1. Gambaran Keseluruhan
Amos Biwott (lahir 8 September 1947) ialah seorang bekas pelari jarak jauh dari Kenya yang terkenal sebagai pemenang pingat emas dalam acara 3000 meter lari berhalangan di Sukan Olimpik Musim Panas 1968 di Mexico City. Kemenangan mengejutkannya telah menjadikannya perintis dalam dominasi atlet Afrika dalam acara lari jarak jauh, terutamanya dalam lari berhalangan, yang berterusan hingga kini.
2. Kehidupan Awal dan Latar Belakang
Amos Biwott dilahirkan pada 8 September 1947 di Nandi, Kenya, sebuah kawasan di Rift Valley Province. Sebelum mencapai kemasyhuran dalam arena sukan, beliau memulakan kerjaya atletiknya dengan pengalaman yang agak terhad dalam acara lari berhalangan.
3. Kerjaya Atletik
Sepanjang kerjaya atletiknya, Amos Biwott dikenali sebagai pelari jarak jauh yang berjaya, terutamanya dalam acara 3000 meter lari berhalangan. Walaupun tempoh kemuncak kariernya agak singkat, impaknya terhadap olahraga Afrika sangat besar.
3.1. Olimpik Mexico City 1968 dan Teknik Unik
Di Sukan Olimpik Mexico City 1968, Amos Biwott mencatat kemenangan yang mengejutkan ramai pihak. Sebelum Olimpik, beliau hanya pernah menyertai tiga perlumbaan lari berhalangan. Teknik lari berhalangannya sangat unik dan tidak ortodoks; berbeza dengan kebanyakan pelari yang meletakkan sebelah kaki di atas halangan sebelum melompat, Biwott melompat terus melepasi halangan tanpa menyentuhnya. Gaya ini dikatakan mengurangkan masa pelepasan halangan sebanyak separuh atau kira-kira 1.1 saat. Beliau adalah satu-satunya pelari yang menamatkan perlumbaan dengan kaki yang kering sepenuhnya dalam kedua-dua pusingan kelayakan dan perlawanan akhir.
Dalam perlawanan akhir, Biwott memenangi pingat emas dengan catatan masa 8:51.02, mengalahkan rakan senegaranya, Benjamin Kogo, dengan perbezaan 0.6 saat. Kemenangan ini menandakan permulaan dominasi Kenya dalam acara 3000 meter lari berhalangan. Sejak kemenangan Biwott, Kenya telah memenangi pingat emas dalam setiap edisi Sukan Olimpik untuk acara 3000 meter lari berhalangan, kecuali pada tahun 1972 dan 1976 apabila negara itu tidak menyertai temasya tersebut.
3.2. Kerjaya Pasca-Olimpik
Selepas kejayaan di Olimpik 1968, prestasi Amos Biwott dalam kejohanan antarabangsa tidak lagi mencapai kemuncak yang sama. Beliau tidak pernah memenangi sebarang kejuaraan antarabangsa selepas itu. Pada Sukan Komanwel 1970 di Edinburgh, Scotland, beliau meraih pingat gangsa. Di Sukan Olimpik Musim Panas 1972 di Munich, Jerman Barat, beliau menduduki tempat keenam, manakala beberapa laporan lain menyatakan beliau di tempat kedelapan. Kerjaya atletiknya diakhiri dengan menduduki tempat kedelapan di Sukan Komanwel 1974 di Christchurch, New Zealand. Selepas itu, beliau bersara daripada sukan profesional.
4. Kerjaya Pasca-Atletik
Selepas bersara daripada kerjaya atletik, Amos Biwott meneruskan hidupnya dengan pelbagai pekerjaan awam.
4.1. Pekerjaan dan Kontroversi
Setelah bersara daripada sukan, Biwott bekerja untuk Jabatan Penjara Kenya sehingga tahun 1978. Walau bagaimanapun, kerjayanya di jabatan tersebut berakhir apabila beliau didakwa atas tuduhan kecurian. Selepas insiden ini, beliau bekerja sebagai pengawal keselamatan di sebuah stadium.
5. Kehidupan Peribadi
Amos Biwott berkahwin dengan Cherono Maiyo pada tahun 1973. Cherono Maiyo juga merupakan seorang atlet dan antara wanita Kenya pertama yang bertanding di Sukan Olimpik. Pasangan ini dikurniakan lima orang cahaya mata.
6. Pencapaian dan Rekod Utama
Amos Biwott mencapai beberapa kejayaan penting sepanjang kerjaya atletiknya, terutamanya di peringkat antarabangsa.
| Tahun | Kejohanan | Lokasi | Acara | Keputusan | Rekod |
|---|---|---|---|---|---|
| 1968 | Sukan Olimpik | Mexico City, Mexico | 3000m Lari Berhalangan | Emas | 8:51.0 |
| 1970 | Sukan Komanwel | Edinburgh, Scotland | 3000m Lari Berhalangan | Gangsa | 8:30.8 |
| 1972 | Sukan Olimpik | Munich, Jerman Barat | 3000m Lari Berhalangan | Ke-6 | 8:33.6 |
| 1974 | Sukan Komanwel | Christchurch, New Zealand | 3000m Lari Berhalangan | Ke-8 | 8:41.4 |
Rekod peribadi terbaik (PB) Amos Biwott dalam acara 3000 meter lari berhalangan ialah 8:23.73, yang dicapai pada tahun 1972. Beliau memiliki ketinggian 1.81 m dan berat 66 kg.
7. Legasi dan Penerimaan
Amos Biwott meninggalkan jejak penting dalam dunia olahraga, dikenali sebagai perintis dominasi atlet Afrika, namun reputasinya turut diuji oleh kontroversi pasca-kerjaya.
7.1. Pengaruh Terhadap Olahraga Afrika
Amos Biwott dianggap sebagai salah seorang pelari perintis yang membuka jalan kepada dominasi atlet Afrika, khususnya dari Kenya, dalam acara lari jarak jauh di peringkat antarabangsa. Kemenangan luar biasanya di Olimpik 1968, dengan teknik lari berhalangan yang tidak konvensional, membuktikan bahawa pendekatan baharu boleh membawa kejayaan. Beliau menetapkan piawaian dan inspirasi untuk generasi pelari Kenya seterusnya, mengukuhkan status Kenya sebagai kuasa besar dalam acara lari berhalangan dan jarak sederhana.
7.2. Kritikan dan Kontroversi
Meskipun pencapaian atletiknya diiktiraf, reputasi Amos Biwott sedikit tercalar oleh kontroversi yang melibatkannya selepas bersara daripada sukan. Tuduhan kecurian yang menyebabkan beliau disiasat dan didakwa pada tahun 1978 telah meninggalkan kesan negatif pada imej awamnya. Insiden ini menyoroti cabaran yang dihadapi oleh atlet selepas bersara dan kepentingan pengurusan kehidupan pasca-sukan. Walaupun demikian, sumbangannya kepada olahraga Kenya sebagai perintis tetap menjadi sebahagian penting dari legasinya.