Abdus Salam

1.1. Kehidupan Awal dan Pendidikan

Abdus Salam dilahirkan pada 29 Januari 1926 di Wilayah Punjab India British (kini di Pakistan) dalam keluarga Punjabi yang berpegang kepada Islam Ahmadiyyah. Beliau tergolong dalam komuniti Rajput, dengan anak lelakinya Ahmad Salam kemudian menceritakan bahawa bapanya akan menceritakan kisah sejarah budaya Rajput "yang sangat dibanggakannya". Menurut Jagjit Singh dalam biografinya mengenai Salam, keluarganya menjejaki genealogi mereka kembali kepada seorang putera Rajput bernama Buddahn yang memeluk Islam di tangan seorang Sufi dan kemudian mengasaskan kota Jhang sekitar tahun 1160. Salam adalah anak kepada Chaudhary Muhammad Hussain, seorang guru sekolah di Jhang, dan Hajirah, yang berasal dari Faizullah Chak berhampiran Batala.

Nama yang diberikan oleh Choudhary Muhammad Hussain kepada anaknya ialah Abd al-Salam, yang bermaksud "Hamba Allah". `Abd` bermaksud hamba dan Salam adalah salah satu daripada 99 nama Allah dalam Al-Quran. Dalam bahasa Inggeris, namanya biasanya ditransliterasi sebagai Abdus Salam, yang harus difahami sebagai satu nama yang diberikan. Bapanya mengikut adat untuk tidak memberikan nama keluarga. Kemudian dalam hidupnya, beliau menambah Mohammad pada namanya.

Salam membina reputasi awal di seluruh Punjab kerana kecemerlangan dan pencapaian akademik yang luar biasa. Pada usia 14 tahun, Salam memperoleh markah tertinggi yang pernah dicatatkan untuk peperiksaan kemasukan di Universiti Punjab. Beliau memenangi biasiswa penuh ke Universiti Kolej Kerajaan di Lahore. Salam adalah seorang sarjana yang serba boleh, berminat dalam kesusasteraan Urdu dan kesusasteraan British di mana beliau cemerlang. Selepas sebulan di Lahore, beliau pergi ke Mumbai untuk belajar. Pada tahun 1947, beliau kembali ke Lahore. Tetapi beliau tidak lama kemudian memilih matematik sebagai tumpuannya. Mentor dan tutor Salam mahu beliau menjadi guru bahasa Inggeris, tetapi Salam memutuskan untuk kekal dengan Matematik. Sebagai pelajar tahun keempat di sana, beliau menerbitkan karyanya mengenai masalah matematik Srinivasa Ramanujan, dan mengambil Ijazah Sarjana Muda Sastera dalam Matematik pada tahun 1944. Bapanya mahu beliau menyertai Perkhidmatan Awam India (ICS). Pada masa itu, ICS adalah aspirasi tertinggi bagi graduan universiti muda dan penjawat awam menduduki tempat yang dihormati dalam masyarakat sivil. Menghormati hasrat bapanya, Salam mencuba untuk Kereta Api India tetapi tidak layak untuk perkhidmatan itu kerana beliau gagal dalam ujian optik perubatan. Hasilnya seterusnya menyimpulkan bahawa Salam gagal dalam ujian mekanikal yang diperlukan oleh jurutera kereta api untuk mendapatkan komisen dalam Kereta Api, dan bahawa beliau terlalu muda untuk bersaing untuk pekerjaan itu. Oleh itu, Kereta Api menolak permohonan pekerjaan Salam. Semasa di Lahore, Salam terus menghadiri sekolah siswazah Universiti Kolej Kerajaan. Beliau menerima Ijazah Sarjana Sastera dalam Matematik dari Universiti Kolej Kerajaan pada tahun 1946. Pada tahun yang sama, beliau dianugerahkan biasiswa ke Kolej St John, Cambridge, di mana beliau menamatkan ijazah Sarjana Muda Sastera dengan Kepujian Kelas Pertama Berganda dalam Matematik dan Fizik pada tahun 1949. Pada tahun 1950, beliau menerima Hadiah Smith dari Universiti Cambridge untuk sumbangan pra-doktoral yang paling cemerlang dalam Fizik. Selepas menamatkan ijazahnya, Fred Hoyle menasihati Salam untuk menghabiskan setahun lagi di Makmal Cavendish untuk melakukan penyelidikan dalam fizik eksperimen, tetapi Salam tidak sabar untuk menjalankan eksperimen panjang di makmal. Salam kembali ke Jhang dan memperbaharui biasiswanya dan kembali ke United Kingdom untuk melakukan kedoktorannya.

Beliau memperoleh ijazah PhD dalam fizik teori dari Makmal Cavendish di Cambridge. Tesis kedoktorannya yang bertajuk "Perkembangan dalam teori kuantum medan" mengandungi kerja yang komprehensif dan asas dalam elektrodinamik kuantum. Pada masa ia diterbitkan pada tahun 1951, ia telah memperoleh reputasi antarabangsa dan Hadiah Adams.

Semasa pengajian kedoktorannya, mentornya mencabar beliau untuk menyelesaikan dalam tempoh setahun masalah yang sukar diselesaikan yang telah menentang minda hebat seperti Paul Dirac dan Richard Feynman. Dalam tempoh enam bulan, Salam telah menemui penyelesaian untuk penormalan semula teori meson. Semasa beliau mencadangkan penyelesaian di Makmal Cavendish, Salam telah menarik perhatian Hans Bethe, J. Robert Oppenheimer dan Dirac.

1.2. Kerjaya Akademik dan Awal

Selepas menerima kedoktorannya pada tahun 1951, Salam kembali ke Lahore di Universiti Kolej Kerajaan, Lahore sebagai Profesor Matematik di mana beliau kekal sehingga tahun 1954. Pada tahun 1952, beliau dilantik sebagai profesor dan Pengerusi Jabatan Matematik di Universiti Punjab yang berdekatan. Dalam kapasiti yang terakhir, Salam berusaha untuk mengemas kini kurikulum universiti, memperkenalkan kursus dalam Mekanik kuantum sebagai sebahagian daripada kurikulum sarjana muda. Walau bagaimanapun, inisiatif ini tidak lama kemudian dibatalkan oleh Naib Canselor, dan Salam memutuskan untuk mengajar kursus malam dalam Mekanik Kuantum di luar kurikulum biasa. Walaupun Salam menikmati populariti yang bercampur-baur di universiti, beliau mula menyelia pendidikan pelajar yang sangat dipengaruhi olehnya. Akibatnya, Riazuddin kekal sebagai satu-satunya pelajar Salam yang mempunyai keistimewaan untuk belajar di bawah Salam di peringkat sarjana muda dan pasca siswazah di Lahore, dan peringkat pasca doktoral di Universiti Cambridge. Pada tahun 1953, Salam tidak dapat menubuhkan institut penyelidikan di Lahore, kerana beliau menghadapi tentangan kuat daripada rakan-rakannya. Pada tahun 1954, Salam mengambil jawatan felo dan menjadi salah seorang Felo Akademi Sains Pakistan terawal. Akibat rusuhan Lahore 1953, Salam kembali ke Cambridge dan menyertai Kolej St John, Cambridge, dan mengambil jawatan sebagai profesor matematik pada tahun 1954. Pada tahun 1957, beliau dijemput untuk mengambil jawatan di Kolej Imperial London, dan beliau serta Paul Taunton Matthews terus menubuhkan Kumpulan Fizik Teori di Kolej Imperial. Seiring masa, jabatan ini menjadi salah satu jabatan penyelidikan berprestij yang termasuk ahli fizik terkenal seperti Steven Weinberg, Tom W. B. Kibble, Gerald Guralnik, C. R. Hagen, Riazuddin, dan John Clive Ward.

Pada tahun 1957, Universiti Punjab menganugerahkan Salam dengan doktor kehormat atas sumbangannya dalam fizik zarah. Pada tahun yang sama, dengan bantuan mentornya, Salam melancarkan program biasiswa untuk pelajarnya di Pakistan. Salam mengekalkan hubungan yang kuat dengan Pakistan, dan melawat negaranya dari semasa ke semasa. Di Cambridge dan Kolej Imperial, beliau membentuk kumpulan ahli fizik teori, majoriti daripadanya adalah pelajarnya dari Pakistan. Pada usia 33 tahun, Salam menjadi salah seorang individu termuda yang dipilih sebagai Felo Royal Society (FRS) pada tahun 1959. Salam mengambil jawatan felo di Universiti Princeton pada tahun 1959, di mana beliau bertemu dengan J. Robert Oppenheimer dan kepadanya beliau membentangkan hasil penyelidikannya mengenai neutrino. Oppenheimer dan Salam membincangkan asas elektrodinamik, masalah dan penyelesaiannya. Pembantu peribadinya yang berdedikasi ialah Jean Bouckley. Pada tahun 1980, Salam menjadi felo asing Akademi Sains Bangladesh.

2.1. Penyelidikan Fizik Teori

Pada awal kerjayanya, Salam memberikan sumbangan penting dan signifikan dalam elektrodinamik kuantum dan teori medan kuantum, termasuk pengembangannya ke dalam fizik zarah dan fizik nuklear. Pada awal kerjayanya di Pakistan, Salam sangat berminat dengan siri matematik dan hubungannya dengan fizik. Salam telah memainkan peranan berpengaruh dalam kemajuan fizik nuklear, tetapi beliau mengekalkan dan mendedikasikan dirinya kepada matematik dan fizik teori serta menumpukan Pakistan untuk melakukan lebih banyak penyelidikan dalam fizik teori. Walau bagaimanapun, beliau menganggap fizik nuklear (pembelahan nuklear dan tenaga nuklear) sebagai bahagian fizik yang tidak perintis kerana ia telah "berlaku". Bahkan di Pakistan, Salam adalah daya penggerak utama dalam fizik teori, dengan banyak saintis yang terus beliau pengaruhi dan galakkan untuk meneruskan kerja mereka dalam fizik teori.

Salam mempunyai kerjaya penyelidikan yang prolifik dalam fizik teori dan tenaga tinggi.

2.2. Pencapaian Saintifik Utama

Salam telah bekerja pada teori neutrino - zarah sukar difahami yang pertama kali dihipotesiskan oleh Wolfgang Pauli pada tahun 1930-an. Salam memperkenalkan simetri kiral dalam teori neutrino. Pengenalan simetri kiral memainkan peranan penting dalam pembangunan seterusnya teori interaksi elektrik-lemah. Salam kemudian menyerahkan karyanya kepada Riazuddin, yang memberikan sumbangan perintis dalam neutrino. Salam memperkenalkan boson Higgs yang besar kepada teori Model Piawai, di mana beliau kemudian meramalkan kewujudan pereputan proton. Pada tahun 1963, Salam menerbitkan karya teorinya mengenai meson vektor. Kertas kerja itu memperkenalkan interaksi meson vektor, foton (elektrodinamik vektor), dan penormalan semula jisim meson vektor yang diketahui selepas interaksi.

Pada tahun 1961, Salam mula bekerja dengan John Clive Ward mengenai simetri dan penyatuan elektrik-lemah. Pada tahun 1964, Salam dan Ward bekerja pada Teori tolok untuk interaksi lemah dan interaksi elektromagnetik, seterusnya memperoleh model SU(2) × U(1). Salam yakin bahawa semua interaksi zarah asas sebenarnya adalah interaksi tolok. Pada tahun 1968, bersama dengan Steven Weinberg dan Sheldon Glashow, Salam merumuskan konsep matematik karyanya. Semasa di Kolej Imperial, Salam, bersama Glashow dan Jeffrey Goldstone, secara matematik membuktikan teorem Goldstone, bahawa objek spin-sifar tanpa jisim mesti muncul dalam teori sebagai hasil pemecahan spontan simetri global berterusan. Pada tahun 1967-68, Salam dan Weinberg menggabungkan mekanisme Higgs ke dalam penemuan Glashow, memberikannya bentuk moden dalam teori elektrik-lemah, dan dengan itu men teorikan separuh daripada Model Piawai.

Pada tahun 1966, Salam menjalankan kerja perintis mengenai zarah hipotesis. Salam menunjukkan kemungkinan interaksi elektromagnetik antara monopole magnetik dan pelanggaran C, dengan itu beliau merumuskan foton magnetik. Berikutan penerbitan kertas kerja Pemecahan Simetri PRL pada tahun 1964, Steven Weinberg dan Salam adalah yang pertama menggunakan mekanisme Higgs untuk pemecahan simetri elektrik-lemah. Salam memberikan postulat matematik untuk interaksi antara boson Higgs dan teori simetri elektrik-lemah.

Pada tahun 1972, Salam mula bekerja dengan ahli fizik teori India-Amerika Jogesh Pati. Pati menulis kepada Salam beberapa kali menyatakan minat untuk bekerja di bawah arahan Salam, sebagai tindak balas Salam akhirnya menjemput Pati ke seminar ICTP di Pakistan. Salam mencadangkan kepada Pati bahawa harus ada sebab yang mendalam mengapa proton dan elektron sangat berbeza namun membawa cas elektrik yang sama tetapi bertentangan. Proton terdiri daripada kuark, tetapi teori elektrik-lemah hanya berkaitan dengan elektron dan neutrino, tanpa apa-apa yang dihipotesiskan mengenai kuark. Jika semua bahan semula jadi dapat disatukan dalam satu simetri baru, ia mungkin mendedahkan sebab untuk pelbagai ciri zarah ini dan daya yang mereka rasakan. Ini membawa kepada pembangunan model Pati-Salam dalam fizik zarah. Pada tahun 1973, Salam dan Jogesh Pati adalah yang pertama menyedari bahawa oleh kerana kuark dan lepton mempunyai kandungan perwakilan SU(2) × U(1) yang sangat serupa, mereka semua mungkin mempunyai entiti yang serupa. Mereka memberikan realisasi mudah simetri kuark-lepton dengan mengandaikan bahawa nombor lepton adalah cas warna kuark keempat, yang dinamakan "violet".

Ahli fizik percaya bahawa terdapat empat daya asas alam: daya graviti, daya nuklear kuat dan lemah, dan daya elektromagnetik. Salam telah berusaha untuk menyatukan daya-daya ini sejak tahun 1959 bersama Glashow dan Weinberg. Semasa di Kolej Imperial London, Salam berjaya menunjukkan bahawa daya nuklear lemah sebenarnya tidak berbeza daripada daya elektromagnetik, dan kedua-duanya boleh saling bertukar. Salam menyediakan teori yang menunjukkan penyatuan dua daya asas alam, daya nuklear lemah dan daya elektromagnetik, satu ke dalam yang lain. Glashow juga telah merumuskan kerja yang sama, dan teori itu digabungkan pada tahun 1966. Pada tahun 1967, Salam membuktikan teori penyatuan elektrik-lemah secara matematik, dan akhirnya menerbitkan kertas kerja. Untuk pencapaian ini, Salam, Glashow, dan Weinberg dianugerahkan Hadiah Nobel dalam Fizik pada tahun 1979. Yayasan Hadiah Nobel memberi penghormatan kepada saintis dan mengeluarkan kenyataan yang mengatakan: "Atas sumbangan mereka kepada teori interaksi lemah dan elektromagnetik yang bersatu antara zarah asas, termasuk, antara lain, ramalan arus neutral lemah". Salam membawa pingat Hadiah Nobel ke rumah bekas profesornya, Anilendra Ganguly, yang mengajarnya di Kolej Sanatan Dharma di Lahore, dan meletakkan pingat itu di lehernya, menyatakan "Encik Anilendra Ganguly pingat ini adalah hasil daripada pengajaran dan kecintaan anda terhadap matematik yang anda tanamkan dalam diri saya". Pada tahun 1970-an, Salam terus cuba menyatukan daya dengan memasukkan interaksi kuat dalam teori penyatuan agung.

Sumbangan utama lain Salam dalam fizik zarah asas termasuk:

• teori neutrino dua komponen dan ramalan pelanggaran pariti yang tidak dapat dielakkan dalam interaksi lemah;
• penyatuan tolok interaksi lemah dan elektromagnetik, daya bersatu ini dipanggil daya "elektrik-lemah", nama yang diberikan kepadanya oleh Salam, dan yang membentuk asas Model Piawai dalam fizik zarah;
• meramalkan kewujudan arus neutral lemah, dan boson W dan Z, sebelum penemuan eksperimen mereka;
• sifat simetri zarah asas; simetri uniter;
• penormalan semula teori meson;
• teori graviti dan peranannya dalam fizik zarah; teori graviti dua tensor dan fizik interaksi kuat;
• penyatuan elektrik-lemah dengan daya nuklear kuat, teori penyatuan agung;
• ramalan berkaitan pereputan proton;
• model Pati-Salam, teori penyatuan agung;
• teori supersimetri, khususnya perumusan superspace dan formalisme superfield pada tahun 1974;
• teori supermanifold, sebagai rangka kerja geometri untuk memahami supersimetri, pada tahun 1974;
• supergeometri, asas geometri untuk supersimetri, pada tahun 1974;
• aplikasi mekanisme Higgs kepada 'pemecahan simetri elektrik-lemah';
• ramalan foton magnetik pada tahun 1966.

2.3. Kerja di Kolej Imperial London

Di Kolej Imperial London, Salam dan Paul Matthews menubuhkan Kumpulan Fizik Teori. Jabatan ini menjadi salah satu jabatan penyelidikan berprestij yang termasuk ahli fizik terkenal seperti Steven Weinberg, Tom W. B. Kibble, Gerald Guralnik, C. R. Hagen, Riazuddin, dan John Clive Ward. Salam memberikan sumbangan besar dalam teori medan kuantum dan dalam kemajuan matematik di Kolej Imperial London.

3.1. Peranan sebagai Penasihat Sains

Abdus Salam kembali ke Pakistan pada tahun 1960 untuk mengambil alih jawatan kerajaan yang diberikan kepadanya oleh Presiden Ayub Khan. Sejak kemerdekaannya pada tahun 1947 selepas Pembahagian India, Pakistan tidak pernah mempunyai dasar sains yang koheren, dan jumlah perbelanjaan untuk penyelidikan dan pembangunan hanya sekitar 1.0% daripada KDNK Pakistan. Malah ibu pejabat Suruhanjaya Tenaga Atom Pakistan terletak di sebuah bilik kecil, dan kurang daripada 10 saintis bekerja pada konsep fizik asas. Salam menggantikan Salimuzzaman Siddiqui sebagai Penasihat Sains, dan menjadi Anggota (teknikal) pertama PAEC. Salam mengembangkan jaringan penyelidikan dan pembangunan fizik di Pakistan dengan menghantar lebih daripada 500 saintis ke luar negara.

3.2. Penubuhan Institusi Saintifik

Pada tahun 1961, beliau mendekati Presiden Khan untuk menubuhkan agensi angkasa kebangsaan pertama negara itu, justeru pada 16 September 1961, Suruhanjaya Penyelidikan Angkasa dan Atmosfera Atas (SUPARCO) ditubuhkan, dengan Salam sebagai pengarah pertamanya. Sebelum tahun 1960, sangat sedikit kerja pembangunan saintifik yang dilakukan, dan aktiviti saintifik di Pakistan hampir berkurangan. Salam memanggil Ishfaq Ahmad, seorang ahli fizik nuklear, yang telah pergi ke Switzerland di mana beliau menyertai CERN, kembali ke Pakistan. Dengan sokongan Salam, PAEC menubuhkan PAEC Lahore Center-6, dengan Ishfaq Ahmad sebagai pengarah pertamanya. Pada tahun 1967, Salam menjadi tokoh pusat dan pentadbiran untuk mengetuai penyelidikan dalam Fizik Teori dan Zarah. Dengan penubuhan Institut Fizik di Universiti Quaid-e-Azam, penyelidikan dalam fizik teori dan zarah telah dijalankan. Di bawah arahan Salam, ahli fizik menangani masalah tertunggak terbesar dalam fizik dan matematik dan penyelidikan fizik mereka mencapai tahap yang mendorong pengiktirafan ahli fizik Pakistan di seluruh dunia.

Dari tahun 1950-an, Salam telah cuba menubuhkan institut penyelidikan berkuasa tinggi di Pakistan, walaupun beliau tidak dapat berbuat demikian. Beliau memindahkan Ibu Pejabat PAEC ke bangunan yang lebih besar, dan menubuhkan makmal penyelidikan di seluruh negara. Atas arahan Salam, Ishrat Hussain Usmani menubuhkan jawatankuasa penerokaan plutonium dan uranium di seluruh negara. Pada Oktober 1961, Salam pergi ke Amerika Syarikat dan menandatangani perjanjian kerjasama angkasa antara Pakistan dan AS. Pada November 1961, Pentadbiran Aeronautik dan Angkasa Kebangsaan (NASA) AS mula membina kemudahan angkasa - Pusat Ujian Penerbangan (FTC) - di Sonmiani, sebuah bandar pantai di Wilayah Balochistan. Salam berkhidmat sebagai pengarah teknikal pertamanya.

3.3. Penglibatan dalam Program Nuklear

Salam memainkan peranan yang berpengaruh dan signifikan dalam pembangunan tenaga nuklear Pakistan untuk tujuan damai. Pada tahun 1964, beliau dilantik sebagai ketua delegasi IAEA Pakistan dan mewakili Pakistan selama sedekad. Pada tahun yang sama, Salam menyertai Munir Ahmad Khan - rakan seumur hidup dan sezamannya di Universiti Kolej Kerajaan. Khan adalah orang pertama di IAEA yang Salam rujuk mengenai penubuhan Pusat Antarabangsa untuk Fizik Teori (ICTP), sebuah institusi penyelidikan fizik, di Trieste, Itali. Dengan perjanjian yang ditandatangani dengan IAEA, ICTP ditubuhkan dengan Salam sebagai pengarah pertamanya. Di IAEA, Salam telah menyokong kepentingan loji tenaga nuklear di negaranya. Atas usahanya, pada tahun 1965, Kanada dan Pakistan menandatangani perjanjian kerjasama tenaga nuklear. Salam memperoleh kebenaran daripada Presiden Ayub Khan - bertentangan dengan kehendak pegawai kerajaannya sendiri - untuk menubuhkan Loji Tenaga Nuklear Karachi. Juga pada tahun 1965, dipimpin oleh Salam, Amerika Syarikat dan Pakistan menandatangani perjanjian di mana AS menyediakan Pakistan dengan reaktor penyelidikan kecil (PARR-I). Salam mempunyai impian lama untuk menubuhkan institut penyelidikan di Pakistan, yang telah beliau sokong dalam banyak kesempatan. Pada tahun 1965 sekali lagi, Salam dan arkitek Edward Durell Stone menandatangani kontrak untuk penubuhan Institut Sains dan Teknologi Nuklear Pakistan (PINSTECH) di Nilore, Islamabad.

Salam mengetahui kepentingan teknologi nuklear di Pakistan, untuk tujuan awam dan damai. Tetapi, menurut penulis biografinya, Salam memainkan peranan yang samar-samar dalam projek bom atom Pakistan sendiri. Sehingga tahun 1960-an, Salam membuat cadangan yang tidak berjaya untuk penubuhan loji pemprosesan semula bahan api nuklear, tetapi ia ditangguhkan atas alasan ekonomi oleh Ayub Khan. Menurut Rehman, pengaruh Salam dalam pembangunan nuklear berkurangan sehingga tahun 1974, dan beliau menjadi kritikal terhadap kawalan Bhutto terhadap sains. Tetapi Salam secara peribadi tidak menamatkan hubungannya dengan saintis yang bekerja di bahagian fizik teori di PAEC. Seawal tahun 1972-73, beliau telah menjadi penyokong kuat projek bom atom, tetapi kemudian mengambil pendirian menentangnya selepas beliau berselisih dengan Bhutto mengenai Pindaan Kedua Perlembagaan Pakistan yang mengisytiharkan denominasi Ahmadiyya sebagai bukan Islam.

Pada tahun 1965, Salam mengetuai penubuhan institut penyelidikan nuklear-PINSTECH. Pada tahun 1965, Reaktor Penyelidikan Atom Pakistan (PARR-I) plutonium mencapai genting di bawah kepimpinan Salam. Pada tahun 1973, Salam mencadangkan idea untuk menubuhkan kolej tahunan untuk mempromosikan aktiviti saintifik di negara itu kepada Pengerusi PAEC, Munir Khan, yang menerima dan menyokong sepenuhnya idea itu. Ini membawa kepada penubuhan Kolej Musim Panas Antarabangsa Nathiagali mengenai Fizik dan Keperluan Kontemporari (INSC), di mana setiap tahun sejak 1976 saintis dari seluruh dunia datang ke Pakistan untuk berinteraksi dengan saintis tempatan. Persidangan INSC tahunan pertama diadakan mengenai fizik zarah dan nuklear lanjutan.

Pada November 1971, Salam bertemu dengan Zulfikar Ali Bhutto di kediamannya, dan mengikut nasihat Bhutto, pergi ke Amerika Syarikat untuk mengelakkan Perang Indo-Pakistan 1971. Salam pergi ke AS dan kembali ke Pakistan dengan literatur saintifik mengenai Projek Manhattan, dan pengiraan yang melibatkan bom atom. Pada tahun 1972, Kerajaan Pakistan mengetahui tentang status pembangunan bom atom pertama yang diselesaikan di bawah program nuklear India. Pada 20 Januari 1972, Salam, sebagai Penasihat Sains kepada Presiden Pakistan, mengurus dan mengambil bahagian dalam mesyuarat rahsia saintis nuklear dengan bekas Perdana Menteri, Zulfikar Ali Bhutto, di Multan, yang dikenali sebagai 'Mesyuarat Multan'. Pada mesyuarat ini Bhutto mengatur pembangunan program pencegahan. Pada mesyuarat itu, hanya I. H. Usmani yang membantah, percaya bahawa negara itu tidak mempunyai kemudahan mahupun bakat untuk melaksanakan projek yang begitu bercita-cita tinggi dan menuntut teknologi, manakala Salam kekal senyap. Di sini, Bhutto mempercayakan Salam dan melantik Munir Khan sebagai Pengerusi PAEC, dan ketua program bom atom, kerana Salam telah menyokong Khan. Beberapa bulan selepas mesyuarat itu, Salam, Khan, dan Riazuddin, bertemu dengan Bhutto di kediamannya di mana saintis memaklumkan kepadanya mengenai program senjata nuklear. Selepas mesyuarat itu, Salam menubuhkan 'Kumpulan Fizik Teori' (TPG) di PAEC. Salam mengetuai kerja perintis di TPG sehingga tahun 1974.

Sebuah pejabat telah ditubuhkan untuk Salam di Sekretariat Perdana Menteri Pakistan atas perintah Bhutto. Salam segera mula memotivasi dan menjemput saintis untuk mula bekerja dengan PAEC dalam pembangunan senjata pembelahan. Pada Disember 1972, dua ahli fizik teori yang bekerja di Pusat Antarabangsa untuk Fizik Teori diminta oleh Salam untuk melaporkan kepada Munir Ahmad Khan, pengarah saintifik program itu. Ini menandakan permulaan TPG, melaporkan terus kepada Salam. TPG, di PAEC, ditugaskan untuk menjalankan penyelidikan dalam pengiraan neutron cepat, hidrodinamik (bagaimana letupan yang dihasilkan oleh tindak balas rantai mungkin berkelakuan), masalah penyebaran neutron, dan pembangunan reka bentuk teori peranti senjata nuklear Pakistan. Kemudian, TPG di bawah Riazuddin mula melaporkan terus kepada Salam, dan kerja reka bentuk teori senjata nuklear telah diselesaikan pada tahun 1977. Pada tahun 1972, Salam membentuk Kumpulan Fizik Matematik, di bawah Raziuddin Siddiqui, yang ditugaskan, bersama TPG, untuk menjalankan penyelidikan dalam teori keserentakan semasa proses letupan, dan matematik yang terlibat dalam teori pembelahan nuklear. Berikutan ujian nuklear mengejut India-Pokhran-I-pada tahun 1974, Munir Ahmad Khan telah memanggil mesyuarat untuk memulakan kerja pada bom atom. Salam berada di sana dan Muhammad Hafeez Qureshi dilantik sebagai ketua Direktorat Pembangunan Teknikal (DTD) di PAEC.

DTD ditubuhkan untuk menyelaraskan kerja pelbagai kumpulan saintis dan jurutera khusus yang bekerja pada aspek-aspek berbeza bom atom. Perkataan "bom" tidak pernah digunakan dalam mesyuarat ini, tetapi peserta memahami sepenuhnya apa yang dibincangkan. Pada Mac 1974, Salam dan Khan juga menubuhkan Saintis Kumpulan Wah yang ditugaskan untuk pembuatan bahan, kanta letupan dan pembangunan mekanisme pencetus senjata. Berikutan penubuhan DTD, Salam, Riazuddin dan Munir Ahmad Khan, melawat Kilang Ordnance Pakistan (POF) di mana mereka mengadakan perbincangan dengan jurutera tentera kanan yang diketuai oleh pengerusi POF Leftenan Jeneral Qamar Ali Mirza. Di sana, Kor Jurutera membina Makmal Metalurgi di Wah Cantonment pada tahun 1976. Salam kekal dikaitkan dengan program senjata nuklear sehingga pertengahan tahun 1974, apabila beliau meninggalkan negara itu selepas Ahmadiyya diisytiharkan bukan Muslim oleh Parlimen Pakistan. Hubungannya sendiri dengan Perdana Menteri Bhutto merosot dan bertukar menjadi permusuhan terbuka selepas Komuniti Ahmadiyya diisytiharkan sebagai bukan Islam; beliau melancarkan protes awam dan kuat terhadap Bhutto mengenai isu ini dan memberikan kritikan besar kepada Bhutto atas kawalannya terhadap sains. Walaupun begitu, Salam mengekalkan hubungan rapat dengan bahagian fizik teori di PAEC yang terus memaklumkan kepadanya mengenai status pengiraan yang diperlukan untuk mengira prestasi bom atom, menurut Norman Dombey. Selepas melihat pencerobohan India, konflik Siachen di Pakistan Utara, diikuti oleh Operasi Brasstacks India di Pakistan Selatan, Salam sekali lagi memperbaharui hubungannya dengan saintis kanan yang bekerja dalam projek bom atom, yang terus memaklumkan kepadanya mengenai pembangunan saintifik program itu. Pada tahun 1980-an, Salam secara peribadi meluluskan banyak pelantikan dan kemasukan besar saintis Pakistan ke program perkongsian di ICTP dan CERN, dan terlibat dalam penyelidikan fizik teori dengan pelajarnya di ICTP.

Pada tahun 2008, sarjana India Ravi Singh menyatakan dalam bukunya The Military Factor in Pakistan bahawa, "pada tahun 1978, Abdus Salam bersama pegawai PAEC, melakukan lawatan rahsia ke Republik Rakyat China, dan berperanan dalam memulakan kerjasama nuklear industri antara kedua-dua negara." Walaupun beliau telah meninggalkan negara itu, Salam tidak teragak-agak untuk menasihati PAEC dan Kumpulan Fizik Teori dan Matematik mengenai perkara saintifik penting, dan mengekalkan hubungan rapatnya dengan TPG dan PAEC.

3.4. Mempromosikan Sains di Pakistan

Pada tahun 1974, beliau mengasaskan Kolej Musim Panas Antarabangsa Nathiagali mengenai Fizik dan Keperluan Kontemporari (INSC) untuk mempromosikan sains di Pakistan. INSC adalah mesyuarat tahunan saintis dari seluruh dunia yang datang ke Pakistan dan mengadakan perbincangan mengenai fizik dan sains. Sehingga hari ini, INSC mengadakan mesyuarat tahunan, dan murid Salam, Riazuddin, telah menjadi pengarahnya sejak permulaannya.

4.1. Penubuhan dan Pengarahan ICTP

Pada tahun 1964, Salam mengasaskan Pusat Antarabangsa untuk Fizik Teori (ICTP) di Trieste, Itali dan berkhidmat sebagai pengarahnya sehingga tahun 1993. Pada tahun 1997, saintis di ICTP memperingati Salam dan menamakan semula ICTP sebagai "Pusat Antarabangsa Abdus Salam untuk Fizik Teori".

4.2. Memperjuangkan Sains di Negara Membangun

Sepanjang tahun, beliau berkhidmat dalam beberapa jawatankuasa Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu mengenai sains dan teknologi di negara-negara membangun. Salam juga mengasaskan Akademi Sains Dunia Ketiga (TWAS) dan merupakan tokoh utama dalam penubuhan beberapa pusat antarabangsa yang didedikasikan untuk kemajuan sains dan teknologi.

Salam adalah seorang yang sangat percaya bahawa "pemikiran saintifik adalah warisan bersama umat manusia", dan bahawa negara-negara membangun perlu membantu diri mereka sendiri, dan melabur dalam saintis mereka sendiri untuk meningkatkan pembangunan dan mengurangkan jurang antara Global Selatan dan Global Utara, dengan itu menyumbang kepada dunia yang lebih damai. Pada tahun 1981, Salam menjadi ahli pengasas Majlis Kebudayaan Dunia.

Walaupun Salam meninggalkan Pakistan, beliau tidak menamatkan hubungannya dengan tanah air. Beliau terus menjemput saintis Pakistan ke ICTP, dan mengekalkan program penyelidikan untuk mereka. Ramai saintis terkemuka, termasuk Ghulam Murtaza, Riazuddin, Kamaluddin Ahmed, Faheem Hussain, Raziuddin Siddiqui, Munir Ahmad Khan, Ishfaq Ahmad, dan I. H. Usmani, menganggapnya sebagai mentor dan guru mereka.

5.1. Keluarga dan Kehidupan Peribadi

Abdus Salam adalah seorang individu yang sangat peribadi, yang menjaga kehidupan awam dan peribadinya agak terpisah. Beliau berkahwin dua kali; kali pertama dengan sepupu, kali kedua juga mengikut undang-undang Islam. Semasa kematiannya, beliau meninggalkan tiga anak perempuan dan seorang anak lelaki dari isteri pertamanya, dan seorang anak lelaki dan anak perempuan dari isteri keduanya, Profesor Dame Louise Johnson, bekas Profesor biofizik molekul di Universiti Oxford. Dua daripada anak perempuannya ialah Anisa Bushra Salam Bajwa dan Aziza Rahman.

5.2. Kepercayaan Agama dan Identiti

Salam adalah seorang Ahmadi, yang melihat agamanya sebagai bahagian asas dalam kerja saintifiknya. Beliau pernah menulis bahawa "Al-Quran yang mulia memerintahkan kita untuk merenungkan kebenaran hukum alam ciptaan Allah; namun, bahawa generasi kita telah diberi keistimewaan untuk melihat sebahagian daripada reka bentuk-Nya adalah anugerah dan rahmat yang mana saya mengucapkan terima kasih dengan hati yang rendah diri."

Semasa ucapan penerimaannya untuk Hadiah Nobel dalam Fizik, Salam memetik ayat-ayat dari Al-Quran dan menyatakan:
"Engkau tidak melihat, dalam ciptaan Yang Maha Pemurah sebarang kecacatan, Kembalikan pandanganmu, adakah engkau melihat sebarang keretakan? Kemudian Kembalikan pandanganmu, berulang kali. Pandanganmu, Kembali kepadamu dengan silau, penat." (Al-Mulk: 3-4)
Ini, pada dasarnya, adalah kepercayaan semua ahli fizik; semakin mendalam kita mencari, semakin teruja keajaiban kita, semakin silau pandangan kita.

Pada tahun 1974, parlimen Pakistan membuat Pindaan Kedua Perlembagaan Pakistan yang mengisytiharkan Ahmadis sebagai bukan Muslim. Sebagai protes, Salam meninggalkan Pakistan ke London. Selepas pemergiannya, beliau tidak memutuskan sepenuhnya hubungannya dengan Pakistan, dan mengekalkan hubungan rapat dengan Kumpulan Fizik Teori serta saintis akademik dari Suruhanjaya Tenaga Atom Pakistan.

6.1. Protes Terhadap Penganiayaan Ahmadiyyah

Pada tahun 1974, Parlimen Pakistan meluluskan Pindaan Kedua Perlembagaan Pakistan yang mengisytiharkan Ahmadis sebagai bukan Muslim. Sebagai protes, Salam meninggalkan Pakistan ke London. Selepas pemergiannya, beliau tidak memutuskan sepenuhnya hubungannya dengan Pakistan, dan mengekalkan hubungan rapat dengan Kumpulan Fizik Teori serta saintis akademik dari Suruhanjaya Tenaga Atom Pakistan. Hubungannya sendiri dengan Perdana Menteri Bhutto merosot dan bertukar menjadi permusuhan terbuka selepas Komuniti Ahmadiyya diisytiharkan sebagai bukan Islam; beliau melancarkan protes awam dan kuat terhadap Bhutto mengenai isu ini dan memberikan kritikan besar kepada Bhutto atas kawalannya terhadap sains.

6.2. Pandangan mengenai Hak Minoriti dan Kebebasan Beragama

Pengalamannya sebagai seorang Ahmadi yang terpinggir mempengaruhi pandangan beliau mengenai hak-hak minoriti dan kebebasan beragama. Beliau sangat percaya pada kebebasan beragama dan hak-hak asasi manusia untuk semua individu, tanpa mengira latar belakang agama mereka.

7.1. Keadaan Kematian

Abdus Salam meninggal dunia pada 21 November 1996 pada usia 70 tahun di Oxford, England, akibat palsi supranuklear progresif.

7.2. Pengebumian dan Pengebumian

Jasadnya dibawa pulang ke Pakistan dan disimpan di Darul Ziafat, di mana kira-kira 13,000 lelaki dan wanita datang untuk memberikan penghormatan terakhir. Kira-kira 30,000 orang menghadiri solat jenazahnya.

Salam dikebumikan di Bahishti Maqbara, sebuah tanah perkuburan yang ditubuhkan oleh Komuniti Ahmadiyya di Rabwah, Punjab, Pakistan, di sebelah kubur ibu bapanya. Batu nisannya pada mulanya tertulis "Penerima Nobel Muslim Pertama". Kerajaan Pakistan membuang perkataan "Muslim" dan hanya meninggalkan namanya di batu nisan. Mereka adalah satu-satunya negara yang secara rasmi mengisytiharkan bahawa Ahmadis bukan Muslim. Perkataan "Muslim" pada awalnya dikaburkan atas perintah seorang majistret tempatan sebelum berpindah ke peringkat kebangsaan. Di bawah Ordinan XX tahun 1984, sebagai seorang Ahmadi, beliau dianggap bukan Muslim mengikut definisi yang diberikan dalam Pindaan Kedua Perlembagaan Pakistan.

7.3. Impak Kekal dan Pengiktirafan

Kerja Salam di Pakistan telah meluas dan dianggap sangat berpengaruh. Beliau dikenang oleh rakan sebaya dan pelajarnya sebagai "bapa sekolah Fizik Teori Pakistan" serta sains Pakistan. Salam adalah seorang tokoh yang berkarisma dan ikonik, simbol di kalangan mereka tentang apa yang mereka usahakan atau selidiki dalam bidang mereka. Pelajar-pelajarnya, rakan saintis dan jurutera, mengingatinya sebagai guru yang cemerlang, dan penyelidik yang menarik yang juga akan mempengaruhi orang lain untuk melakukan perkara yang sama. Pusat Antarabangsa untuk Fizik Teori yang ditubuhkan oleh Salam terus melatih saintis dari negara-negara membangun. Salam mengasaskan Suruhanjaya Penyelidikan Angkasa dan Atmosfera Atas dan merupakan pengarah pertamanya. Pada tahun 1998, Kerajaan Pakistan mengeluarkan setem peringatan untuk menghormati Salam sebagai sebahagian daripada siri "Saintis Pakistan" mereka. Alma mater beliau, Kolej Kerajaan Lahore, kini sebuah universiti, mempunyai Kerusi Abdus Salam dalam Fizik dan Sekolah Sains Matematik Abdus Salam yang dinamakan sempena namanya. Kerusi Abdus Salam juga ditubuhkan sebagai penghormatan kepadanya di Sekolah Sains dan Kejuruteraan Syed Babar Ali di Universiti Sains Pengurusan Lahore. Beliau memberikan sumbangan signifikan terhadap kejayaan pencarian boson Higgs pada tahun 2012.

Salam telah diperingati oleh saintis Pakistan yang terkenal dan terkemuka, yang juga merupakan pelajarnya. Ramai saintis telah mengimbas kembali pengalaman kolej mereka. Ghulam Murtaza, seorang profesor fizik plasma di Universiti Kolej Kerajaan dan pelajar Salam, menulis:
Apabila Dr. Salam akan menyampaikan ceramah, dewan akan penuh sesak dan walaupun subjeknya adalah Fizik Zarah, cara dan kefasihannya adalah seolah-olah beliau bercakap tentang kesusasteraan. Apabila beliau menamatkan ceramahnya, pendengar sering bertepuk tangan secara spontan dan memberikannya tepukan gemuruh. Orang dari seluruh dunia akan datang ke Kolej Imperial dan mencari bantuan Dr. Salam. Beliau akan mendengar dengan sabar kepada semua orang termasuk mereka yang bercakap karut. Beliau melayan semua orang dengan hormat dan belas kasihan dan tidak pernah merendahkan atau menyinggung perasaan sesiapa. Kekuatan Dr. Salam adalah beliau boleh "menyaring permata dari pasir".

Ishfaq Ahmad, rakan seumur hidup Salam, mengingati:
Dr Salam bertanggungjawab menghantar kira-kira 500 ahli fizik, ahli matematik dan saintis dari Pakistan, untuk PhD ke institusi terbaik di UK dan USA.

Pada Ogos 1996, seorang lagi rakan seumur hidup, Munir Ahmad Khan, bertemu Salam di Oxford. Khan, yang mengetuai program senjata nuklear dan tenaga nuklear, berkata:
Pertemuan terakhir saya dengan Abdus Salam adalah hanya tiga bulan yang lalu. Penyakitnya telah mengambil alih dan beliau tidak dapat bercakap. Namun beliau memahami apa yang dikatakan. Saya memberitahunya tentang perayaan yang diadakan di Pakistan sempena ulang tahun ketujuh puluh beliau. Beliau terus merenung saya. Beliau telah mengatasi pujian. Semasa saya bangun untuk pergi, beliau menekan tangan saya untuk menyatakan perasaannya seolah-olah beliau ingin mengucapkan terima kasih kepada semua orang yang telah mengucapkan kata-kata baik tentangnya. Dr. Abdus Salam mempunyai cinta yang mendalam terhadap Pakistan walaupun beliau dilayan secara tidak adil dan acuh tak acuh oleh negaranya sendiri. Semakin sukar baginya untuk datang ke Pakistan dan ini sangat menyakitinya. Kini beliau telah pulang ke tanah air akhirnya, untuk berehat dengan tenang selama-lamanya di tanah yang sangat dicintainya. Mungkin pada tahun-tahun akan datang kita akan mengatasi prasangka kita dan memilikinya serta memberinya, selepas kematiannya, apa yang tidak dapat kita berikan semasa beliau masih hidup. Kami rakyat Pakistan mungkin memilih untuk mengabaikan Dr. Salam, tetapi dunia secara amnya akan sentiasa mengingatinya.

Walau bagaimanapun, warisan Salam sering diabaikan dalam sistem pendidikan Pakistan walaupun pencapaiannya. Menurut dokumentari 'Salam: The First ****** Nobel Laureate,' sangat sedikit anak muda Pakistan yang pernah mendengar tentangnya, dan namanya tidak disebut dalam buku teks sekolah Pakistan. Pada tahun 2020, sekumpulan pelajar yang tergolong dalam Parlimen Belia Negeri mencemarkan imej Salam yang terdapat di sebuah kolej di Gujranwala, sambil melaungkan slogan menentang komuniti Ahmadiyya. Usaha sengaja untuk menyekat sebutan Salam ini dikaitkan dengan Salam yang tergolong dalam komuniti Ahmadiyya Muslim, yang telah menghadapi diskriminasi yang ditaja oleh negara sejak tahun 1970-an.

8.1. Anugerah dan Penghargaan Utama

Salam menerima anugerah awam dan sains yang tinggi dari seluruh dunia. Salam adalah penerima anugerah awam tertinggi pertama - Sitara-e-Pakistan (1959) dan Nishan-e-Imtiaz (1979) - yang dianugerahkan oleh Presiden Pakistan atas perkhidmatan cemerlang Salam kepada Pakistan. Pusat Fizik Kebangsaan (NCP) mengandungi Muzium Abdus Salam yang didedikasikan untuk kehidupan Salam dan karyanya ketika beliau menemui dan merumuskan Teori Elektrik-lemah.

Berikut adalah senarai anugerah yang telah diberikan kepada Salam sepanjang hayatnya:

• Hadiah Nobel dalam Fizik (Stockholm, Sweden) (1979)
• Hadiah Hopkins (Universiti Cambridge) untuk "sumbangan paling cemerlang kepada Fizik sepanjang 1957-1958"
• Hadiah Adams (Universiti Cambridge) (1958)
• Felo Royal Society (1959)
• Hadiah Smith (Universiti Cambridge) (1950)
• Sitara-e-Pakistan oleh Presiden Pakistan atas sumbangan kepada sains di Pakistan (1959)
• Anugerah Pride of Performance oleh Presiden Pakistan (1958)
• Penerima pertama Pingat dan Hadiah James Clerk Maxwell (Persatuan Fizikal, London) (1961)
• Pingat Hughes (Royal Society, London) (1964)
• Anugerah Atoms for Peace (Yayasan Atoms for Peace) (1968)
• Hadiah Peringatan J. Robert Oppenheimer dan Pingat (Universiti Miami) (1971)
• Pingat dan Hadiah Guthrie (1976)
• Pingat Emas Sir Devaprasad Sarvadhikary (Universiti Calcutta) (1977)
• Pingat Matteucci (Accademia Nazionale dei Lincei, Rom) (1978)
• Pingat John Torrence Tate (Institut Fizik Amerika) (1978)
• Pingat Diraja (Royal Society, London) (1978)
• Nishan-e-Imtiaz oleh Presiden Pakistan atas prestasi cemerlang dalam Projek saintifik di Pakistan (1979)
• Pingat Albert Einstein (UNESCO, Paris) (1979)
• Anugerah Shri R.D. Birla (Persatuan Fizik India) (1979)
• Darjah Andrés Bello (Venezuela) (1980)
• Darjah Istiqlal (Jordan) (1980)
• Darjah Merit Republik Itali (1980)
• Pingat Josef Stefan (Institut Josef Stefan, Ljublijana) (1980)
• Pingat Emas untuk Sumbangan Cemerlang kepada Fizik (Akademi Sains Czechoslovak, Prague) (1981)
• Pingat Keamanan (Universiti Charles, Prague) (1981)
• Doktor Sains dari Universiti Chittagong (1981)
• Pingat Emas Lomonosov (Akademi Sains USSR) (1983)
• Premio Umberto Biancamano (Itali) (1986)
• Anugerah Keamanan Antarabangsa Dayemi (Bangladesh) (1986)
• Pingat dan Hadiah Edinburgh Pertama (Scotland) (1988)
• Hadiah Pembangunan Rakyat Antarabangsa "Genoa" (Itali) (1988)
• Komander Kesatria Kehormat Darjah Empayar British (1989)
• Hadiah Antarabangsa Catalunya (Sepanyol) (1990)
• Pingat Copley (Royal Society, London) (1990)

8.2. Institusi dan Tempat Dinamakan Sempena Salam

Pada tahun 1997, saintis di ICTP menamakan semula institut itu sebagai Pusat Antarabangsa Abdus Salam untuk Fizik Teori sebagai penghormatan kepada Salam. Perkhidmatan Salam telah diiktiraf di Pakistan, kerana pelajarnya telah secara terbuka bercakap dan menekankan kepentingan Sains dan Teknologi di Pakistan. Pada tahun 1999, atas cadangan Ishfaq Ahmad, Kerajaan Pakistan mengetuai penubuhan Kerusi Abdus Salam dalam Fizik di Universiti Kolej Kerajaan. Pada 22 November 2009, Pengarah Pusat Antarabangsa Abdus Salam untuk Fizik Teori menghadiahkan Sijil Hadiah Nobel asal kepada alma mater beliau. Pada tahun 2011, Kerusi Salam dalam Fizik GCU mengadakan persidangan sehari yang dikaitkan dengan Abdus Salam. Pelajar Salam Ghulam Murtaza, Pervez Hoodbhoy, Riazuddin dan Tariq Zaidi membincangkan kehidupan dan karya Salam, dan mengetengahkan pencapaiannya di Pakistan dan Fizik. Semasa membuat liputan media mengenai penghormatan Salam, The News International, merujuk kepada Salam sebagai "saintis Pakistan yang hebat".

Pada tahun 1998, Institut Edward A. Bouchet-ICTP dinamakan semula sebagai Institut Edward Bouchet Abdus Salam. Pada tahun 2003, Kerajaan Punjab mewujudkan institut kecemerlangan untuk Sains Matematik, Sekolah Sains Matematik Abdus Salam, di alma mater Salam - Universiti Kolej Kerajaan.

Dalam satu artikel pendapat pada tahun 2008, Daily Times memanggil Salam "salah seorang saintis terhebat yang pernah dihasilkan Pakistan". Pada tahun 2015, Akademi Penyelidik dan Sarjana Muda, Lahore, menamakan semula perpustakaannya sebagai "Perpustakaan Abdus Salam". Di bandar Vaughan, Ontario, Kanada, berhampiran ibu pejabat cawangan Kanada Komuniti Ahmadiyya, di mana Abdus Salam adalah seorang ahli, komuniti itu menamakan sebuah jalan sempena namanya, 'Jalan Abdus Salam', manakala di CERN di Geneva, Switzerland terdapat 'Route Salam'. Selain itu, terdapat dua pameran sains Abdus Salam tahunan, satu diadakan di Kanada dan satu lagi di AS. Setiap satunya dianjurkan sebagai acara Kebangsaan untuk saintis muda dari Komuniti Ahmadiyya dalam usaha untuk memotivasi belia ke arah usaha saintifik.

Pada 6 Disember 2016, Perdana Menteri Pakistan Nawaz Sharif meluluskan penamaan semula pusat fizik Universiti Quaid-i-Azam (QAU) kepada Pusat Fizik Profesor Abdus Salam. Turut diumumkan bahawa Fellowship Profesor Abdus Salam akan ditubuhkan, yang akan merangkumi lima pelajar PhD Pakistan yang dibiayai sepenuhnya setiap tahun dalam bidang Fizik di "universiti antarabangsa terkemuka".

Pada November 2020, English Heritage mendirikan plak biru sebagai penghormatan kepada Salam di Campion Road, Putney, London, di rumah yang menjadi kediaman Londonnya selama hampir 40 tahun. Pada Jun 2023, Kolej Imperial London mengumumkan penamaan semula Perpustakaan Pusat Kolej Imperial sebagai Perpustakaan Abdus Salam.

Institusi dan tempat lain yang dinamakan sempena Abdus Salam:

• Pusat Fizik Abdus Salam (Jabatan Fizik), Universiti Quaid-e-Azam, Islamabad, Pakistan
• Pusat Kebangsaan Matematik Abdus Salam (ASNCM), Universiti Kolej Kerajaan, Lahore, Pakistan
• Kerusi Abdus Salam dalam Fizik (ASCP), Universiti Kolej Kerajaan, Lahore, Pakistan
• Pusat Antarabangsa Abdus Salam untuk Fizik Teori, Trieste, Itali
• Sekolah Sains Matematik Abdus Salam, Lahore, Pakistan
• Institut Edward Bouchet Abdus Salam (EBASI)
• Perpustakaan Abdus Salam di Kolej Imperial London

8.3. Anugerah Ditubuhkan Atas Nama Salam

Anugerah Abdus Salam (juga dipanggil Hadiah Salam) adalah anugerah yang ditubuhkan untuk mengiktiraf pencapaian tinggi dan sumbangan dalam sains fizikal dan semula jadi. Pada tahun 1979, Riazuddin, Fayyazuddin dan Asghar Qadir bertemu dengan Salam, dan membentangkan idea untuk mewujudkan anugerah untuk menghargai saintis, yang menetap di Pakistan, dalam bidang masing-masing. Salam menderma wang yang beliau menangi kerana beliau merasakan beliau tidak mempunyai hak untuk menggunakan wang hadiah itu. Ia diberikan oleh Asghar Qadir, Riazuddin dan Fayyazuddin pada tahun 1980, dan ia pertama kali dianugerahkan pada tahun 1981. Pemenang dipilih oleh jawatankuasa (terdiri daripada Aghar Qadir, Fayyazuddin, Riazuddin, dan lain-lain) dari Pusat Matematik dan Fizik Lanjutan (CAMP), yang mentadbir anugerah itu. Pingat Abdus Salam disampaikan oleh Akademi Sains Dunia Ketiga di Trieste, Itali. Pertama kali diberikan pada tahun 1995, anugerah itu disampaikan kepada orang yang telah berkhidmat untuk tujuan sains di Dunia Membangun. Perisai Kehormatan Abdus Salam dalam Matematik dimulakan oleh Persatuan Matematik Kebangsaan Pakistan untuk mempromosikan dan mengiktiraf penyelidikan berkualiti dalam Matematik pada tahun 2015. Ia dianugerahkan buat kali pertama pada tahun 2016.