1. Awal Kehidupan dan Kerjaya Tentera
Bahagian ini meneroka kehidupan awal Sakuma Samata, latar belakang pendidikannya, dan permulaan kerjaya ketenteraannya, serta penyertaannya dalam konflik domestik dan antarabangsa yang membentuk pengalaman ketenteraannya sebelum beliau dilantik sebagai Gabenor Jeneral Taiwan.
1.1. Kelahiran dan Didikan Awal
Sakuma Samata dilahirkan pada 19 November 1844, di Daerah Abu, Wilayah Nagato (kini Hagi, Yamaguchi) sebagai anak bongsu kepada Okamura Magoshichi, seorang samurai dari Domain Chōshū. Beliau kemudiannya dijadikan anak angkat oleh keluarga Sakuma. Pada usia muda, beliau menyertai Kihattai, sebuah unit tentera istimewa, dan mula mempelajari sains ketenteraan Barat di bawah bimbingan Ōmura Masujirō, seorang tokoh penting dalam pemodenan tentera Jepun.
1.2. Perkhidmatan Ketenteraan Awal dan Penyertaan dalam Perang Dalaman dan Luar Negara
Pada tahun 1866, Sakuma Samata berkhidmat sebagai komander batalion dalam unit Kameyamatai Pasukan Chōshū sewaktu Ekspedisi Chōshū Kedua, yang dilancarkan oleh Keshogunan Tokugawa untuk menekan Domain Chōshū. Beliau kemudiannya terlibat secara aktif dalam Perang Boshin (1868-1869), satu siri konflik yang membawa kepada Pemulihan Meiji. Beliau berjuang dengan cemerlang dalam pelbagai pertempuran di seluruh Jepun, termasuk di Tanagura, Nihonmatsu, dan Pertempuran Aizu.
Pada tahun 1872, beliau menyertai Tentera Darat Imperial Jepun yang baru ditubuhkan sebagai Kapten dan ditempatkan di Chindai Saikai. Pada Februari 1874, Sakuma menyertai penindasan Pemberontakan Saga di Wilayah Saga. Setelah pemberontakan itu berjaya ditumpaskan, beliau dilantik sebagai ketua staf Chindai Kumamoto. Pada tahun yang sama, beliau menyertai Ekspedisi Taiwan (1874), di mana beliau memimpin pasukan seramai 150 askar yang diserang hendap oleh orang asli pada 22 Mei, mencetuskan Pertempuran Pintu Batu. Dalam Pemberontakan Satsuma pada tahun 1877, beliau berkhidmat sebagai komander Rejimen Infantri ke-6 Tentera Darat Imperial Jepun.
1.3. Jawatan Pemerintah Utama yang Dipegang
Kerjaya ketenteraan Sakuma Samata melonjak dengan pantas selepas penglibatannya dalam konflik-konflik awal. Beliau dinaikkan pangkat kepada Kolonel pada tahun 1878, dan pada Februari 1881, beliau dinaikkan pangkat menjadi Mejar Jeneral serta dilantik sebagai komander Daerah Ketenteraan Sendai. Pada Mei 1885, beliau diberikan perintah ke atas Briged Infantri ke-10 Tentera Darat Imperial Jepun, dan pada tahun berikutnya, 1886, beliau dinaikkan pangkat lagi kepada Leftenan Jeneral. Pada tahun yang sama, beliau dianugerahkan gelaran bangsawan danshaku (Baron) di bawah sistem kazoku.
Dengan meletusnya Perang China-Jepun Pertama pada tahun 1894, Sakuma memerintahkan Divisyen ke-2 Tentera Darat Imperial Jepun dalam Pertempuran Weihaiwei, yang membawa kepada kejayaan Jepun. Selepas perang, pada Mei 1895, beliau berkhidmat sebagai gabenor tentera bagi wilayah taklukan Weihaiwei di Wilayah Shandong, China. Beliau juga dinaikkan pangkat kepada shishaku (Viscount) pada Ogos 1895. Pada tahun 1896, beliau dilantik sebagai komander Pengawal Imperial Jepun dan kemudian menjadi Chubu Totoku (Gabenor Tengah) dari tahun 1896 hingga 1902. Pada September 1898, Sakuma dinaikkan pangkat kepada Jeneral Penuh Tentera Darat. Selepas tempoh cuti yang singkat, beliau kemudiannya dilantik sebagai komander Garison Tokyo pada Mei 1904, sebelum menerima jawatan sebagai Gabenor Jeneral Taiwan pada April 1906.
2. Tempoh Jawatan sebagai Gabenor Jeneral Taiwan
Sakuma Samata adalah Gabenor Jeneral Taiwan ke-5 dan berkhidmat selama tempoh yang luar biasa panjang, iaitu sembilan tahun (April 1906 - Mei 1915). Tempoh perkhidmatan beliau ditandai dengan dasar-dasar pentadbiran yang agresif, terutamanya dalam usaha "penenteraman" terhadap suku-suku peribumi, di samping pembangunan infrastruktur yang signifikan.
2.1. Dasar Pentadbiran Kolonial
Salah satu tumpuan utama pentadbiran Sakuma di Taiwan adalah 'Projek Penenteraman Orang Asli' (理蕃事業, Ri-ban jigyō), sebuah kempen ketenteraan yang meluas untuk menindas dan mengawal suku-suku peribumi di wilayah pergunungan Taiwan. Tujuan utama kempen ini adalah untuk memperluas kawalan Jepun ke kawasan-kawasan peribumi yang belum tunduk, terutamanya terhadap suku-suku seperti Atayal, Bunun, dan Truku. Sakuma dipilih untuk memimpin kerajaan kolonial sebahagiannya kerana pengalamannya dalam Ekspedisi Taiwan 1874 sebelum ini, yang memberinya pemahaman tentang cabaran menghadapi penduduk asli.
Di bawah kepimpinannya, beberapa kempen bersenjata besar dilancarkan, yang mengakibatkan penindasan yang kejam dan kehilangan nyawa yang ketara di kalangan masyarakat peribumi. Walaupun kempen ini dianggap berjaya oleh pihak berkuasa kolonial dalam menamatkan penentangan bersenjata oleh penduduk Han Taiwan dan memperluas kawalan Jepun, kaedah yang digunakan menimbulkan kritikan dan kontroversi yang berterusan dari perspektif hak asasi manusia dan impak sosialnya terhadap penduduk peribumi. Dasar ini juga melibatkan pembinaan infrastruktur seperti jalan raya dan kubu di kawasan pergunungan untuk memudahkan kawalan dan eksploitasi sumber asli.
2.2. Pembangunan Sosio-Ekonomi
Selain dasar penenteraman, tempoh jawatan Sakuma turut menyaksikan pembangunan sosio-ekonomi yang signifikan di Taiwan. Beliau sangat dihormati atas usahanya dalam membangunkan pantai timur Taiwan, terutamanya pelabuhan Hualien, yang menjadi pusat penting untuk perdagangan dan perkapalan. Projek pembangunan infrastruktur utama yang diselesaikan di bawah pengawasannya termasuklah penyiapan landasan kereta api rentas pulau yang menghubungkan utara dan selatan Taiwan, yang sangat meningkatkan pengangkutan dan perdagangan di pulau itu.
Pentadbirannya juga menyumbang kepada eksploitasi sumber asli Taiwan, seperti pembalakan Hutan Alishan yang kaya. Dari segi budaya, Sakuma Samata juga dikreditkan dengan memperkenalkan besbol ke Taiwan pada tahun 1910, yang kemudiannya menjadi sukan yang sangat popular di pulau itu. Walaupun penekanan pada penenteraman, pembangunan ini meletakkan asas bagi integrasi ekonomi Taiwan ke dalam Empayar Jepun.
3. Garis Masa
Berikut adalah garis masa peristiwa penting, pelantikan jawatan tentera, dan kenaikan pangkat Sakuma Samata:
| Tarikh | Peristiwa |
|---|---|
| 19 November 1844 | Dilahirkan di Wilayah Nagato. |
| 1866 | Komander Batalion Kameyamatai dalam Ekspedisi Chōshū Kedua. |
| 1868-1869 | Berjuang dalam Perang Boshin. |
| 8 April 1872 | Dilantik sebagai Kapten Tentera Darat Imperial Jepun; ditugaskan ke Chindai Saikai. |
| Februari 1874 | Menyertai penindasan Pemberontakan Saga. |
| 5 April 1874 | Dilantik sebagai Ketua Staf Chindai Kumamoto; menyertai Ekspedisi Taiwan. |
| 14 April 1875 | Dilantik sebagai Komander Rejimen Infantri ke-6. |
| 1877 | Berjuang dalam Pemberontakan Satsuma. |
| 21 November 1878 | Dinaikkan pangkat kepada Kolonel Tentera Darat. |
| 7 Februari 1881 | Dinaikkan pangkat kepada Mejar Jeneral; dilantik sebagai Komander Chindai Sendai. |
| 21 Mei 1885 | Dilantik sebagai Komander Briged Infantri ke-10. |
| 16 Mac 1886 | Dilantik semula sebagai Komander Chindai Sendai. |
| 23 Disember 1886 | Dinaikkan pangkat kepada Leftenan Jeneral Tentera Darat. |
| 24 Mei 1887 | Dianugerahkan gelaran danshaku (Baron). |
| 14 Mei 1888 | Dilantik sebagai Komander Divisyen ke-2. |
| 1894 | Memerintah Divisyen ke-2 dalam Perang China-Jepun Pertama, termasuk Pertempuran Weihaiwei. |
| 5 April 1895 | Dilantik sebagai Gabenor Wilayah Taklukan (Weihaiwei). |
| 20 Ogos 1895 | Dinaikkan pangkat kepada shishaku (Viscount). |
| 10 Mei 1896 | Dilantik sebagai Komander Pengawal Imperial. |
| 14 Oktober 1896 | Dilantik sebagai Chubu Totoku (Gabenor Tengah). |
| 28 September 1898 | Dinaikkan pangkat kepada Jeneral Penuh Tentera Darat. |
| 29 Oktober 1902 | Bersara sementara dari tugas aktif. |
| 1 Mei 1904 | Dilantik sebagai Komander Garison Tokyo. |
| 11 April 1906 | Dilantik sebagai Gabenor Jeneral Taiwan ke-5. |
| 21 September 1907 | Dinaikkan pangkat kepada hakushaku (Count). |
| 1910 | Memperkenalkan besbol ke Taiwan. |
| 1 Mei 1915 | Meletak jawatan sebagai Gabenor Jeneral Taiwan dan bersara dari tentera. |
| 5 Ogos 1915 | Meninggal dunia. |
4. Penghormatan dan Anugerah
Sepanjang kerjaya ketenteraannya, Sakuma Samata menerima pelbagai pangkat, pingat kebesaran, dan gelaran bangsawan sebagai pengiktirafan atas sumbangannya kepada Empayar Jepun.
Beliau dianugerahkan gelaran kebangsawanan kazoku:
- Danshaku (Baron) pada 24 Mei 1887
- Shishaku (Viscount) pada 20 Ogos 1895
- Hakushaku (Count) pada 21 September 1907
Pangkat istiadatnya termasuk:
- Jugen-shii (従四位, Pangkat Keempat Junior) pada 28 Oktober 1886
- Sho-sanmi (正三位, Pangkat Ketiga Senior) pada 20 Disember 1895
- Ju-nii (従二位, Pangkat Kedua Junior) pada 31 Januari 1901
- Sho-nii (正二位, Pangkat Kedua Senior) pada 20 September 1909
Pingat kebesaran yang diterimanya termasuk:
- Darjah Matahari Terbit, Kelas ke-3 pada 1 November 1882
- Darjah Matahari Terbit, Kelas ke-2 pada 25 November 1887
- Kordon Agung Darjah Matahari Terbit pada 20 Ogos 1895
- Darjah Matahari Terbit dengan Bunga Paulownia pada 1 April 1906 (Darjah pertama dengan Bunga Paulownia, Kordon Agung)
- Pingat Peringatan Perlembagaan Empayar Jepun pada 25 November 1889
- Pingat Perkhidmatan Ketenteraan 1894-1895 pada 18 November 1895
- Pingat Perkhidmatan Ketenteraan 1904-1905 pada 1 April 1906
5. Kehidupan Akhir dan Kematian
Sakuma Samata bersara dari jawatan Gabenor Jeneral Taiwan pada 1 Mei 1915, menamatkan tempoh perkhidmatan yang panjang dan berpengaruh. Beliau meninggal dunia tidak lama selepas itu pada 5 Ogos 1915, pada usia 70 tahun. Setelah kematiannya, gelaran bangsawan beliau diwarisi oleh anak lelaki ketiganya, Sakuma Shunichi. Cucu perempuan Shunichi, Miko, kemudiannya berkahwin dengan Kata Takebu, anak kepada Kata Kinzaburo, seorang hartawan yang memperoleh kekayaannya melalui projek infrastruktur di Taiwan.
6. Penilaian dan Warisan
Penilaian sejarah terhadap Sakuma Samata adalah kompleks, memandangkan peranan gandanya sebagai tokoh tentera dan pentadbir kolonial. Sumbangannya terhadap pembangunan infrastruktur di Taiwan diakui secara meluas, namun dasar penenteramannya terhadap penduduk peribumi kekal menjadi subjek kritikan.
6.1. Penilaian Positif
Dari segi ketenteraan, Sakuma Samata diiktiraf sebagai seorang jeneral yang cemerlang dengan rekod perkhidmatan yang panjang dalam pelbagai konflik utama Pemulihan Meiji dan pengembangan Empayar Jepun. Keberkesanannya dalam memimpin Divisyen ke-2 semasa Perang China-Jepun Pertama, terutamanya dalam penaklukan Weihaiwei, menunjukkan keupayaan strategik beliau.
Sebagai Gabenor Jeneral Taiwan, beliau disanjung kerana peranan pentingnya dalam pembangunan sosio-ekonomi pulau itu. Projek-projek seperti pembangunan pantai timur, pengembangan pelabuhan Hualien, dan penyiapan sistem kereta api rentas pulau sangat meningkatkan infrastruktur dan menghubungkan pelbagai bahagian Taiwan. Beliau juga memulakan penubuhan muzium dan usaha pembalakan di Hutan Alishan, yang menyumbang kepada ekonomi kolonial. Selain itu, beliau dikreditkan dengan memperkenalkan besbol ke Taiwan pada tahun 1910, yang kekal menjadi sukan yang digemari di sana.
6.2. Kritikan dan Kontroversi
Walaupun terdapat pencapaian pembangunan, pemerintahan Sakuma Samata di Taiwan menghadapi kritikan yang signifikan, terutamanya berkaitan dengan dasar penenteraman penduduk asli ('Ri-ban jigyō'). Kempen ketenteraan yang dipimpinnya terhadap suku-suku peribumi seperti Atayal, Bunun, dan Truku adalah ganas dan menyebabkan kemusnahan besar kepada komuniti peribumi. Dari perspektif hak asasi manusia, kaedah yang digunakan untuk menundukkan suku-suku ini sering kali tidak berperikemanusiaan, melibatkan penindasan paksa dan pembatasan kebebasan yang teruk. Pendekatan kolonialnya dianggap mencerminkan pandangan yang menindas terhadap autonomi dan budaya peribumi, dengan tujuan utama untuk memperluas kawalan Jepun dan mengeksploitasi sumber asli di kawasan-kawasan pergunungan.
6.3. Peringatan dan Tugu
Selepas kematiannya, Sakuma Samata diangkat sebagai kami di bawah Shinto Negeri, dan sebuah kuil dibina untuk menghormatinya di Sagamihara, Wilayah Kanagawa, Jepun. Kuil ini masih wujud sehingga kini. Satu lagi kuil, Kuil Sakuma (佐久間神社), turut didirikan di Taihoku (kini Taipei), Taiwan, dan kemudiannya di Hualien. Walau bagaimanapun, kuil di Taiwan itu kini telah ditinggalkan atau dimusnahkan, dan usaha untuk membangunkannya semula tidak berjaya.
7. Lihat Juga
- Pendudukan Jepun di Taiwan
- Kuil Sakuma
- Perang Boshin
- Perang China-Jepun Pertama
- Sejarah Taiwan