Jože Plečnik

1.1. Kehidupan Awal dan Pendidikan

Jože Plečnik dilahirkan di Ljubljana, yang pada masa itu merupakan sebahagian daripada Austria-Hungary, pada 23 Januari 1872. Beliau merupakan anak kepada Andreas Plečnik, seorang tukang kayu dari Hotedršica, dan Helena (née Molka) dari Ljubljana. Beliau dibaptiskan dengan nama Josef Plečnik. Plečnik mengikut jejak langkah bapanya, menjalani latihan dalam bidang pertukangan kayu semasa di sekolah rendah. Pengetahuan ini terbukti berguna di Vienna, di mana beliau bekerja selama dua tahun sebagai pereka dan penyelia dalam pembuatan perabot di sebuah syarikat pertukangan kayu. Semasa remaja, beliau dihantar ke sekolah vokasional, dan sebagai seorang pelukis berbakat, beliau kemudian dihantar ke sekolah teknikal di Graz, di mana beliau menemui mentor pertamanya, Léopold Theyer. Beliau belajar di bawah arkitek dan pendidik Vienna yang terkenal, Otto Wagner, dari tahun 1894 hingga 1897, dan bekerja di pejabat seni bina Wagner sehingga tahun 1900. Apabila seorang rakan wanita pernah meminta Plečnik untuk mengahwininya melalui surat, beliau menjawab, "Saya sudah berkahwin dengan seni bina saya."

1.2. Kerjaya Awal dan Aktiviti di Vienna

Plečnik memulakan kerjaya bebasnya pada tahun 1900 dan aktif di Vienna sehingga tahun 1910. Semasa berpraktik di pejabat Wagner di Vienna, beliau mereka bentuk Langer House (1900) dan Zacherlhaus (1903-1905).

Zacherlhaus terkenal kerana penggunaan inovatif konkrit bertetulang untuk tiang di tingkat bawah dan mezanin, amalan yang dianggap berisiko pada masa itu kerana ia masih agak baru. Penggunaan tiang konkrit bertetulang diteruskan dalam projeknya yang lebih kemudian, Gereja Roh Kudus.

Gereja Roh Kudus (Heilig-Geist-Kirche) yang dibina beliau pada tahun 1910-1913, sangat luar biasa kerana penggunaan inovatif konkrit tuang di tempat sebagai struktur dan permukaan luaran, serta bahasa bentuk klasik yang diabstrakkan. Bahagian yang paling radikal ialah ruang bawah tanah gereja, dengan tiang konkritnya yang langsing serta kepala dan tapak tiang yang bersudut dan bergaya Kubisme.

Semasa di Vienna, Plečnik juga banyak mengendalikan hiasan dalaman dan reka bentuk perabot. Beliau juga terlibat dengan Vienna Secession.

Antara karya lain beliau di Vienna termasuk Lacknergasse 98 (1907), Villa Graßberger (1908), dan Air Pancut Borromaeus (1909).

Beliau juga mereka bentuk Herbststraße 82 (1913) dan Silbergasse 35 (1915).

2.1. Aktiviti di Prague

Pada tahun 1911, Plečnik berpindah ke Prague, di mana beliau mengajar di kolej seni dan kraf. Presiden pertama Republik Czechoslovakia yang baru ditubuhkan pada tahun 1918, Tomáš Masaryk, melantik Plečnik sebagai ketua arkitek untuk pengubahsuaian Istana Prague pada tahun 1920. Dari tahun 1920 hingga 1934, Plečnik menyelesaikan pelbagai projek di istana, termasuk pengubahsuaian taman dan halaman, reka bentuk dan pemasangan monumen serta arca, dan reka bentuk banyak ruang dalaman baharu.

Antara ruang dalaman yang terkenal ialah Plečnik Hall yang disiapkan pada tahun 1930, yang menampilkan tiga tingkat kolonad Doric yang diabstrakkan. Beliau juga mereka bentuk pelantar pemerhatian (1927) dan beberapa air pancut di kawasan istana.

Kerja-kerja lain di Istana Prague termasuk taman dinding (1928) dan tangga (1931, 1932).

Karya terakhirnya di Prague ialah Gereja Hati Kudus Kami yang Paling Suci (Gereja Katolik Rom, 1929-32).

2.2. Aktiviti di Ljubljana dan Slovenia

Setelah penubuhan Sekolah Seni Bina Ljubljana pada tahun 1921 di kampung halamannya Ljubljana, beliau dijemput oleh rakan arkitek Slovenia, Ivan Vurnik, untuk menjadi ahli fakulti pengasas dan berpindah untuk mengajar seni bina di Universiti Ljubljana. Plečnik kekal di Ljubljana sehingga kematiannya, dan di sinilah pengaruhnya sebagai seorang arkitek paling ketara. Beliau memberikan ibu kota Slovenia, bandar Ljubljana, identiti modennya dengan mereka bentuk bangunan ikonik seperti bangunan Perpustakaan Universiti dan Kebangsaan Slovenia.

Plečnik juga merupakan tokoh transformatif dalam perancangan bandar Ljubljana. Ini termasuk pemulihan dan penambahbaikan bangunan dan tapak bersejarah. Kerjanya dalam perancangan bandar berbeza daripada banyak usaha lain pada masa itu, kerana fokusnya lebih jauh daripada masalah praktikal yang terdapat di bandar, sebaliknya menumpukan pada pengalaman keseluruhan Ljubljana. Beliau juga mereka bentuk bangunan-bangunan terkenal lain, termasuk Pejabat Syarikat Insurans Vzajemna, dan menyumbang kepada banyak penambahbaikan sivik.

Beliau mengubah suai jambatan bandar dan tebing Sungai Ljubljanica, serta mereka bentuk bangunan Pasar Pusat Ljubljana, Tanah Perkuburan Žale, taman, dataran, dan lain-lain. Bangunan-bangunan yang direka oleh Plečnik dibina oleh kontraktor Matko Curk.

Antara karya lain beliau di luar Ljubljana termasuk Gereja St. Anthony of Padua, Belgrade (1932), Makam Antonín Švehla (1933), dan Gereja Mary of Lourdes, Zagreb (1934).

Selepas Perang Dunia Kedua, peranan pengajaran Plečnik di universiti secara beransur-ansur dikurangkan kerana beliau telah berusia lebih 70 tahun. Pada tahun 1947, beliau dijemput oleh Ferdo Kozak, presiden Perhimpunan Rakyat Slovenia, untuk mereka bentuk bangunan Parlimen baharu. Beliau mencadangkan Katedral Kebebasan (juga dikenali sebagai Parlimen Plečnik), sebuah bangunan utama dua tingkat berbentuk silinder, di atasnya terdapat kubah kon tinggi dan dikelilingi oleh kolonad persegi yang besar. Projek Plečnik yang mungkin paling berani, setinggi 120 m, yang digelar "Menara Eiffel Slovenia", telah ditangguhkan kerana ketidakstabilan pada perpecahan antara Yugoslavia dan Cominform pada tahun 1948. Pada tahun 1952, pemimpin bandar Ljubljana meminta Plečnik untuk mengubah suai biara Križanke menjadi tempat untuk Festival Ljubljana, projek besar terakhirnya di Ljubljana. Projek-projek lain yang beliau selesaikan pada masa itu termasuk pengubahsuaian Teater Prešeren, serta Arkad Plečnik, tangga dan air pancut, semuanya di Kranj, pembinaan semula gereja-gereja, reka bentuk Pavilion di Brionian Islands (kediaman musim panas negara Tito), dan banyak monumen Perang Pembebasan Nasional (di Ljubljana-Trnovo, Vipava, Radeče, Črna na Koroškem, Dolenja vas, Sevnica, Laško, Split, Kraljevo). Atas karyanya, beliau dua kali menerima Anugerah Prešeren, pada tahun 1949 dan 1952 untuk kerja seumur hidupnya.

6.1. Penilaian Positif

Pada tahun 1980-an, dengan perhatian seni bina pascamoden terhadap karya Plečnik, minat umum terhadap beliau dihidupkan semula, setelah diabaikan pada tahun 1960-an dan 1970-an. Sejak itu, warisan Jože Plečnik telah diperingati dalam pelbagai cara, menunjukkan sumbangan seni bina, inovasi, dan pengaruh positif beliau terhadap masyarakat dan budaya.

Pada tahun 1990-an, beliau ditampilkan pada wang kertas 500 tolar Slovenia, dengan bangunan Perpustakaan Universiti dan Kebangsaan Slovenia digambarkan di bahagian belakang. Projek Katedral Kebebasan oleh Plečnik, yang merupakan cadangan bangunan Parlimen Slovenia, ditampilkan pada syiling Euro 10 sen Slovenia. Slovenska akropola ialah tajuk album 1987 oleh kumpulan muzik industri Slovenia Laibach, yang mencerminkan pengaruh budayanya.

Pada Ogos 2008, sebuah maket Parlimen dipamerkan di pameran 'Projek Plečnik' mengenai kehidupan arkitek itu, yang diadakan di bangunan Majlis Kesatuan Eropah di Brussels, Belgium, sempena Presidensi EU Slovenia. Kurator pameran itu, Boris Podrecca, menyifatkan Parlimen sebagai "objek paling berkarisma" dalam karya Plečnik. Pada 23 Januari 2012, untuk meraikan ulang tahun ke-140 kelahiran Plečnik, gambar Jambatan Tiga dipaparkan sebagai adaptasi rasmi Google Doodle di Slovenia, menunjukkan pengiktirafan global terhadap karyanya.

Rumah Plečnik di Ljubljana kini menempatkan sebuah muzium mengenai kehidupan dan karyanya, yang berfungsi sebagai pusat peringatan dan penghargaan. Terdapat juga beberapa patung dan arca beliau yang terletak di sekitar Ljubljana sebagai peringatan kepada karya dan warisannya. Pada tahun 2021, karya-karya terpilih Plečnik di Ljubljana dan Črna Vas telah disenaraikan sebagai Tapak Warisan Dunia UNESCO di bawah nama "Karya Jože Plečnik di Ljubljana - Reka Bentuk Bandar Berpusatkan Manusia", mengiktiraf nilai universal dan sumbangan beliau kepada reka bentuk bandar. Sehingga tahun 2024, bibliografi karya oleh Jože Plečnik dan tentang beliau dalam COBISS (Sistem Bibliografi Dalam Talian Koperasi Slovenia) termasuk 235 entri, menunjukkan minat dan kajian berterusan terhadap sumbangannya.

Beliau mempengaruhi Kubisme Czech avant-garde. Beliau juga merupakan ahli pengasas Sekolah Seni Bina Ljubljana, menyertainya atas jemputan Ivan Vurnik, seorang lagi arkitek Ljubljana yang terkenal, dengan itu menyumbang kepada pendidikan seni bina generasi akan datang. Dalam perancangan bandar, kerja beliau berbeza daripada banyak usaha lain pada masa itu, kerana fokusnya lebih jauh daripada masalah praktikal yang terdapat di bandar, sebaliknya menumpukan pada pengalaman keseluruhan Ljubljana, yang merupakan sumbangan unik kepada bidang perancangan bandar.