Burundi

3.1. Kerajaan Burundi

Bukti terawal mengenai negara Burundi bertarikh seawal akhir abad ke-16, apabila ia muncul di kaki bukit timur. Selama berabad-abad berikutnya, ia berkembang dengan menakluki jiran-jiran yang lebih kecil. Kerajaan Burundi, atau Urundi, di kawasan Tasik-Tasik Besar, merupakan sebuah entiti politik yang diperintah oleh seorang raja tradisional (mwami) dengan beberapa putera di bawahnya; perebutan takhta adalah perkara biasa. Raja, yang dikenali sebagai mwami, mengetuai golongan bangsawan putera (ganwa) yang memiliki sebahagian besar tanah dan memerlukan ufti, atau cukai, daripada petani tempatan (kebanyakannya Hutu) dan penternak (kebanyakannya Tutsi). Kerajaan Burundi dicirikan oleh pihak berkuasa politik berhierarki dan pertukaran ekonomi berdasarkan ufti.
Pada pertengahan abad ke-18, kerabat diraja Tutsi mengukuhkan kuasa ke atas tanah, pengeluaran, dan pengagihan dengan pembangunan sistem ubugabire-sebuah hubungan penaung-pelanggan di mana rakyat menerima perlindungan diraja sebagai balasan untuk ufti dan pemegangan tanah. Menjelang masa ini, istana diraja terdiri daripada golongan Tutsi-Banyaruguru. Mereka mempunyai status sosial yang lebih tinggi daripada penternak lain seperti Tutsi-Hima. Di peringkat bawahan masyarakat ini umumnya adalah orang Hutu, dan di dasar piramid adalah orang Twa. Walau bagaimanapun, sistem ini mempunyai sedikit keluwesan. Sesetengah orang Hutu tergolong dalam golongan bangsawan dan dengan cara ini juga mempunyai suara dalam fungsi negara.
Pengelasan Hutu atau Tutsi bukan semata-mata berdasarkan kriteria etnik sahaja. Petani Hutu yang berjaya memperoleh kekayaan dan ternakan sering kali diberikan status sosial Tutsi yang lebih tinggi, malah ada yang berjaya menjadi penasihat rapat kepada Ganwa. Sebaliknya, terdapat juga laporan mengenai orang Tutsi yang kehilangan semua ternakan mereka dan seterusnya kehilangan status tinggi mereka dan dipanggil Hutu. Oleh itu, perbezaan antara Hutu dan Tutsi juga merupakan konsep sosio-budaya, bukannya semata-mata etnik. Terdapat juga banyak laporan mengenai perkahwinan antara orang Hutu dan Tutsi. Secara umum, hubungan serantau dan perebutan kuasa memainkan peranan yang jauh lebih menentukan dalam politik Burundi berbanding etnik.

3.2. Zaman Pemerintahan Kolonial

Zaman pemerintahan kolonial di Burundi bermula pada akhir abad ke-19 apabila kuasa-kuasa Eropah mula meluaskan pengaruh mereka di Afrika. Burundi, bersama dengan Rwanda, menjadi sebahagian daripada kepentingan kolonial Jerman dan kemudiannya Belgium, yang membawa perubahan besar kepada struktur politik, sosial, dan ekonomi tradisional negara tersebut. Dasar-dasar kolonial ini sering kali memperdalam pembahagian etnik dan meninggalkan kesan jangka panjang yang menyumbang kepada konflik pasca-kemerdekaan.

3.3. Kemerdekaan dan Kemelut Awal

Pada 20 Januari 1959, Raja Mwami Mwambutsa IV meminta kemerdekaan Burundi daripada Belgium dan pembubaran kesatuan Ruanda-Urundi. Dalam bulan-bulan berikutnya, parti-parti politik Burundi mula memperjuangkan penamatan pemerintahan kolonial Belgium dan pemisahan Rwanda dan Burundi. Parti politik pertama dan terbesar ialah Kesatuan untuk Kemajuan Nasional (UPRONA).
Dorongan Burundi untuk kemerdekaan dipengaruhi oleh Revolusi Rwanda dan ketidakstabilan serta konflik etnik yang berlaku di sana. Akibat Revolusi Rwanda, ramai pelarian Tutsi Rwanda tiba di Burundi dari tahun 1959 hingga 1961.
Pilihan raya pertama Burundi berlangsung pada 8 September 1961 dan UPRONA, sebuah parti perpaduan pelbagai etnik yang diketuai oleh Putera Louis Rwagasore, memenangi lebih 80% undi. Selepas pilihan raya, pada 13 Oktober, Putera Rwagasore yang berusia 29 tahun telah dibunuh, merampas tokoh nasionalis Burundi yang paling popular dan terkenal. Pembunuhan ini dilihat sebagai satu tamparan hebat kepada harapan untuk sebuah negara yang bersatu dan stabil.
Negara ini menuntut kemerdekaan pada 1 Julai 1962, dan secara sah menukar namanya dari Ruanda-Urundi kepada Burundi. Burundi menjadi sebuah raja berperlembagaan dengan Mwami Mwambutsa IV, bapa Putera Rwagasore, berkhidmat sebagai raja negara. Pada 18 September 1962, Burundi menyertai Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu.
Pada tahun 1963, Raja Mwambutsa melantik seorang perdana menteri Hutu, Pierre Ngendandumwe, tetapi beliau dibunuh pada 15 Januari 1965 oleh seorang Tutsi Rwanda yang bekerja untuk Kedutaan AS. Pembunuhan itu berlaku dalam konteks Krisis Congo yang lebih luas di mana negara-negara Barat anti-komunis berhadapan dengan Republik Rakyat China yang cuba menjadikan Burundi sebagai pangkalan logistik untuk pemberontak komunis yang berjuang di Congo. Pilihan raya parlimen pada Mei 1965 membawa majoriti Hutu ke parlimen, tetapi apabila Raja Mwambutsa melantik seorang perdana menteri Tutsi, sesetengah Hutu merasakan ini tidak adil dan ketegangan etnik semakin meningkat. Pada Oktober 1965, percubaan rampasan kuasa yang diketuai oleh polis yang didominasi Hutu telah dijalankan tetapi gagal. Tentera yang didominasi Tutsi, yang ketika itu diketuai oleh pegawai Tutsi Kapten Michel Micombero, membersihkan Hutu dari barisan mereka dan melakukan serangan balas yang akhirnya meragut nyawa sehingga 5,000 orang, sebagai permulaan kepada Genosid Burundi 1972.
Raja Mwambutsa, yang telah melarikan diri dari negara itu semasa rampasan kuasa Oktober 1965, digulingkan oleh rampasan kuasa pada Julai 1966 dan puteranya yang masih remaja, Putera Ntare V, menuntut takhta. Pada November tahun yang sama, Perdana Menteri Tutsi, Kapten Michel Micombero ketika itu, melakukan satu lagi rampasan kuasa, kali ini menggulingkan Ntare, memansuhkan monarki dan mengisytiharkan negara sebagai sebuah republik, walaupun kerajaan satu parti beliau secara efektifnya merupakan sebuah pemerintahan diktator tentera. Sebagai presiden, Micombero menjadi penyokong sosialisme Afrika dan menerima sokongan daripada Republik Rakyat China. Beliau mengenakan rejim undang-undang dan ketenteraman yang tegas dan menindas keras militanisme Hutu. Tempoh ini menandakan permulaan era ketidakstabilan yang berpanjangan dan konflik etnik yang ganas.

3.4. Perang Saudara dan Genosid

Sejarah pasca-kemerdekaan Burundi dicemari oleh perang saudara yang berulang dan insiden genosid yang mengerikan antara kumpulan etnik Hutu dan Tutsi. Keganasan ini berpunca daripada ketegangan sejarah yang diburukkan lagi oleh dasar kolonial, perebutan kuasa politik, dan ketidaksamaan sosioekonomi. Kesan kemanusiaan daripada konflik ini sangat mendalam, dengan ratusan ribu nyawa terkorban dan berjuta-juta orang kehilangan tempat tinggal, meninggalkan parut yang mendalam pada masyarakat Burundi.

3.5. Perjanjian Damai dan Kerajaan Peralihan

Usaha untuk menamatkan perang saudara Burundi yang berpanjangan melibatkan rundingan damai yang kompleks di peringkat domestik dan antarabangsa. Tokoh-tokoh serantau seperti bekas Presiden Tanzania, Julius Nyerere, dan kemudiannya bekas Presiden Afrika Selatan, Nelson Mandela dan Thabo Mbeki, memainkan peranan penting sebagai pengantara. Proses rundingan utama berlaku di Arusha, Tanzania.
Pada 28 Ogos 2000, Perjanjian Damai dan Rekonsiliasi Arusha telah ditandatangani oleh kebanyakan pihak yang bertelagah, walaupun tidak semua kumpulan pemberontak menyertainya pada mulanya. Perjanjian ini menggariskan pembentukan kerajaan peralihan dengan perkongsian kuasa antara kumpulan etnik Hutu dan Tutsi, serta reformasi dalam sektor keselamatan. Ia menetapkan tempoh peralihan selama tiga tahun dengan presiden bergilir antara wakil Hutu dan Tutsi.
Kerajaan peralihan telah ditubuhkan pada tahun 2001, dengan Pierre Buyoya (Tutsi) sebagai presiden untuk 18 bulan pertama, diikuti oleh Domitien Ndayizeye (Hutu) dari FRODEBU untuk 18 bulan berikutnya. Walaupun perjanjian Arusha merupakan satu kejayaan besar, keganasan berterusan kerana kumpulan pemberontak utama, CNDD-FDD dan PALIPEHUTU-FNL, pada mulanya tidak menandatangani perjanjian tersebut. Rundingan berasingan diteruskan dengan kumpulan-kumpulan ini.
Pada tahun 2003, kerajaan peralihan menandatangani perjanjian gencatan senjata dengan CNDD-FDD, kumpulan pemberontak Hutu terbesar. Ini membuka jalan untuk penyertaan CNDD-FDD dalam proses politik. PALIPEHUTU-FNL, kumpulan pemberontak terakhir yang aktif, hanya menandatangani perjanjian gencatan senjata pada tahun 2006.
Kerajaan peralihan, walaupun menghadapi banyak cabaran, berjaya mengawasi penggubalan perlembagaan baru yang diluluskan melalui referendum pada Februari 2005. Perlembagaan ini menginstitusikan perkongsian kuasa etnik dalam kerajaan dan parlimen. Pilihan raya umum diadakan pada pertengahan 2005, yang menyaksikan kemenangan besar bagi CNDD-FDD, dan Pierre Nkurunziza menjadi presiden. Penubuhan kerajaan peralihan dan kejayaan pilihan raya 2005 menandakan berakhirnya secara rasmi perang saudara, walaupun cabaran untuk mencapai keamanan dan kestabilan yang berkekalan masih besar.

3.6. Campur Tangan PBB

Berikutan penandatanganan Perjanjian Arusha dan kemajuan dalam proses damai, masyarakat antarabangsa, khususnya Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB), meningkatkan penglibatannya untuk menyokong usaha keamanan dan pembinaan semula di Burundi. Pada mulanya, Misi Kesatuan Afrika di Burundi (AMIB) telah dikerahkan untuk membantu mengawasi pelaksanaan perjanjian damai.
Pada Jun 2004, PBB mengambil alih tanggungjawab pengaman daripada Kesatuan Afrika dengan menubuhkan Operasi Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu di Burundi (ONUB). Mandat ONUB, di bawah Bab VII Piagam Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu, adalah untuk memantau gencatan senjata, menjalankan pelucutan senjata, demobilisasi dan reintegrasi (DDR) bekas anggota tentera, menyokong bantuan kemanusiaan dan pemulangan pelarian serta orang yang kehilangan tempat tinggal secara dalaman (IDP), membantu pilihan raya, melindungi kakitangan antarabangsa dan orang awam Burundi, memantau sempadan Burundi yang bermasalah, termasuk menghentikan aliran senjata haram, dan membantu dalam menjalankan reformasi institusi termasuk Perlembagaan, badan kehakiman, angkatan tentera dan polis. Misi ini diberikan 5,650 anggota tentera, 120 polis awam dan kira-kira 1,000 kakitangan awam antarabangsa dan tempatan.
ONUB memainkan peranan penting dalam menyokong pilihan raya 2005 yang dianggap berjaya dan membawa kepada peralihan kuasa secara aman kepada kerajaan yang dipilih secara demokrasi. Misi ini juga terlibat dalam beberapa projek "kesan segera", termasuk memulihkan dan membina sekolah, rumah anak yatim, klinik kesihatan dan membina semula infrastruktur seperti talian air.
Selepas pilihan raya 2005 dan penstabilan keadaan keselamatan secara beransur-ansur, mandat ONUB berakhir pada Disember 2006. Ia digantikan oleh Pejabat Bersepadu Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu di Burundi (BINUB), yang memberi tumpuan kepada usaha pembinaan keamanan jangka panjang, termasuk reformasi sektor keselamatan, tadbir urus yang baik, hak asasi manusia, dan pembangunan. BINUB kemudiannya digantikan oleh Misi Pemerhati Pilihan Raya Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu di Burundi (MENUB) pada tahun 2014, dan kemudiannya Pejabat Utusan Khas Setiausaha Agung untuk Burundi.
Walaupun campur tangan PBB dan masyarakat antarabangsa telah membantu menstabilkan Burundi pada tahap tertentu, negara ini terus menghadapi cabaran dalam pembangunan demokrasi, hak asasi manusia, dan pembangunan ekonomi yang mampan.

3.7. Keadaan Semasa Abad ke-21

Memasuki abad ke-21, Burundi terus bergelut dengan warisan konflik etnik dan perang saudara, sambil berusaha membina institusi demokrasi yang stabil dan memajukan pembangunan ekonomi. Walaupun terdapat kemajuan dalam beberapa bidang, negara ini menghadapi cabaran berterusan termasuk kemiskinan yang meluas, ketegangan politik, dan isu hak asasi manusia. Pilihan raya utama sering menjadi titik ketegangan, dan usaha pembangunan ekonomi terhalang oleh ketidakstabilan dan kekurangan sumber.

3.7.2. Trend Sejak 2018

Selepas pergolakan 2015, keadaan politik di Burundi kekal tegang. Pada Mei 2018, satu referendum perlembagaan telah diadakan dan diluluskan dengan 79.08% undi. Pindaan perlembagaan ini, antara lain, memanjangkan tempoh jawatan presiden daripada lima kepada tujuh tahun dan membenarkan Presiden Nkurunziza untuk berpotensi kekal berkuasa sehingga 2034. Walau bagaimanapun, Nkurunziza kemudiannya mengumumkan bahawa beliau tidak berniat untuk bertanding untuk penggal lain, membuka jalan kepada presiden baru untuk dipilih dalam pilihan raya umum 2020.
Pada 20 Mei 2020, Évariste Ndayishimiye, calon yang dipilih sendiri sebagai pengganti Nkurunziza oleh CNDD-FDD, memenangi pilihan raya dengan 71.45% undi. Tidak lama selepas itu, pada 9 Jun 2020, Presiden Nkurunziza meninggal dunia akibat serangan jantung pada usia 55 tahun. Terdapat beberapa spekulasi bahawa kematiannya berkaitan dengan COVID-19, walaupun ini tidak disahkan. Mengikut perlembagaan, Pascal Nyabenda, presiden dewan negara, mengetuai kerajaan sehingga Ndayishimiye mengangkat sumpah pada 18 Jun 2020.
Pentadbiran Ndayishimiye telah mengambil beberapa langkah yang dilihat sebagai usaha untuk memperbaiki hubungan antarabangsa dan menangani beberapa isu domestik. Walau bagaimanapun, cabaran besar kekal dalam bidang hak asasi manusia, tadbir urus, dan pembangunan ekonomi.
Pada Disember 2021, kebakaran besar di penjara di ibu negara Gitega telah mengorbankan berpuluh-puluh banduan, menonjolkan keadaan teruk dalam sistem penjara negara. Dari segi ekonomi, Burundi terus menjadi salah satu negara termiskin di dunia. Pada November 2022, Tabung Kewangan Antarabangsa (IMF) menilai bahawa pertumbuhan ekonomi Burundi meningkat sedikit kepada 3 peratus, walaupun menghadapi cabaran daripada pandemik COVID-19 dan kesan pencerobohan Rusia ke atas Ukraine. Pendapatan Negara Kasar (PNK) per kapita kekal sangat rendah, iaitu 270 USD pada tahun 2022.
Pada awal 2025, kejatuhan Goma di Republik Demokratik Congo (DRC) semasa serangan M23 meningkatkan kebimbangan bahawa konflik di Kivu boleh merebak menjadi perang serantau yang lebih besar, memandangkan kehadiran tentera dari Rwanda dan Burundi di wilayah Kivu untuk membantu tentera Congo. Ini menambah kebimbangan mengenai potensi perang serantau yang lebih besar disebabkan oleh sejarah ketegangan antara Burundi dan Rwanda.

4.1. Bentuk Muka Bumi dan Hidrologi

Purata ketinggian plato tengah ialah 1.70 K m, dengan ketinggian yang lebih rendah di sempadan. Puncak tertinggi, Gunung Heha pada 2.69 K m, terletak di tenggara bandar terbesar dan ibu kota ekonomi, Bujumbura. Sebahagian besar Burundi terdiri daripada kawasan pergunungan dan bukit-bukau, dengan lembah-lembah sungai yang subur.
Sumber Sungai Nil terletak di wilayah Bururi, dan dihubungkan dari Tasik Victoria ke huluannya melalui Sungai Ruvyironza. Tasik Victoria juga merupakan sumber air penting, yang berfungsi sebagai cabang kepada Sungai Kagera. Sebuah lagi tasik utama ialah Tasik Tanganyika, yang terletak di sebahagian besar sudut barat daya Burundi dan merupakan tasik air tawar kedua terdalam di dunia. Tasik ini dikongsi bersama Tanzania, Republik Demokratik Congo, dan Zambia. Sungai-sungai utama lain termasuk Sungai Ruzizi, yang membentuk sebahagian sempadan dengan Republik Demokratik Congo dan mengalir ke Tasik Tanganyika, dan Sungai Malagarasi, yang mengalir ke Tasik Tanganyika dari Tanzania.

4.2. Iklim

Burundi mempunyai iklim khatulistiwa yang diubah suai oleh ketinggian. Suhu purata tahunan berbeza-beza mengikut ketinggian, dari kira-kira 23 °C hingga 17 °C di kawasan pergunungan yang lebih tinggi. Purata hujan tahunan adalah sekitar 1.50 K mm, tetapi berbeza-beza mengikut wilayah dan musim. Terdapat dua musim hujan utama: yang pertama dari Februari hingga Mei, dan yang kedua dari September hingga November. Musim kering utama adalah dari Jun hingga Ogos, dan terdapat juga musim kering yang lebih pendek dari Disember hingga Januari. Kawasan barat dan utara cenderung menerima lebih banyak hujan berbanding kawasan timur dan selatan. Perubahan iklim dan penebangan hutan telah memberi kesan kepada corak hujan dan suhu di negara ini.

4.3. Ekosistem dan Hidupan Liar

Burundi mempunyai pelbagai ekosistem, termasuk hutan hujan, savana, tanah lembap, dan kawasan pergunungan. Liputan hutan di Burundi adalah sekitar 11% daripada jumlah keluasan tanah pada tahun 2020, bersamaan dengan 279,640 hektar. Daripada jumlah ini, hutan yang tumbuh semula secara semula jadi meliputi 166,670 hektar dan hutan tanaman meliputi 112,970 hektar. Daripada hutan yang tumbuh semula secara semula jadi, 23% dilaporkan sebagai hutan primer.
Terdapat dua taman negara utama di Burundi: Taman Negara Kibira di barat laut (sebuah kawasan kecil hutan hujan, bersebelahan dengan Taman Negara Hutan Nyungwe di Rwanda), dan Taman Negara Ruvubu di timur laut (di sepanjang Sungai Rurubu, juga dikenali sebagai Ruvubu atau Ruvuvu). Kedua-duanya ditubuhkan pada tahun 1982 untuk memulihara populasi hidupan liar. Taman Negara Kibira melindungi hutan montane dan merupakan rumah kepada pelbagai spesies primat, termasuk cimpanzi dan beberapa jenis monyet, serta banyak spesies burung. Taman Negara Ruvubu meliputi kawasan savana dan hutan galeri di sepanjang Sungai Ruvubu dan merupakan habitat bagi haiwan seperti badak air, kerbau, pelbagai jenis antelop, dan banyak spesies burung.
Selain taman negara, terdapat beberapa rizab alam semula jadi dan hutan terlindung lain. Walau bagaimanapun, ekosistem dan hidupan liar Burundi menghadapi ancaman serius daripada penebangan hutan, hakisan tanah, kehilangan habitat akibat pengembangan pertanian dan penempatan manusia, serta pemburuan haram. Usaha pemuliharaan sedang dijalankan, tetapi sumber dan kapasiti adalah terhad. Spesies flora dan fauna yang mewakili termasuk pelbagai jenis pokok hutan tropika, orkid, serta mamalia seperti gajah (walaupun jarang ditemui), harimau bintang, dan pelbagai jenis reptilia dan amfibia. Usaha perlindungan sangat penting untuk mengekalkan biodiversiti negara yang unik ini.

5.1. Struktur Kerajaan

Struktur kerajaan Burundi berdasarkan perlembagaan yang diterima pakai pada tahun 2005 dan dipinda pada tahun 2018. Ia menggariskan pembahagian kuasa antara badan eksekutif, perundangan, dan kehakiman.

5.2. Parti Politik Utama

Burundi mempunyai sistem pelbagai parti, tetapi landskap politik didominasi oleh beberapa parti utama yang sering kali mempunyai asas sokongan etnik.

• Majlis Nasional untuk Pertahanan Demokrasi - Angkatan Pertahanan Demokrasi (Conseil National Pour la Défense de la Démocratie - Forces pour la Défense de la Démocratie_CNDD-FDD^{Bahasa Perancis}): Parti ini muncul daripada kumpulan pemberontak Hutu terbesar semasa perang saudara. Sejak pilihan raya 2005, CNDD-FDD telah menjadi parti pemerintah dominan di Burundi. Ia mempunyai asas sokongan yang kuat dalam kalangan majoriti Hutu. Pierre Nkurunziza dan presiden semasa, Évariste Ndayishimiye, adalah daripada parti ini. Ideologinya cenderung nasionalis dan populis.
• Kesatuan untuk Kemajuan Nasional (Union pour le Progrès National_UPRONA^{Bahasa Perancis}): Ini adalah salah satu parti politik tertua di Burundi, yang pada asalnya ditubuhkan oleh Putera Louis Rwagasore sebagai parti perpaduan pelbagai etnik. Walau bagaimanapun, selepas kemerdekaan dan semasa tempoh pemerintahan satu parti, UPRONA menjadi dikaitkan dengan penguasaan minoriti Tutsi. Kini, ia masih mempunyai pengaruh, terutamanya dalam kalangan beberapa segmen Tutsi, tetapi kuasanya telah berkurangan berbanding CNDD-FDD.
• Barisan untuk Demokrasi di Burundi (Front pour la Démocratie au Burundi_FRODEBU^{Bahasa Perancis}): Ditubuhkan pada awal 1990-an, FRODEBU memenangi pilihan raya demokratik pertama pada tahun 1993 dengan Melchior Ndadaye sebagai calon presidennya. Parti ini mempunyai asas sokongan Hutu yang kuat. Selepas pembunuhan Ndadaye dan perang saudara, pengaruh FRODEBU telah menurun, walaupun ia kekal sebagai parti pembangkang yang penting.
• Parti-parti lain yang lebih kecil juga wujud dan kadangkala membentuk gabungan atau memainkan peranan dalam landskap politik. Keputusan pilihan raya terkini secara konsisten menunjukkan penguasaan CNDD-FDD, walaupun terdapat dakwaan penyelewengan dan penindasan terhadap pembangkang.

5.3. Keadaan Hak Asasi Manusia

Keadaan hak asasi manusia di Burundi telah lama menjadi kebimbangan serius bagi organisasi tempatan dan antarabangsa. Negara ini mempunyai sejarah panjang pelanggaran hak asasi manusia yang berkaitan dengan konflik etnik, perang saudara, dan penindasan politik.
Kebebasan media, kebebasan berhimpun secara aman, dan kebebasan berpersatuan sering kali dihadkan, terutamanya semasa tempoh ketegangan politik. Wartawan, aktivis hak asasi manusia, dan ahli politik pembangkang sering menghadapi ugutan, penangkapan sewenang-wenangnya, dan pendakwaan. Krisis politik 2015 menyaksikan kemerosotan teruk dalam kebebasan sivil, dengan banyak media bebas ditutup dan ramai pengkritik kerajaan melarikan diri dari negara itu.
Pelanggaran hak asasi manusia yang dilaporkan termasuk pembunuhan di luar undang-undang, kehilangan paksa, penyeksaan, dan layanan buruk terhadap tahanan. Sistem keadilan jenayah sering lemah dan terdedah kepada campur tangan politik, mengakibatkan impunitas bagi pelaku pelanggaran. Kumpulan minoriti etnik, terutamanya Twa, terus menghadapi diskriminasi dan peminggiran sosial serta ekonomi.
Hak minoriti seksual juga menjadi isu. Pada tahun 2009, Burundi mengkriminalisasikan hubungan sejenis, yang dikutuk oleh kumpulan hak asasi manusia sebagai pelanggaran hak privasi dan bukan diskriminasi.
Berikutan krisis 2015, Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu telah menubuhkan Suruhanjaya Siasatan untuk menyiasat pelanggaran hak asasi manusia. Burundi menarik diri daripada Mahkamah Jenayah Antarabangsa (ICC) pada tahun 2017 selepas ICC memulakan siasatan terhadap jenayah yang didakwa dilakukan di negara itu. Walaupun terdapat beberapa usaha oleh kerajaan semasa untuk memperbaiki imej negara, kebimbangan mengenai hak asasi manusia tetap ada.

5.4. Pertahanan dan Ketenteraan

Angkatan Pertahanan Nasional Burundi (Force de défense nationale du Burundi_FDNB^{Bahasa Perancis}) bertanggungjawab untuk mempertahankan kedaulatan dan integriti wilayah negara. FDNB terdiri daripada tentera darat, tentera udara kecil, dan unit separa tentera seperti gendarmerie (yang kini telah diintegrasikan ke dalam polis nasional).
Selepas Perjanjian Arusha, satu usaha besar telah dilakukan untuk mereformasi sektor keselamatan, termasuk mengintegrasikan bekas pemberontak Hutu ke dalam angkatan tentera yang dahulunya didominasi oleh Tutsi. Perlembagaan menetapkan bahawa komposisi etnik angkatan pertahanan dan polis harus seimbang (biasanya menyasarkan nisbah 50% Hutu dan 50% Tutsi).
Jumlah anggota aktif FDNB dianggarkan sekitar 30,000 hingga 40,000 kakitangan. Peralatan utama kebanyakannya berasal dari era Soviet atau diperoleh dari China dan negara-negara lain. Belanjawan pertahanan merupakan sebahagian besar daripada perbelanjaan negara, walaupun negara ini miskin.
Misi utama FDNB adalah untuk mempertahankan negara daripada ancaman luar, mengekalkan ketenteraman dalaman (walaupun peranan ini semakin banyak diambil alih oleh polis), dan mengambil bahagian dalam operasi pengaman antarabangsa. Burundi telah menjadi penyumbang utama kepada misi pengaman Kesatuan Afrika, terutamanya Misi Kesatuan Afrika di Somalia (AMISOM/ATMIS), di mana tenteranya telah memainkan peranan penting dalam memerangi militan Al-Shabaab. Penyertaan dalam misi pengaman ini juga menjadi sumber pendapatan pertukaran asing bagi negara dan pengalaman bagi tenteranya. Walau bagaimanapun, FDNB juga menghadapi cabaran seperti kekurangan sumber, keperluan untuk pemodenan, dan kadangkala tuduhan pelanggaran hak asasi manusia.

7.1. Industri Utama

Sektor ekonomi Burundi tidak begitu pelbagai, dengan pertanian mendominasi. Sektor perlombongan dan pembuatan masih kecil dan kurang membangun.

7.1.1. Pertanian

Pertanian adalah tulang belakang ekonomi Burundi. Tanaman eksport utama ialah kopi dan teh, yang menyumbang sebahagian besar pendapatan pertukaran asing (sehingga 90% pada masa lalu, walaupun angka ini mungkin berubah). Tanaman lain termasuk kapas, jagung, sekoi, ubi keledek, pisang, dan ubi kayu. Walaupun pertanian sara diri sangat penting, ramai petani tidak mempunyai sumber untuk menampung keperluan mereka sendiri disebabkan oleh pertumbuhan penduduk yang pesat, saiz ladang yang kecil (purata kira-kira satu ekar pada 2014), dan kekurangan dasar yang koheren mengenai pemilikan tanah. Tahap teknologi pertanian masih rendah, dengan penggunaan input moden seperti baja dan benih yang lebih baik adalah terhad. Penternakan (lembu, kambing, biri-biri) dan perikanan (terutamanya di Tasik Tanganyika) juga menyumbang kepada ekonomi tempatan dan keselamatan makanan, tetapi menghadapi cabaran tersendiri seperti penyakit haiwan dan penangkapan ikan berlebihan.

7.2. Keadaan Ekonomi dan Cabaran

Burundi secara konsisten disenaraikan sebagai salah satu negara termiskin di dunia berdasarkan KDNK per kapita nominal. Petunjuk makroekonomi utama menunjukkan keadaan yang mencabar. Kadar pertumbuhan KDNK telah berubah-ubah, sering kali rendah dan terjejas oleh ketidakstabilan politik dan keadaan cuaca yang mempengaruhi pertanian. Kadar inflasi boleh menjadi tinggi, menjejaskan kuasa beli penduduk. Kadar pengangguran dan pengangguran tak ketara adalah tinggi, terutamanya dalam kalangan belia.
Cabaran ekonomi utama termasuk kemiskinan kronik dan meluas, hutang luar negara yang tinggi (walaupun Burundi menerima pelepasan hutang pada tahun 2009), kebergantungan yang tinggi kepada bantuan antarabangsa (bantuan asing mewakili sebahagian besar pendapatan negara), dan rasuah yang menghalang pembangunan sektor swasta yang sihat. Kekurangan akses kepada perkhidmatan kewangan adalah masalah serius bagi majoriti penduduk, terutamanya di kawasan luar bandar yang padat penduduk: hanya sebilangan kecil penduduk mempunyai akaun bank dan lebih sedikit lagi yang menggunakan perkhidmatan pinjaman bank. Walau bagaimanapun, kewangan mikro memainkan peranan yang lebih besar.
Kerajaan telah melaksanakan pelbagai dasar untuk mengatasi kesukaran ini, sering kali dengan sokongan daripada rakan kongsi antarabangsa seperti Tabung Kewangan Antarabangsa dan Bank Dunia. Usaha-usaha ini termasuk program pembaharuan ekonomi, pengurusan fiskal yang lebih baik, dan promosi pelaburan. Walau bagaimanapun, kemajuan sering kali perlahan dan rapuh.

7.3. Mata Wang

Mata wang rasmi Burundi ialah Franc Burundi (kod ISO 4217: BIF). Ia secara nominal dibahagikan kepada 100 centime, walaupun syiling dalam denominasi centime tidak pernah dikeluarkan di Burundi merdeka; syiling centime hanya diedarkan semasa Burundi menggunakan franc Congo Belgium.
Dasar monetari dikawal oleh bank pusat, Bank Republik Burundi (Banque de la République du Burundi_BRB^{Bahasa Perancis}). Bank pusat bertanggungjawab untuk mengeluarkan mata wang, menguruskan rizab pertukaran asing, dan mengawal selia sistem kewangan. Sistem kadar pertukaran Franc Burundi telah berubah-ubah dari semasa ke semasa, dan negara ini sering menghadapi tekanan ke atas mata wangnya disebabkan oleh defisit perdagangan dan inflasi. Sejarah mata wang di Burundi juga termasuk penggunaan mata wang lain semasa zaman penjajahan.

7.4. Pengangkutan

Rangkaian pengangkutan Burundi adalah terhad dan kurang membangun. Lapangan Terbang Antarabangsa Bujumbura Melchior Ndadaye adalah satu-satunya lapangan terbang dengan landasan berturap dan pada Mei 2017, ia dilayan oleh beberapa syarikat penerbangan antarabangsa yang menghubungkan Burundi dengan bandar-bandar utama di Afrika dan Eropah.
Rangkaian jalan raya wujud, tetapi pada tahun 2005, kurang daripada 10% jalan raya negara diturap. Keadaan jalan raya, terutamanya di kawasan luar bandar, sering kali buruk dan boleh menjadi tidak dapat dilalui semasa musim hujan. Syarikat bas swasta adalah pengendali utama bas di laluan antarabangsa ke Kigali (Rwanda); walau bagaimanapun, sambungan bas ke negara-negara jiran lain (Tanzania dan Republik Demokratik Congo) adalah terhad atau tidak rasmi.
Pengangkutan air penting di Tasik Tanganyika. Bujumbura dihubungkan melalui feri penumpang dan kargo (seperti MV Mwongozo) ke Kigoma di Tanzania dan pelabuhan-pelabuhan lain di tasik tersebut. Terdapat rancangan jangka panjang untuk menghubungkan negara ini melalui kereta api ke Kigali dan seterusnya ke Kampala (Uganda) dan Kenya, sebagai sebahagian daripada inisiatif infrastruktur serantau, tetapi projek ini belum lagi dilaksanakan. Basikal adalah cara pengangkutan yang sangat popular di seluruh negara, terutamanya untuk jarak dekat dan mengangkut barang. Sistem logistik secara keseluruhan menghadapi cabaran akibat infrastruktur yang lemah dan status negara yang tidak mempunyai sempadan laut.

8.1. Demografi

Sehingga Oktober 2021, Burundi dianggarkan oleh Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu mempunyai populasi kira-kira 12.3 hingga 14 juta orang, berbanding hanya 2.456 juta pada tahun 1950. Kadar pertumbuhan penduduk adalah tinggi, iaitu 2.5 peratus setahun atau lebih, lebih daripada dua kali ganda purata global. Seorang wanita Burundi secara purata mempunyai 5.10 anak (data 2021), salah satu kadar kesuburan tertinggi di dunia.
Burundi kekal sebagai masyarakat yang sebahagian besarnya luar bandar, dengan hanya kira-kira 13% penduduk tinggal di kawasan bandar pada tahun 2019. Kepadatan penduduk sekitar 315 orang per kilometer persegi adalah yang kedua tertinggi di Afrika Sub-Sahara. Jangka hayat purata adalah rendah, walaupun telah meningkat sedikit dalam beberapa tahun kebelakangan ini. Struktur umur penduduk sangat muda, dengan peratusan besar penduduk di bawah umur 15 tahun. Kadar pembandaran adalah perlahan tetapi semakin meningkat. Ramai rakyat Burundi telah berhijrah ke negara lain akibat perang saudara dan kesukaran ekonomi.

8.2. Kumpulan Etnik

Masyarakat Burundi secara tradisinya terdiri daripada tiga kumpulan etnik utama: Hutu, Tutsi, dan Twa.

• Hutu: Merupakan kumpulan etnik terbesar, membentuk kira-kira 85% daripada populasi. Secara tradisinya, mereka adalah petani.
• Tutsi: Merupakan kumpulan etnik minoriti, membentuk kira-kira 14% daripada populasi. Secara tradisinya, mereka dikaitkan dengan penternakan dan golongan pemerintah dalam Kerajaan Burundi pra-penjajahan.
• Twa: Merupakan kumpulan etnik minoriti terkecil, membentuk kurang daripada 1% daripada populasi. Mereka adalah penduduk asal kawasan ini dan secara tradisinya adalah pemburu-pengumpul dan tukang tembikar. Orang Twa sering menghadapi diskriminasi dan peminggiran yang teruk dalam masyarakat Burundi.

Sejarah hubungan antara Hutu dan Tutsi telah ditandai dengan ketegangan dan konflik ganas, terutamanya pada separuh kedua abad ke-20. Dasar penjajahan Belgium sering kali memperdalam pembahagian ini dengan memihak kepada minoriti Tutsi dalam pentadbiran. Selepas kemerdekaan, perebutan kuasa politik antara elit Hutu dan Tutsi membawa kepada beberapa siri pembunuhan besar-besaran dan genosid. Perjanjian Arusha dan perlembagaan seterusnya bertujuan untuk mewujudkan perkongsian kuasa dan memastikan perwakilan etnik dalam institusi kerajaan untuk menggalakkan perdamaian. Walau bagaimanapun, ketegangan etnik masih menjadi faktor dalam politik dan masyarakat Burundi. Hak dan kebajikan kumpulan minoriti, terutamanya Twa, kekal menjadi isu penting.

8.3. Bahasa

Bahasa rasmi Burundi ialah bahasa Kirundi, bahasa Perancis, dan bahasa Inggeris.

• Kirundi: Adalah bahasa kebangsaan dan dituturkan oleh hampir keseluruhan populasi. Ia adalah bahasa Bantu yang berkait rapat dengan bahasa Kinyarwanda yang dituturkan di Rwanda. Kehadiran bahasa kebangsaan yang dikongsi bersama adalah satu faktor penyatuan yang penting di negara ini.
• Perancis: Diperkenalkan semasa zaman penjajahan Belgium dan kekal sebagai bahasa pentadbiran, pendidikan tinggi, dan media. Ia dituturkan oleh sebilangan kecil penduduk, terutamanya di kawasan bandar dan dalam kalangan golongan terpelajar.
• Inggeris: Telah dijadikan bahasa rasmi pada tahun 2014, sebahagiannya untuk memudahkan integrasi Burundi ke dalam Komuniti Afrika Timur (EAC), di mana Inggeris adalah bahasa utama. Penggunaannya semakin meningkat, terutamanya dalam kalangan generasi muda dan dalam sektor perniagaan.

Bahasa Swahili juga dituturkan secara meluas, terutamanya di kawasan bandar dan sebagai lingua franca untuk perdagangan, terutamanya di sepanjang Tasik Tanganyika dan berhampiran sempadan Tanzania.

8.4. Agama

Majoriti penduduk Burundi adalah beragama Kristian. Anggaran menunjukkan bahawa kira-kira 80-90% penduduk adalah Kristian.

• Katolik Rom merupakan denominasi terbesar, merangkumi kira-kira 60-65% daripada populasi.
• Protestan dan Anglikan membentuk baki 15-25% penganut Kristian.

Kira-kira 5% penduduk menganut kepercayaan tradisional asli. Islam dianut oleh kira-kira 2-5% penduduk, kebanyakannya adalah Sunni dan tinggal di kawasan bandar.
Perlembagaan Burundi menjamin kebebasan beragama. Institusi agama memainkan peranan penting dalam kehidupan sosial dan kadangkala dalam politik negara. Semasa konflik, beberapa pemimpin agama memainkan peranan dalam usaha pendamaian.

8.5. Pendidikan

Sistem pendidikan di Burundi menghadapi banyak cabaran, termasuk kekurangan sumber, infrastruktur yang tidak mencukupi, kekurangan guru terlatih, dan kadar keciciran yang tinggi, terutamanya bagi kanak-kanak perempuan dan di kawasan luar bandar. Walau bagaimanapun, terdapat usaha untuk meningkatkan akses dan kualiti pendidikan.
Sistem pendidikan formal terdiri daripada pendidikan rendah, menengah, dan tinggi. Pendidikan rendah secara rasmi adalah percuma dan wajib, walaupun pelaksanaannya menghadapi kesukaran. Kadar kemasukan sekolah rendah telah meningkat dengan ketara dalam beberapa dekad kebelakangan ini.
Pendidikan menengah dibahagikan kepada kitaran rendah dan kitaran atas. Akses kepada pendidikan menengah adalah lebih terhad berbanding pendidikan rendah.
Pendidikan tinggi disediakan oleh beberapa institusi, dengan Universiti Burundi sebagai institusi awam utama. Terdapat juga beberapa universiti dan kolej swasta.
Kadar celik huruf dewasa di Burundi dianggarkan sekitar 67% (lelaki 73%, wanita 61%) pada tahun 2011, tetapi angka yang lebih terkini menunjukkan kadar celik huruf belia (15-24 tahun) adalah lebih tinggi, sekitar 77% untuk lelaki dan 76% untuk wanita pada tahun 2012. Kerajaan, dengan bantuan rakan kongsi antarabangsa, telah melaksanakan pelbagai program untuk meningkatkan kadar celik huruf dan kualiti pendidikan. Masalah utama dalam sektor pendidikan termasuk kelas yang sesak, kekurangan bahan pengajaran, dan keperluan untuk meningkatkan latihan guru.

8.6. Kesihatan dan Kebajikan

Sistem kesihatan awam Burundi menghadapi cabaran besar disebabkan oleh kemiskinan, kekurangan sumber, infrastruktur yang lemah, dan kesan konflik masa lalu. Akses kepada perkhidmatan kesihatan adalah terhad, terutamanya di kawasan luar bandar. Terdapat kekurangan kakitangan kesihatan yang berkelayakan dan kemudahan perubatan yang mencukupi.
Kadar kematian bayi dan kanak-kanak bawah lima tahun adalah tinggi, walaupun terdapat sedikit penurunan dalam beberapa tahun kebelakangan ini. Penyakit utama yang menjadi kebimbangan termasuk malaria, penyakit pernafasan, penyakit cirit-birit, HIV/AIDS, dan batuk kering. Malnutrisi juga merupakan masalah kesihatan awam yang serius.
Sistem kebajikan sosial di Burundi adalah terhad. Sokongan untuk golongan rentan seperti anak yatim, orang kurang upaya, dan warga emas kebanyakannya bergantung kepada rangkaian keluarga dan komuniti, serta organisasi bukan kerajaan (NGO) dan organisasi keagamaan. Kerajaan berusaha untuk memperkukuh sistem perlindungan sosial, tetapi sumber adalah terhad.

8.7. Sains dan Teknologi

Status penyelidikan dan pembangunan (R&D) sains dan teknologi di Burundi masih di peringkat awal. Institusi penyelidikan utama termasuk Universiti Burundi dan beberapa institut penyelidikan khusus yang berkaitan dengan pertanian dan kesihatan awam. Pelan Strategik untuk Sains, Teknologi, Penyelidikan dan Inovasi (2013) Burundi merangkumi bidang seperti teknologi makanan, sains perubatan, tenaga, perlombongan dan pengangkutan, air, penggurunan, bioteknologi alam sekitar dan pengetahuan asli, sains bahan, kejuruteraan dan industri, ICT, sains angkasa, sains matematik, serta sains sosial dan kemanusiaan.
Dasar sains dan teknologi kerajaan memberi tumpuan kepada pembangunan rangka kerja institusi dan infrastruktur, memupuk kerjasama serantau dan antarabangsa yang lebih besar, dan meletakkan sains dalam masyarakat. Kepadatan penyelidik (dalam kiraan kepala) meningkat daripada 40 kepada 55 penyelidik per sejuta penduduk antara 2011 dan 2018. Jumlah pembiayaan yang tersedia untuk setiap penyelidik meningkat lebih dua kali ganda, kerana usaha penyelidikan domestik juga telah meningkat sejak 2012, daripada 0.11% kepada 0.21% daripada KDNK.
Sains perubatan kekal sebagai fokus utama penyelidikan: penyelidik perubatan menyumbang 4% daripada saintis negara pada 2018 tetapi 41% daripada penerbitan saintifik antara 2011 dan 2019. Burundi hampir tiga kali ganda output saintifiknya sejak 2011, tetapi kadar ini tidak meningkat sejak penerimaan Matlamat Pembangunan Mampan pada 2015. Dengan enam penerbitan saintifik per sejuta penduduk, Burundi masih mempunyai salah satu kadar penerbitan terendah di Afrika Tengah dan Timur. Kira-kira 97.5% penerbitan melibatkan penulisan bersama asing antara 2017 dan 2019.
Sumbangan sains dan teknologi kepada pembangunan negara masih terhad disebabkan oleh kekurangan dana, sumber manusia yang berkelayakan, dan infrastruktur. Walau bagaimanapun, terdapat potensi untuk pertumbuhan, terutamanya dalam bidang seperti teknologi maklumat dan komunikasi (ICT), pertanian lestari, dan tenaga boleh diperbaharui. Kerjasama antarabangsa memainkan peranan penting dalam menyokong pembangunan sains dan teknologi di Burundi.

9.1. Tradisi dan Gaya Hidup

Kehidupan tradisional di Burundi banyak berkisar pada komuniti dan keluarga. Adat sosial yang unik termasuk upacara perkahwinan dan pengebumian yang rumit, yang sering melibatkan penyertaan seluruh komuniti. Struktur rumah tradisional biasanya diperbuat daripada bahan tempatan seperti lumpur dan kayu, walaupun reka bentuk moden semakin biasa. Cara hidup komuniti sangat menekankan kerjasama dan saling membantu, terutamanya dalam aktiviti pertanian.

Budaya makanan tradisional Burundi adalah berasaskan hasil pertanian tempatan. Makanan ruji termasuk ubi keledek, jagung, nasi, kacang, dan pisang. Daging jarang dimakan kerana mahal, biasanya hanya beberapa kali sebulan. Minuman tradisional termasuk bir yang diperbuat daripada pisang atau sekoi, seperti impeke, yang sering diminum bersama dari bekas besar semasa perhimpunan untuk melambangkan perpaduan. Menghormati orang tua dan tetamu adalah nilai penting dalam masyarakat Burundi.

9.2. Kesenian dan Kesusasteraan

Bentuk kesenian tradisional yang paling terkenal dari Burundi ialah persembahan gendang diraja. Gendang, terutamanya karyenda (gendang diraja simbolik), amashako, ibishikiso, dan ikiranya, memainkan peranan penting dalam budaya. Kumpulan seperti Royal Drummers of Burundi telah mendapat pengiktirafan antarabangsa selama lebih 40 tahun. Persembahan gendang sering disertai dengan tarian yang bertenaga dan merupakan sebahagian penting dalam perayaan dan perhimpunan keluarga. Tarian rakyat yang terkenal termasuk abatimbo, yang dipersembahkan semasa upacara rasmi dan ritual, dan abanyagasimbo yang pantas. Alat muzik tradisional lain termasuk seruling, zither, ikembe, indonongo, umuduri, inanga, dan inyagara.
Kesusasteraan lisan adalah sangat penting, dengan sejarah, pengajaran hidup, dan nilai-nilai budaya disampaikan melalui penceritaan, puisi, dan lagu. Genre sastera lisan di Burundi termasuk imigani (cerita rakyat/peribahasa), indirimbo (lagu), amazina (puisi pujian), dan ivyivugo (puisi kepahlawanan).
Kraf tangan juga merupakan bentuk seni yang penting, dengan anyaman bakul menjadi kraf yang popular di kalangan artisan tempatan. Barangan kraf lain termasuk topeng, perisai, patung, dan tembikar, yang menarik minat pelancong. Aktiviti dalam bidang kesenian moden juga berkembang, walaupun secara perlahan.

9.3. Media Massa

Media massa di Burundi terdiri daripada akhbar, stesen radio, penyiaran televisyen, dan platform internet. Radio adalah medium yang paling berpengaruh dan meluas, terutamanya di kawasan luar bandar, disebabkan oleh kadar celik huruf yang rendah dan akses terhad kepada elektrik dan televisyen. Terdapat stesen radio milik kerajaan dan swasta. Televisyen juga semakin popular, terutamanya di kawasan bandar.
Akhbar dicetak dalam bahasa Perancis dan Kirundi, tetapi edarannya terhad. Penggunaan internet dan media sosial semakin meningkat, terutamanya dalam kalangan golongan muda dan di kawasan bandar, tetapi akses masih terhad oleh kos dan infrastruktur.
Struktur pemilikan media adalah campuran antara milik kerajaan dan swasta. Pengaruh media boleh menjadi signifikan, terutamanya semasa tempoh politik. Dasar media kerajaan dan tahap kebebasan bersuara telah menjadi isu yang berubah-ubah. Semasa krisis politik, media sering menghadapi sekatan dan tekanan, dengan beberapa media bebas ditutup atau wartawan diancam. Kebebasan media kekal menjadi cabaran di Burundi.

9.4. Sukan

Sukan yang paling popular di Burundi ialah bola sepak. Terdapat liga domestik, dan pasukan kebangsaan Burundi (digelar Intamba mu Rugamba atau "The Swallows") telah menyertai pertandingan antarabangsa, termasuk penampilan sulung di Piala Negara-Negara Afrika pada tahun 2019. Bola keranjang dan olahraga juga popular. Seni mempertahankan diri, seperti judo, mempunyai beberapa kelab aktif. Permainan mancala juga merupakan aktiviti riadah yang popular di seluruh negara.
Dalam Sukan Olimpik, Burundi pertama kali menyertai pada tahun 1996 di Atlanta dan telah memenangi pingat dalam sukan olahraga. Vénuste Niyongabo memenangi pingat emas dalam acara 5000 meter lelaki pada tahun 1996, dan Francine Niyonsaba memenangi pingat perak dalam acara 800 meter wanita pada tahun 2016. Pencapaian ini telah meningkatkan minat terhadap sukan olahraga di negara ini.

9.5. Cuti Umum

Cuti umum di Burundi merangkumi gabungan hari kelepasan kebangsaan yang memperingati peristiwa sejarah penting dan perayaan keagamaan utama. Hari Kemerdekaan, yang disambut pada 1 Julai, adalah cuti kebangsaan yang paling penting, menandakan kemerdekaan negara daripada Belgium pada tahun 1962. Perayaan keagamaan Kristian seperti Paskah dan Krismas juga merupakan cuti umum yang diraikan secara meluas, memandangkan majoriti penduduk adalah Kristian. Pada tahun 2005, kerajaan Burundi mengisytiharkan Aidilfitri, perayaan Islam, sebagai cuti umum, mengiktiraf komuniti Muslim di negara itu. Cuti umum lain yang mempunyai kepentingan budaya atau sejarah termasuk Hari Perpaduan (5 Februari), Hari Pekerja (1 Mei), Hari Kenaikan Isa (Ascension Day), Hari Wira (6 Jun - memperingati pembunuhan Presiden Ndadaye), Hari Tanggapan Maria (Assumption Day - 15 Ogos), Hari Putera Rwagasore (13 Oktober - memperingati pembunuhan wira kemerdekaan), dan Hari Semua Orang Kudus (All Saints' Day - 1 November). Acara-acara yang berkaitan dengan cuti ini mungkin termasuk perarakan, upacara rasmi, perhimpunan keagamaan, dan perayaan komuniti.

10.1. Hubungan dengan Negara Jiran

Burundi berkongsi sempadan dengan Rwanda di utara, Tanzania di timur dan selatan, dan Republik Demokratik Congo (DRC) di barat. Hubungan dengan negara-negara jiran ini adalah penting dari segi politik, ekonomi, sosial, dan keselamatan.

• Rwanda: Hubungan dengan Rwanda adalah kompleks dan sering kali dipengaruhi oleh sejarah etnik dan politik yang serupa. Kedua-dua negara mempunyai majoriti Hutu dan minoriti Tutsi, dan konflik di satu negara sering memberi kesan kepada negara yang lain. Terdapat tempoh kerjasama yang erat, tetapi juga tempoh ketegangan, terutamanya semasa krisis politik. Isu pelarian dan pergerakan rentas sempadan adalah aspek penting dalam hubungan dua hala.
• Tanzania: Tanzania telah memainkan peranan penting dalam sejarah Burundi, terutamanya sebagai tuan rumah kepada ratusan ribu pelarian Burundi semasa konflik dan sebagai pengantara dalam proses damai Arusha. Hubungan ekonomi adalah penting, dengan Tanzania menyediakan akses ke laut untuk Burundi melalui pelabuhan Dar es Salaam.
• Republik Demokratik Congo: Sempadan barat Burundi dengan DRC adalah di sepanjang Tasik Tanganyika dan lembah Ruzizi. Ketidakstabilan di timur DRC sering memberi kesan kepada keselamatan Burundi, dengan kebimbangan mengenai pergerakan kumpulan bersenjata dan pelarian.

Burundi adalah ahli aktif dalam badan kerjasama serantau seperti Komuniti Afrika Timur (EAC), yang disertainya pada tahun 2007, dan Komuniti Ekonomi Negara-Negara Afrika Tengah (ECCAS). Keahlian dalam EAC bertujuan untuk menggalakkan integrasi ekonomi dan perdagangan serantau.

10.2. Hubungan dengan Negara-negara Utama

Burundi mengekalkan hubungan diplomatik dengan banyak negara di seluruh dunia.

• Belgium dan Jerman: Sebagai bekas kuasa penjajah, Belgium dan Jerman mempunyai hubungan sejarah yang panjang dengan Burundi. Mereka telah menjadi rakan kongsi pembangunan yang penting, walaupun hubungan ini kadangkala terjejas oleh kebimbangan mengenai tadbir urus dan hak asasi manusia di Burundi.
• Perancis: Perancis juga merupakan rakan kongsi penting, terutamanya dalam bidang budaya dan pendidikan, serta bantuan pembangunan.
• Amerika Syarikat: AS telah menjadi penderma utama bantuan kemanusiaan dan pembangunan kepada Burundi, dan telah memainkan peranan dalam menyokong proses damai dan pendemokrasian. Walau bagaimanapun, AS juga telah menyuarakan kebimbangan mengenai isu hak asasi manusia.
• China: Hubungan dengan China telah berkembang dalam beberapa tahun kebelakangan ini, dengan China menyediakan bantuan pembangunan dan pelaburan dalam projek infrastruktur.

Negara-negara lain dan blok serantau seperti Kesatuan Eropah juga merupakan rakan kongsi penting dalam pembangunan dan diplomasi. Bantuan pembangunan daripada pelbagai sumber adalah penting untuk ekonomi Burundi.

10.3. Keahlian dalam Pertubuhan Antarabangsa

Burundi adalah ahli aktif dalam pelbagai pertubuhan antarabangsa, yang membolehkannya mengambil bahagian dalam hal ehwal global dan serantau, serta menerima sokongan untuk pembangunan dan keamanan. Antara pertubuhan utama di mana Burundi menjadi ahli termasuk:

• Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB): Burundi menyertai PBB sejurus selepas kemerdekaan pada tahun 1962. PBB telah memainkan peranan penting di Burundi melalui misi pengaman, bantuan kemanusiaan, dan sokongan untuk pembangunan dan hak asasi manusia.
• Kesatuan Afrika (AU): Sebagai negara Afrika, Burundi adalah ahli AU dan mengambil bahagian dalam inisiatif politik, ekonomi, dan keselamatan benua itu. Burundi telah menyumbang tentera kepada misi pengaman AU.
• Komuniti Afrika Timur (EAC): Burundi menyertai EAC pada tahun 2007. Keahlian ini bertujuan untuk menggalakkan integrasi ekonomi serantau, termasuk pasaran bersama, kesatuan kastam, dan akhirnya mata wang bersama.
• Organisation internationale de la Francophonie (OIF): Sebagai negara berbahasa Perancis, Burundi adalah ahli OIF, yang menggalakkan kerjasama budaya dan teknikal antara negara-negara berbahasa Perancis.
• Pergerakan Negara-Negara Berkecuali (NAM): Burundi adalah ahli NAM, sebuah forum negara-negara yang tidak bersekutu secara rasmi dengan mana-mana blok kuasa utama.
• Pertubuhan-pertubuhan lain termasuk Bank Pembangunan Afrika (AfDB), Pasaran Bersama untuk Afrika Timur dan Selatan (COMESA), dan pelbagai agensi khusus PBB. Keahlian dalam pertubuhan-pertubuhan ini menyediakan platform untuk Burundi menyuarakan kepentingannya dan bekerjasama dalam isu-isu global.