1. Kehidupan Awal dan Pendidikan
Svetozar Marović dilahirkan di Kotor, Montenegro, pada 31 Mac 1955. Beliau merupakan anak kepada Jovo Marović dan Ivana Marović (née Pavić). Bapanya berasal dari wilayah Grbalj. Walaupun dilahirkan di Kotor kerana ia adalah bandar terdekat dengan klinik bersalin di sepanjang pantai Montenegro, Marović menganggap Budva sebagai kampung halamannya dan dibesarkan di sana. Semasa kerjayanya dalam politik meningkat, keluarga besarnya menjadi salah satu yang paling kaya di Budva.
1.1. Pendidikan
Marović menamatkan pendidikan rendah dan menengah di kampung halamannya, Budva. Beliau kemudiannya melanjutkan pengajian di Universiti Veljko Vlahović (kini Universiti Montenegro) di Titograd (kini Podgorica), di mana beliau memperoleh ijazah undang-undang dari Fakulti Undang-undang.
2. Kerjaya Politik Awal
Kerjaya politik awal Marović bermula di peringkat tempatan, di mana beliau menunjukkan keupayaan untuk naik dalam hierarki parti dan kerajaan tempatan.
2.1. Politik Tempatan dan Organisasi Belia
Marović memulakan kerjayanya sebagai paralegal di parlimen tempatan Budva. Beliau kemudiannya berkhidmat sebagai presiden Kesatuan Belia Sosialis Budva, dan tidak lama selepas itu, beliau menjadi presiden Kesatuan Belia Sosialis Montenegro. Semasa tempoh ini, beliau menarik kontroversi kerana mengadakan mesyuarat kepresidenan di luar, di mana beliau secara terbuka menentang pengawal lama parti. Beliau juga menerbitkan brosur bertajuk "Hentikan Penipuan Pilihan Raya" pada tahun 1984, yang menunjukkan kecenderungannya untuk mencabar status quo.
Selepas diberhentikan dari Titograd, beliau kembali ke Budva dan memegang jawatan sebagai Pentadbir Hasil Awam, sebelum menjadi presiden kerajaan tempatan. Semasa tempoh ini, beliau memainkan peranan penting dalam usaha pembaharuan Budva berikutan gempa bumi Montenegro 1979. Pada tahun 1987, beliau memulakan projek "Bandar Teater Budva" (Budva Grad teatarBahasa Serbia) bersama pengarah teater Ljubiša Ristić.
2.2. Peranan dalam Revolusi Anti-Birokratik
Pada Januari 1989, Marović, bersama rakan-rakannya Momir Bulatović dan Milo Đukanović, merampas kuasa ke atas Republik Sosialis Montenegro dalam satu rampasan kuasa pentadbiran dalam Liga Komunis Montenegro. Peristiwa ini, yang dikenali sebagai "Revolusi Anti-Birokratik", berlaku dengan restu pemimpin Komunis Serbia, Slobodan Milošević. Marović mengambil bahagian dalam revolusi ini selepas meletak jawatan dari jawatannya sebagai presiden kerajaan tempatan di Budva.
Selepas pilihan raya umum Montenegro 1990 yang pertama dengan pelbagai parti, di mana Liga Komunis Montenegro (SKCG) memenangi majoriti, beliau menjadi ahli parlimen Montenegro dan kemudiannya berkhidmat sebagai speaker selama tiga penggal. Beberapa bulan selepas kemenangan pilihan raya mereka, SKCG dijenamakan semula sebagai Parti Demokratik Sosialis Montenegro (DPS).
3. Kebangkitan Politik dan Kepimpinan Parti
Marović memainkan peranan penting dalam pembentukan dan kepimpinan Parti Demokratik Sosialis (DPS), sebuah parti yang akan mendominasi politik Montenegro selama beberapa dekad.
3.1. Kepimpinan Parti Demokratik Sosialis (DPS)
Marović adalah salah seorang pengasas Parti Demokratik Sosialis Montenegro (DPS) dan telah memegang jawatan penting dalam parti, termasuk setiausaha parti dan naib presiden. Beliau pada mulanya merupakan penyokong setia Slobodan Milošević dalam semua dasar-dasarnya. Walau bagaimanapun, pada tahun 1997, beliau mengikuti Milo Đukanović apabila Đukanović memutuskan hubungan dengan pengaruh Milošević, menandakan perubahan penting dalam landskap politik Montenegro. Marović kini berkhidmat sebagai naib presiden parti yang berkuasa itu, yang merupakan jelmaan dari Parti Komunis Montenegro.
3.2. Kerjaya Parlimen
Selepas pilihan raya parlimen pelbagai parti pertama pada tahun 1990, Marović menjadi ahli parlimen Montenegro. Beliau kemudiannya berkhidmat sebagai Speaker Parlimen Montenegro selama tiga penggal berturut-turut. Selain itu, beliau juga merupakan ahli Dewan Persekutuan Republik Persekutuan Yugoslavia. Pada Jun 1992, beliau bertanding dalam pilihan raya presiden Republik Persekutuan Yugoslavia tetapi tewas. Pada tahun 1997, beliau dicalonkan oleh DPS untuk jawatan presiden Montenegro tetapi tewas kepada Milo Đukanović.
4. Tuduhan Rasuah
Sepanjang kerjayanya, Marović telah menghadapi beberapa tuduhan rasuah, yang paling ketara datang daripada bekas rakan sejawatnya.
4.1. Tuduhan Momir Bulatović
Pada tahun 2001, bekas presiden Montenegro, Momir Bulatović, menerbitkan memoirnya yang terang-terangan berjudul Pravila ćutanja (Aturan Berdiam Diri). Dalam buku ini, Bulatović secara terbuka menuduh Marović, antara lain, menerima pampasan kewangan yang besar sebagai balasan untuk menutup mata terhadap penyeludupan minyak dan tembakau secara besar-besaran di Montenegro sepanjang tahun 1990-an. Marović dan Bulatović adalah bekas rakan separti dan mempunyai hubungan peribadi yang rapat, termasuk hubungan bapa serani melalui hubungan bapa serani.
Walaupun tinggal berdekatan dan berkongsi banyak hubungan peribadi serta politik, kedua-duanya dilaporkan tidak bertegur sapa selama hampir sedekad. Dalam bukunya, Bulatović menceritakan perbualan peribadi pada tahun 1990-an di mana beliau berhadapan dengan Marović mengenai tuduhan rasuah. Bulatović mengutip jawapan Marović: "Kau tahu, Momir, engkau adalah Presiden Montenegro yang pertama - itulah warisan yang akan kau tinggalkan kepada anak-anakmu. Bagiku, aku ingin meninggalkan sesuatu yang lebih konkret untuk anak-anakku."
Marović tidak pernah memberikan respons langsung kepada dakwaan ini, hanya menyatakan bahawa beliau belum membaca buku itu. Beliau menambah bahawa beliau telah diajar "aturan berdiam diri tentang kepalsuan dan fitnah."
5. Tempoh Presiden Serbia dan Montenegro (2003-2006)
Sebagai ketua negara terakhir bagi kesatuan longgar Serbia dan Montenegro, Marović mendapati dirinya berada dalam kedudukan yang rumit dan unik.
5.1. Peranan sebagai Ketua Negara dan Cabaran
Sebagai Presiden kesatuan negara Serbia dan Montenegro, kedudukan Marović sangat rumit. Parti beliau, Parti Demokratik Sosialis Montenegro (DPS), adalah kuasa utama di sebalik gerakan pemisahan Montenegro, dan presiden partinya, Milo Đukanović, adalah seorang nasionalis Montenegro yang terkenal. Oleh itu, amat sukar bagi Marović untuk menyelaraskan pandangan pentadbirannya dengan tugas-tugasnya sebagai presiden kesatuan negara tersebut. Beliau adalah presiden negara yang kewujudannya ingin ditamatkan oleh parti yang dipimpinnya sendiri sebagai naib presidennya.
Tempoh Marović sebagai Presiden Serbia-Montenegro, bermula pada 7 Mac 2003, ditandai dengan usaha rekonsiliasi dengan warga Croatia dan Bosnia, serta penglibatannya dalam skandal Skandal peralatan ketenteraan yang meletus pada September 2005.
5.2. Permohonan Maaf Diplomatik dan Rekonsiliasi
Pada 10 September 2003, semasa lawatan negara presiden Croatia Stjepan Mesić ke Belgrade, Marović menyampaikan permohonan maaf awam atas "segala kejahatan yang dilakukan oleh mana-mana warga Montenegro dan Serbia kepada sesiapa di Croatia." Mesić kemudiannya membalas dengan permohonan maaf kepada "sesiapa sahaja yang telah mengalami kesakitan atau kerosakan akibat perbuatan warga Croatia, pada bila-bila masa, di mana jua."
Permohonan maaf ini sangat penting bagi Marović kerana ia sangat bertentangan dengan pandangan beliau pada awal tahun 1990-an. Pada masa itu, beliau adalah pencipta frasa terkenal: "perang untuk keamanan," yang digunakannya untuk menggambarkan dan membenarkan serangan pasukan simpanan Montenegro ke atas Dubrovnik dan Konavle pada tahun 1991.
Pada 13 November 2003, Marović melawat Sarajevo dan mengeluarkan satu lagi permohonan maaf, kali ini kepada warga Bosnia dan Herzegovina atas nama Serbia-Montenegro, atas "segala kejahatan atau malapetaka yang dialami oleh sesiapa di Bosnia dan Herzegovina di tangan sesiapa dari Serbia-Montenegro." Berbeza dengan Stipe Mesić beberapa bulan sebelumnya, tuan rumah Marović di Sarajevo, iaitu anggota Presidensi bergilir tiga orang Bosnia, tidak tergerak untuk membalas dengan sebarang jenis permohonan maaf.
5.3. Skandal Peralatan Tentera
Pada 1 September 2005, Menteri Kewangan Serbia Mlađan Dinkić mengadakan sidang media untuk secara terbuka menunjukkan kontrak ketenteraan yang ditandatangani oleh Svetozar Marović. Ia adalah perjanjian 5 tahun antara Majlis Menteri Serbia-Montenegro dan Syarikat Mile Dragić dari Zrenjanin, yang menetapkan syarat-syarat bekalan peralatan kepada Tentera Serbia-Montenegro (VSCG) untuk tempoh antara 2006 dan 2011. Dinkić mendedahkan bahawa kontrak itu sangat melambung: "Antara lain, 69,000 topi keledar telah dipesan serta lebih daripada 60,000 sut perisai badan untuk Tentera yang berjumlah 28,000 orang!? Juga 500 jaket juruterbang pejuang untuk armada yang hanya mempunyai 30 pesawat!"
Walaupun sebahagian besar tanggungjawab diletakkan pada Menteri Pertahanan Prvoslav Davinić, Marović dipersalahkan kerana menandatangani dan dengan itu mengesahkan kontrak yang jelas melambung tinggi, yang akhirnya akan menelan belanja pembayar cukai Serbia sebanyak 296.00 M EUR.
Selepas Suruhanjaya belanjawan mengesahkan dakwaan Dinkić, beliau meneruskan pada 15 September 2005, dengan menyatakan "jelas sekali Marović dan Davinić mengetahui sepenuhnya segala yang berlaku" dan juga melibatkan beberapa lagi pegawai kementerian pertahanan dan tentera.
Davinić akhirnya meletak jawatan, dan kontrak yang merosakkan itu dibatalkan. Namun, Marović membalas dalam kenyataan bertulis yang menuduh Dinkić melakukan "fitnah dan memusnahkan institusi kesatuan negara." Kenyataan itu berbunyi: "Sebagai presiden kesatuan negara, saya bertanggungjawab atas segala-galanya. Mereka tidak boleh menyalahkan sesiapa, mereka tidak boleh menyaman sesiapa, dan mereka tidak boleh menghakimi sesiapa - kecuali saya. Oleh sebab itu, mereka harus menyerahkan segala yang mereka ada terhadap saya. Tetapi bukan kepada penyiasat parti mereka, mahupun kepada mahkamah domestik yang mereka tekan dengan kerjaya menteri sementara mereka. Biarkan mereka menyerahkan segala yang mereka ada dan lebih lagi kepada penyiasat dan mahkamah Eropah dan dunia yang terbaik, paling berpengalaman, paling cekap, paling tinggi bayarannya, dan paling dihormati, dan mereka akan mendapat jawapan - bahawa Svetozar Marović adalah seorang lelaki yang bersih dan jujur."
Dalam beberapa hari berikutnya, anggota kabinet Marović, pegawai rejim Montenegro, serta Perdana Menteri Milo Đukanović sendiri mengancam untuk menarik semua kakitangan Montenegro dari Belgrade.
Apabila keadaan sedikit reda, Dinkić mengumumkan bahawa "pemeriksaan belanjawan menghadapi banyak halangan dalam Kementerian Pertahanan semasa siasatan" tetapi ia bertekad "untuk menutup isu itu dan membawa ke muka pengadilan mereka yang bertanggungjawab." Sama ada ini termasuk Davinić dan Marović, Dinkić kurang jelas tetapi bersetuju bahawa "pejabat pendakwa raya harus pergi setinggi mungkin dalam rantaian arahan jika perlu."
5.4. Pendirian Mengenai Kemerdekaan Montenegro
Parti politik Marović, DPS, menyokong kemerdekaan penuh untuk Montenegro. Marović secara aktif berkempen untuk undi "ya" dalam referendum kemerdekaan Montenegro 2006. Ini meletakkan beliau dalam kedudukan yang unik sebagai ketua negara yang menyokong pembubaran negara yang beliau pimpin. Berikutan kelulusan referendum, Marović menyatakan bahawa pada 1 Jun 2006, beliau akan "mengadakan sesi terakhir Majlis Menteri dan meletak jawatan... dari jawatan presiden kesatuan negara."
6. Pasca-Presiden dan Aktiviti Politik Kemudian
Selepas tempoh jawatan presidennya berakhir, Marović terus aktif dalam politik Montenegro, walaupun peranannya berubah.
6.1. Peranan Berterusan dalam DPS
Pada tahun 2007, Svetozar Marović dipilih semula sebagai naib presiden Parti Demokratik Sosialis Montenegro dengan agenda baharu. Semasa konflik antara Gereja Ortodoks Serbia dan Gereja Ortodoks Montenegro yang tidak kanonik, Marović menyatakan sokongannya terhadap Gereja Ortodoks Serbia, kerana ia adalah gereja yang diiktiraf.
6.2. Penglibatan dalam Rundingan Perlembagaan
Pada Oktober 2007, Marović mengetuai pasukan perundingan DPS-SDP untuk mencapai konsensus mengenai Perlembagaan Montenegro yang baharu. Perjanjian itu menetapkan bahawa bahasa rasmi akan dipanggil Montenegro, dengan kedua-dua tulisan Latin dan Cyrillic sebagai rasmi. Bahasa Serbia, Bosnia, Albania, dan Croatia juga diiktiraf. Montenegro akan menjadi negara rakyat Montenegro, manakala Serbia, Bosniak, Albania, dan Croatia juga akan disebut dalam Perlembagaan. Gereja akan dipisahkan daripada negara, dan tiada satu pun daripadanya disebut dalam perlembagaan. Warganegara Montenegro tidak akan dibenarkan mempunyai dua kewarganegaraan, namun mereka yang mempunyai banyak kewarganegaraan sebelum pengisytiharan kemerdekaan akan kekal memilikinya, secara efektif menyebabkan orang Montenegro di Serbia tidak dapat memegang dua kewarganegaraan.
7. Tuduhan Rasuah, Penangkapan, dan Pembuangan
Selepas meninggalkan jawatan presiden, Marović sekali lagi menjadi tumpuan perhatian awam kerana siri tuduhan rasuah yang membawa kepada penangkapan, pengakuan bersalah, dan pelariannya.
7.1. Penangkapan dan Proses Undang-undang
Pada 15 Disember 2015, Svetozar Marović, yang ketika itu merupakan Timbalan Presiden Parti Demokratik Sosialis yang memerintah, telah ditangkap di Montenegro berkaitan dengan kes rasuah yang berpanjangan melibatkan kampung halamannya, Budva. Pejabat pendakwa raya Montenegro melabelkan beliau sebagai "ketua kumpulan jenayah Budva," dakwaan yang kemudiannya diakuinya di mahkamah. Pada 18 Ogos 2017, aset keluarganya telah dibekukan sebagai sebahagian daripada prosiding undang-undang.
7.2. Pelarian ke Serbia dan Sengketa Ekstradisi
Marović melarikan diri ke negara jiran Serbia untuk rawatan psikiatri yang didakwa di Belgrade, di mana beliau kini menetap, sejurus sebelum didapati bersalah pada tahun 2017. Montenegro telah berulang kali meminta ekstradisinya dari Serbia, namun permintaan tersebut belum dipenuhi, menyebabkan perselisihan berterusan antara kedua-dua negara.
7.3. Kritikan Terbuka terhadap Kepimpinan Parti Lama
Pada Ogos 2020, Marović bercakap kepada media buat kali pertama selepas melarikan diri ke Belgrade. Beliau secara terbuka menuduh kepimpinan parti yang beliau tubuhkan, termasuk Presiden Milo Đukanović, melakukan rasuah, nepotisme, partokrasi, dan autoritarianisme. Beliau juga menuduh Đukanović mengatur proses rasuah terhadap beliau dan ahli keluarganya.
Marović menyatakan sokongannya terhadap Uskup Amfilohije Radović dan protes klerikal Montenegro 2019-2020. Beliau juga menyokong parti-parti pembangkang dalam pilihan raya parlimen Montenegro 2020, yang akhirnya membawa kepada kemenangan parti-parti pembangkang.
8. Sekatan dan Pengiktirafan Antarabangsa
Tindakan dan tuduhan terhadap Marović telah menarik perhatian antarabangsa, terutamanya dari Amerika Syarikat.
8.1. Penunjukan Jabatan Perbendaharaan AS
Pada April 2022, Svetozar Marović telah dimasukkan ke dalam Senarai Warganegara yang Ditetapkan Khas Jabatan Perbendaharaan AS sebagai individu yang menghadapi sekatan berkaitan Balkan. Penunjukan ini mempunyai implikasi serius terhadap keupayaan beliau untuk terlibat dalam transaksi kewangan antarabangsa dan mencerminkan pengiktirafan antarabangsa terhadap salah laku yang dihadapinya.
9. Kehidupan Peribadi
Svetozar Marović berkahwin dengan Đina Prelević. Mereka mempunyai dua orang anak dewasa, seorang anak lelaki bernama Milos dan seorang anak perempuan bernama Milena.
Anak lelaki Marović, Milos, adalah seorang pemain bola tampar profesional dengan Budvanska Rivijera. Beliau pernah menjadi tajuk berita kerana penglibatannya dalam pergaduhan yang berlaku pada sambutan Tahun Baru 2006 di kelab malam Trocadero di Budva, ketika bintang terkenal Croatia, Severina Vučković, sedang membuat persembahan.
10. Warisan dan Penilaian
Warisan Svetozar Marović dalam politik Montenegro adalah kompleks dan kontroversi. Beliau memegang jawatan tertinggi sebagai ketua negara terakhir Serbia dan Montenegro, memainkan peranan penting dalam transformasi politik Montenegro pasca-komunis. Tindakan diplomatiknya, terutamanya permohonan maaf awam kepada Croatia dan Bosnia-Herzegovina, menunjukkan usaha untuk rekonsiliasi serantau, walaupun ini bertentangan dengan kenyataan beliau sebelum ini ("perang untuk keamanan") yang membenarkan konflik.
Walau bagaimanapun, kerjaya Marović dibayangi oleh tuduhan rasuah yang serius dan pengakuan bersalahnya terhadap memimpin kumpulan jenayah di Budva. Skandal peralatan tentera yang melibatkan kontrak yang melambung tinggi, pelariannya ke Serbia untuk mengelak proses undang-undang Montenegro, dan perselisihan ekstradisi yang berterusan telah menjejaskan dengan teruk reputasinya dan kepercayaan awam terhadap tadbir urus di Montenegro. Penunjukannya oleh Jabatan Perbendaharaan AS ke dalam Senarai Warganegara yang Ditetapkan Khas menekankan lagi pengiktirafan antarabangsa terhadap salah laku beliau.
Kritikan terbuka beliau terhadap kepimpinan parti lamanya, menuduh Milo Đukanović dan sekutunya melakukan rasuah dan autoritarianisme, walaupun datang dari seorang yang melarikan diri dari keadilan, mencerminkan keretakan yang mendalam dalam elit politik Montenegro. Secara keseluruhan, warisan Marović adalah peringatan tentang cabaran tadbir urus, akauntabiliti, dan perjuangan menentang rasuah dalam negara-negara pasca-konflik. Peranannya dalam pembinaan negara kini dinilai secara kritikal, dengan penekanan pada impak negatif tindakan beliau terhadap kewangan awam dan integriti institusi.