Étienne Charles de Loménie de Brienne

2.1. Keluarga dan Pendidikan

Beliau dilahirkan dalam keluarga Loménie yang terhormat, yang berasal dari Flavignac, sebuah kawasan kira-kira 20 km dari bandar Limoges di wilayah Limousin, kini sebahagian daripada Nouvelle-Aquitaine. Sejarah keluarga ini dapat ditelusuri kembali hingga abad ke-15. Keluarga Loménie de Brienne merupakan cabang muda kepada keluarga Loménie, yang berjaya menempatkan diri dalam lingkungan istana diraja Perancis selama beberapa abad. Mereka dianugerahkan gelaran bangsawan pada tahun 1552 apabila Martial de Loménie menjadi setiausaha kepada Raja Henry II dari Perancis. Kemudian, mereka memperoleh Versailles sebagai wilayah jajahan dari tahun 1561 hingga 1571. Melalui perkahwinan yang menguntungkan pada tahun 1623, keluarga Loménie menjadi count Brienne. Mereka terus memegang jawatan tinggi dalam negara, menduduki pos kerajaan penting dalam hal ehwal luar negeri di bawah Louis XIV dan menjelang akhir Ancien Régime di kementerian perang. Antara ahli keluarga lain yang terkenal ialah Charles-François de Loménie de Brienne yang berkhidmat sebagai Uskup Coutances dari 1668 hingga 1720, dan sepupu angkat mereka Pierre-François-Martial de Loménie yang sebentar berkhidmat sebagai Koajutor Uskup Agung Sens dari 1789 hingga 1794.

Sebagai seorang pelajar yang berkebolehan, Étienne-Charles memilih kerjaya dalam bidang kependetaan, melihatnya sebagai jalan untuk mencapai kedudukan yang cemerlang. Pada tahun 1751, beliau berjaya memperoleh ijazah kedoktoran dalam teologi. Walau bagaimanapun, terdapat keraguan mengenai keortodoksan tesis kedoktorannya, yang menimbulkan persoalan tentang pegangan keagamaannya pada usia muda.

2.2. Aktiviti Gereja Awal dan Hubungan Sosial

Pada tahun 1751, Étienne Charles de Loménie de Brienne dilantik sebagai vikaris jeneral (grand vicaire_{grand vikaire}^{Bahasa Perancis}) kepada Kardinal Uskup Agung Rouen, Nicolas de Saulx-Tavannes. Selepas lawatan ke Rom, beliau dilantik sebagai Uskup Condom pada 19 Disember 1760. Kemudian, pada 21 Mac 1763, beliau dipindahkan untuk menjadi Uskup Agung Toulouse, salah satu keuskupan paling penting di Perancis. Dari tahun 1766 hingga 1769, beliau memegang jawatan sebagai Ketua Abas Komendatori Biara Mont-Saint-Michel, dan dari tahun 1788, beliau menjadi Ketua Abas Komendatori Biara Corbie. Pada tahun 1772, beliau mempengerusikan Commission des Réguliers, sebuah suruhanjaya yang ditubuhkan untuk membubarkan rumah-rumah keagamaan yang berada dalam kemerosotan teruk.

Beliau mempunyai ramai kenalan dan rakan yang terkenal, termasuk tokoh-tokoh berpengaruh seperti A.R.J. Turgot, André Morellet, dan Voltaire. Pada tahun 1770, sebagai pengiktirafan kepada keupayaan intelektualnya, beliau telah dipilih sebagai ahli Académie française. Beliau juga pernah tiga kali mengetuai bureau de jurisdiction di perhimpunan umum paderi. Beliau menunjukkan minat yang mendalam dalam isu-isu politik dan sosial pada zamannya, dan telah menghantar beberapa memo mengenai topik-topik ini kepada Turgot, termasuk satu mengenai kemiskinan (pauperisme).

Meskipun ada yang mempertikaikan dakwaan ini, Loménie de Brienne sering dianggap sebagai seorang yang tidak percaya sejak awal. Pada tahun 1781, setelah kematian Uskup Agung Paris, Christophe de Beaumont, terdapat usaha untuk menjadikan Loménie de Brienne penggantinya. Namun, Louis XVI didakwa menolak dengan berseru: "Uskup Agung Paris sekurang-kurangnya harus percaya kepada Tuhan!". Insiden ini mencerminkan keraguan yang meluas terhadap keimanan peribadinya, walaupun beliau memegang jawatan tinggi dalam Gereja.

3.1. Peranan dalam Perhimpunan Golongan Terkemuka

Pada tahun 1787, Perancis menghadapi krisis kewangan yang meruncing, dan Charles Alexandre de Calonne, pengawal jeneral kewangan pada masa itu, mencadangkan pembaharuan fiskal radikal dalam Perhimpunan Golongan Terkemuka. Dalam perhimpunan ini, Loménie de Brienne telah menjadi salah seorang pemimpin utama yang menentang dasar fiskal Calonne. Beliau mengetuai penentangan dengan hujah-hujah yang meyakinkan, yang akhirnya membawa kepada peletakan jawatan Calonne.

Hasil daripada peranan pentingnya dalam menentang Calonne dan kedekatannya dengan Ratu Marie-Antoinette, Loménie de Brienne kemudiannya dilantik untuk menggantikan Calonne pada 25 Mei 1787. Pelantikannya sebagai ketua majlis kewangan menandakan permulaan peranannya yang lebih besar dalam pentadbiran diraja, menjadikannya menteri utama yang bertanggungjawab ke atas hal ehwal kewangan dan politik negara.

3.2. Sebagai Menteri Kewangan

Setelah memegang jawatan, Loménie de Brienne segera melaksanakan beberapa dasar pembaharuan. Beliau berjaya membuat parlement mendaftarkan edik-edik yang berkaitan dengan liberalisasi perdagangan domestik, penubuhan perhimpunan wilayah, dan penebusan corvée, iaitu sistem buruh wajib yang membebankan golongan petani. Pembaharuan ini bertujuan untuk meningkatkan kecekapan ekonomi dan mengurangkan beban rakyat.

Namun, dasar-dasar ini tidak berjalan lancar. Apabila parlement enggan mendaftarkan edik mengenai duti setem dan cukai tanah am baharu yang dicadangkan, Loménie de Brienne memujuk Louis XVI untuk mengadakan lit de justice bagi menguatkuasakan pendaftaran edik-edik tersebut. Ini merupakan tindakan autoritarian di mana raja memaksa pendaftaran undang-undang. Sebagai langkah seterusnya untuk mematahkan penentangan, raja juga bersetuju untuk mengasingkan parlement ke Troyes pada 18 Ogos 1787. Apabila parlement bersetuju untuk melanjutkan cukai langsung ke atas semua jenis pendapatan (vingtième), ahli-ahli majlis mereka dipanggil semula ke Paris. Walaupun demikian, percubaan seterusnya untuk memaksa parlement mendaftarkan edik bagi mengumpulkan pinjaman sebanyak 120 juta livre Perancis (kira-kira 120.00 M franc pada masa itu) menghadapi penentangan yang gigih.

Menjelang Mei 1788, proses pengumpulan cukai mula gagal dan kesetiaan tentera turut tergugat. Sebagai tindak balas, Louis XVI menggantung parlement pada Mei 1788 dan menubuhkan 47 mahkamah baharu. Perjuangan parlement menentang Loménie de Brienne berakhir pada 8 Mei 1788, apabila parlement bersetuju dengan edik untuk penghapusan mereka sendiri, dengan syarat bahawa Estates General (Badan Perundangan tiga estet) perlu dipanggil untuk membetulkan ketidakstabilan negara. Ini merupakan kemenangan simbolik bagi penentang raja dan menteri, tetapi ia juga menandakan keruntuhan usaha pembaharuan kewangan Loménie de Brienne.

3.3. Peletakan Jawatan

Loménie de Brienne, yang pada masa itu telah dilantik sebagai Uskup Agung Sens (disahkan oleh Rom pada 10 Mac 1788), kini menghadapi penentangan politik yang hampir universal. Beliau terpaksa menggantung Cour plenière yang telah ditubuhkan untuk menggantikan parlement, dan berjanji bahawa Estates General akan dipanggil. Walaupun konsesi-konsesi ini, tekanan politik yang meluas, ditambah dengan perbendaharaan negara yang hampir kosong, tidak cukup untuk mengekalkannya dalam kekuasaan.

Pada 25 Ogos 1788, Loménie de Brienne akhirnya meletakkan jawatan sebagai menteri kewangan. Sesetengah sumber menyatakan beliau bersara pada 29 Ogos. Peletakan jawatannya secara berkesan meninggalkan perbendaharaan negara dalam keadaan kosong. Pada 14 September 1788, Guillaume-Chrétien de Lamoignon de Malesherbes yang dibenci umum dipanggil semula, yang membawa kepada peningkatan semangat di kalangan revolusioner, yang mula bergolak di Paris. Perusuh cuba membakar rumah Lamoignon dan Brienne, menunjukkan betapa tidak popularnya beliau dalam kalangan rakyat. Peletakan jawatannya membuka jalan kepada pemanggilan Estates General, satu peristiwa penting yang akan mencetuskan Revolusi Perancis.

4.1. Pelantikan sebagai Kardinal dan Kepulangan ke Perancis

Setelah meletakkan jawatan sebagai menteri utama dan menteri kewangan, Loménie de Brienne telah dilantik sebagai kardinal pada 15 Disember 1788. Berikutan pelantikan ini, beliau berlepas ke Itali dan menghabiskan dua tahun di sana. Semasa ketiadaannya, seorang anak saudara angkatnya, Pierre François Martial de Loménie de Brienne, dilantik atas permintaannya sebagai Koajutor keuskupan tersebut. Étienne-Charles sendiri yang mentahbiskan anak saudaranya itu.

Walau bagaimanapun, keadaan politik di Perancis berubah secara drastik dengan tercetusnya Revolusi Perancis. Melihat perkembangan ini, Étienne-Charles mengambil keputusan untuk kembali ke Perancis. Kepulangannya adalah satu langkah yang berani, memandangkan ketegangan politik dan agama yang semakin memuncak dalam negara.

4.2. Sumpah kepada Perlembagaan Sivil Klerus

Setelah kembali ke Perancis, Étienne-Charles de Loménie de Brienne membuat keputusan kontroversial untuk mengangkat sumpah kepada Perlembagaan Sivil Klerus pada tahun 1790. Beliau merupakan salah seorang daripada segelintir uskup dari Ancien Régime yang berbuat demikian, dan beliau juga menggalakkan ramai paderinya untuk mengikuti jejak langkahnya. Sumpah ini menuntut kesetiaan kepada negara dan memisahkan paderi daripada kuasa Paus, satu tindakan yang sangat dicerca oleh Takhta Suci.

Selepas mengangkat sumpah, beliau kemudiannya memilih dirinya sebagai Uskup Perlembagaan bagi jabatan Yonne. Tindakan ini, yang dianggap sebagai pengkhianatan oleh pihak gereja tradisional, menyebabkan beliau dikecam dan disisihkan oleh Pope Pius VI. Akibat tekanan daripada Paus, beliau terpaksa meletakkan jawatan sebagai kardinal pada tahun 1791, tepat pada masanya untuk mengelak daripada dilucutkan kehormatan tersebut. Anak saudaranya, Pierre-François de Loménie, juga mengikuti jejaknya dengan mengangkat sumpah kepada Perlembagaan Sivil Klerus, namun kemudian bertaubat atas penyerahannya. Beliau akhirnya digilotin pada 10 Mei 1794.

4.3. Tahun-tahun Akhir dan Kematian

Pada tahun-tahun terakhir hidupnya, Étienne-Charles de Loménie de Brienne membeli bekas Biara Saint-Pierre-le-Vif di pusat bandar Sens. Beliau mengarahkan penghancuran gereja megah biara itu, yang merupakan tempat pengebumian para pendahulunya sebagai Uskup Agung Sens. Beliau kemudian menempatkan dirinya dan ahli keluarganya di rumah ketua biara. Walaupun tindakannya ini menimbulkan kontroversi, beliau mempunyai bakat untuk memenangi populariti, dan sebahagian daripada penduduk tempatan merupakan penyokong setianya.

Namun, hari-hari Gereja Perlembagaan tidak lama. Walaupun beliau pernah menolak untuk mentahbiskan uskup perlembagaan lain, pada puncak Revolusi, pada 15 November 1793, beliau secara rasmi melepaskan jawatan paderinya. Walau bagaimanapun, tingkah laku masa lalu dan sekarang beliau menjadikannya objek syak wasangka bagi para revolusioner yang berpengaruh ketika itu. Beliau telah ditangkap di Sens pada 18 Februari 1794. Pada malam yang sama, beliau meninggal dunia di penjara. Punca kematiannya masih menjadi perdebatan; ada yang mengatakan beliau meninggal akibat strok, ada juga yang mendakwa beliau mengambil racun atau melakukan bunuh diri. Ada kemungkinan juga kejutan akibat kegagalan usahanya untuk bertahan hidup cukup untuk meragut nyawanya.

6.1. Konteks Sejarah dan Impak

Étienne Charles de Loménie de Brienne memegang jawatan utama pada saat Ancien Régime di Perancis berada di ambang keruntuhan kewangan dan sosial. Dasar dan keputusannya sebagai menteri kewangan dan utama, terutamanya percubaannya untuk membaharui sistem fiskal, sering dilihat sebagai faktor yang mempercepatkan Revolusi. Kegagalannya untuk mengatasi hutang negara yang besar dan keengganannya untuk berkompromi dengan parlements telah menyumbang kepada peningkatan ketidakpuasan awam dan merosotnya autoriti diraja.

Tindakannya, seperti memaksa pendaftaran edik melalui lit de justice dan mengasingkan parlement, walaupun bertujuan untuk mengukuhkan kekuasaan raja dan melaksanakan pembaharuan, sebenarnya semakin memburukkan ketegangan politik. Ini membawa kepada tuntutan yang tidak dapat dielakkan untuk memanggil Estates General, satu langkah yang membuka pintu kepada perubahan radikal dan akhirnya Revolusi. Dalam konteks sejarah, beliau sering dilihat sebagai salah seorang tokoh yang tidak mampu memahami atau mengatasi magnitud krisis yang dihadapi Perancis, dan sebaliknya, secara tidak langsung menyumbang kepada kegagalannya.

6.2. Kritikan dan Kontroversi

Kritikan terhadap Loménie de Brienne adalah pelbagai. Sebagai menteri kewangan, dasar-dasarnya sering dikritik kerana tidak mencukupi untuk menyelesaikan masalah kewangan yang serius, dan beberapa langkahnya dilihat sebagai terlalu autoritarian atau tidak konsisten. Konflik berterusan beliau dengan parlements, yang dilihat sebagai pembela hak-hak rakyat, telah memusatkan penentangan terhadap kerajaan dan meningkatkan sentimen anti-monarki.

Selain itu, terdapat keraguan yang meluas terhadap kepercayaan peribadinya. Tuduhan ateisme, terutama kisah penolakan Louis XVI untuk melantiknya sebagai Uskup Agung Paris, merosakkan kredibilitinya sebagai seorang paderi dan negarawan. Ini menimbulkan persoalan tentang integriti dan motivasinya, terutamanya apabila beliau mengangkat sumpah kepada Perlembagaan Sivil Klerus yang kontroversial dan kemudian meninggalkan kepaderian semasa Revolusi. Keupayaannya untuk "memenangi populariti" di kalangan beberapa segmen masyarakat tempatan tidak cukup untuk menyelamatkannya daripada kecurigaan dan penindasan oleh para revolusioner yang semakin radikal, yang akhirnya membawa kepada kematiannya di penjara. Kisahnya menjadi lambang kejatuhan seorang tokoh Ancien Régime yang gagal menavigasi gelombang perubahan yang melanda Perancis.