakar bedah di Budapest. Beliau memutuskan untuk kembali ke tempat kelahirannya: ladang bapanya di dataran Hungary, dan terkesan dengan hubungan dengan alam semula jadi yang telah dilupakannya di bandar. Beliau bertemu dengan bekas gurunya, yang mengingatkannya tentang kenangan zaman kanak-kanak yang telah lama dilupakan. Akhirnya, Latinovits belajar untuk menghargai kedua-dua kehidupan mudahnya di bandar dan kehidupan desa zaman mudanya yang memungkinkan segalanya. Filem ini menerima ulasan bercampur-campur daripada pengkritik filem di Hungary, tetapi memenangi anugerah daripada Lingkaran Pengkritik Hungary.

Filem Jancsó seterusnya ialah My Way Home (Így jöttem), yang dikeluarkan pada tahun 1964. Ia merupakan kolaborasi pertamanya dengan penulis skrip Gyula Hernádi dan dibintangi oleh András Kozák serta Sergei Nikonenko. Dalam filem ini, Kozák melakonkan watak Jozak, seorang remaja yang melarikan diri dari tentera Hungary yang dikendalikan Nazi pada akhir Perang Dunia II. Beliau ditangkap dua kali oleh Tentera Merah, di mana beliau ditugaskan untuk menjaga sekumpulan biri-biri. Di sana beliau berkawan dengan seorang askar muda Rusia (Nikonenko), yang sedang nazak akibat luka perut. Kedua-dua rakan itu, yang tidak dapat berkomunikasi melalui bahasa, mula bertindak seperti budak lelaki dan bermain permainan bersama secara tidak bersalah, melupakan peranan mereka sebagai penangkap dan tahanan. Askar Rusia itu akhirnya meninggal dunia akibat lukanya dan Jozak sekali lagi memulakan perjalanan pulang, memakai seragam tentera Soviet rakannya yang telah meninggal dunia untuk kekal hangat.

Walaupun My Way Home menerima perhatian antarabangsa yang sederhana, filem cereka beliau seterusnya pada tahun 1965, The Round-Up (Szegénylegények), merupakan kejayaan besar di dalam dan luar negara serta sering dianggap sebagai karya penting dalam sinema dunia. Filem ini sekali lagi ditulis oleh Hernádi dan dibintangi oleh János Görbe, Zoltán Latinovits, Tibor Molnár, Gábor Agárdy dan András Kozák. The Round-Up berlatarkan tidak lama selepas kegagalan Revolusi Hungary 1848 menentang pemerintahan Austria pada tahun 1848 dan percubaan pihak berkuasa untuk membasmi mereka yang mengambil bahagian dalam pemberontakan. Filem ini difilemkan dalam format skrin lebar, hitam dan putih oleh kolaborator tetap Jancsó, Tamás Somló. Walaupun ia adalah filem Jancsó yang paling terkenal, The Round-Up tidak mempamerkan banyak elemen tanda dagangnya ke tahap yang akan dikembangkannya kemudian: oleh itu, rakamannya agak pendek dan walaupun pergerakan kamera diselaraskan dengan teliti, ia tidak mempamerkan gaya cecair yang rumit yang akan menjadi ciri khas dalam filem-filem seterusnya. Walau bagaimanapun, filem ini menggunakan latar kegemaran Jancsó, iaitu puszta (dataran) Hungary, yang difilemkan dalam cahaya matahari yang menindas. The Round-Up ditayangkan di Festival Filem Cannes 1966 dan merupakan kejayaan antarabangsa yang besar. Pengkritik filem Hungary Zoltán Fábri menggelarnya "mungkin filem Hungary terbaik yang pernah dibuat." Pengkritik filem Derek Malcolm memasukkan The Round-Up dalam senarai 100 filem terhebat yang pernah dibuat. Di Hungary, filem ini ditonton oleh lebih sejuta orang (di negara dengan populasi 10 juta).

Karya Jancsó seterusnya, The Red and the White (Csillagosok, katonák, 1967), merupakan produksi bersama Hungary-Soviet untuk meraikan ulang tahun ke-50 revolusi Oktober 1917 di Rusia dan Revolusi Hungary 1919 berikutnya. Jancsó menetapkan aksinya dua tahun kemudian semasa Perang Saudara Rusia dan, beliau membuat filem anti-heroik yang menggambarkan kesia-siaan dan kekejaman pertempuran bersenjata. Filem ini dibintangi oleh József Madaras, Tibor Molnár dan András Kozák dan ditulis oleh Jancsó. Bersama dengan The Confrontation, The Red and the White sepatutnya ditayangkan di Festival Filem Cannes 1968, tetapi festival itu dibatalkan kerana peristiwa Mei 1968 di Perancis. Di peringkat antarabangsa, filem ini merupakan kejayaan terbesar Jancsó, dan menerima pujian kritikal di Eropah Barat dan Amerika Syarikat. Ia memenangi anugerah Filem Asing Terbaik daripada Sindiket Pengkritik Sinema Perancis. Bersama dengan Red Psalm (1971), ia dipaparkan dalam buku "1001 Filem yang Mesti Anda Tonton Sebelum Anda Mati".

Jancsó kemudian membuat Silence and Cry (Csend és kiáltás) pada tahun 1968. Filem ini dibintangi oleh András Kozák sebagai seorang revolusioner muda yang bersembunyi di luar bandar selepas kegagalan Revolusi Hungary 1919. Kozák disembunyikan oleh seorang petani yang bersimpati, yang disyaki dan sentiasa dihina oleh Tentera Putih. Isteri petani itu tertarik kepada Kozák dan mula meracuni suaminya. Moral Kozák memaksanya untuk menyerahkan isteri petani itu kepada Tentera Putih. Ini adalah filem pertama yang difilemkan Jancsó dengan sinematografer János Kende dan ditulis bersama oleh Gyula Hernádi dan Jancsó.

Juga pada tahun 1968, Jancsó merakamkan karya pertamanya dalam warna, The Confrontation (Fényes szelek, 1969). Ia juga merupakan filem pertama yang memperkenalkan lagu dan tarian sebagai bahagian penting dalam filem, elemen yang akan menjadi semakin penting dalam karyanya pada tahun 1970-an dan filem Pepe dan Kapa terbarunya. Filem ini dibintangi oleh Andrea Drahota, Kati Kovács dan Lajos Balázsovits. Filem ini berkisar tentang peristiwa sebenar yang berlaku apabila Hungary cuba mengubah sistem pendidikannya selepas Komunis berkuasa pada tahun 1947. Dalam filem itu, pelajar revolusioner dari salah satu Kolej Rakyat komunis memulakan kempen untuk memenangi hati pelajar dari kolej Katolik yang lebih tua. Kempen itu bermula dengan lagu dan slogan, tetapi akhirnya bertukar menjadi keganasan dan pembakaran buku. Jancsó mengakhiri dekad itu dengan Sirokkó (Winter Wind) pada tahun 1969. Filem ini dibintangi oleh Jacques Charrier, Marina Vlady, Ewa Swann, József Madaras, István Bujtor, György Bánffy dan Philippe March. Jancsó dan Hernádi menulis skrip dengan kerjasama Francis Girod dan Jacques Rouffio. Filem ini menggambarkan sekumpulan anarkis Croat pada tahun 1930-an yang merancang untuk membunuh Raja Alexander I dari Yugoslavia.

3.1.3. Tahun 1970-an

Pada akhir tahun 1960-an, filem-filem Jancsó lebih cenderung kepada simbolisme, rakaman menjadi lebih panjang dan koreografi visual menjadi lebih rumit. Ini mencapai kemuncak sepenuhnya pada tahun 1970-an, apabila beliau membawa elemen-elemen ini ke tahap ekstrem. Berkenaan dengan panjang rakaman, sebagai contoh, Elektreia (Szerelmem, Elektra, 1974) hanya terdiri daripada 12 rakaman dalam filem berdurasi 70 minit. Pendekatan yang sangat bergaya ini (berbeza dengan pendekatan yang lebih realis pada tahun 1960-an) menerima pujian terluas dengan Red Psalm (Még kér a nép, 1971), yang memenangi anugerah Pengarah Terbaik di Festival Filem Cannes pada tahun 1972. Seperti The Round-Up, Red Psalm memfokuskan kepada pemberontakan yang ditakdirkan untuk gagal.

Pada bahagian akhir tahun 1970-an, Jancsó memulakan kerja untuk trilogi ambisius Vitam et sanguinem, tetapi hanya dua filem pertama, Hungarian Rhapsody (Magyar rapszódia, 1978) dan Allegro Barbaro (1978) yang dihasilkan kerana reaksi kritikal yang kurang memberangsangkan. Pada masa itu, filem-filem tersebut merupakan yang paling mahal pernah dihasilkan di Hungary. Sepanjang tahun 1970-an, Jancsó membahagikan masanya antara Itali dan Hungary dan membuat beberapa filem di Itali, yang paling terkenal ialah Private Vices, Public Virtues (Vizi privati, pubbliche virtù, 1975), sebuah tafsiran mengenai Insiden Mayerling. Walau bagaimanapun, filem-filem Itali beliau telah dikritik hebat. Berbeza dengan filem-filem Jancsó pada tahun 1980-an, tiada penilaian semula kritikal umum terhadap karya-karya Itali beliau dan ia kekal sebagai bahagian paling tidak jelas dalam filemografinya.

3.1.4. Tahun 1980-an

Miklós Jancsó (kanan) ditemu bual untuk Magyar Rádió pada tahun 1980.
Miklós Jancsó (kanan) ditemu bual untuk Magyar Rádió pada tahun 1980.

Filem-filem Jancsó pada tahun 1980-an tidak begitu berjaya, dan pada masa itu, sesetengah pengkritik menuduh Jancsó hanya mengulang semula elemen visual dan tematik daripada filem-filem sebelumnya. Namun, baru-baru ini, karya-karya ini telah dinilai semula dan sesetengah pengkritik menganggap tempoh ini mengandungi karya-karya Jancsó yang paling penting.

The Tyrant's Heart (A zsarnok szíve, avagy Boccaccio Magyarországon, 1981) boleh dianggap sebagai filem peralihan antara karya-karya sejarah terkenal pada tahun 1960-an dan 70-an serta filem-filem Jancsó yang lebih ironis dan sedar diri kemudiannya. Walaupun ia masih mempunyai latar sejarah (sebuah istana abad ke-15 di Hungary), penyelidikan ontologi filem ini lebih mudah mengumpulkannya dengan tempoh kemudian pengarah. Filem ini sengaja merendahkan keupayaan penonton untuk membina tanggapan realiti dalam plot, yang bercanggah dengan sendirinya dan merangkumi banyak intervensi postmodern untuk menimbulkan persoalan tentang sifat manipulatifnya sendiri.

Filem beliau pada tahun 1985, Dawn (A hajnal), telah dimasukkan ke Festival Filem Antarabangsa Berlin ke-36. Pada tahun 1987, beliau merupakan ahli juri di Festival Filem Antarabangsa Moscow ke-15.

Kemudian dalam dekad itu, Jancsó meninggalkan latar luar bandar bersejarah puszta Hungary dan beralih kepada Budapest kontemporari. Oleh itu, Season of Monsters (Szörnyek évadja, 1986) menjadi filem Jancsó pertama dengan adegan-adegan Budapest kontemporari sejak Cantata 23 tahun sebelumnya. Walaupun filem ini berlatarkan persekitaran kontemporari, sangat sedikit daripadanya berlatarkan di bandar dan sebahagian besarnya masih di puszta. Walaupun beberapa tropus visual baharu diperkenalkan (termasuk daya tarikan dengan skrin televisyen yang menunjukkan klip aksi kemudian atau lebih awal dalam filem), yang lain, seperti lilin dan wanita bogel, dikekalkan. Dalam filem-filem kemudian dekad itu, Jancsó terus menggunakan gaya surealistik-parodik yang dikembangkannya dalam "Season". Filem-filem ini - akhirnya - berlatarkan persekitaran bandar.

Walaupun sesetengah pengkritik bertindak balas secara positif (Season of Monsters, contohnya, memenangi sebutan terhormat di Festival Filem Venice kerana mencipta "bahasa gambar baharu"), reaksi kritikal secara umumnya terhadap filem-filem ini sangat keras, dengan sesetengah pengkritik melabelkannya sebagai parodi diri. Baru-baru ini, pengkritik lebih bersikap baik terhadap filem-filem padat dan sering sengaja kabur ini, dengan sesetengahnya menganggap karya beliau pada tahun 1980-an sebagai yang paling menarik, tetapi pemulihan penuh telah terhalang oleh fakta bahawa karya-karya ini sangat jarang ditayangkan. Filem beliau pada tahun 1989, Jesus Christ's Horoscope, telah dimasukkan ke Festival Filem Antarabangsa Moscow ke-16.

3.1.5. Tahun 1990-an dan 2000-an

Miklós Jancsó pada tayangan media filemnya, So Much for Justice!, 1 Februari 2010, Budapest.
Miklós Jancsó pada tayangan media filemnya, So Much for Justice!, 1 Februari 2010, Budapest.

Pada awal tahun 1990-an, Jancsó membuat dua filem yang secara tematik boleh dikumpulkan dengan karya-karya dari tahun 1980-an, iaitu God Walks Backwards (Isten hátrafelé megy, 1990) dan Blue Danube Waltz (Kék Duna keringő, 1991). Walaupun mereka meneruskan kerja dekad sebelumnya, mereka juga merupakan reaksi kepada realiti pasca-Komunis Hungary yang baharu dan meneroka perjuangan kuasa yang wujud.

Selepas berehat panjang daripada membuat filem cereka panjang, Jancsó kembali dengan The Lord's Lantern in Budapest (Nekem lámpást adott kezembe az Úr Pesten, 1999), yang terbukti menjadi kemunculan semula yang mengejutkan bagi pengarah itu. Filem ini sebahagian besarnya (tetapi tidak sepenuhnya) meninggalkan rakaman panjang dan pergerakan kamera yang dikoreografi, dan untuk ini Jancsó mula bekerja dengan pengarah fotografi baharu Ferenc Grunwalsky (yang juga seorang pengarah). Plot longgar filem ini mengisahkan dua penggali kubur, Pepe dan Kapa, ketika mereka cuba memahami realiti yang berubah di Budapest pasca-Komunis. Walaupun mengejek golongan muda Hungary kerana kedangkalan mereka, filem ini menjadi kejayaan kecil di kalangan mereka, dibantu oleh persembahan beberapa artis muzik terkemuka Hungary dalam filem itu.

Pada akhir tahun 1990-an, kerjaya Jancsó dihidupkan semula dengan siri filem bajet rendah yang diimprovisasi, yang lucu dan merendah diri. Selain mendapat sambutan yang agak baik di pecah panggung Hungary untuk filem seni, filem-filem ini juga popular di kalangan generasi penonton muda yang baharu. Kejayaan The Lord's Lantern in Budapest telah membawa kepada siri filem Pepe dan Kapa (enam setakat ini, yang terakhir pada tahun 2006 ketika Jancsó berusia 85 tahun). Walaupun semua filem ini berakar umbi pada masa kini, filem-filem terbaharu juga menyaksikan Jancsó kembali kepada minat awalnya terhadap tema sejarah, termasuk gambaran Holokus dan kekalahan teruk Hungary kepada Empayar Uthmaniyah pada tahun 1526, biasanya dalam konteks mengkritik rakyat Hungary kerana tidak memahami makna sejarah mereka sendiri. Filem-filem ini sangat popular di kalangan sinefil muda, terutamanya kerana pendekatan postmodern dan kontemporari terhadap pembikinan filem, humor gelap dan absurd, serta penampilan beberapa kumpulan muzik dan individu alternatif dan/atau bawah tanah yang popular. Jancsó juga telah mengukuhkan reputasinya dengan membuat penampilan dalam beberapa filem. Selain muncul sebagai dirinya sendiri dalam filem Pepe dan Kapa, beliau juga mempunyai peranan tetamu dalam karya-karya pengarah muda Hungary yang sedang meningkat naik.

Selain filem cereka, Jancsó juga membuat beberapa filem pendek dan dokumentari sepanjang kerjayanya, dan dari tahun 1971 hingga 1980-an, beliau juga mengarahkan karya untuk teater. Miklós Jancsó telah menjadi sarjana kehormat di Universiti Seni Teater dan Filem di Budapest sejak tahun 1988, dan merupakan ahli gabungan di Harvard antara tahun 1990 dan 1992.

3.2. Aktiviti Politik

Semasa era Komunisme, Jancsó sering dikritik kerana dianggap formalis, nasionalis, dan secara umum menentang ideologi Sosialis. Dari tahun 1990-an dan seterusnya, Jancsó dikenali kerana secara terbuka menyokong parti liberal Hungary, SZDSZ. Banyak kenyataannya, seperti penolakannya yang sinis terhadap Hungary dan sejarahnya, menjadikannya tokoh yang kadang-kadang kontroversi. Beliau juga berkempen untuk pengesahan ganja, menunjukkan pandangan progresifnya terhadap isu-isu sosial.

3.3. Gaya Sinematik dan Tema

Gaya sinematik Miklós Jancsó adalah sangat khas dan berevolusi sepanjang kerjayanya, dicirikan oleh beberapa teknik unik dan penerokaan tema yang mendalam. Ciri paling menonjol dalam karyanya ialah penggunaan long take yang panjang dan koreografi kamera yang rumit. Pada tahun 1970-an, beliau membawa teknik ini ke tahap ekstrem, seperti yang terlihat dalam Elektreia (1974) yang hanya mempunyai 12 rakaman dalam filem berdurasi 70 minit.

Filem-filemnya sering berlatarkan dalam tempoh sejarah dan di kawasan luar bandar, terutamanya puszta Hungary, yang difilemkan dengan cahaya matahari yang menindas, memberikan suasana yang unik. Tema yang kerap muncul dalam filembnya ialah penyalahgunaan kuasa, yang sering digambarkan melalui naratif alegori sebagai ulasan mengenai Hungary di bawah pemerintahan Komunis dan pendudukan Soviet. Walaupun begitu, sesetengah pengkritik lebih suka menekankan dimensi universal penerokaan Jancsó mengenai kuasa dan penindasan.

Menjelang akhir tahun 1960-an dan terutamanya pada tahun 1970-an, karya Jancsó menjadi semakin bergaya dan simbolik secara terang-terangan, berbeza dengan pendekatan yang lebih realis pada tahun 1960-an. Beliau juga memperkenalkan elemen lagu dan tarian sebagai bahagian penting dalam filemnya bermula dari The Confrontation (1968/1969), yang menjadi semakin penting dalam karya-karyanya kemudian. Pada tahun 1980-an, gaya beliau beralih ke arah ironi dan kesedaran diri, dengan filem-filem seperti The Tyrant's Heart meneroka persoalan ontologi dan menggunakan intervensi postmodern untuk mempersoalkan sifat manipulatif plot. Beliau turut beralih dari latar sejarah luar bandar ke persekitaran bandar kontemporari Budapest, sambil memperkenalkan tropus visual baharu seperti skrin televisyen yang menunjukkan klip aksi masa depan atau masa lalu. Gaya surealistik-parodik yang dikembangkannya pada tahun 1980-an terus digunakan dalam filem-filem bandar kemudiannya.

Pada tahun 1990-an dan 2000-an, Jancsó menunjukkan pendekatan yang lebih improvisasi dan bajet rendah, namun tetap mengekalkan humor dan kritikan sosial. Filem-filem terbarunya, terutamanya siri Pepe dan Kapa, menggabungkan realiti pasca-Komunis Hungary dengan tema sejarah seperti Holokus dan kekalahan Hungary pada tahun 1526, sering kali mengkritik masyarakat Hungary kerana tidak memahami sejarah mereka sendiri. Pendekatan postmodern ini, digabungkan dengan humor gelap dan absurd, menjadikannya popular di kalangan generasi muda sinefil.

4. Kehidupan Peribadi

Miklós Jancsó berkahwin beberapa kali sepanjang hidupnya. Beliau pertama kali mengahwini Katalin Wowesznyi pada tahun 1949. Daripada perkahwinan ini, mereka mempunyai dua orang anak: Nyika (Miklós Jancsó Jr., lahir 1952) dan Babus (Katalin Jancsó, lahir 1955). Selepas bercerai dengan Wowesznyi, beliau mengahwini pengarah filem Márta Mészáros pada tahun 1958.

Pada tahun 1968, Jancsó bertemu dengan wartawan dan penulis skrip Itali, Giovanna Gagliardo, di Budapest. Mereka kemudian berpindah ke Rome, di mana Jancsó bekerja selama hampir sedekad, dengan tempoh singkat di Budapest. Pada tahun 1980, beliau berpisah dengan Gagliardo dan mengahwini penyunting filem Zsuzsa Csákány pada tahun 1981. Mereka mempunyai seorang anak lelaki, penyunting filem Dávid Jancsó, yang dilahirkan pada tahun 1982.

5. Kematian

Miklós Jancsó meninggal dunia pada 31 Januari 2014, pada usia 92 tahun, akibat kanser paru-paru. Kematiannya menandakan kehilangan seorang tokoh penting dalam dunia perfileman. Pengarah Hungary lain, Béla Tarr, menyifatkan Jancsó sebagai "pengarah filem Hungary terhebat sepanjang zaman."

6. Anugerah dan Pengiktirafan

Miklós Jancsó menerima pelbagai anugerah dan pengiktirafan sepanjang kerjayanya yang cemerlang, menunjukkan impaknya yang besar dalam dunia perfileman antarabangsa dan Hungary.

Beliau menerima lima pencalonan untuk Anugerah Pengarah Terbaik di Festival Filem Cannes, dan memenanginya untuk filem Red Psalm pada tahun 1972. Pada tahun 1973, beliau dianugerahkan Hadiah Kossuth yang berprestij di Hungary, salah satu anugerah tertinggi negara itu untuk pencapaian dalam bidang seni dan sains. Beliau juga menerima anugerah untuk sumbangan sepanjang hayatnya (life work awards) di Cannes pada tahun 1979 dan di Festival Filem Venice pada tahun 1990. Selain itu, beliau memenangi Anugerah Merak Emas di Festival Filem Antarabangsa India pada tahun 1977 untuk filem Hungarian Rhapsody.

7. Penilaian Kritikal

Penerimaan kritikal terhadap karya Miklós Jancsó adalah pelbagai, mencerminkan evolusi gaya dan pandangan politiknya yang kadang-kadang kontroversi.

7.1. Penilaian Positif

Miklós Jancsó diiktiraf secara meluas sebagai salah seorang pengarah filem Hungary yang paling penting dan inovatif. Filemnya, The Round-Up (1965), dianggap sebagai karya sinema dunia yang signifikan, dengan pengkritik filem Hungary Zoltán Fábri menggelarnya "mungkin filem Hungary terbaik yang pernah dibuat." Filem ini juga dimasukkan dalam senarai 100 filem terhebat sepanjang zaman oleh pengkritik filem Derek Malcolm. Karya-karya Jancsó pada tahun 1960-an, seperti The Red and the White (1967), menerima pujian kritikal yang meluas di Eropah Barat dan Amerika Syarikat, memenangi anugerah Filem Asing Terbaik daripada Sindiket Pengkritik Sinema Perancis dan disenaraikan dalam buku "1001 Filem yang Mesti Anda Tonton Sebelum Anda Mati".

Inovasi visualnya, terutamanya penggunaan long take yang panjang dan koreografi kamera yang rumit, dipuji kerana mencipta "bahasa gambar baharu," seperti yang diiktiraf di Festival Filem Venice untuk Season of Monsters (1986). Walaupun filem-filemnya pada tahun 1980-an pada mulanya menerima kritikan, ia telah dinilai semula secara positif oleh sesetengah pengkritik yang kini menganggapnya sebagai antara karya Jancsó yang paling menarik dan penting. Kemunculan semulanya pada akhir 1990-an dan 2000-an dengan siri filem Pepe dan Kapa, yang dicirikan oleh pendekatan postmodern, humor gelap dan absurd, serta penampilan kumpulan muzik alternatif, menjadikannya popular di kalangan generasi muda sinefil.

7.2. Kritikan dan Kontroversi

Sepanjang kerjayanya, Jancsó menghadapi pelbagai kritikan dan kontroversi. Semasa era Komunisme, beliau sering dikritik oleh pihak berkuasa kerana dianggap formalis, nasionalis, dan menentang ideologi Sosialis yang dominan. Filem-filem Itali beliau, seperti Private Vices, Public Virtues (1975), secara amnya dikritik hebat dan kekal sebagai bahagian paling tidak jelas dalam filemografinya, tanpa penilaian semula kritikal yang signifikan seperti karya-karya Hungary beliau.

Filem-filehnya pada tahun 1980-an pada mulanya menerima reaksi kritikal yang sangat keras, dengan sesetengah pengkritik melabelkannya sebagai parodi diri atau menuduh Jancsó mengulang semula elemen visual dan tematik daripada filem-filem sebelumnya. Walaupun terdapat penilaian semula positif baru-baru ini, pemulihan sepenuhnya karya-karya ini terhalang oleh jarang tayangannya. Selain itu, pandangan politik Jancsó, terutamanya sokongannya terhadap parti liberal SZDSZ dan kenyataannya yang sinis mengenai Hungary dan sejarahnya, menjadikannya tokoh yang kadang-kadang kontroversi di mata umum.

8. Impak

Miklós Jancsó meninggalkan warisan yang mendalam dalam dunia perfileman, mempengaruhi bukan sahaja pengarah lain tetapi juga generasi penonton muda dan bidang seni yang berkaitan. Gaya sinematiknya yang inovatif, terutamanya penggunaan long take yang berpanjangan dan koreografi kamera yang rumit, telah menjadi ciri khas yang dipelajari dan dianalisis dalam kajian filem. Beliau membuka jalan bagi pendekatan sinematik yang lebih eksperimental dan simbolik.

Kesedaran tematiknya mengenai penyalahgunaan kuasa, penindasan, dan ulasan alegori mengenai sejarah dan politik Hungary, memberikan dimensi yang mendalam kepada karyanya yang melangkaui konteks tempatan untuk mencapai relevansi universal. Filem-filemnya mendorong penonton untuk berfikir secara kritis tentang kuasa dan kebebasan.

Pada akhir kerjayanya, terutamanya dengan siri filem Pepe dan Kapa, Jancsó berjaya menarik minat generasi muda sinefil dengan pendekatan postmodernnya, humor gelap dan absurd, serta integrasi budaya popular. Ini menunjukkan keupayaannya untuk kekal relevan dan berhubung dengan audiens baharu, membuktikan bahawa karyanya tidak hanya relevan untuk konteks sejarah tetapi juga untuk isu-isu kontemporari. Sumbangannya kepada teater dan peranan akademiknya di Universiti Seni Teater dan Filem serta Harvard juga menunjukkan impaknya yang meluas dalam pendidikan dan teori seni. Miklós Jancsó kekal sebagai salah seorang pengarah filem Hungary yang paling berpengaruh dan dihormati, dengan tempat yang kukuh dalam sejarah sinema dunia.

9. Filemografi

Miklós Jancsó memiliki filemografi yang luas dan pelbagai, merangkumi filem cereka, dokumentari, filem pendek, dan filem berita yang dihasilkan sepanjang kerjayanya yang panjang.

9.1. Filem Cereka

  • The Bells Have Gone to Rome (1958)
  • Cantata (1963)
  • My Way Home (1965)
  • The Round-Up (1965)
  • The Red and the White (1967)
  • Silence and Cry (1968)
  • Decameron '69 (1969)
  • The Confrontation (1969)
  • Winter Wind (1969)
  • The Pacifist (1970)
  • Agnus dei (1971)
  • La tecnica e il rito (Filem TV, 1971)
  • Red Psalm (1972)
  • Roma rivuole Cesare (Filem TV, 1974)
  • Electra, My Love (1974)
  • Private Vices, Public Virtues (1976)
  • Hungarian Rhapsody (1978)
  • Allegro barbaro (1979)
  • The Tyrant's Heart (1981)
  • Faustus doktor boldogságos pokoljárása (Siri mini TV, 1984)
  • Omega, Omega, Omega (Filem TV, 1984)
  • Dawn (1986)
  • Season of Monsters (1987)
  • Jesus Christ's Horoscope (1989)
  • God Walks Backwards (1991)
  • Blue Danube Waltz (1992)
  • The Lord's Lantern in Budapest (1999)
  • Mother! The Mosquitoes (2000)
  • Last Supper at the Arabian Gray Horse (2001)
  • Wake Up, Mate, Don't You Sleep (2002)
  • A mohácsi vész (2004)
  • Ede megevé ebédem (2006)
  • So Much for Justice! (2010)

9.2. Dokumentari dan Filem Pendek

  • Three Stars (1960)
  • Jelenlét (Filem pendek, 1965)
  • Közelről: a vér (Filem pendek, 1966)
  • Vörös május (1968)
  • Füst (1970)
  • Laboratorio teatrale di Luca Ronconi (Dokumentari TV, 1977)
  • Második jelenlét (Dokumentari pendek, 1978)
  • Muzsika (Filem TV, 1984)
  • Harmadik jelenlét (Dokumentari pendek, 1986)
  • Hősök tere - régi búnk és... I (Filem pendek, 1997)
  • A kövek üzenete - Budapest (Siri dokumentari: bahagian 1, 1994)
  • A kövek üzenete - Máramaros (Siri dokumentari: bahagian 2, 1994)
  • A kövek üzenete - Hegyalja (Siri dokumentari: bahagian 3, 1994)
  • Szeressük egymást, gyerekek! (Segmen "Anagy agyhalal/The Great Brain Death", 1996)
  • Hősök tere - régi búnk és... II (Filem pendek, 1997)
  • Játssz, Félix, játssz! (Dokumentari, 1997)
  • Sír a madár (1998)
  • Európából Európába (Dokumentari pendek: segmen 3, 2004)

9.3. Dokumentari Berita

  • Kezünkbe vettük a béke ügyét (1950)
  • A szovjet mezőgazdasági küldöttek tanításai (1951)
  • A 8. szabad május 1 (1952)
  • Közös után (1953)
  • Arat az orosházi Dózsa (1953)
  • Ősz Badacsonyban (1954)
  • Galga mentén (1954)
  • Emberek! Ne engedjétek! (1954)
  • Éltető Tisza-víz (1954)
  • Egy kiállítás képei (1954)
  • Varsói világifjúsági talákozó I-III (1955)
  • Emlékezz, ifjúság! (1955)
  • Egy délután Koppánymonostorban (1955)
  • Angyalföldi fiatalok (1955)
  • Móricz Zsigmond 1879-1942 (1956)
  • Színfoltok Kínából (1957)
  • Peking palotái (1957)
  • Kína vendégei voltunk (1957)
  • Dél-Kína tájain (1957)
  • A város peremén (1957)
  • Derkovits Gyula 1894-1934 (1958)
  • Izotópok a gyógyászatban (1959)
  • Halhatatlanság (1959)
  • Az eladás művészet (1960)
  • Indiántörténet (1961)
  • Az idő kereke (1961)
  • Alkonyok és hajnalok (1961)
  • Hej, te eleven fa... (1963)