Palau

2.1. Etimologi

Nama kepulauan ini dalam bahasa Palau, iaitu Belau, berasal daripada perkataan Palau untuk "kampung", iaitu beluu. Perkataan beluu ini pula berkemungkinan berasal daripada perkataan Proto-Austronesia *banua, yang merujuk kepada tanah yang didiami atau wilayah yang menyokong kehidupan sesebuah komuniti. Terdapat juga teori yang mengaitkan asal usul nama Belau dengan perkataan aibebelau, yang bermaksud "balasan tidak langsung". Perkataan ini berkaitan dengan salah satu mitos penciptaan Palau. Walaupun terdapat persamaan bentuk dengan perkataan Melayu "pulau", nama "Palau" kemungkinan besar tidak berasal daripadanya, walaupun Palau sendiri merupakan sebuah kepulauan di Lautan Pasifik.

3.1. Sejarah Awal

Palau pada asalnya telah diduduki antara milenium ketiga dan kedua Sebelum Masihi (SM), kemungkinan besar oleh penghijrah dari Filipina atau Indonesia. Bukti arkeologi menunjukkan bahawa manusia telah mendiami kepulauan ini selama kira-kira 4,000 tahun. Struktur sosial masyarakat awal Palau adalah kompleks, dengan sistem ketua adat dan hubungan kekeluargaan matrilineal yang kuat. Mereka mahir dalam pelayaran dan perikanan, serta mengamalkan pertanian sara diri.

Pulau Sonsorol, sebahagian daripada Kepulauan Barat Daya Palau, telah dilihat oleh orang Eropah seawal tahun 1522, apabila misi Sepanyol dari kapal Trinidad, kapal utama dalam pelayaran Ferdinand Magellan mengelilingi dunia, ternampak dua buah pulau kecil sekitar garisan lintang 5 darjah utara dan menamakannya "San Juan".

Rekod penting Eropah berikutnya mengenai Palau muncul pada Disember 1696, apabila sekumpulan kelasi dari Kepulauan Caroline terdampar di pulau Samar, Filipina. Mereka ditemu bual oleh mubaligh Bohemia, Paul Klein. Dengan menggunakan batu kerikil, para kelasi tersebut cuba menunjukkan kepada Klein anggaran lokasi dan saiz pulau-pulau mereka. Klein menggunakan maklumat ini untuk menghasilkan peta Eropah pertama mengenai kawasan Palau. Beliau menghantar peta tersebut kepada Ketua Umum Persatuan Jesus (Jesuit Superior General), berserta sepucuk surat yang memperincikan nama-nama pulau, budaya penduduknya, dan pengalamannya bersama mereka. Peta dan surat Klein ini mencetuskan minat yang besar terhadap pulau-pulau baru ini.

3.2. Hubungan dengan Kuasa Eropah dan Pemerintahan Kolonial

Sejak abad ke-16, Palau mula berinteraksi dengan kuasa-kuasa Eropah, yang membawa kepada zaman pemerintahan kolonial oleh Sepanyol dan kemudiannya Jerman. Era ini menyaksikan perubahan besar dalam struktur sosial, ekonomi, dan politik Palau, dengan kesan yang berbeza-beza terhadap masyarakat tempatan, hak asasi manusia, dan kedaulatan sumber asli.

3.2.1. Zaman Pemerintahan Sepanyol (1574-1899)

Berikutan laporan oleh Paul Klein, mubaligh Sepanyol, Fr. Andrés Serrano, menghantar surat ke Eropah pada tahun 1705, yang sebahagian besarnya menyalin maklumat Klein. Surat-surat ini membawa kepada tiga percubaan gagal oleh mubaligh Jesuit untuk belayar ke Palau dari Filipina Sepanyol pada tahun 1700, 1708, dan 1709. Akhirnya, pulau-pulau ini dilawati oleh ekspedisi Jesuit yang diketuai oleh Francisco Padilla pada 30 November 1710. Ekspedisi tersebut berakhir dengan dua orang paderi, Jacques Du Beron dan Joseph Cortyl, terkandas di pantai Sonsorol selepas kapal induk mereka, Santísima Trinidad, dilanda ribut dan dibawa ke Mindanao. Sebuah kapal lain dihantar dari Guam pada tahun 1711 untuk menyelamatkan mereka tetapi terbalik, menyebabkan kematian tiga lagi paderi Jesuit. Kegagalan misi-misi ini menyebabkan Palau mendapat nama Sepanyol asalnya, Islas Encantadas (Kepulauan Terpesona).

Pada tahun 1885, Palau secara rasmi menjadi sebahagian daripada Hindia Timur Sepanyol, dengan pentadbiran berpusat di Filipina. Walaupun pemerintahan Sepanyol tidak begitu mendalam dari segi pembangunan infrastruktur, ia memperkenalkan agama Kristian Katolik kepada penduduk tempatan. Interaksi dengan pedagang British juga berlaku pada abad ke-18; misalnya, kapal paket Syarikat Hindia Timur Inggeris, Antelope, karam di Pulau Ulong pada tahun 1783, yang membawa kepada lawatan Putera Lee Boo ke London. Pengaruh Sepanyol semakin meluas pada abad ke-19.

Menjelang akhir pemerintahan Sepanyol, Palau, di bawah nama Palaos, telah dimasukkan dalam Kongres Malolos pada tahun 1898, kongres revolusioner pertama di Filipina yang bertujuan untuk kemerdekaan penuh daripada penjajah. Palau mempunyai seorang ahli yang dilantik ke Kongres tersebut, menjadikannya satu-satunya kumpulan pulau di seluruh Kepulauan Caroline yang diberi perwakilan tinggi dalam Kongres Filipina yang bukan kolonial. Kongres tersebut juga menyokong hak Palau untuk menentukan nasib sendiri sekiranya ia ingin mengambil jalan tersebut. Zaman pemerintahan Sepanyol berakhir apabila Sepanyol, selepas kekalahannya dalam Perang Sepanyol-Amerika pada tahun 1898, menjual Palau kepada Jerman.

3.2.2. Zaman Pemerintahan Jerman (1899-1914)

Pada tahun 1899, berikutan kekalahan Sepanyol dalam Perang Sepanyol-Amerika, Sepanyol menjual Kepulauan Caroline, termasuk Palau, kepada Empayar Jerman melalui Perjanjian Jerman-Sepanyol. Palau kemudiannya ditadbir sebagai sebahagian daripada German New Guinea.

Pemerintahan Jerman memberi tumpuan kepada pembangunan ekonomi, terutamanya pengeksploitasian sumber semula jadi. Mereka memulakan penanaman kelapa secara komersial untuk pengeluaran kopra dan menjalankan perlombongan fosfat di pulau Angaur. Walaupun terdapat usaha untuk membangunkan infrastruktur asas, faedah ekonomi sebahagian besarnya dinikmati oleh Jerman, dengan penglibatan terhad penduduk tempatan dalam pentadbiran atau keuntungan ekonomi. Dasar-dasar Jerman membawa perubahan sosial, termasuk pengenalan sistem buruh baharu dan perubahan dalam pemilikan tanah tradisional. Kesan terhadap alam sekitar akibat perlombongan fosfat juga mula dirasai. Namun, pemerintahan Jerman adalah singkat, berakhir dengan meletusnya Perang Dunia Pertama pada tahun 1914.

3.3. Zaman Pemerintahan Empayar Jepun (1914-1945)

Apabila Perang Dunia Pertama meletus pada tahun 1914, Empayar Jepun, sebagai sekutu Kuasa Berikat, merampas kepulauan Pasifik Jerman, termasuk Palau. Selepas perang, pada tahun 1919, Liga Bangsa-Bangsa secara rasmi menyerahkan Palau kepada Jepun sebagai sebahagian daripada Mandat Laut Selatan. Zaman pemerintahan Jepun membawa perubahan yang ketara dan mendalam kepada Palau, merangkumi pembangunan infrastruktur yang pesat serta aspek-aspek penindasan dan eksploitasi sumber.

3.3.2. Perang Pasifik dan Kesannya

Menjelang Perang Dunia Kedua, Jepun telah membina pangkalan tentera yang besar di Palau, menjadikannya sebuah hab strategik yang penting. Palau digunakan sebagai pangkalan untuk menyokong pencerobohan Jepun ke atas Filipina pada tahun 1941. Semasa perang berlangsung, Palau menjadi sasaran serangan tentera Berikat.

Pada tahun 1944, tentera Amerika Syarikat melancarkan serangan ke atas Palau. Pertempuran yang paling terkenal ialah Pertempuran Peleliu (September-November 1944) dan Pertempuran Angaur (September-Oktober 1944). Pertempuran Peleliu amat sengit dan mengakibatkan korban jiwa yang besar di kedua-dua belah pihak, dengan lebih 2,000 tentera Amerika dan kira-kira 10,000 tentera Jepun terbunuh. Walaupun penduduk awam Palau telah dipindahkan dari kawasan pertempuran utama sebelum serangan, peperangan ini membawa kemusnahan besar kepada infrastruktur dan alam sekitar.

Kesan peperangan terhadap masyarakat Palau adalah mendalam, termasuk kehilangan nyawa akibat penyakit dan kekurangan makanan, kerosakan harta benda, dan trauma psikologi jangka panjang. Selepas kekalahan Jepun pada tahun 1945, pemerintahan Jepun di Palau berakhir.

3.4. Zaman Pemerintahan Amanah Amerika Syarikat (1947-1994)

Selepas Perang Dunia Kedua, pada tahun 1947, Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB) menubuhkan Wilayah Amanah Kepulauan Pasifik (TTPI), yang merangkumi Palau, dan meletakkannya di bawah pentadbiran Amerika Syarikat. Pentadbiran AS pada mulanya memberi tumpuan kepada pemulihan pasca perang dan penyediaan perkhidmatan asas. Walau bagaimanapun, pembangunan ekonomi dan politik pada awalnya berjalan perlahan.

AS melihat Palau dan Mikronesia secara strategik, terutamanya semasa Perang Dingin. Dasar AS pada tahun-tahun awal sering dikritik sebagai "zoo policy" (dasar zoo), di mana penduduk tempatan sebahagian besarnya dibiarkan dengan cara hidup tradisional mereka tanpa banyak campur tangan atau pelaburan dalam pembangunan. Namun, bermula pada tahun 1960-an, AS mula meningkatkan bantuan kewangan dan usaha pembangunan, termasuk penubuhan sistem pendidikan dan penjagaan kesihatan moden, serta infrastruktur.

Dari segi politik, AS memperkenalkan institusi demokrasi ala Barat. Kongres Mikronesia ditubuhkan pada tahun 1965, tetapi perbezaan antara daerah-daerah membawa kepada pembahagian. Pada tahun 1978, dalam satu referendum, Palau memilih untuk tidak menyertai Persekutuan Negeri-Negeri Mikronesia yang dicadangkan, sebaliknya memilih untuk mengejar status politik yang berasingan. Ini menandakan langkah penting ke arah pemerintahan sendiri. Palau mula merangka perlembagaannya sendiri pada akhir 1970-an.

Zaman amanah ini juga menyaksikan ujian senjata nuklear AS di Kepulauan Marshall yang berdekatan, yang meningkatkan kesedaran anti-nuklear di seluruh rantau Pasifik, termasuk Palau, dan mempengaruhi penggubalan perlembagaan Palau yang terkenal dengan peruntukan anti-nuklearnya.

3.5. Kemerdekaan

Proses menuju kemerdekaan Palau bermula dengan bersungguh-sungguh pada akhir 1970-an. Selepas menolak untuk menyertai Persekutuan Negeri-Negeri Mikronesia pada tahun 1978, Palau mula merangka perlembagaannya sendiri. Satu ciri unik perlembagaan ini, yang diterima pakai pada tahun 1979 dan berkuat kuasa pada 1 Januari 1981, ialah peruntukan anti-nuklearnya. Perlembagaan ini melarang penggunaan, penyimpanan, dan pelupusan senjata nuklear, senjata kimia, gas, dan senjata biologi di wilayah Palau tanpa kelulusan majoriti 75% dalam referendum. Peruntukan ini mencerminkan kedaulatan rakyat dan kebimbangan terhadap kesan ujian nuklear di Pasifik.

Palau menjadi Republik Palau pada 1 Januari 1981, dan menandatangani Perjanjian Perkaitan Bebas (Compact of Free Association atau COFA) dengan Amerika Syarikat pada tahun 1982. Walau bagaimanapun, peruntukan anti-nuklear dalam perlembagaan Palau bercanggah dengan kehendak AS untuk mempunyai pilihan mengendalikan kapal berkuasa nuklear dan menyimpan senjata nuklear di wilayah Palau. Ini membawa kepada siri lapan referendum yang diadakan sepanjang tahun 1980-an untuk meluluskan COFA, kerana kelulusan COFA dianggap memerlukan pindaan kepada peruntukan anti-nuklear atau mengatasi keperluannya, yang memerlukan majoriti 75%.

Selepas beberapa siri referendum yang tidak berjaya mencapai majoriti 75%, dan tempoh ketidakstabilan politik termasuk pembunuhan presiden pertama Haruo Remeliik pada tahun 1985 dan bunuh diri presiden ketiga Lazarus Salii pada tahun 1988, perlembagaan akhirnya dipinda untuk membolehkan COFA diluluskan dengan majoriti mudah. COFA akhirnya diluluskan pada tahun 1993.

Palau mencapai kemerdekaan penuh pada 1 Oktober 1994, apabila COFA berkuat kuasa. Ini menandakan berakhirnya status Palau sebagai Wilayah Amanah PBB yang terakhir. Di bawah COFA, AS bertanggungjawab ke atas pertahanan Palau dan menyediakan bantuan kewangan yang besar, manakala Palau mengekalkan kedaulatan dalam hal ehwal dalaman dan luar negerinya.

Selepas kemerdekaan, Palau menyertai Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu pada Disember 1994. Negara ini terus membangunkan institusi demokrasinya dan berusaha untuk mencapai kemampanan ekonomi. Antara perkembangan utama pasca kemerdekaan termasuklah usaha pemuliharaan alam sekitar yang progresif, seperti Cabaran Mikronesia pada tahun 2005, penubuhan santuari jerung pertama di dunia pada tahun 2009, dan pengiktirafan Lagun Selatan Kepulauan Rock sebagai Tapak Warisan Dunia UNESCO pada tahun 2012. Pada tahun 2015, Palau secara rasmi melindungi 80% sumber airnya. Pada tahun 2017, Palau memperkenalkan Ikrar Palau, satu janji ekologi yang dicop pada pasport pelawat. Negara ini juga telah memainkan peranan aktif dalam isu-isu serantau dan global, termasuk perubahan iklim. Walau bagaimanapun, Palau terus menghadapi cabaran dalam pembangunan demokrasi yang matang, keadilan sosial, dan kebergantungan ekonomi kepada bantuan luar.

4.1. Topografi dan Pulau-Pulau Utama

Wilayah Palau terdiri daripada sebuah kepulauan. Pulau-pulau yang paling ramai penduduknya ialah Angaur, Babeldaob, Koror, dan Peleliu. Tiga yang terakhir ini terletak bersama dalam terumbu sawar yang sama, manakala Angaur ialah sebuah pulau lautan beberapa kilometer ke selatan. Kira-kira dua pertiga daripada populasi tinggal di Koror. Ibu negara, Ngerulmud, terletak di pulau terbesar, Babeldaob, dalam Negeri Melekeok.

Babeldaob ialah pulau gunung berapi dan merupakan pulau kedua terbesar di Mikronesia selepas Guam. Ia mempunyai topografi yang lebih bervariasi berbanding pulau-pulau lain, dengan bukit-bukau, hutan tebal, dan sungai. Pulau-pulau lain kebanyakannya adalah pulau batu kapur atau atol karang rendah.

Satu ciri geografi yang paling terkenal di Palau ialah Kepulauan Rock (nama tempatan: Chelbacheb). Ia merupakan sekumpulan lebih daripada 200 pulau batu kapur yang tidak berpenghuni, berbentuk seperti cendawan akibat hakisan di paras air. Kepulauan Rock terkenal dengan lagun biru kehijauan, pantai terpencil, dan kepelbagaian biologi yang kaya, termasuk tasik marin seperti Tasik Ubur-ubur. Ia telah diiktiraf sebagai Tapak Warisan Dunia UNESCO.

Selain itu, terdapat gugusan pulau terpencil yang dikenali sebagai Kepulauan Barat Daya, terletak kira-kira 600 km dari gugusan pulau utama, yang terdiri daripada negeri Hatohobei dan Sonsorol. Atol karang Kayangel terletak di utara gugusan pulau utama.

4.2. Iklim

Palau mempunyai iklim hutan hujan tropika (Af mengikut klasifikasi iklim Köppen) dengan suhu purata tahunan sekitar 28 °C. Suhu tidak banyak berubah sepanjang tahun. Hujan turun dengan lebat sepanjang tahun, dengan purata tahunan kira-kira 3.80 K mm. Kelembapan purata adalah tinggi, sekitar 82%. Walaupun hujan lebih kerap turun antara bulan Jun dan Oktober, masih terdapat banyak cahaya matahari.

Palau terletak di pinggir laluan taufan. Gangguan tropika sering berkembang berhampiran Palau setiap tahun, tetapi siklon tropika yang signifikan agak jarang berlaku. Taufan Mike (1990), Taufan Bopha (2012), dan Taufan Haiyan (2013) adalah satu-satunya sistem yang melanda Palau sebagai taufan dalam rekod sejarah. Kerentanan terhadap perubahan iklim, terutamanya kenaikan aras laut dan kejadian cuaca ekstrem, menjadi kebimbangan utama bagi negara ini.

4.3. Alam Sekitar

Palau mempunyai sejarah pemuliharaan alam sekitar yang kukuh. Ekosistem Palau adalah unik dan sangat pelbagai, merangkumi hutan hujan tropika, paya bakau, padang rumput laut, dan terumbu karang yang luas. Flora dan fauna utama termasuk pelbagai spesies endemik. Terumbu karang Palau adalah antara yang paling pelbagai di dunia, menempatkan ratusan spesies karang dan ribuan spesies ikan. Hutan-hutannya kaya dengan tumbuhan dan menjadi habitat kepada pelbagai jenis burung dan serangga.

Palau mempunyai peratusan litupan hutan kelima tertinggi di dunia. Walaupun sebahagian besar alam sekitar Palau masih terpelihara, terdapat beberapa isu alam sekitar yang membimbangkan. Ini termasuk penangkapan ikan haram (termasuk penggunaan dinamit), kemudahan pelupusan sisa pepejal yang tidak mencukupi di Koror, dan pengorekan pasir serta karang secara meluas di lagun Palau yang merosakkan ekosistem marin.

Seperti negara-negara pulau Pasifik yang lain, kenaikan aras laut akibat perubahan iklim merupakan ancaman alam sekitar yang utama. Kenaikan aras laut mengancam kawasan pantai, tumbuh-tumbuhan pesisir, pertanian, dan bekalan air tawar yang sudah terhad. Isu lain termasuk pelunturan karang akibat pemanasan laut dan pengasidan lautan, serta pengurusan sisa toksik daripada baja dan biosid. Walaupun Palau mempunyai jejak karbon yang kecil secara global, ia sangat terdedah kepada kesan perubahan iklim.

Satu spesies buaya air masin (Crocodylus porosus) adalah asli Palau, terdapat dalam bilangan yang berbeza-beza di seluruh paya bakau dan di beberapa bahagian Kepulauan Rock. Walaupun spesies ini secara amnya dianggap sangat berbahaya, hanya terdapat satu serangan maut terhadap manusia di Palau dalam sejarah moden, pada 28 Disember 1965. Serangan ini membawa kepada program pembasmian buaya dan perdagangan kulit buaya yang berlanjutan hingga tahun 1980-an. Program pengurusan dan pemuliharaan yang dijalankan sejak tahun 1990-an telah membawa kepada penstabilan populasi buaya Palau.

Palau mengandungi ekoregion daratan hutan lembap tropika Palau. Ia mempunyai skor purata Indeks Integriti Landskap Hutan 2019 sebanyak 8.09/10, meletakkannya di kedudukan ke-27 di seluruh dunia daripada 172 negara. Negara ini terdedah kepada gempa bumi, aktiviti gunung berapi, dan ribut tropika.

5.1. Struktur Kerajaan

Struktur kerajaan Palau terdiri daripada tiga cabang utama: eksekutif, perundangan, dan kehakiman, yang mengamalkan pengasingan kuasa.

• Eksekutif: Presiden Palau ialah ketua negara dan ketua kerajaan. Presiden dipilih secara langsung oleh rakyat untuk penggal empat tahun. Naib Presiden Palau juga dipilih secara berasingan. Presiden melantik anggota kabinetnya.
• Perundangan: Kuasa perundangan terletak pada Kongres Kebangsaan Palau (Olbiil Era Kelulau), yang merupakan sebuah badan dwidewan. Ia terdiri daripada Senat (Dewan Tinggi) dengan 13 ahli yang dipilih di seluruh negara, dan Dewan Perwakilan (House of Delegates) dengan 16 ahli, seorang dari setiap negeri. Ahli kedua-dua dewan berkhidmat selama empat tahun.
• Kehakiman: Badan kehakiman adalah bebas. Ia terdiri daripada Mahkamah Agung, Mahkamah Kebangsaan, Mahkamah Rayuan Biasa, dan Mahkamah Tanah. Mahkamah Agung mempunyai bahagian perbicaraan dan rayuan dan diketuai oleh Ketua Hakim Negara. Hakim dilantik seumur hidup oleh Presiden dengan persetujuan Kongres Kebangsaan Palau.

Palau juga mempunyai Majlis Ketua-Ketua Adat (Council of Chiefs), yang terdiri daripada ketua-ketua adat tertinggi dari setiap negeri. Majlis ini bertindak sebagai penasihat kepada Presiden mengenai undang-undang dan adat resam tradisional.

5.2. Pembahagian Pentadbiran

Palau dibahagikan kepada enam belas (16) negeri (dipanggil perbandaran sehingga tahun 1984). Setiap negeri mempunyai perlembagaan, gabenor, dan badan perundangan sendiri, mencerminkan tahap autonomi tempatan yang signifikan. Berikut adalah senarai negeri-negeri tersebut bersama dengan keluasan (dalam kilometer persegi) dan populasi bancian 2015 dan 2020:

Bendera	Negeri	Keluasan (km2)	Populasi (Banci 2015)	Populasi (Banci 2020)	Catatan
	Kayangel	1.7	54	41	Terdiri daripada pulau-pulau Atol Kayangel
	Ngarchelong	11.2	316	384	Di hujung utara Pulau Babeldaob
	Ngaraard	34	413	396	Di hujung utara Pulau Babeldaob, selatan Negeri Ngarchelong
	Ngardmau	34	185	238	Di sebelah barat Pulau Babeldaob
	Ngaremlengui	68	350	349	Di sebelah barat Pulau Babeldaob
	Ngatpang	33	282	289	Di sebelah barat Pulau Babeldaob
	Ngiwal	17	282	312	Di sebelah timur Pulau Babeldaob
	Melekeok	26	277	318	Di sebelah timur Pulau Babeldaob; lokasi ibu negara Ngerulmud
	Ngchesar	43	291	319	Di sebelah timur Pulau Babeldaob
	Aimeliik	44	334	363	Di bahagian barat daya Pulau Babeldaob
	Airai	59	2,455	2,529	Di bahagian tenggara Pulau Babeldaob; lokasi lapangan terbang antarabangsa
	Koror	60.52	11,444	11,199	Terdiri daripada pulau Koror, Ngerekebesang, dan Malakal, serta Kepulauan Rock (Chelbacheb) dan Eil Malk di barat daya; bekas ibu negara dan pusat komersial utama
	Peleliu	22.3	484	470	Terdiri daripada Pulau Peleliu dan beberapa pulau kecil di utaranya, terutamanya Ngercheu
	Angaur	8.06	119	114	Pulau Angaur, 12 km selatan Peleliu
	Sonsorol	3.1	40	53	Terdiri daripada pulau Sonsorol, Fanna, Pulo Anna, dan Merir
	Hatohobei	0.9	25	39	Terdiri daripada Pulau Tobi dan Terumbu Helen (tidak berpenghuni)

Secara sejarah, Kepulauan Rock Palau telah menjadi sebahagian daripada Negeri Koror.

5.3. Pertahanan dan Keselamatan

Palau tidak mempunyai angkatan tentera sendiri. Di bawah Perjanjian Perkaitan Bebas (COFA) dengan Amerika Syarikat, AS bertanggungjawab sepenuhnya ke atas pertahanan Palau. AS mempunyai hak untuk menubuhkan pangkalan tentera di Palau, walaupun pada masa ini tiada pangkalan tetap yang besar. Peranan Tentera Laut AS adalah minimum, terhad kepada sebilangan kecil Seabees (jurutera pembinaan). Pengawal Pantai AS (U.S. Coast Guard) menjalankan rondaan di perairan negara.

Kerajaan Palau telah bersetuju untuk menjadi tuan rumah stesen radar frekuensi tinggi Tentera Udara AS yang besar, sebuah sistem radar lampau ufuk (over-the-horizon radar) yang menelan belanja lebih 100.00 M USD dan dijangka beroperasi pada tahun 2026. Kerjasama keselamatan serantau juga penting, dengan Palau mengambil bahagian dalam inisiatif keselamatan maritim bersama negara-negara pulau Pasifik yang lain.

5.4. Penguatkuasaan Undang-Undang Maritim

Bahagian Penguatkuasaan Undang-Undang Maritim Palau (Division of Marine Law Enforcement) bertanggungjawab meronda zon ekonomi eksklusif (EEZ) negara seluas kira-kira 600.00 K km². Mereka mengendalikan beberapa bot peronda jarak jauh, termasuk PSS Kedam dan PSS Remeliik II (yang terakhir ini merupakan hadiah daripada Yayasan Nippon Jepun dan kerajaan Australia), untuk memburu penceroboh dan nelayan tanpa lesen. Bot-bot yang lebih kecil digunakan untuk operasi pesisir. Aktiviti penguatkuasaan ini penting untuk melindungi sumber marin Palau yang kaya, yang merupakan asas kepada ekonomi (terutamanya pelancongan dan perikanan) dan ekologi negara. Pangkalan utama mereka terletak di Koror.

6.1. Hubungan dengan Korea Selatan

Palau dan Korea Selatan menjalinkan hubungan diplomatik pada 22 Mac 1995. Sejak itu, kedua-dua negara telah bekerjasama dalam pelbagai bidang. Korea Selatan telah menyediakan bantuan pembangunan kepada Palau, terutamanya dalam sektor seperti pembangunan infrastruktur, perikanan, dan pendidikan. Terdapat juga pertukaran budaya dan pelancongan antara kedua-dua negara. Kedutaan Korea Selatan di Filipina turut diakreditasikan ke Palau.

6.2. Hubungan dengan Amerika Syarikat

Hubungan antara Palau dan Amerika Syarikat adalah sangat rapat dan ditakrifkan terutamanya oleh Perjanjian Perkaitan Bebas (COFA). Di bawah COFA, AS menyediakan bantuan kewangan yang besar kepada Palau dan bertanggungjawab ke atas pertahanannya. Sebagai balasan, AS mempunyai akses strategik ke wilayah Palau. Rakyat Palau boleh berkhidmat dalam angkatan tentera AS dan mempunyai hak untuk tinggal dan bekerja di AS. AS mengekalkan kedutaan di Palau, dan kebanyakan aspek hubungan berkaitan dengan projek yang dibiayai oleh COFA, yang diuruskan oleh Pejabat Hal Ehwal Kepulauan Jabatan Dalam Negeri AS. Dalam politik antarabangsa, Palau sering mengundi seiring dengan AS dalam resolusi Perhimpunan Agung Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu. Walau bagaimanapun, kebergantungan kepada AS ini juga menimbulkan persoalan mengenai tahap kedaulatan penuh Palau dan impak pengaruh AS terhadap proses politik dan ekonomi negara.

6.3. Hubungan dengan Jepun

Palau dan Jepun mempunyai hubungan diplomatik yang erat, berakar umbi daripada sejarah pemerintahan Jepun di Palau (1914-1945). Walaupun zaman penjajahan mempunyai aspek eksploitasi, ia juga meninggalkan legasi infrastruktur dan pengaruh budaya. Selepas kemerdekaan Palau, Jepun telah menjadi salah satu penderma bantuan ekonomi terbesar, membiayai projek-projek penting seperti Jambatan Persahabatan Jepun-Palau (menggantikan Jambatan K.B. yang runtuh). Pertukaran budaya antara kedua-dua negara adalah aktif, dan ramai pelancong Jepun melawat Palau. Lawatan Maharaja Akihito dan Permaisuri Michiko ke Peleliu pada tahun 2015 untuk memperingati ulang tahun ke-70 Perang Dunia Kedua dan memberi penghormatan kepada mangsa perang adalah satu peristiwa penting yang mengukuhkan lagi hubungan dua hala. Kedua-dua negara juga bekerjasama dalam isu-isu serantau dan global.

6.4. Hubungan dengan Republik China (Taiwan)

Palau adalah salah satu daripada sebilangan kecil negara di dunia yang mengekalkan hubungan diplomatik rasmi dengan Republik China (ROC), iaitu Taiwan, dan bukannya Republik Rakyat China (PRC). Hubungan ini telah terjalin sejak Disember 1999. Taiwan menyediakan bantuan ekonomi dan teknikal yang signifikan kepada Palau, terutamanya dalam bidang pertanian, perikanan, perubatan, dan pendidikan. Kedua-dua negara sering menyokong satu sama lain dalam platform antarabangsa. Palau secara konsisten menyokong penyertaan Taiwan dalam organisasi antarabangsa. Hubungan ini penting dalam konteks politik serantau yang lebih luas dan tekanan daripada PRC terhadap negara-negara yang mengiktiraf Taiwan. Taiwan telah memberikan sokongan kewangan kepada Palau untuk mengekalkan kehadiran di forum antarabangsa, termasuk Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu dan Persidangan Perubahan Iklim PBB.

6.5. Hubungan dengan Negara-negara Lain dan Pertubuhan Antarabangsa

Palau menjalinkan hubungan diplomatik dengan pelbagai negara lain, terutamanya negara-negara kepulauan Pasifik jirannya. Ia adalah ahli Forum Kepulauan Pasifik (PIF), walaupun pernah menarik diri pada Februari 2021 berhubung pertikaian mengenai pemilihan setiausaha agung forum tersebut, sebelum menyertai semula. Filipina, sekutu jiran Palau di barat, telah menyatakan niatnya untuk menyokong Palau jika ia berhasrat untuk menyertai Persatuan Negara-negara Asia Tenggara (ASEAN) sebagai negara pemerhati.

Palau menjadi ahli Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB) pada 15 Disember 1994. Negara ini aktif dalam pelbagai agensi dan program PBB, sering menyuarakan kebimbangan negara-negara pulau kecil membangun (SIDS), terutamanya mengenai perubahan iklim dan pemuliharaan lautan. Palau menandatangani Perjanjian Larangan Senjata Nuklear PBB pada tahun 2017.

Palau juga merupakan ahli Perjanjian Nauru (Nauru Agreement Concerning Cooperation in the Management of Fisheries of Common Interest). Pada Jun 2009, Palau mengumumkan bahawa ia akan menerima sehingga tujuh belas orang Uyghur yang sebelum ini ditahan oleh tentera Amerika di Teluk Guantanamo, dengan sedikit pampasan Amerika untuk kos sara hidup mereka; akhirnya enam daripada mereka telah dipindahkan ke Palau. Ini menunjukkan kesediaan Palau untuk terlibat dalam isu-isu hak asasi manusia antarabangsa atas dasar kemanusiaan.

7.1. Industri Utama

Industri utama ekonomi Palau adalah seperti berikut:

• Pelancongan: Sektor ini merupakan penyumbang terbesar kepada Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) Palau. Tarikan utama termasuk aktiviti menyelam skuba dan snorkeling di persekitaran marin yang kaya, terumbu karang, dan tapak bangkai kapal Perang Dunia Kedua. Ekopelancongan juga semakin popular, dengan penekanan kepada keindahan landskap semula jadi seperti Kepulauan Rock. Pada April 2022, Palau melancarkan Ol'au Palau, sebuah program pelancongan bertanggungjawab yang bertujuan untuk memelihara alam sekitar semula jadi dan budaya tradisional negara.
• Pertanian: Pertanian di Palau sebahagian besarnya adalah sara diri, dengan tanaman utama termasuk keladi, ubi kayu, keledek, dan pisang. Terdapat juga pertanian komersial berskala kecil. Sektor ini penting untuk keselamatan makanan tempatan tetapi menghadapi cabaran seperti tanah yang terhad dan persaingan daripada makanan import.
• Perikanan: Perikanan adalah satu lagi industri penting, merangkumi perikanan tradisional untuk kegunaan tempatan dan perikanan komersial, terutamanya penangkapan ikan tuna di zon ekonomi eksklusif (EEZ) Palau. Palau terkenal dengan usaha pemuliharaan marinnya, termasuk penubuhan santuari jerung, yang bertujuan untuk memastikan kemampanan sumber perikanan.

Kerajaan merupakan majikan terbesar di Palau.

7.2. Perdagangan dan Pelaburan

Barangan eksport utama Palau ialah ikan (terutamanya tuna), kopra, dan kraf tangan. Pasaran eksport utama termasuk Jepun, Amerika Syarikat, dan Taiwan. Barangan import utama terdiri daripada mesin, bahan api, makanan, minuman, dan barangan perkilangan. Rakan dagang import utama termasuk Amerika Syarikat, Guam, Jepun, Singapura, dan Korea Selatan.

Palau berusaha untuk menarik pelaburan asing, terutamanya dalam sektor pelancongan dan industri berkaitan. Dasar-dasar kerajaan menggalakkan pelaburan yang bertanggungjawab dari segi sosial dan alam sekitar. Walaupun pendaftaran kapal Palau mewakili kurang daripada 0.001% daripada armada kapal komersial dunia, ia menyumbang hampir 60% daripada bendera pelayaran terakhir pada tahun 2019. Ini menunjukkan bahawa pendaftaran tersebut digunakan oleh syarikat perkapalan untuk mengelakkan tanggungjawab akhir hayat, yang melibatkan penyahtauliahan kapal dengan cara yang memastikan impak alam sekitar dan keadaan buruh teratur.

7.3. Kewangan dan Mata Wang

Kewangan kerajaan Palau banyak bergantung kepada bantuan kewangan daripada Amerika Syarikat di bawah Perjanjian Perkaitan Bebas (COFA). Bantuan daripada negara-negara lain seperti Jepun dan Taiwan juga penting. Mata wang rasmi yang digunakan di Palau ialah Dolar Amerika Syarikat (USD).

Sistem percukaian Palau termasuk cukai pendapatan dengan tiga kurungan dengan kadar progresif 9.3 peratus, 15 peratus, dan 19.6 peratus masing-masing. Cukai korporat ialah empat peratus. Cukai Barangan dan Perkhidmatan Palau (Palau Goods and Services Tax - PGST) telah diperkenalkan pada 1 Januari 2023. Ia merupakan cukai berasaskan luas sebanyak 10%, dikenakan ke atas kebanyakan barangan dan perkhidmatan serta barangan lain yang dijual atau digunakan di Palau. Tiada cukai harta.

Pada November 2006, Pacific Saving Bank secara rasmi mengumumkan muflis. Pada 13 Disember 2006, Palau Horizon melaporkan bahawa 641 pendeposit telah terjejas. Daripada jumlah tersebut, 398 memegang kurang daripada 5.00 K USD, manakala bakinya adalah antara 5.00 K USD hingga 2.00 M USD. Pada 12 Disember, 79 orang yang terjejas menerima pampasan. Presiden Toribiong menyatakan bahawa dana untuk pembayaran tersebut datang daripada baki pinjaman kerajaan Palau dari Taiwan. Daripada jumlah keseluruhan 1.00 M USD yang asalnya bertujuan untuk membantu pembangunan Palau, 955.00 K USD masih berbaki ketika kebankrapan. Toribiong meminta kerajaan Taiwan menggunakan baki tersebut untuk membayar balik pinjamannya, dan Taiwan bersetuju. Pampasan tersebut akan merangkumi mereka yang memegang kurang daripada 4.00 K USD dalam akaun.

7.4. Pengangkutan

Sistem pengangkutan di Palau merangkumi rangkaian jalan raya, pengangkutan laut antara pulau, dan perkhidmatan udara antarabangsa, yang penting untuk menghubungkan negara ini dengan dunia luar dan memudahkan pergerakan domestik.

7.4.1. Pengangkutan Domestik

Rangkaian jalan raya utama terdapat di pulau-pulau besar seperti Babeldaob dan Koror. Jalan Raya Compact (Compact Road) ialah jalan lingkaran utama di Babeldaob, dibiayai oleh AS sebagai sebahagian daripada COFA, yang telah meningkatkan kesalinghubungan di pulau terbesar itu. Jambatan Persahabatan Jepun-Palau, sebelumnya dikenali sebagai Jambatan Koror-Babeldaob (Jambatan K.B.), menghubungkan Koror dengan Babeldaob dan merupakan infrastruktur pengangkutan yang penting. Jambatan asal yang dibina oleh syarikat Korea Selatan runtuh pada tahun 1996, dan jambatan sekarang dibina dengan bantuan Jepun dan dibuka pada tahun 2002.

Pengangkutan antara pulau-pulau utama banyak bergantung pada bot persendirian dan perkhidmatan feri yang dikendalikan oleh kerajaan negeri sebagai alternatif yang lebih murah. Perkhidmatan penerbangan domestik juga tersedia untuk ke pulau-pulau terpencil seperti Angaur dan Peleliu. Memandu adalah di sebelah kanan, dan had laju ialah 40 km/h.

7.4.2. Pengangkutan Udara Antarabangsa

Lapangan Terbang Antarabangsa Roman Tmetuchl (sebelumnya dikenali sebagai Lapangan Terbang Antarabangsa Palau) terletak di negeri Airai di pulau Babeldaob dan merupakan pintu masuk utama ke Palau. Ia menyediakan penerbangan terus berjadual ke dan dari Guam, Manila, dan Taipei. Syarikat penerbangan yang beroperasi termasuk United Airlines (ke Guam dan Yap), Korean Air (ke Incheon), dan China Airlines (ke Taipei). Perkhidmatan udara kadangkala tidak menentu. Palau Micronesia Air, Asian Spirit, dan Pacific Flier menyediakan perkhidmatan ke Filipina dan destinasi lain pada pelbagai masa sepanjang tahun 2000-an, tetapi kesemuanya telah menggantung perkhidmatan.

Pada Mei 2024, Nauru Airlines memulakan penerbangan mingguan terus ke Brisbane, Australia. Penerbangan selama enam jam yang dikendalikan oleh pesawat B-737 berlepas dari Brisbane pada hari Selasa jam 23:30, tiba di Lapangan Terbang Antarabangsa Palau pada jam 04:30. Penerbangan ke selatan akan berlepas dari Palau pada hari Rabu jam 10:30, tiba di Brisbane pada jam 05:30.

Kapal kargo, tentera, dan persiaran sering singgah di Pelabuhan Malaehaka, di Pulau Malakal di luar Koror.

7.5. Teknologi Maklumat dan Komunikasi

Palau mempunyai infrastruktur komunikasi yang sedang berkembang. Perkhidmatan talian tetap dan mudah alih tersedia, terutamanya di Koror dan kawasan berpenduduk lain. Penembusan internet telah meningkat, dengan perkhidmatan jalur lebar tersedia melalui kabel gentian optik dasar laut yang menghubungkan Palau ke rangkaian global. Ini telah meningkatkan kelajuan dan kebolehpercayaan internet berbanding sambungan satelit sebelumnya. Media penyiaran termasuk stesen televisyen kabel tempatan seperti ICT dan stesen radio. Cabaran dalam era digital termasuk memastikan akses yang saksama dan mampu milik kepada teknologi maklumat dan komunikasi di seluruh kepulauan, serta meningkatkan literasi digital.

8.1. Populasi

Populasi Palau adalah kira-kira 17,614 orang mengikut bancian tahun 2020, menunjukkan sedikit penurunan daripada 17,661 pada tahun 2015 dan 19,907 pada tahun 2005. Kepadatan penduduk adalah sederhana, dengan sebahagian besar penduduk tinggal di negeri Koror. Kadar pertumbuhan penduduk telah mengalami turun naik, dipengaruhi oleh kadar kelahiran, kematian, dan penghijrahan. Terdapat aliran penghijrahan keluar rakyat Palau ke negara lain seperti Amerika Syarikat (disebabkan oleh Perjanjian Perkaitan Bebas), Guam, dan Hawaii untuk peluang pekerjaan dan pendidikan. Pada masa yang sama, terdapat juga kemasukan pekerja asing. Struktur umur penduduk menunjukkan populasi yang agak muda, tetapi dengan tren penuaan yang perlahan.

8.2. Pendidikan

Pendidikan rendah adalah wajib sehingga umur 16 tahun. Sistem persekolahan di Palau merangkumi pendidikan awal kanak-kanak, sekolah rendah (darjah 1 hingga 8), dan sekolah menengah (darjah 9 hingga 12). Terdapat sekolah awam dan swasta. Antara sekolah menengah awam utama ialah Sekolah Tinggi Palau (Palau High School).

Institusi pendidikan tinggi utama di negara ini ialah Kolej Komuniti Palau (Palau Community College - PCC) di Koror, yang menawarkan program ijazah bersekutu dan sijil dalam pelbagai bidang vokasional dan akademik. Bagi program sarjana muda, sarjana, dan profesional lanjutan, pelajar biasanya melanjutkan pengajian ke luar negara, terutamanya ke Amerika Syarikat, Guam, atau Hawaii, sering kali dengan bantuan biasiswa. Palau juga menawarkan pembelajaran jarak jauh melalui San Diego State University dan University of the South Pacific.

Dasar pendidikan memberi tumpuan kepada penyediaan pendidikan asas yang berkualiti dan kemahiran yang relevan untuk pembangunan negara. Cabaran termasuk meningkatkan kualiti pengajaran, sumber yang terhad, dan memastikan pelajar bersedia untuk pendidikan tinggi atau pasaran kerja.

8.3. Kesihatan dan Perubatan

Kemudahan perubatan utama di Palau ialah Hospital Nasional Belau (Belau National Hospital) di Koror, sebuah hospital dengan 80 katil. Hospital ini menyediakan pelbagai perkhidmatan perubatan asas dan beberapa kepakaran. Walau bagaimanapun, untuk rawatan perubatan yang sangat khusus atau kompleks, pesakit sering dirujuk ke luar negara, seperti ke Taiwan, Filipina, atau Hawaii.

Isu kesihatan utama di Palau termasuk peningkatan penyakit tidak berjangkit (NCDs) seperti diabetes, penyakit jantung, dan tekanan darah tinggi, yang sering dikaitkan dengan perubahan gaya hidup dan diet. Penyakit berjangkit juga menjadi kebimbangan, walaupun kurang lazim.

Dasar kesihatan awam memberi tumpuan kepada pencegahan penyakit, promosi kesihatan, dan meningkatkan akses kepada penjagaan kesihatan. Terdapat kekurangan pakar perubatan dalam beberapa bidang seperti dermatologi dan oftalmologi. Pakar oftalmologi dari Amerika Syarikat kadangkala melawat untuk melakukan pembedahan laser bagi penyakit mata diabetes kerana ubat VEGF tidak dapat diberikan. Hospital Nasional Belau tidak dapat merawat pendarahan otak tertentu, yang memerlukan pemindahan kecemasan ke Taiwan. Kerajaan berusaha untuk meningkatkan perkhidmatan kesihatan melalui kerjasama dengan rakan kongsi antarabangsa dan program latihan untuk kakitangan perubatan tempatan.

9.1. Masyarakat dan Adat Tradisional

Masyarakat Palau secara tradisinya mengamalkan sistem matrilineal yang kuat, di mana keturunan dan warisan (termasuk gelaran dan tanah) lazimnya diperturunkan melalui garis ibu. Wanita memainkan peranan penting dalam keluarga dan masyarakat, terutamanya dalam membuat keputusan berkaitan tanah dan pemilihan ketua. Amalan matrilineal dilihat dalam hampir setiap aspek tradisi Palau, terutamanya dalam pengebumian, perkahwinan, pewarisan, dan penurunan gelaran tradisional.

Sistem ketua adat (rubak) masih mempunyai pengaruh yang signifikan dalam masyarakat Palau, walaupun wujud sistem kerajaan moden. Setiap kampung dan negeri mempunyai ketua-ketua adatnya sendiri yang bertanggungjawab menjaga adat resam, menyelesaikan pertikaian, dan mewakili komuniti mereka. Majlis Ketua-Ketua Adat menasihati Presiden mengenai hal-hal berkaitan adat.

Rumah tradisional Palau, yang dikenali sebagai bai, merupakan pusat penting dalam komuniti. Bai bukan sahaja berfungsi sebagai tempat mesyuarat lelaki atau dewan komuniti tetapi juga dihiasi dengan ukiran dan lukisan yang menceritakan sejarah, mitos, dan legenda Palau. Adat pengebumian dan perkahwinan di Palau adalah kompleks dan melibatkan penyertaan seluruh komuniti serta pertukaran hadiah tradisional, termasuk wang Palau tradisional (udoud).

9.2. Makanan

Makanan tradisional Palau banyak menggunakan bahan-bahan tempatan yang segar. Antara makanan ruji termasuklah keladi (taro), ubi kayu (cassava), keledek (sweet potato), dan ikan. Makanan laut adalah bahagian penting dalam diet Palau, dengan pelbagai jenis ikan, ketam, dan kerang-kerangan.

Antara hidangan unik Palau ialah sup kelawar buah. Kelawar buah direbus dalam santan bersama halia dan rempah lain. Hidangan laut segar seperti ikan bakar, sashimi (pengaruh Jepun), dan hidangan berasaskan kerang adalah popular. Tama ialah sejenis pencuci mulut yang dibangunkan di Palau.

Budaya makanan moden di Palau juga dipengaruhi oleh budaya asing, terutamanya Amerika, Jepun, dan Filipina, disebabkan sejarah penjajahan dan kehadiran pekerja asing. Makanan seperti nasi, ayam goreng, dan mi kini menjadi sebahagian daripada diet harian. Minuman tempatan termasuk minuman beralkohol yang diperbuat daripada kelapa yang ditapai (tuba), minuman daripada akar kava (walaupun kurang meluas berbanding di negara Pasifik lain), dan mengunyah pinang bersama kapur dan daun sirih.

9.3. Sukan

Pelbagai jenis sukan popular di Palau, dan negara ini aktif menyertai pertandingan sukan di peringkat domestik dan antarabangsa.

9.4. Media Massa dan Kesenian

Media massa di Palau termasuk beberapa surat khabar seperti Rengel Belau (1983-1985), Tia Belau (1992-kini), dan Island Times. Penyiaran merangkumi stesen radio tempatan seperti Eco Paradise FM (kerjasama dengan Jepun) dan Palau Wave Radio, serta perkhidmatan televisyen kabel (contohnya, ICT) yang menyiarkan program tempatan dan antarabangsa, termasuk NHK dan CNN. Terdapat juga Pacific Note sebagai sumber berita dalam talian.

Kesenian Palau kaya dengan tradisi. Kraf tangan tradisional yang terkenal termasuk ukiran kayu, terutamanya papan cerita (storyboards) yang menggambarkan legenda dan sejarah Palau, serta tenunan daripada daun pandan dan bahan semula jadi lain. Muzik dan tarian tradisional memainkan peranan penting dalam upacara adat dan perayaan. Terdapat juga artis kontemporari yang menggabungkan tema tradisional dengan gaya moden.

Beberapa program televisyen dan filem telah mengambil tempat di Palau, seperti:

• Rancangan realiti Survivor: Palau
• Dokumentari mengenai Palau, Strategic Trust: The Making of Nuclear-free Palau, yang dinarasikan oleh Joanne Woodward dan disiarkan di Amerika Syarikat pada tahun 1984.
• Drama Korea The Legend of the Blue Sea.
• Filem tahun 2012 Journey 2: The Mysterious Island yang menampilkan Dwayne "The Rock" Johnson.
• Filem tahun 1968 Hell in the Pacific yang menampilkan Lee Marvin.
• Artis grafik Rolf Weijburg membuat sebuah lakaran berwarna Turtle Cove, sebuah tempat menyelam di Palau.

9.5. Warisan Dunia

Lagun Selatan Kepulauan Rock (Rock Islands Southern Lagoon) telah disenaraikan sebagai Tapak Warisan Dunia UNESCO pada tahun 2012. Tapak ini merangkumi kawasan seluas 100.20 K ha dan terdiri daripada 445 pulau batu kapur gunung berapi yang tidak berpenghuni, kebanyakannya berbentuk cendawan, yang dikelilingi oleh lagun biru kehijauan dan terumbu karang. Kawasan ini mempunyai kepelbagaian habitat yang tinggi, termasuk tasik marin dan sejumlah besar spesies endemik. Ia juga mengandungi tinggalan seni batu dan tapak perkuburan yang menjadi bukti pendudukan manusia selama lebih dua milenium.

Selain itu, Palau mempunyai beberapa tapak dalam senarai tentatif UNESCO, termasuk:

• Teres Ngebedech (Ouballang ra Ngebedech)
• Kawasan Pemuliharaan Imeong
• Tapak Kuari Yapease
• Keranda Batu Tet el Bad (Tet el Bad Stone Coffin)

Usaha pemuliharaan yang berterusan dijalankan untuk melindungi nilai universal tapak-tapak warisan ini.

9.6. Cuti Umum

Berikut adalah senarai hari kelepasan kebangsaan utama dan cuti umum berkanun di Palau, yang mencerminkan aspek sejarah, budaya, dan sosial negara:

Tarikh-tarikh ini adalah penting dalam kalendar Palau dan sering diraikan dengan pelbagai acara komuniti dan upacara rasmi.