Theo van Gogh (pengarah filem)

1.1. Kelahiran dan Keluarga

Theodoor van Gogh dilahirkan pada 23 Julai 1957 di Den Haag kepada pasangan Anneke dan Johan van Gogh. Bapanya, Johan van Gogh, pernah berkhidmat dalam perkhidmatan rahsia Belanda, iaitu AIVD (dahulunya dikenali sebagai BVD). Beliau dinamakan sempena bapa saudaranya, Theo, yang ditangkap dan dihukum mati sebagai pejuang penentang semasa pendudukan Nazi di Belanda ketika Perang Dunia Kedua. Theo van Gogh juga merupakan cicit kepada Theo van Gogh, seorang peniaga seni yang merupakan adik kepada pelukis terkenal Vincent van Gogh.

1.2. Awal Kehidupan dan Pendidikan

Selepas menamatkan pengajian di sekolah menengah, Theo van Gogh melanjutkan pelajaran dalam bidang undang-undang di Universiti Amsterdam. Walau bagaimanapun, beliau mengambil keputusan untuk berhenti daripada pengajian undang-undang dan kemudiannya bekerja sebagai seorang pengurus pentas. Minat utamanya adalah dalam bidang pembuatan filem, yang akhirnya menjadi kerjaya utamanya.

1.3. Salasilah Keluarga

Salasilah keluarga Theo van Gogh menunjukkan hubungannya yang rapat dengan tokoh-tokoh penting dalam sejarah seni dan masyarakat Belanda. Beliau adalah cicit kepada Theo van Gogh (1857-1891), peniaga seni yang terkenal, dan Johanna Bonger (1862-1925). Ibu bapa beliau ialah Johan van Gogh (1922-2009) dan Anneke Vonhoff (lahir 1936). Datuk dan nenek sebelah bapa beliau ialah Vincent Willem van Gogh (1890-1978) dan Josina Wibaut (1890-1933). Datuk dan nenek sebelah ibu Josina Wibaut pula ialah Floor Wibaut (1859-1936) dan Mathilde Berdenis van Berlekom (1862-1952).

2.1. Pengarah Filem

Theo van Gogh membuat debutnya sebagai pengarah filem dengan filem Luger pada tahun 1981. Beliau kemudiannya menerima pengiktirafan penting dalam industri filem Belanda, memenangi anugerah 'Gouden Kalf' (setaraf Oscar di Belanda) untuk filem Blind Date (1996) dan In het belang van de staat ("Demi Kepentingan Negara", 1997). Untuk filem kedua, beliau juga dianugerahkan "Sijil Merit" dari Festival Filem Antarabangsa San Francisco. Banyak filemnya menyentuh tema politik dan sosial. Filem terakhir yang disiapkannya sebelum pembunuhannya, 06/05, adalah penerokaan fiksyen mengenai pembunuhan ahli politik Belanda Pim Fortuyn. Filem ini dikeluarkan secara anumerta pada Disember 2004, sebulan selepas kematian Van Gogh.

2.2. Penulis dan Wartawan

Sejak tahun 1980-an, Van Gogh aktif sebagai kolumnis akhbar. Beliau menggunakan ruang kolumnya untuk meluahkan rasa frustrasinya terhadap ahli politik, pelakon, pengarah filem, penulis, dan individu lain yang dianggapnya sebagai sebahagian daripada "golongan elit". Beliau terkenal dengan gaya penulisannya yang provokatif dan sering menjadi tokoh kontroversi. Beliau kerap mengkritik budaya Islam dan masyarakat pelbagai budaya melalui laman webnya, De Gezonde Roker ("Perokok Sihat"). Beliau pernah menyatakan bahawa Belanda begitu sarat dengan kekacauan sosial sehingga berisiko bertukar menjadi "sesuatu seperti Belfast". Buku terakhirnya yang diterbitkan pada tahun 2003, Allah weet het beter ("Allah Lebih Mengetahui"), mengandungi kritikan yang sangat keras terhadap Islam.

2.3. Pelakon dan Aktiviti Lain

Selain mengarah dan menulis, Theo van Gogh juga pernah berlakon dalam filem. Beliau muncul dalam filem De noorderlingen ("Orang Utara", 1992). Sejak tahun 1990-an, Van Gogh turut bekerja dalam industri televisyen sebagai penerbit, menyumbang kepada pelbagai projek dan program.

3.1. Kritikan terhadap Islam dan Pandangan Sosial

Theo van Gogh adalah seorang pengkritik lantang terhadap Islam, terutamanya selepas Revolusi Iran dan serangan 11 September. Beliau mengemukakan kritikan pedasnya dalam buku terakhirnya, Allah weet het beter ("Allah Lebih Mengetahui"), yang diterbitkan pada tahun 2003.

Kritikan beliau memuncak dengan penerbitan filem pendek 10 minit berjudul Submission pada tahun 2004. Filem ini, yang skripnya ditulis oleh Ayaan Hirsi Ali, seorang penulis dan ahli politik berketurunan Somalia, menyentuh isu keganasan terhadap wanita dalam masyarakat Islam. Filem ini mengisahkan penderitaan empat wanita Muslim yang didera. Tajuk filem, Submission, adalah terjemahan perkataan "Islam" dalam bahasa Inggeris. Dalam filem tersebut, tubuh wanita yang telanjang, dengan teks dari Al-Quran ditulis di atasnya menggunakan inai (sebagai kiasan kepada ritual perkahwinan tradisional dalam beberapa budaya), diselubungi dengan kain kafan separa lutsinar. Wanita-wanita itu melutut dalam doa, menceritakan kisah mereka seolah-olah mereka berbicara kepada Allah.

Pada Ogos 2004, selepas filem itu disiarkan di televisyen awam Belanda, akhbar De Volkskrant melaporkan bahawa wartawan Francisco van Jole menuduh Hirsi Ali dan Van Gogh melakukan plagiat, dengan mengatakan mereka telah mengambil idea daripada artis video Iran-Amerika, Shirin Neshat, yang karyanya menggunakan teks Arab yang dipancarkan ke atas tubuh. Selepas siaran itu, kedua-dua Van Gogh dan Hirsi Ali menerima ancaman bunuh. Van Gogh tidak mengambil serius ancaman tersebut dan menolak sebarang perlindungan. Menurut Hirsi Ali, beliau berkata, "Tiada siapa yang membunuh orang bodoh kampung", istilah yang sering digunakannya untuk merujuk kepada dirinya sendiri.

3.2. Sokongan Politik

Van Gogh merupakan seorang ahli gerakan Masyarakat Republikan Belanda, yang menyokong pemansuhan monarki Belanda. Beliau adalah rakan dan penyokong ahli politik Belanda yang kontroversi, Pim Fortuyn, yang dibunuh pada tahun 2002. Van Gogh juga menyokong pencalonan penulis Ayaan Hirsi Ali untuk parlimen Belanda. Hirsi Ali, yang dilahirkan di Somalia, telah berhijrah ke Belanda untuk melarikan diri daripada perkahwinan yang diatur. Beliau kemudiannya menjadi seorang penulis dan ahli politik liberal.

5.1. Gambaran Keseluruhan

Pada kira-kira jam 9 pagi, 2 November 2004, Theo van Gogh telah ditembak beberapa kali dan lehernya dikelar ketika berbasikal ke tempat kerja. Kejadian itu berlaku di Amsterdam East, di sudut jalan Linnaeusstraat dan Mauritskade, di hadapan pejabat bandar atau kedai bunga. Beliau ditembak sebanyak lapan kali dan meninggal dunia di tempat kejadian. Dua bilah pisau ditinggalkan pada mayatnya, salah satunya mengandungi nota lima muka surat yang diikat pada perutnya.

5.2. Suspek dan Motif

Pelaku pembunuhan itu ialah Mohammed Bouyeri, seorang warga Maghribi-Belanda berusia 26 tahun yang mempunyai dua kerakyatan. Beliau ditangkap oleh polis selepas satu pengejaran. Pihak berkuasa mendakwa Bouyeri mempunyai hubungan dengan rangkaian Islamis Belanda, Rangkaian Hofstad. Nota yang ditinggalkan pada mayat Van Gogh mengandungi ancaman bunuh terhadap Ayaan Hirsi Ali, yang kemudiannya terpaksa bersembunyi. Nota itu juga mengancam negara-negara Barat dan Yahudi, serta merujuk kepada ideologi organisasi Mesir, Jama'at al-Muslimin.

Bouyeri didakwa atas cubaan membunuh beberapa pegawai polis dan orang awam, pemilikan senjata api secara haram, dan konspirasi untuk membunuh orang lain, termasuk Hirsi Ali. Beliau disabitkan kesalahan pada 26 Julai 2005, dan dijatuhkan hukuman penjara seumur hidup tanpa peluang pembebasan bersyarat.

5.3. Pengkebumian dan Akibat Langsung

Pembunuhan itu mencetuskan kemarahan dan kesedihan di seluruh Belanda. Bunga, nota, lukisan, dan pelbagai ungkapan kesedihan ditinggalkan di lokasi pembunuhan. Upacara pembakaran mayat Theo van Gogh diadakan pada 9 November 2004. Sebelum kematiannya, Van Gogh telah membincangkan hasrat pengebumiannya dengan rakan-rakan, kerana bimbang tidak akan terselamat dalam penerbangan yang dirancang ke New York. Maarten van Rossem diminta oleh keluarga Van Gogh untuk menyampaikan ucapan, satu tugas yang sukar baginya kerana beliau ingin mengelak daripada kedengaran apokaliptik. Bapa Van Gogh mencadangkan bahawa anaknya pasti akan menyukai perhatian media yang dicetuskan oleh pembunuhannya.

5.4. Impak Sosial

Pembunuhan Theo van Gogh mempunyai impak yang mendalam terhadap masyarakat Belanda, mencetuskan perdebatan sengit mengenai toleransi, imigresen, dan kebebasan bersuara.

Sehari selepas pembunuhan itu, polis Belanda menahan lapan orang yang didakwa tergolong dalam kumpulan yang kemudiannya dikenali sebagai Rangkaian Hofstad. Enam daripada mereka adalah warga Belanda-Maghribi, seorang warga Belanda-Algeria, dan seorang lagi mempunyai kewarganegaraan dua Sepanyol-Maghribi. Biro Aduan Diskriminasi di Internet Belanda (MDI) menerima banyak aduan mengenai laman web yang didakwa memuji pembunuhan itu dan membuat ancaman bunuh terhadap orang lain.

Pada masa yang sama, bermula dengan empat cubaan pembakaran terhadap masjid pada hujung minggu 5-7 November, berlaku insiden keganasan balas dendam terhadap orang Islam. Ini termasuk bom yang meletup di sebuah sekolah Muslim di Eindhoven. Pusat Pemantauan Perkauman dan Xenofobia Belanda merekodkan sejumlah 106 insiden keganasan pada November terhadap sasaran Muslim. Agensi Perkhidmatan Polis Nasional Belanda (KLPD) merekodkan 31 kejadian keganasan terhadap masjid dan sekolah Islam antara 23 November 2004, dan 13 Mac 2005. Sebuah serangan pembakaran memusnahkan sekolah rendah Muslim di Uden pada Disember 2004. Menjelang 8 November, gereja-gereja Kristian dilaporkan menjadi sasaran vandalisme dan serangan pembakaran. Laporan untuk Yayasan Anne Frank dan Universiti Leiden mencatatkan sejumlah 174 insiden keganasan antara 2-30 November; ia menyatakan bahawa masjid menjadi sasaran keganasan sebanyak 47 kali, dan gereja sebanyak 13 kali.

Pembunuhan itu meluaskan dan mempolarisasikan perdebatan di Belanda mengenai kedudukan sosial lebih daripada satu juta penduduk Muslimnya. Ia juga mempersoalkan tradisi liberal negara itu, hanya dua tahun selepas pembunuhan Pim Fortuyn. Sebagai tindak balas terhadap kenyataan kontroversi mengenai agama Islam, Kristian, dan Yahudi-seperti yang dibuat oleh Van Gogh-Menteri Kehakiman Belanda, Demokrat Kristian Piet Hein Donner, mencadangkan undang-undang penghujatan Belanda harus dikuatkuasakan dengan lebih ketat atau diperketatkan. Parti liberal D66 pula mencadangkan agar undang-undang penghujatan dihapuskan sama sekali.

Geert Wilders, pada masa itu seorang ahli Dewan Perwakilan yang bebas, menyokong penghentian imigresen dari masyarakat bukan Barat selama lima tahun, dengan menyatakan: "Belanda terlalu bertoleransi terhadap orang yang tidak bertoleransi terlalu lama. Kita tidak seharusnya mengimport masyarakat politik Islam yang mundur ke negara kita." Wilders dan Ayaan Hirsi Ali terpaksa bersembunyi selama beberapa minggu. Wilders berada di bawah perlindungan pengawal peribadi sejak itu, dan Hirsi Ali akhirnya berpindah ke Amerika Syarikat.

Anak Theo, Lieuwe van Gogh, mendakwa beliau telah diserang beberapa kali oleh golongan muda berketurunan Maghribi dan Turki, dan polis tidak memberikan bantuan atau perlindungan kepadanya. Walau bagaimanapun, polis menafikan menerima sebarang laporan serangan tersebut.

7.1. Buku

• Engel ("Malaikat", 1990)
• Er gebeurt nooit iets ("Tiada Apa-apa Pernah Berlaku", 1993)
• Sla ik mijn vrouw wel hard genug? ("Adakah Saya Memukul Isteri Saya Cukup Kuat?", 1996)
• De gezonde roker ("Perokok Sihat", 2000)
• Allah weet het beter ("Allah Lebih Mengetahui", 2003)
• De tranen van Mabel ("Air Mata Mabel", bersama Tomas Ross, 2004)

7.2. Filem dan Televisyen

• Luger (1982)
• Een dagje naar het strand ("Sehari di Pantai", 1984)
• Charley (1986)
• Terug naar Oegstgeest ("Kembali ke Oegstgeest", 1987)
• Loos ("Liang", 1989)
• Vals licht ("Cahaya Palsu", 1993)
• Ilse verandert de geschiedenis ("Ilse Mengubah Sejarah", 1993)
• 1-900 (1994)
• Reunie ("Reunion", 1994)
• Eva (1994)
• Een galerij: De wanhoop van de sirene ("Sebuah Galeri: Keputusasaan Siren", 1994)
• De eenzame oorlog van Koos Tak ("Perang Sunyi Koos Tak", 1995)
• Blind Date (1996)
• Hoe ik mijn moeder vermoordde ("Bagaimana Saya Membunuh Ibu Saya", 1996)
• In het belang van de staat ("Demi Kepentingan Negara", 1997)
• Au ("Aduh", 1997)
• De Pijnbank ("Bangku Penyiksaan", 1998)
• Baby Blue (2001)
• De nacht van Aalbers ("Malam Aalbers", 2001)
• Najib en Julia (2002) - sebuah drama televisyen berdasarkan Romeo dan Juliet karya William Shakespeare, di mana seorang gadis kelas atasan kulit putih menjalin hubungan dengan seorang penghantar piza muda berketurunan Maghribi.
• Interview (2003) - sebuah filem di mana seorang wartawan sinis menemu bual seorang pelakon-cum-sosialit.
• Zien ("Melihat", 2004)
• "Submission: Bahagian 1" (2004) - bahagian pertama daripada siri yang dirancang.
• Cool (2004) - sebuah filem mengenai pesalah muda, sebahagiannya berketurunan Maghribi, yang melakonkan diri mereka sendiri.
• 06/05 (2004) - sebuah drama berdasarkan fakta mengenai pembunuhan Pim Fortuyn.
• Medea (2005) - sebuah adaptasi Medea.

• Projek yang Belum Selesai:**