Gerhard von Scharnhorst

1.1. Kelahiran dan Pendidikan

Gerhard Johann David von Scharnhorst dilahirkan pada 12 November 1755 di Bordenau, sebuah kawasan berhampiran Hanover yang kini menjadi sebahagian daripada Neustadt am Rübenberge, Lower Saxony. Beliau berasal dari keluarga pemilik tanah kecil, namun sumber lain menyatakan beliau dilahirkan dalam keluarga petani kaya. Bapanya adalah bekas Sarjan Non-Komisen (NCO) dalam pasukan kavalri, dan pengaruh ini mungkin mendorongnya untuk mengejar kejayaan dalam bidang ketenteraan. Scharnhorst berhasil mendidik dirinya sendiri dan mendapat kemasukan ke akademi ketenteraan milik William, Count of Schaumburg-Lippe di kubu Wilhelmstein. Di sana, beliau mengkaji teori ketenteraan dan reformasi ketenteraan.

1.2. Perkhidmatan Tentera Hanover dan Karya Penulisan

Pada tahun 1778, Scharnhorst menerima pentauliahan sebagai leftenan muda dalam perkhidmatan Hanover. Pada awalnya, beliau bertugas sebagai pengajar di sekolah yang dikaitkan dengan rejimen kavalri. Pada tahun 1783, beliau dinaikkan pangkat kepada leftenan dan dipindahkan ke pasukan artileri, serta dilantik sebagai pengajar di sekolah artileri baharu di Hanover. Sekitar tempoh ini, Scharnhorst mula menerbitkan banyak esei, jurnal, dan buku mengenai hal ehwal ketenteraan. Beliau mengasaskan dan mengedit sebuah jurnal ketenteraan yang terus diterbitkan sehingga tahun 1805 dan dibaca secara meluas di seluruh Eropah.

Antara karya-karya utamanya termasuklah Buku Panduan untuk Pegawai dalam Bahagian Sains Ketenteraan Gunaan (Handbuch für Offiziere in den anwendbaren Teilen der Kriegswissenschaften_{Handbukh für Ofitsire in den Anwendbaren Tailen der Krikwissenshaften}^deu) yang direka dan sebahagiannya diterbitkan pada tahun 1788. Beliau juga menerbitkan Buku Panduan Ketenteraan untuk Kegunaan di Medan (Militärisches Taschenbuch für den Gebrauch im Felde_{Militärisches Taschenbukh für den Gebraukh im Felde}^deu) pada tahun 1792. Kedua-dua karya ini dicetak semula berkali-kali dan mendapat reputasi tinggi, menjadikan Scharnhorst terkenal sebagai seorang ahli teori ketenteraan. Pendapatan daripada penulisannya merupakan sumber sokongan utama Scharnhorst, kerana pada masa itu beliau masih memegang pangkat leftenan dan ladang di Bordenau hanya menghasilkan sedikit pendapatan tahunan. Beliau berkahwin dengan Clara Schmalz, adik kepada Theodor Schmalz, pengarah pertama Universiti Berlin.

1.3. Kempen Awal dan Kemasyhuran

Kempen ketenteraan pertama Scharnhorst berlaku pada tahun 1793 di Belanda, di mana beliau berkhidmat dengan cemerlang di bawah pemerintahan Frederick, Duke of York. Beliau memainkan peranan dalam Pertempuran Hondschoote yang berlangsung dari 6 hingga 8 September 1793, di mana beliau menyokong pengunduran pasukan sekutu dan meraih pencapaian ketenteraan pertamanya.

Pada tahun 1794, beliau mengambil bahagian dalam pertahanan Menen, sebuah bandar yang dikepung oleh pasukan Perancis. Di bawah Jeneral Hammerstein, Scharnhorst merangka operasi penyelamatan untuk pasukan yang terkepung dan mengetuai sebahagian pasukan bantuan. Operasi ini berjaya dan pasukan yang terkepung di bandar tersebut berjaya diselamatkan. Atas jasanya yang tinggi, Scharnhorst dinaikkan pangkat kepada mejar dan menyertai staf kontinjen Hanover (kemudian menjadi Staf Am Hanover). Pertempuran-pertempuran ini membuktikan bahawa Scharnhorst bukan sahaja seorang ahli teori yang berkebolehan, tetapi juga seorang komander medan yang cekap.

Beliau juga menulis sebuah buku yang mengkaji pengepungan Menen bertajuk Pertahanan Bandar Menen (Vertheidigung der Stadt Menin_{Vertheidigung der Stadt Menin}^deu, Hanover, 1803). Selain itu, beliau menerbitkan esei mengenai "Asal Usul Nasib Baik Perancis dalam Perang Revolusi" (Die Ursachen des Glücks der Franzosen im Revolutionskrieg_{Di Ursachen des Glücks der Franzosen im Revolutionskrik}^deu). Esei ini menganalisis kekuatan tentera Perancis, yang menurut Scharnhorst, berpunca daripada organisasi yang unggul dan sistem negara kebangsaan yang unik bagi Perancis. Karya ini menjadi salah satu tulisannya yang paling terkenal.

2.1. Perpindahan ke Prusia dan Peranan Awal

Setelah Perjanjian Basel pada 5 Mac 1795, Scharnhorst kembali ke Hanover. Reputasinya sebagai ahli ketenteraan telah tersebar luas, dan beliau menerima tawaran dari beberapa negara sekutu untuk berkhidmat. Pada Januari 1797, beliau menolak tawaran dari Prusia kerana Hanover menawarkannya kenaikan pangkat kepada leftenan kolonel dan gaji yang lebih tinggi. Namun, pada tahun 1801, tawaran Prusia datang lagi dengan gaji dua kali ganda berbanding di Hanover. Kali ini, Scharnhorst menerimanya dengan syarat beliau mengekalkan senioriti, diberikan pencen yang baik, dan menerima patent of nobility (gelaran "von"). Keputusan ini didorong oleh diskriminasi yang dihadapinya dalam tentera Hanover kerana bukan berketurunan bangsawan, di mana cadangan reformasinya sering ditolak. Dengan itu, beliau memasuki perkhidmatan Raja Frederick William III dari Prusia.

Di Prusia, tugas pertama Scharnhorst adalah sebagai pengajar di Institut Pegawai Tentera Berlin. Pengarah institut pada masa itu, iaitu Jeneral Goizau, yang juga merupakan Ketua Staf Am (dahulunya dikenali sebagai Ketua Logistik di Prusia), menyerahkan kuasa penuh kepada Scharnhorst kerana kesibukannya. Scharnhorst kemudiannya mengubah suai secara drastik kandungan kuliah di institut tersebut, dan beliau berdedikasi tinggi dalam melatih pegawai muda. Antara murid-muridnya yang terkenal ialah Carl von Clausewitz, August von Gneisenau, Karl von Grolman, Hermann von Boyen, dan Karl von Tiedemann, yang kemudiannya memainkan peranan penting dalam reformasi tentera Prusia.

2.2. Usaha Pembaharuan Pendidikan dan Awal

Pada 24 Januari 1802, bersempena dengan ulang tahun kelahiran Frederick Agung, Scharnhorst bersama rakan-rakannya menubuhkan Persatuan Ketenteraan Berlin. Persatuan ini berfungsi sebagai platform untuk bertukar-tukar pandangan mengenai cara-cara untuk memajukan reformasi tentera Prusia. Pada tahun 1804, Scharnhorst menyusun semula organisasi institut tersebut. Beliau menubuhkan Sekolah Pegawai Tentera Darat Berlin (kemudian dikenali sebagai Akademi Perang Berlin atau Universiti Tentera Darat), yang khusus menawarkan pendidikan peringkat tinggi, di samping institut yang sedia ada untuk pendidikan asas pegawai.

Walaupun Scharnhorst memulakan reformasi dengan perubahan kesedaran dalam kalangan tentera, namun pembaharuan ketenteraan Prusia tidak mudah dilaksanakan. Halangan terbesar datang daripada para pegawai veteran yang berkhidmat sejak Perang Tujuh Tahun di bawah Frederick Agung. Mereka tidak mahu mengubah kaedah sedia ada yang telah membariskan kegemilangan tentera Prusia.

2.3. Kekalahan 1806 dan Keperluan Pembaharuan

Pada tahun 1805, Perancis mencapai kemenangan dalam Pertempuran Austerlitz, menyebabkan keruntuhan Gabungan Ketiga menentang Perancis. Napoleon Bonaparte kemudiannya membentuk Konfederasi Rhine, yang meluaskan hegemoni Perancis ke tengah Jerman. Prusia, yang merasa terancam, menyertai Gabungan Keempat pada tahun 1806 dan mengisytiharkan perang terhadap Perancis. Namun, pada 14 Oktober 1806, tentera Prusia mengalami kekalahan teruk dalam Pertempuran Jena-Auerstedt di tangan tentera Perancis.

Dalam kekalahan itu, Scharnhorst bergabung dengan tentera Gebhard Leberecht von Blücher semasa pengunduran. Tentera Perancis kemudian menyerang Prusia sendiri, dan seluruh wilayah Prusia berada di bawah penguasaan Perancis. Pada 5 November, tentera Blücher dan Scharnhorst menyerah diri di Lübeck (Ratekau), dan pada 6 November, tentera Duke of Weimar dan Gneisenau menyerah diri di Magdeburg, menyebabkan tentera Prusia di dalam negara lenyap. Raja Frederick William III melarikan diri ke Königsberg bersama para pembesarnya.

Setelah dibebaskan melalui pertukaran tawanan, Scharnhorst pergi ke Königsberg dan menjadi pembantu kepada Jeneral L'Estocq, di mana beliau berusaha untuk membina semula tentera. Dalam Pertempuran Eylau pada 7 dan 8 Februari 1807, yang berakhir dengan kerugian besar di kedua-dua pihak, Scharnhorst diiktiraf atas kepimpinan operasinya yang cemerlang dan dianugerahkan darjah kebesaran tentera tertinggi Prusia, Pour le Mérite. Pada 7 Julai tahun yang sama, Perjanjian Tilsit memeteraikan perdamaian antara Prusia dan Perancis. Selepas perdamaian, Scharnhorst dinaikkan pangkat kepada mejar jeneral dan dilantik sebagai ketua suruhanjaya pembinaan semula tentera, memulakan reformasi ketenteraan secara serius. Gneisenau, Boyen, dan Grolman, pegawai-pegawai yang berkongsi pandangannya, dilantik sebagai ahli suruhanjaya dan membantu dalam pembaharuan itu. Pada tahun 1808, Clausewitz turut menyertai suruhanjaya ini.

Scharnhorst dengan segera mengkaji punca kekalahan dalam Pertempuran Jena-Auerstedt. Beliau berpendapat bahawa perbezaan kekuatan ketenteraan antara Perancis dan Jerman terletak pada perbezaan kualiti organisasi dan kawalan perintah. Kepimpinan Napoleon Bonaparte yang cemerlang dan organisasi ketenteraan Perancis yang fleksibel telah membawa kemenangan. Untuk menentang ini, pembaharuan besar-besaran yang mengubah tentera Prusia dari asasnya adalah satu keperluan mutlak.

Pada masa itu, tentera Prusia terutamanya terdiri daripada askar upahan. Pegawai-pegawai kebanyakannya adalah bangsawan, dan tiada laluan kenaikan pangkat yang jelas bagi pegawai yang berasal dari kalangan rakyat biasa. Keadaan ini juga berlaku di kebanyakan tentera negara lain kecuali Perancis, justeru Scharnhorst meminta status bangsawan sebelum memasuki perkhidmatan Prusia (walaupun begitu, beliau masih dipandang rendah oleh rakan sekerja kerana latar belakangnya). Inti pati reformasi Scharnhorst adalah untuk menghapuskan amalan-amalan lama ini.

2.4. Reformasi Ketenteraan Utama

Reformasi ketenteraan utama Scharnhorst adalah mengenai penstrukturan semula sistem perintah dan staf am, serta pembaharuan dalam komposisi angkatan dan latihan tentera, yang membawa kepada perubahan sosial yang signifikan.

2.5. Cabaran Reformasi dan Persaraan Sementara

Reformasi agresif yang dilaksanakan oleh Scharnhorst telah menimbulkan kecurigaan Napoleon. Raja Frederick William III, yang bimbang akan kemarahan Napoleon, memerintahkan Scharnhorst untuk menangguhkan reformasi buat sementara waktu. Scharnhorst bagaimanapun berjaya mengelak dekri Napoleon pada 26 September 1810, yang menghendaki semua orang asing meninggalkan perkhidmatan Prusia dengan memohon terus kepada Napoleon.

Pada tahun 1811-1812, Perancis memaksa Prusia untuk bersekutu menentang Rusia dan Prusia menghantar pasukan bantuan untuk berkhidmat di bawah arahan Napoleon. Scharnhorst telah pergi ke Saint Petersburg untuk merundingkan pakatan antara Rusia dan Prusia. Namun, sebelum beliau kembali, Frederick William III menyerah kepada ancaman Napoleon dan memutuskan untuk bersekutu dengan Perancis. Kecewa dengan keputusan ini, Scharnhorst dan pegawai-pegawai reformis lain seperti Gneisenau meninggalkan tentera Prusia dan mengasingkan diri ke Silesia; sebahagian daripada mereka pula menyertai tentera Rusia. Semasa bersara, Scharnhorst menulis dan menerbitkan sebuah karya mengenai senjata api, Mengenai Kesan Senjata Api (Über die Wirkung des Feuergewehrs_{Über di Wirkunk des Foiergewers}^deu, 1813).

3.1. Kembali Berkhidmat dan Kempen 1813

Pada tahun 1813, setelah kempen Rusia Napoleon gagal, Scharnhorst dipanggil semula ke markas raja Prusia. Beliau menolak jawatan yang lebih tinggi tetapi menjadi Ketua Staf kepada Blücher, di mana beliau menaruh kepercayaan penuh pada tenaga, semangat, dan pengaruh Blücher terhadap askar-askar muda. Putera Rusia, Peter Wittgenstein, begitu kagum dengan Scharnhorst sehingga beliau memohon untuk meminjam Scharnhorst sementara sebagai ketua stafnya, dan Blücher bersetuju. Scharnhorst kembali sebagai Ketua Staf Am (Quartermaster General) dan dinaikkan pangkat kepada Leftenan Jeneral. Beliau juga melantik Gneisenau sebagai pegawai staf kanan, dan mereka bersama-sama merancang operasi ketenteraan.

Pada Mac tahun yang sama, tentera Prusia memulakan serangan. Dalam pertempuran pertama, iaitu Pertempuran Lützen (juga dikenali sebagai Gross-Görschen) pada 2 Mei 1813, Prusia mengalami kekalahan, namun kekalahan ini sangat berbeza berbanding yang dialami sebelum ini di tangan Napoleon. Tentera Perancis, yang pada tahun 1813 sebahagian besarnya terdiri daripada kerahan remaja, tidak lagi merupakan mesin ketenteraan yang hebat seperti sebelum tahun 1807. Mereka mengalami banyak korban dan, disebabkan kekurangan pasukan kavalri yang teruk, gagal membuat serangan susulan, menjadikannya kemenangan yang tidak lengkap bagi Perancis.

3.2. Kematian

Dalam Pertempuran Lützen, Scharnhorst mengalami kecederaan di kaki. Kecederaan ini tidaklah terlalu parah pada mulanya, tetapi menjadi maut akibat keletihan yang melampau semasa pengunduran ke Dresden.

Beliau akhirnya meninggal dunia pada 28 Jun 1813 di Prague, di mana beliau telah pergi untuk berunding dengan Karl Philipp Fürst zu Schwarzenberg dan Joseph Radetzky von Radetz bagi mendapatkan campur tangan ketenteraan Austria. Kematiannya berpunca daripada kecederaan yang semakin teruk dan jangkitan septisemia. Beberapa saat sebelum kematiannya, beliau telah dinaikkan pangkat kepada Leftenan Jeneral.

Sebagai penghormatan, Frederick William III telah mendirikan sebuah patung peringatan untuk Scharnhorst, yang dipahat oleh Christian Daniel Rauch, di Berlin. Scharnhorst dikebumikan di Tanah Perkuburan Invalidenfriedhof di Berlin. Walaupun Gneisenau dan Clausewitz menulis eulogi bersama, kerajaan pada mulanya tidak membenarkan pengumumannya atas alasan bahawa pencapaian Scharnhorst masih belum dinilai secara muktamad. Gneisenau membantah dengan keras sehingga pengumuman itu dibenarkan.

4.1. Sumbangan kepada Teori dan Amalan Ketenteraan

Sumbangan Scharnhorst sangat dihargai sebagai bapa kepada sistem Staf Am moden. Selain itu, sepanjang kariernya, beliau secara konsisten dianggap sebagai seorang tentera yang luar biasa. Semasa berkhidmat di tentera Hanover, beliau membuktikan kecekapan sebagai komander medan dan meraih kemasyhuran sebagai ahli teori ketenteraan melalui penerbitan jurnal dan buku. Setelah memasuki perkhidmatan Prusia, beliau meluaskan lagi bidang pengaruhnya, menjadi pendidik yang melahirkan murid-murid cemerlang seperti Clausewitz dan Grolman. Beliau juga berjaya melaksanakan reformasi radikal terhadap tentera Prusia sebagai seorang reformis organisasi, membangun semula kekuatan tentera Prusia. Walaupun tempoh beliau memimpin perang sebagai Ketua Staf Am adalah singkat, beliau telah merangka operasi yang berani semasa Perang Pembebasan. Penggantinya sebagai Ketua Staf Am, Gneisenau, kemudiannya meneruskan konsep-konsep asas beliau.

4.2. Penilaian Sejarah

Menurut Carl von Clausewitz, penampilan Scharnhorst sama sekali tidak kelihatan seperti seorang tentera. Berbanding dengan pegawai Prusia yang mementingkan penampilan diri, beliau kelihatan kurang rapi tetapi tenang. Di kalangan pegawai bangsawan yang kasar dan sombong, beliau pula bersifat intelek dan pendiam. Suasana murung selalu menyelubunginya, dan gaya percakapannya yang berbisik dengan loghat Hanoverian membuatkan mereka yang bertemu dengannya beranggapan beliau seperti seorang ahli falsafah.

Namun begitu, beliau tidak kurang dari segi daya tarikan peribadi. Semasa menjadi pengajar, beliau membimbing pegawai muda dengan penuh perhatian, dan sebagai Ketua Staf Am, beliau menarik bakat-bakat cemerlang tanpa mengira latar belakang sosial, sekali gus meraih penghormatan yang mendalam daripada semua. Clausewitz menganggap Scharnhorst sebagai bapa keduanya dan amat menyayanginya. Gneisenau, yang meneruskan dan menyempurnakan kerja-kerja Scharnhorst, berkata bahawa beliau hanyalah Petrus (murid utama Jesus Christ) kepada Scharnhorst. Ini menonjolkan usahanya memilih bakat tanpa mengira latar belakang sosial dan menyediakan peluang yang sama, yang merupakan aspek penting dalam legasinya.

4.3. Penghormatan Nama dan Pengaruh

Beberapa objek, tempat, dan kumpulan telah dinamakan sempena Scharnhorst sebagai penghormatan:

• SMS Scharnhorst, sebuah kapal penjelajah berperisai Jerman tahun 1906 semasa Perang Dunia Pertama.
• Scharnhorst, sebuah kapal perang Jerman tahun 1936 semasa Perang Dunia Kedua dan kapal utama kelas Scharnhorst, yang turut merangkumi Gneisenau.
• Divisyen Infantri Scharnhorst, sebuah divisyen infantri Jerman tahun 1945 dan salah satu formasi Wehrmacht terakhir Perang Dunia Kedua.
• Darjah Scharnhorst (Scharnhorst Order), darjah ketenteraan tertinggi National People's Army (NVA) bekas Jerman Timur.
• Scharnhorst (F 213), sebuah kapal sloop British tahun 1943, pada awalnya dikenali sebagai HMS Mermaid, yang dipindahkan ke Jerman Barat pada tahun 1959.
• Banyak jalan di bandar-bandar Jerman, termasuk Berlin, Hamburg, Munich, dan Cologne, antara lain.

Jeneral Hans von Seeckt telah dibandingkan dengan Scharnhorst, terutamanya atas peranannya dalam mempersiapkan Tentera Jerman Republik Weimar, yang sangat terhad oleh Perjanjian Versailles, untuk persenjataannya semula. Beliau menyesuaikan doktrin rahsia dan mempersiapkan Staf Am. Beliau dikreditkan dengan kejayaan yang tiada tandingan dalam kempen-kempen 1939-1940. Selepas kebangkitan Nazi di Jerman, Fil Marsyal August von Mackensen membandingkan von Seeckt dengan Scharnhorst, menyatakan bahawa "api lama masih menyala, dan Kawalan Bersekutu tidak memusnahkan sebarang elemen kekuatan Jerman yang berkekalan." Winston Churchill juga bersetuju dengan teori ini, percaya bahawa von Seeckt penting dalam mengembalikan Jerman ke tempatnya dalam dunia ketenteraan dengan pantas.

5.1. Keluarga dan Aspek Peribadi

Gerhard von Scharnhorst berkahwin dengan Clara Schmalz, yang merupakan adik kepada Theodor Schmalz, pengarah pertama Universiti Berlin. Beliau mempunyai keluarga untuk ditanggung. Walaupun digambarkan sebagai seorang yang intelektual, pendiam, dan kadang-kadang murung dalam penampilan, beliau tidak kekurangan daya tarikan peribadi. Beliau dikenali kerana membimbing pegawai muda dengan penuh perhatian dan menerima individu berbakat tanpa mengira latar belakang sosial mereka, yang menyebabkan beliau dihormati secara mendalam oleh semua yang mengenalinya.