Vojislav Šešelj

1.1. Latar Belakang Kelahiran dan Keluarga

Vojislav Šešelj dilahirkan pada 11 Oktober 1954 di Sarajevo, yang pada masa itu merupakan sebahagian daripada Republik Rakyat Bosnia dan Herzegovina, Republik Persekutuan Sosialis Yugoslavia. Beliau dibesarkan di bandar Stolac di Herzegovina.

1.2. Pendidikan dan Kerjaya Akademik Awal

Šešelj memulakan pendidikan rendahnya pada September 1961 di Sekolah Rendah Vladimir Nazor sebelum berpindah ke sekolah rendah yang baru dibina, Bratstvo i Jedinstvo. Beliau merupakan seorang pelajar yang berjaya sehingga gred empat, namun kemudiannya semakin kurang berminat dengan kurikulum, menyedari usaha minimum yang diperlukan untuk mencapai gred yang mencukupi. Sejarah adalah subjek kegemarannya, dan beliau secara umumnya lebih menyukai sains sosial berbanding sains semula jadi.

Untuk pendidikan menengahnya, Šešelj mendaftar di Gimnasium Pertama Sarajevo, menerima gred yang baik. Beliau terlibat dengan organisasi pelajar di sekolah sebagai presiden kesatuan pelajar gimnasium dan kemudian sebagai presiden jawatankuasa belianya. Šešelj terus menyertai kerja sukarela belia semasa cuti musim panas di gimnasium. Pada tahun 1972 dan 1973, beliau bekerja sebagai buruh di sekitar Sungai Morava, membina benteng.

Selepas pendidikan menengahnya, Šešelj mendaftar di fakulti undang-undang Universiti Sarajevo pada musim luruh 1973. Beliau juga mengambil bahagian dalam badan pelajar, menjadi wakil dekan dalam organisasi pelajar selama lima belas bulan. Kontroversi mengikutinya lagi apabila beliau secara terbuka mengkritik Fuad Muhić, seorang calon dekan, dengan secara terbuka mengisytiharkan Muhić tidak layak untuk melaksanakan tugas jawatan tersebut. Muhić tetap terpilih ke jawatan itu. Selepas menjadi tutor untuk pelajar baru, Šešelj menjadi demonstrator kursus, mengadakan dua set tutorial seminggu, membantu profesor dengan peperiksaan lisan pelajar serta kertas persidangan. Pada tahun 1975, sebagai sebahagian daripada delegasi universiti, Šešelj yang berusia 21 tahun melawat Universiti Mannheim di Jerman Barat selama dua minggu, yang merupakan perjalanan pertamanya ke luar negara. Beliau menamatkan pengajian sarjana mudanya yang empat tahun dalam masa dua tahun lapan bulan.

Sejurus selepas tamat pengajian pada tahun 1976, Šešelj ingin bekerja sebagai pensyarah pembantu di fakulti undang-undang Universiti Sarajevo; namun, tiada jawatan pembantu diiklankan di fakulti untuk tahun persekolahan berikutnya, menyebabkan beliau tiada apa-apa untuk dipohon. Šešelj melihat situasi luar biasa itu sebagai balas dendam peribadi Muhić atas kritikan terbuka Šešelj.

Menyedari peluang minimumnya untuk diambil bekerja di fakulti undang-undang di Sarajevo, Šešelj mengalihkan perhatiannya kepada fakulti lain. Semasa menyediakan permohonannya untuk fakulti undang-undang di Mostar (pada masa itu secara organisasi berubah dari unit terpencil fakulti undang-undang Sarajevo menjadi entiti pendidikan bebas yang berasingan) di mana mereka memerlukan pembantu untuk kursus undang-undang perlembagaan, beliau mengetahui tentang jawatan pembantu di Fakulti Sains Politik di Sarajevo Universiti Sarajevo untuk kursus yang dipanggil "Parti dan Organisasi Politik" dan memutuskan untuk memohon di sana. Beliau mempunyai rakan-rakan, seperti Zdravko Grebo, Rodoljub Marjanović, dan Milan Tomić, yang sudah bekerja di fakulti sebagai pembantu, manakala ibu Grebo adalah dekan fakulti.

Selepas mengetahui bahawa kursus 'Parti dan Organisasi Politik' diajar oleh profesor Atif Purivatra, seorang rakan dan rakan politik Muhić, Šešelj menarik balik permohonannya, bimbang penolakan yang akan memberi kesan buruk kepada usaha vokasional masa depan. Melalui ibu Grebo, Šešelj mengetahui fakulti itu akan menubuhkan jabatan pertahanan rakyat, di mana banyak pembantu akan diperlukan.

Selari dengan itu, Šešelj memulakan pengajian pascasiswazah, mendaftar pada November 1976 di fakulti undang-undang Universiti Belgrade. Disebabkan kewajipan pekerjaan di Sarajevo, beliau tidak berpindah ke Belgrade, tetapi sebaliknya pergi ke sana dua hingga tiga kali sebulan untuk menghadiri kuliah dan mendapatkan bahan bacaan. Beliau memperoleh ijazah sarjana pada Jun 1977 dengan tesis sarjana bertajuk Konsep Marxis Rakyat Bersenjata.

Pada tahun 1978, beliau menghabiskan dua setengah bulan di Grand Valley State Colleges di AS dalam program pertukaran dengan Universiti Sarajevo. Juga pada tahun 1978, selepas pulang dari A.S., Šešelj mula mengikuti pengajian kedoktoran di fakulti undang-undang Universiti Belgrade. Selepas menyerahkan disertasinya pada awal musim luruh 1979, beliau memilih pengkhususan di Universiti Greifswald di Jerman Timur. Beliau memperoleh kedoktorannya pada 26 November 1979 selepas berjaya mempertahankan disertasinya (tesis kedoktoran) bertajuk Intipati Politik Militerisme dan Fasisme, yang menjadikannya pemegang PhD termuda di Yugoslavia pada usia 25 tahun.

Pada Disember 1979, Šešelj menyertai Tentera Rakyat Yugoslavia untuk menjalani perkhidmatan ketenteraan wajibnya dan ditempatkan di Belgrade. Beliau menamatkan perkhidmatan tenteranya pada November 1980, tetapi dalam pada itu beliau telah kehilangan jawatannya di fakulti sains politik Universiti Sarajevo.

Pada awal 1980-an, Šešelj mula lebih banyak bergaul dengan individu dari kalangan intelektual pembangkang di Belgrade, sebahagian daripadanya mempunyai kecenderungan politik nasionalisme Serbia. Beliau berulang kali menganggap profesor Muslim di fakulti sains politik bertanggungjawab atas situasinya, secara terbuka mengkritik bekas rakannya Atif Purivatra, serta Hasan Sušić, dan Omer Ibrahimagić, kerana telah merosakkan kerjayanya dan mengecam mereka sebagai Pan-Islamist.

Pada September 1981, Šešelj kembali menyertai fakulti sains politik, di mana beliau diminta untuk mengajar kursus hubungan antarabangsa. Fakulti sains politik, sebagai tempat melahirkan ahli politik masa depan, dikawal ketat dan diawasi oleh Parti Komunis, dan Šešelj yang lantang bersuara dengan cepat menarik perhatian pegawai parti. Beliau secara terbuka menyokong seorang lagi intelektual terkemuka, Nenad Kecmanović, yang sendiri terlibat dalam kontroversi yang menarik kritikan dari beberapa bahagian nomenklatura komunis di Bosnia kerana tulisannya dalam majalah NIN.

Namun, kontroversi terbesar timbul apabila Šešelj berhadapan dengan rakan sekerja fakulti Brano Miljuš. Seorang anak didik Hamdija Pozderac dan Branko Mikulić (tokoh politik tertinggi dan paling berkuasa di Republik Sosialis Bosnia dan Herzegovina pada masa itu), Miljuš berada dalam kedudukan yang baik dalam aparat komunis sebagai setiausaha cawangan Sarajevo Liga Komunis Bosnia dan Herzegovina. Šešelj menganalisis tesis sarjana Miljuš dan menuduhnya menjiplak lebih daripada 40 muka surat daripadanya dari karya-karya yang diterbitkan oleh Karl Marx dan Edvard Kardelj.

Šešelj mengkritik golongan politik tertinggi, terutamanya Pozderac yang merupakan pengulas tesis sarjana Miljuš. Perebutan kuasa merebak keluar dari fakulti dan ke dalam institusi politik dan koridor kuasa. Ahli fakulti dan intelektual lain yang menawarkan sokongan mereka kepada Šešelj termasuk Boro Gojković, Džemal Sokolović, Hidajet Repovac, Momir Zeković dan Ina Ovadija-Musafija. Pihak Pozderac lebih kuat; Šešelj diusir dari Liga Komunis pada 4 Disember 1981.

Menjelang musim bunga 1982, hanya enam bulan selepas diambil bekerja semula, kedudukannya di fakulti sains politik berada dalam bahaya. Beliau akhirnya diturunkan pangkat ke Institut Penyelidikan Sosial (Institut za društvena istraživanja), sebuah institusi yang bergabung dengan fakulti. Intelektual Belgrade, kebanyakannya penulis dan penyelidik dalam sains sosial, datang membela beliau dengan menulis surat bantahan kepada kerajaan Republik Sosialis Bosnia dan Herzegovina, kepada Jawatankuasa Pusat Liga Komunis Bosnia dan Herzegovina, dan kepada Fakulti Sains Politik di Sarajevo.

Beliau mula mengkritik cara persoalan kebangsaan ditangani di Yugoslavia: beliau bersuara menyokong penggunaan kekerasan terhadap Albania Kosovo dan mengecam kepasifan kepimpinan politik Serbia dalam menangani krisis Kosovo. Pada pandangannya, orang Muslim Bosnia dan Herzegovina bukanlah sebuah negara tetapi kumpulan agama. Beliau menyatakan kebimbangannya melihat Bosnia dan Herzegovina bertukar menjadi republik yang didominasi oleh orang Muslim.

Beliau mula diintip oleh ejen UDBA. Penangkapan pertama Šešelj berlaku pada 8 Februari 1984, hari kedua Sukan Olimpik Musim Sejuk 1984 di Sarajevo. Beliau berada di dalam kereta api dari Sarajevo menuju Belgrade apabila polis rahsia menyerbu masuk ke dalam kereta api berhampiran stesen Podlugovi dan merampas beberapa tulisannya yang ada di dalam beg pakaian. Antara ejen yang mengendalikan penangkapannya pada hari itu ialah Dragan Kijac (kemudian ketua keselamatan negara Republika Srpska).

Di Doboj, Šešelj dikeluarkan dari kereta api, dipindahkan ke dalam Mercedes polis, dan diangkut ke Belgrade di mana beliau disoal siasat selama 27 jam sebelum dibebaskan dan dimaklumkan bahawa beliau akan dihubungi semula. Selepas kembali ke Sarajevo, UDBA membawanya masuk dua kali lagi untuk disoal siasat, yang dikendalikan oleh Rašid Musić dan Milan Krnjajić. Menurut Šešelj, mereka mempunyai transkrip pelbagai perbualan yang beliau ada dengan beberapa rakan terdekatnya di mana beliau dan rakan-rakannya secara terbuka mengkritik subjek-subjek dari tokoh politik tertentu dan rejim komunis secara umum, dan cuba untuk membuat beliau melibatkan mereka sebagai asas untuk "perbicaraan kumpulan untuk tujuan keseimbangan etnik, [...] kumpulan Serbia untuk menganiaya kerana mereka baru sahaja mensabitkan kumpulan Muslim Alija Izetbegović."

Pada 20 April 1984, beliau ditangkap di sebuah apartmen persendirian di Belgrade di kalangan kumpulan 28 individu semasa kuliah yang diberikan oleh Milovan Đilas sebagai sebahagian daripada Universiti Bebas, sebuah organisasi separa klandestin yang mengumpulkan intelektual yang mengkritik rejim komunis. Šešelj menghabiskan empat hari di penjara sebelum dibebaskan.

Namun, Šešelj bebas hanya selama tiga minggu. Pada pertengahan Mei 1984, Stane Dolanc, wakil Slovenia dalam Kepresidenan Republik Persekutuan Sosialis Yugoslavia dan ketua keselamatan negara lama, memberikan wawancara kepada TV Belgrade mengenai manuskrip Šešelj yang belum diterbitkan, Odgovori na anketu-intervju: Šta da se radi? di mana Šešelj menyeru "penyusunan semula federalisme Yugoslavia, SFR Yugoslavia dengan hanya empat republik konstituen (Serbia, Macedonia, Croatia dan Slovenia), penghapusan sistem satu parti, dan penghapusan kewarganegaraan buatan."

Dua hari kemudian, pada 15 Mei 1984, Šešelj ditangkap lagi di Sarajevo. Beberapa hari selepas dipenjarakan di Penjara Pusat Sarajevo, beliau memulakan mogok makan, yang menarik perhatian akhbar asing. Di penjara, beliau menghabiskan masa dengan membaca tanpa banyak usaha untuk menyediakan pembelaannya pada perbicaraan yang akan datang. Beberapa minggu kemudian, isterinya pada masa itu Vesna Mudreša melahirkan anak pertama mereka - seorang lelaki bernama Nikola, sempena nama bapa Šešelj - namun, Šešelj enggan menamatkan mogok makan walaupun selepas diberitahu tentang berita itu. Lemah, rapuh, dan dengan kesihatan keseluruhan yang merosot dengan cepat, beliau akhirnya mengalah pada hari terakhir perbicaraan, menamatkan mogok selepas 48 hari.

Beberapa hari kemudian, pada 9 Julai 1984, beliau dijatuhi hukuman penjara lapan tahun. Keputusan yang disampaikan oleh hakim pengerusi Milorad Potparić menyimpulkan bahawa Šešelj "bertindak dari platform anarko-liberal dan nasionalis dengan itu melakukan tindakan jenayah membahayakan tatanan sosial yang bersifat kontra-revolusi." Bukti tunggal yang paling memberatkan yang disebut oleh mahkamah ialah manuskrip yang belum diterbitkan yang ditemui oleh polis rahsia di rumah Šešelj. Dalam rayuan, Mahkamah Agung SFR Yugoslavia mengurangkan hukuman kepada enam tahun, kemudian kepada empat, dan akhirnya dua.

Šešelj menjalani lapan bulan pertama hukumannya di Sarajevo sebelum dipindahkan ke penjara di Penjara Zenica pada Januari 1985, di mana beliau ditempatkan dalam kuarantin dan diasingkan dari banduan lain selama tiga minggu sementara pemeriksaan perubatan dan pemerhatian psikologi umum dijalankan untuk menghasilkan pelan dan program pemulihan semasa tempoh penjaranya. Sejak awal beliau memberitahu pegawai penjara tentang penolakannya untuk melakukan sebarang kerja, dengan alasan bahawa "kerana komunis yang dipenjarakan tidak perlu melakukan kerja penjara di Kerajaan Yugoslavia kapitalis pra-Perang Dunia Kedua, saya juga, sebagai seseorang yang menganut ideologi anti-komunis, enggan melakukan kerja di penjara komunis."

Tingkah lakunya menyebabkan beliau beberapa kali ditempatkan di kurungan bersendirian yang pada mulanya berlangsung dua minggu tetapi kemudian dilanjutkan kepada sebulan penuh. Semasa tempoh kurungan bersendirian pertamanya, beliau melakukan mogok makan lagi. Seminggu selepas mogoknya, beliau dipukul oleh pengawal dalam usaha untuk memaksanya berhenti, tetapi beliau tidak berhenti, bertahan 16 hari tanpa makanan. Secara keseluruhan, daripada empat belas bulan beliau di Zenica, enam setengah bulan dihabiskan dalam kurungan bersendirian. Beliau dibebaskan pada Mac 1986 - dua bulan lebih awal disebabkan tekanan berterusan, protes dan petisyen oleh intelektual di seluruh Yugoslavia dan di luar negara, ramai daripadanya kemudian akan menjadi lawan politiknya. Selepas dibebaskan dari penjara, Šešelj secara kekal berpindah ke Belgrade.

2.1. Penubuhan Parti Politik dan Pergerakan

Pada tahun 1989, Šešelj kembali ke Amerika Syarikat di mana Momčilo Đujić, seorang pemimpin Chetnik dari Perang Dunia Kedua di Yugoslavia yang hidup dalam buangan di sana, menganugerahkan Šešelj gelaran Chetnik vojvoda (Vojvoda Chetnik), yang pertama sejak Perang Dunia Kedua, untuk mewujudkan "negara Serbia bersatu di mana semua Serb akan tinggal, menduduki semua tanah Serb." Pada tahun 1998, Đujić menyatakan bahawa beliau menyesal menganugerahkan gelaran itu kepada Šešelj kerana penglibatannya dengan Slobodan Milošević.

Bersama Vuk Drašković dan Mirko Jović, Šešelj mengasaskan parti Chetnik anti-komunis Pembaharuan Nasional Serbia (SNO) pada akhir 1989. Pada akhir 1980-an, Šešelj menyeru agar 360,000 orang Albania diusir dari Kosovo.

Pada Mac 1990, bersama Drašković, beliau bagaimanapun menubuhkan parti monarkisme Gerakan Pembaharuan Serbia (SPO). Beliau tidak lama kemudian meninggalkan parti itu untuk membentuk Gerakan Chetnik Serbia (SČP) yang lebih radikal. Kerana namanya, parti itu tidak didaftarkan, tetapi digabungkan pada Mac 1991 dengan Parti Radikal Nasional (Serbia) (NRS) mewujudkan Parti Radikal Serbia (SRS) di bawah kepresidenannya.

2.2. Pendirian Ideologi dan Konsep "Greater Serbia"

Šešelj telah menggambarkan dirinya dan penyokongnya sebagai "bukan fasis, hanya chauvinis yang membenci Croat." Beliau secara terbuka menyokong penciptaan Serbia Raya melalui pembersihan etnik semua Croat dan Bosniak.

Pada tahun 1995, Šešelj menulis dalam penerbitan Velika Srbija (Serbia Raya) sebuah memorandum yang menggariskan Serbianisasi Kosovo. Šešelj menyeru keganasan dan pengusiran terhadap orang Albania dan kepimpinan mereka dengan tujuan untuk mendiskreditkan mereka dalam pendapat umum Barat.

2.3. Gelaran "Chetnik Vojvod" dan Persatuan

Gelaran Chetnik vojvoda diberikan kepada Vojislav Šešelj oleh pemimpin Chetnik Momčilo Đujić pada tahun 1989. Gelaran ini menandakan persatuan Šešelj dengan ideologi Chetnik yang bersejarah, yang secara tradisinya menyokong Serbia Raya dan sering dikaitkan dengan nasionalisme Serbia yang ekstrem. Walau bagaimanapun, Đujić kemudiannya menyatakan penyesalannya kerana menganugerahkan gelaran tersebut kepada Šešelj pada tahun 1997, berikutan kerjasama Šešelj dengan Slobodan Milošević.

3.1. Persatuan dengan Organisasi Separuh Tentera

Kumpulan separa tentera White Eagles yang aktif pada masa itu dalam Perang Yugoslavia dilaporkan dikaitkan dengan Šešelj, dirujuk sebagai Šešeljevci ("orang-orang Šešelj"). Persatuan ini telah dinafikan beberapa kali oleh Šešelj, yang menyatakan bahawa Parti Radikal Serb tidak ada kaitan dengan organisasi separa tentera tersebut.

3.2. Kempen Penganiayaan dan Hasutan Keganasan

Pada Mei dan Julai 1992, Šešelj melawat kampung Vojvodina di Hrtkovci dan memulakan kempen penganiayaan terhadap etnik Croat tempatan. Beliau menghasut keganasan terhadap etnik Croat dan kumpulan minoriti lain, yang membawa kepada pengusiran paksa dan pemindahan penduduk. Tindakan ini mempunyai kesan yang mendalam terhadap hak asasi manusia dan keharmonian etnik di wilayah tersebut.

3.3. Hasutan kepada Keganasan dan Pembersihan Etnik

Pada akhir 1991, semasa Pertempuran Vukovar, Šešelj pergi ke Borovo Selo untuk bertemu dengan seorang uskup Gereja Ortodoks Serbia dan secara terbuka menggambarkan Croat sebagai kaum yang genosid dan songsang. Beliau secara terbuka menyokong penciptaan Serbia Raya melalui pembersihan etnik semua Croat dan Bosniak. Ucapan dan kenyataan Šešelj sering kali menghasut keganasan dan menyokong pembersihan etnik, yang menyumbang kepada ketegangan dan konflik di rantau tersebut.

4.1. Hubungan dengan Slobodan Milošević

Dalam pilihan raya Disember 1992, SRS memenangi 27 peratus undi berbanding 40 peratus yang dimenangi oleh Parti Sosialis Serbia Presiden Slobodan Milošević. Hubungan Šešelj dengan Milošević adalah mesra semasa tahun-tahun pertama Perang Yugoslavia. Šešelj dan partinya sebenarnya adalah sekutu rapat Milošević yang membantu mereka mengatur pemberhentian besar-besaran wartawan pada tahun 1992, dan Šešelj secara terbuka mengisytiharkan sokongan mereka kepada Milošević sehingga Ogos 1993.

Namun, pada September 1993, Šešelj dan Milošević bertelagah mengenai penarikan sokongan Milošević untuk Republika Srpska dalam Perang Bosnia, dan Milošević menggambarkan Šešelj sebagai "penjelmaan keganasan dan primitivisme". Šešelj dipenjarakan pada tahun 1994 dan 1995 kerana penentangannya terhadap Milošević. Parti Radikal Serbia kemudiannya menjadi parti pembangkang utama dan mengkritik Slobodan Milošević kerana rasuah, hubungan dengan jenayah terancang, nepotisme, dan keadaan ekonomi yang buruk.

Pada Julai 1997, Šešelj membuat penampilan tetamu dalam program perdebatan Tête-à-tête BKTV dengan peguam Nikola Barović sebagai duelist lain. Perdebatan itu dengan cepat merosot menjadi pertukaran antagonisme lisan dan serangan peribadi yang memuncak apabila Barović membaling air dari gelas ke muka Šešelj. Beberapa waktu kemudian Barović diserang secara fizikal oleh pengawal keselamatan Šešelj. Šešelj berseloroh bahawa Barović tergelincir pada kulit pisang dan jatuh dari tangga.

Pada tahun 1998, ketika keganasan di wilayah Serbia di Kosovo meningkat, Šešelj menyertai kerajaan perpaduan nasional Milošević, berpihak sebentar dengan kerajaan pro-Milošević.

4.2. Perkhidmatan Kerajaan dan Politik Pembangkang

Šešelj dilantik sebagai timbalan perdana menteri pada tahun 1998 dan memegang jawatan tersebut sehingga tahun 2000. Sepanjang tempoh ini, beliau memainkan peranan dalam kerajaan perpaduan nasional Milošević. Walau bagaimanapun, sebelum dan selepas tempoh ini, beliau juga merupakan pemimpin pembangkang yang lantang, mengkritik Milošević atas pelbagai isu termasuk rasuah dan keadaan ekonomi. Parti Radikal Serbia, di bawah kepimpinannya, menjadi parti pembangkang utama pada satu ketika.

Pada September 1998, beliau membantah media asing dan organisasi hak asasi manusia yang beroperasi di Yugoslavia, dengan berkata:
"Jika kita tidak dapat menangkap semua pesawat mereka (NATO), kita boleh menangkap mereka yang berada dalam jangkauan kita, seperti pelbagai jawatankuasa Helsinki, dan kumpulan Quisling. Kepada mereka yang kita buktikan telah mengambil bahagian dalam perkhidmatan propaganda asing dan mereka itu adalah Voice of America, Deutsche Welle, Radio Free Europe, Radio France International, dan perkhidmatan radio BBC dan lain-lain. Jika kita menemui mereka pada saat pencerobohan mereka tidak seharusnya mengharapkan sesuatu yang baik."
Human Rights Watch mengecam kenyataan tersebut.

4.3. Peranan semasa Perang Kosovo dan Pengeboman NATO

Semasa Perang Kosovo 1999 dan pengeboman NATO ke atas Yugoslavia, Šešelj dan parti politiknya sanggup menyokong Milošević, tetapi selepas tiga bulan pengeboman mereka adalah satu-satunya parti yang mengundi menentang penarikan pasukan keselamatan FR Yugoslavia dari Kosovo. Šešelj menyokong pengusiran paksa semua Albania dari Kosovo.

5.1. Pertuduhan dan Caj

Pertuduhan awal terhadap Šešelj difailkan pada 14 Februari 2003. Jenayah dalam pertuduhan termasuk, antara lain, bahawa Šešelj, secara individu dan sebagai sebahagian daripada "usaha jenayah bersama," terlibat dalam "pengusiran paksa secara kekal, melalui komisen jenayah yang melanggar Artikel 3 dan 5 Statut Tribunal, majoriti penduduk Croat, Muslim dan bukan Serb lain dari kira-kira satu pertiga wilayah Republik Croatia ("Croatia"), dan sebahagian besar Bosnia dan Herzegovina, dan dari sebahagian Vojvodina, di Republik Serbia ("Serbia"), untuk menjadikan kawasan ini sebahagian daripada negara baru yang didominasi Serb."

Di bawah pertuduhan ICTY, Šešelj didakwa dengan 15 tuduhan jenayah terhadap kemanusiaan dan pelanggaran undang-undang atau adat perang. Tuduhan pertama adalah untuk penganiayaan Croat, Muslim dan bukan Serb lain di Vukovar, Šamac, Zvornik dan Vojvodina. Tuduhan lain termasuk pembunuhan, pengusiran paksa, pemenjaraan haram, penyeksaan dan pemusnahan harta benda semasa Perang Yugoslavia.

5.2. Penahanan, Prosiding Perbicaraan, dan Penghinaan Mahkamah

Pada 23 Februari 2003, selepas "mesyuarat perpisahan" yang diadakan di Republic Square, Šešelj menyerah diri kepada Tribunal Jenayah Antarabangsa untuk bekas Yugoslavia (ICTY) atas pertuduhan "lapan tuduhan jenayah terhadap kemanusiaan dan enam tuduhan pelanggaran undang-undang atau adat perang atas dakwaan penglibatannya dalam usaha jenayah bersama". Beliau dipindahkan ke ICTY pada keesokan harinya.

Pada tahun 2005, Šešelj menjadi tajuk utama apabila beliau diminta membaca surat yang dihantar sebelum ini kepada ICTY yang menyatakan penghinaannya terhadap mahkamah. Surat itu dibaca di hadapan kamera oleh Šešelj dan mengandungi penghinaan dan kata-kata kesat yang ditujukan kepada pegawai dan hakim tertinggi ICTY. Dalam suratnya, Šešelj berkata hakim pengerusi hanya mempunyai "hak" (mengejek hakim Hague) untuk melakukan seks oral dengannya, dan merujuk kepada Carla Del Ponte sebagai "pelacur".

Dalam tahanan, beliau menulis Kriminalac i ratni zločinac Havijer Solana (Penjenayah dan Penjenayah Perang Javier Solana), kritikan terhadap Setiausaha Agung NATO (dan kini Wakil Tinggi untuk Dasar Luar dan Keselamatan Bersama dan Setiausaha Agung Majlis Kesatuan Eropah dan Kesatuan Eropah Barat) yang memimpin perang Kosovo 1999.

Pada 2 Disember 2006, kira-kira 40,000 orang berarak di ibu negara Serbia Belgrade menyokong Šešelj semasa mogok makan 28 hari beliau di The Hague selepas ICTY menafikan haknya untuk memilih peguam pembelaannya sendiri. Berucap di perhimpunan itu, setiausaha Parti Radikal Aleksandar Vučić berkata "Dia tidak berjuang hanya untuk hidupnya. Tetapi dia berjuang untuk kita semua yang berkumpul di sini. Vojislav Šešelj berjuang untuk Serbia!"

Šešelj menamatkan mogok makan pada 8 Disember selepas dibenarkan untuk membentangkan pembelaannya sendiri. Semasa dalam tahanan di The Hague, Šešelj mengetuai senarai calon partinya untuk pilihan raya parlimen Serbia 2007 pada Januari 2007.

Perbicaraannya secara rasmi bermula pada 7 November 2007. Pada 11 Februari 2009, selepas 71 saksi telah didengar dan dengan jangkaan kes pendakwaan akan berakhir tujuh jam lagi, hakim pengerusi menggantung perbicaraan Šešelj tanpa had atas permintaan pendakwa raya, yang mendakwa bahawa saksi-saksi diugut. Šešelj mendakwa motif sebenar pendakwa raya adalah mereka kalah dalam kes mereka. Beliau mendakwa mahkamah telah membentangkan banyak saksi palsu untuk mengelak daripada membebaskannya dan berkata ia harus membayar ganti rugi kepadanya untuk "semua penderitaan dan enam tahun yang dihabiskan dalam tahanan".

Salah seorang daripada tiga hakim mengundi menentang penggantungan perbicaraan dengan menyatakan bahawa ia "tidak adil untuk mengganggu perbicaraan seseorang yang telah menghabiskan hampir enam tahun dalam tahanan". Kes penghinaan mahkamah terhadap Šešelj dibuka kerana telah mendedahkan, dalam sebuah buku yang ditulisnya, identiti tiga saksi yang namanya telah diperintahkan untuk disekat oleh tribunal, dan untuk itu beliau dijatuhi hukuman penjara 15 bulan oleh ICTY.

Pada 24 Julai 2009, beliau dijatuhi hukuman 15 bulan tahanan kerana tidak menghormati mahkamah selepas menerbitkan nama saksi perbicaraan di laman web peribadinya. Pada 25 November 2009, diumumkan bahawa perbicaraan Šešelj akan disambung semula pada 12 Januari 2010. Perbicaraan disambung semula mengikut jadual dan berterusan sehingga 17 Mac 2010.

Pada 10 Mac 2010, taklimat akhbar mingguan ICTY mengumumkan bahawa Šešelj dijadualkan hadir di mahkamah pada 20 April 2010 atas penghinaan mahkamah kerana didakwa mendedahkan maklumat terhad mahkamah mengenai 11 saksi yang dilindungi. Ini adalah kali kedua beliau didakwa dengan penghinaan. Pada Julai 2009 beliau didapati bersalah atas penghinaan atas tuduhan serupa yang melibatkan dua saksi yang dilindungi dan dijatuhi hukuman penjara 15 bulan.

Pada 17 Mac 2010, taklimat akhbar mingguan ICTY mengumumkan bahawa "Perbicaraan Vojislav Šešelj telah ditangguhkan sehingga notis selanjutnya, menunggu pemeriksaan status kesihatan empat saksi Dewan yang tinggal". Dalam taklimat mingguan ICTY pada 24 Mac dinyatakan "Perbicaraan Vojislav Šešelj dijangka diteruskan pada hari Selasa pada 14:15 di Bilik Mahkamah I dengan keterangan salah seorang daripada empat saksi Dewan Perbicaraan yang tinggal". Pada 14 April 2010, taklimat akhbar mingguan ICTY mengumumkan bahawa dengan hanya seorang saksi yang masih perlu didengar, pada 30 Mac 2010 perbicaraan Šešelj ditangguhkan sehingga notis selanjutnya tetapi kemungkinan akan disambung semula pada Mei 2010, selepas prosiding penghinaan kedua Šešelj yang dimulakan terhadapnya oleh Tribunal telah berakhir.

Pendakwa raya menuntut hukuman penjara 28 tahun terhadap Šešelj kerana didakwa merekrut kumpulan separa tentera dan menghasut mereka untuk melakukan kekejaman semasa perang Balkan pada awal 1990-an. Dalam ucapan penutup pada perbicaraan jenayah perangnya pada 14 Mac 2012, Šešelj berkata tribunal Yugoslavia yang diberi kuasa oleh Majlis Keselamatan PBB sebenarnya adalah ciptaan agensi perisikan Barat dan ia tidak mempunyai bidang kuasa dalam kesnya. Beliau dilaporkan berjanji "untuk memperolok-olokkan perbicaraannya."

Pada September 2011, ICTY menolak tawaran Šešelj untuk menghentikan perbicaraannya yang berlarutan. Dalam penyerahannya kepada mahkamah, Šešelj berhujah bahawa haknya untuk dibicarakan dalam tempoh masa yang munasabah telah dilanggar, dan memanggil keadaan itu "tidak dapat difahami, skandal dan tidak sesuai". Walau bagaimanapun, panel memutuskan bahawa "tiada ambang yang ditentukan berkenaan dengan tempoh masa di mana perbicaraan boleh dianggap tidak adil disebabkan oleh kelewatan yang tidak wajar" dan mengisytiharkan bahawa Šešelj "gagal memberikan bukti konkrit penyalahgunaan proses".

5.3. Pembebasan Sementara dan Isu Kesihatan

Pada 6 November 2014, ICTY memberikan pembebasan sementara kepada Šešelj. Keputusan itu dibuat berdasarkan diagnosis Šešelj mengenai kanser metastatik dan kesihatan yang merosot. ICTY tidak mendedahkan kepada umum syarat-syarat di mana Šešelj dibebaskan, tetapi mengumumkan bahawa tiada syarat khas ditetapkan untuknya, kecuali beliau tidak meninggalkan Serbia, tidak mempunyai hubungan dengan mangsa dan saksi, dan bahawa beliau kembali ke tahanan ICTY apabila beliau dipanggil. Šešelj kembali ke Belgrade dengan ribuan penyokong menunggunya selepas menghabiskan lebih dari 11 tahun dalam perbicaraan yang terbukti tidak konklusif di The Hague.

5.4. Pembebasan, Rayuan, dan Keputusan Akhir

Pada 31 Mac 2016, seminggu selepas sabitan pemimpin Serb Bosnia Radovan Karadžić, ICTY mendapati Šešelj tidak bersalah atas semua tuduhan, dengan keputusan majoriti pada lapan tuduhan dan keputusan sebulat suara pada satu tuduhan. Pembebasannya digambarkan oleh The Economist sebagai "kemenangan bagi penyokong pembersihan etnik" yang akan mempunyai "implikasi luas untuk keadilan antarabangsa." Aleksandar Vučić, yang berkhidmat sebagai PM pada masa itu, mengulas bahawa kes terhadap Šešelj pada dasarnya cacat dan dipolitikkan sejak awal.

Pembebasan sebelumnya kemudiannya dirayu oleh pendakwa raya dari Mekanisme Tribunal Jenayah Antarabangsa (MICT), sebuah agensi Majlis Keselamatan Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu yang berfungsi sebagai program pengawasan, dan entiti pengganti, ICTY. Pada 11 April 2018, Dewan Rayuan menjatuhkan sabitan terhadapnya di bawah Tuduhan 1, 10 dan 11 kerana menghasut pengusiran, penganiayaan (pemindahan paksa), dan tindakan tidak berperikemanusiaan lain (pemindahan paksa) sebagai jenayah terhadap kemanusiaan disebabkan oleh ucapannya di Hrtkovci pada 6 Mei 1992, di mana beliau menyeru pengusiran Croat dari Vojvodina. Beliau dijatuhi hukuman penjara 10 tahun, walaupun disebabkan tempoh yang telah dihabiskan dalam tahanan ICTY sementara menunggu perbicaraan, hukuman itu diisytiharkan telah selesai.

Pada Ogos 2018, Šešelj akan mengemukakan permintaan kepada Dewan Rayuan MICT untuk didengar rayuan mengenai keputusan 11 April 2018. Ini ditolak kerana ketiadaan bukti dalam permintaannya bahawa keputusan rayuan sebelumnya mengandungi kesilapan atau bahawa hak proseduralnya telah dilanggar.

6.1. Keluarga dan Perkahwinan

Isteri Šešelj, Jadranka Šešelj (Јадранка Шешељ^{Bahasa Serbia}) dilahirkan di Podujevo pada 13 April 1960. Beliau mengambil bahagian dalam pilihan raya Presiden Serbia 2012 tetapi gagal melepasi pusingan pertama, memperoleh 3.78 peratus undi. Beliau adalah ahli Parti Radikal Serbia (SRS).

6.2. Keadaan Kesihatan

Šešelj didiagnosis dengan kanser metastatik dan menjalani pembedahan untuk membuang tumor dari kolonnya pada 19 Disember 2013, dan kemudian menjalani kemoterapi.

7.1. Penulisan dan Penerbitan

Šešelj telah mengarang 183 buku, kebanyakannya dalam bentuk dokumen (mahkamah) dan transkrip dari wawancara serta penampilan awam. Beberapa tajuk buku dirumuskan sebagai penghinaan kepada lawan-lawannya, hakim dan pendakwa ICTY, serta tokoh politik domestik dan asing.

7.2. Imej Awam dan Gaya Berucap

Šešelj terkenal sebagai seorang orator yang berkesan, walaupun beliau mempunyai cara yang aneh dalam menyebut huruf 'r'. Gaya peribadinya yang agresif dan kemahirannya sebagai seorang orator telah mempengaruhi imej awamnya secara signifikan. Beliau sering menggunakan retorik yang provokatif dan menghina lawan-lawannya, yang menarik perhatian media dan membentuk persepsi awam terhadapnya sebagai seorang nasionalis tegar.

8.1. Penilaian Sejarah dan Sosial

Šešelj secara sejarah dinilai sebagai tokoh yang sangat kontroversi. Pembebasannya pada tahun 2016 oleh ICTY dalam keputusan awal, walaupun kemudiannya dibalikkan sebahagian, digambarkan oleh The Economist sebagai "kemenangan bagi penyokong pembersihan etnik" yang akan mempunyai "implikasi luas untuk keadilan antarabangsa." Ini menunjukkan pandangan kritikal antarabangsa terhadap peranan beliau dalam konflik. Beliau juga pernah dipuji oleh beberapa pihak, termasuk menerima penghormatan White Angel dari uskup Ortodoks Serbia Filaret di Biara Mileševa pada 29 Januari 2015, yang mencetuskan kemarahan dan perdebatan.

Kritikan terhadapnya sering menumpukan pada ideologi nasionalis ekstremnya dan peranannya dalam menghasut keganasan dan pembersihan etnik semasa Perang Yugoslavia. Walaupun beliau mendakwa dirinya bukan fasis tetapi chauvinis yang membenci Croat, kenyataan sedemikian menunjukkan pendiriannya yang tidak berkompromi terhadap kumpulan etnik lain.

8.2. Impak terhadap Politik dan Masyarakat Serbia

Šešelj dan parti beliau, Parti Radikal Serbia, mempunyai impak yang besar terhadap landskap politik Serbia. Parti Radikal Serbia pernah menjadi parti terbesar di Parlimen Serbia dan memainkan peranan penting dalam politik pembangkang serta kerajaan perpaduan nasional. Ideologinya yang berhaluan kanan jauh dan nasionalisme ekstrem telah menyemarakkan sentimen anti-Barat dan anti-minoriti dalam masyarakat Serbia.

Pengaruhnya terhadap pergerakan nasionalis di Serbia adalah mendalam, membentuk naratif politik yang berpusat pada konsep Serbia Raya dan penentangan terhadap campur tangan asing. Peranannya dalam konflik Yugoslavia dan tuduhan jenayah perang telah meninggalkan kesan yang berkekalan terhadap masyarakat Serbia, menyumbang kepada perpecahan politik dan sosial yang masih terasa hingga kini.