Jacob Moleschott

1.1. Kelahiran dan Latar Belakang Awal

Jacobus Albertus Willebrordus Moleschott dilahirkan pada 9 Ogos 1822 di 's-Hertogenbosch, Belanda. Beliau merupakan anak kepada Jo(h)annes Franciscus Gabriel Moleschott (1793-1857), seorang doktor, dan Elizabeth Antonia (atau Antonetta) van der Monde (1795-1866). Sejak usia muda, bapanya yang skeptikal terhadap agama telah menggalakkan minatnya dalam sains semula jadi dan menjauhkan beliau daripada ajaran agama. Moleschott menerima pendidikan awal di Cleves, di mana beliau mempelajari bahasa Yunani dan Latin. Pengarah sekolah, Ferdinand Helmke, dan guru bahasa Latin dan Yunaninya, Moritz Fleischer, memainkan peranan penting dalam pembentukan pemikirannya, dengan Fleischer memperkenalkan beliau kepada falsafah Hegel.

1.2. Pendidikan

Moleschott melanjutkan pelajaran dalam bidang perubatan di Universiti Heidelberg, berbeza dengan bapanya yang belajar di Leiden. Semasa di sana, beliau belajar botani di bawah bimbingan Theodor Bischoff, dan kimia di bawah Wilhelm Delff. Anatomi diajar oleh Friedrich Tiedemann, manakala fisiologi oleh Leopold Gmelin. Beliau memperoleh PhD pada tahun 1845 di bawah penyeliaan Jacob Henle. Sepanjang tempoh ini, beliau juga aktif dalam lingkungan Johann Christian Kapp dan mula membina rangkaian profesional. Beliau bertemu Justus von Liebig di Giessen dan Lorenz Oken di Bern, serta menterjemahkan karya Johannes Mulder yang dihadiahkan kepada Gabriel Gustav Valentin di Bern. Beliau kemudian meneruskan karya Valentin kepada Tiedemann.

1.3. Kerjaya Awal dan Aktiviti di Jerman

Pada tahun 1845, Moleschott berpindah ke Utrecht dan menjadi pembantu kepada Mulder. Di sana, beliau berbincang mengenai fisiologi penglihatan dengan Franciscus Cornelis Donders. Tidak lama kemudian, beliau kembali ke Universiti Heidelberg, menumpukan minat pada karya Mulder mengenai nutrisi dan bekerja sebagai Privatdozent (pensyarah persendirian). Moleschott juga berminat dengan sosialisme sebagai cara untuk meningkatkan nutrisi rakyat. Hubungannya dengan Liebig menjadi tegang akibat perdebatan mengenai nutrisi; Liebig berpendapat bahawa karbohidrat sahaja berfungsi sebagai bahan bakar untuk tubuh, manakala Moleschott memasukkan peranan protein dan lemak.

Beliau mula memberi kuliah mengenai fisiologi pada tahun 1847 dan menerbitkan Physiologie der Nahrungsmittel (1850), yang mendapat pujian termasuk daripada Alexander von Humboldt. Moleschott memberikan penekanan khusus kepada kaedah eksperimen dan meluaskan pendekatannya dengan siri kuliah awam yang terbuka kepada semua, membincangkan antropologi melalui kaedah eksperimen. Walau bagaimanapun, universiti, atas arahan Kementerian Dalam Negeri Baden, menegur Moleschott kerana pandangan politiknya yang radikal, "materialisme brutal", dan ateisme, menyebabkan beliau meletak jawatan pada tahun 1854. Bersama Carl Vogt dan Ludwig Büchner, Moleschott berada di tengah-tengah perdebatan awam mengenai materialisme di Jerman pada tahun 1850-an. Selepas dua tahun tanpa jawatan akademik, beliau mula mengusahakan 15 jilid Untersuchungen zur Naturlehre des Menschen und der Thiere. Beliau juga menulis biografi Georg Forster, yang digambarkannya sebagai seorang saintis rakyat.

1.4. Aktiviti di Itali dan Kewarganegaraan

Pada tahun 1856, Moleschott menerima jawatan profesor fisiologi di Universiti Zurich. Semasa di Zurich, beliau dan isterinya mempelajari bahasa Itali. Beliau kemudian berpindah ke Universiti Turin pada tahun 1861, di mana beliau sangat aktif dalam membina rangkaian antara penyelidik Switzerland, Jerman, dan Itali. Pada tahun 1867, beliau memperoleh kewarganegaraan Itali. Beliau terus mempopularkan sains, terutamanya fisiologi. Pada tahun 1876, beliau dilantik sebagai Senator di Itali. Pada tahun 1878, beliau berpindah ke Universiti Sapienza Rom dan pada tahun 1879 dilantik sebagai profesor fisiologi eksperimen.

Moleschott menggunakan kedudukan politiknya untuk menyokong kedudukan seorang peguam wanita, Lidia Poët, yang telah ditolak atas alasan jantina. Beliau juga menentang anti-semitisme dan cukai Macinato atau cukai giling. Pada 9 Jun 1889, beliau memberikan ceramah awam pada perasmian patung Giordano Bruno di Vatikan, bersama-sama dengan ucapan oleh Gaetano Trezza. Beliau menyokong peranan pemikiran rasional menentang intoleransi Gereja.

2.1. Materialisme Saintifik

Moleschott adalah seorang naturalis dan materialis yang gigih. Beliau berpendapat bahawa semua fenomena kehidupan, termasuk pemikiran manusia, boleh dikurangkan kepada proses fizikal dan kimia. Beliau melihat asal usul dan keadaan haiwan melalui kerja-kerja sebab fizikal. Moleschott adalah seorang ateis, yang menjadi salah satu sebab penyingkirannya daripada mengajar di Universiti Heidelberg. Beliau menganggap pandangan Liebig bahawa pemahaman undang-undang alam secara tidak dapat dielakkan membawa kepada konsep Makhluk yang hanya boleh diketahui melalui wahyu adalah tidak masuk akal.

2.2. Nutrisi dan Fisiologi

Moleschott membuat sumbangan penting kepada pemahaman nutrisi dan metabolisme. Beliau menekankan peranan protein dan lemak dalam diet, berbeza dengan pandangan Liebig yang mengutamakan karbohidrat sebagai satu-satunya bahan bakar utama untuk tubuh. Teori nutrisinya turut mempengaruhi penerbitan buku masakan popular seperti Frankfurter Kochbuch oleh Wilhelmine Rührig, yang kemudiannya diterbitkan sebagai Kochbuch fürʼs Deutsche Haus. Buku masakan ini, yang berdasarkan teori nutrisi Liebig dan Moleschott, menyarankan pengambilan protein setiap hari.

2.3. Proposisi Saintifik Utama

Moleschott terkenal dengan aforsim saintifiknya yang provokatif, seperti:

• "Tiada pemikiran tanpa fosforus."
• "Otak mengeluarkan pemikiran seperti hati mengeluarkan hempedu."

Kenyataan-kenyataan ini menggambarkan pandangan materialisnya yang kuat, di mana proses mental dianggap sebagai hasil langsung daripada aktiviti fizikal dan kimia dalam otak, sama seperti organ lain menghasilkan bahan-bahan tertentu. Beliau berpendapat bahawa semua fenomena kehidupan boleh dipecahkan kepada proses kimia, dan pemikiran manusia tidak terkecuali.

3.1. "Der Kreislauf des Lebens"

Karya beliau yang paling berpengaruh ialah Der Kreislauf des Lebens (Kitaran Kehidupan), yang diterbitkan pada tahun 1852 dan mencapai edisi kelima pada tahun 1887. Buku ini menjelaskan asal usul dan keadaan haiwan melalui kerja-kerja sebab fizikal, mengukuhkan pandangan materialisme saintifiknya. Der Kreislauf des Lebens mempunyai kesan yang besar terhadap golongan radikal di Jerman pada tahun 1850-an, mempopularkan idea-idea materialis dan mencabar doktrin tradisional. Buku ini kemudiannya diterjemahkan ke dalam bahasa Itali oleh Cesare Lombroso.

3.2. Karya Utama Lain

Moleschott menerbitkan pelbagai karya lain yang signifikan sepanjang kerjayanya:

• Lehre der Nahrungsmittel. Für das Volk (Erlangen, 1850; edisi ke-3, Erlangen, 1858)
• Physiologie der Nahrungsmittel (1850; edisi ke-2, 1859)
• Physiologie des Stoffwechsels in Pflanzen und Thieren (1851)
• Georg Forster, der Naturforscher des Volkes (1854)
• Untersuchungen zur Naturlehre des Menschen und der tiere (1856-93), yang diteruskan selepas kematiannya oleh Colosanti dan Fubini.
• Sulla vita umana (1861-67), koleksi esei.
• Physiologisches Skizzenbuch (1861)
• Consigli e conforti nei tempi di colera (1864; edisi ke-3, 1884)
• Sull' influenza della luce mista e cromatica nell' exalazione di acido carbonico per l'organismo animale (1879), bersama Fubini.
• Kleine Schriften (1880-87), koleksi esei dan ucapan.
• Für meine Freunde (1894), diterbitkan selepas kematiannya.

Karya-karya ini mencerminkan skop luas minat Moleschott, dari nutrisi dan fisiologi hingga kepada biografi dan esei falsafah, semuanya menyokong pendekatan saintifik dan materialis.

4.1. Pendirian dan Aktiviti Politik

Moleschott mempunyai pandangan politik yang radikal dan progresif. Beliau percaya bahawa saintis mempunyai tanggungjawab untuk terlibat dalam pemikiran politik dan kehidupan awam. Beliau secara terbuka menentang doktrin yang mantap dan ketidakadilan sosial yang berleluasa pada zamannya. Pandangan politiknya yang kuat, bersama dengan materialisme dan ateisme beliau, menyebabkan beliau terpaksa meletak jawatan dari Universiti Heidelberg pada tahun 1854.

4.2. Pergerakan Sosial dan Advokasi Hak Asasi Manusia

Moleschott secara aktif menyokong pelbagai perjuangan sosial dan hak asasi manusia:

• Sokongan kepada Lidia Poët:** Beliau menggunakan kedudukan politiknya sebagai Senator untuk menyokong Lidia Poët, seorang peguam wanita yang telah ditolak haknya untuk berpraktik atas alasan jantina.
• Penentangan terhadap Diskriminasi:** Beliau menentang anti-semitisme, menunjukkan komitmennya terhadap kesaksamaan dan toleransi.
• Penentangan terhadap Cukai Giling (Macinato):** Moleschott menentang cukai Macinato atau cukai giling, yang merupakan cukai ke atas bijirin yang digiling, kerana ia secara tidak adil membebankan golongan miskin.
• Promosi Rasionalisme:** Beliau adalah penyokong kuat pemikiran rasional dan menentang intoleransi agama. Ini jelas dalam ucapannya pada perasmian patung Giordano Bruno di Vatikan pada 9 Jun 1889, di mana beliau bersama Gaetano Trezza menyokong peranan pemikiran rasional menentang intoleransi Gereja.
• Moraliti melalui Pemikiran Rasional:** Mathilde Reichardt-Stromberg, seorang penulis, menulis esei mengenai moraliti melalui pemikiran rasional dan bukannya agama, menggunakan karya Moleschott, Kreislauf des Lebens, sebagai asas.

Moleschott percaya bahawa sains dan pemikiran rasional adalah alat penting untuk mencapai kemajuan sosial dan keadilan.

7.1. Penilaian Positif

Moleschott diiktiraf atas sumbangan positifnya kepada kemajuan sains, terutamanya dalam bidang fisiologi dan nutrisi. Beliau menekankan kaedah eksperimen dalam penyelidikan dan mempopularkan sains kepada khalayak umum, termasuk melalui kuliah awam mengenai antropologi. Pendekatan materialisme saintifiknya, walaupun kontroversi pada zamannya, membuka jalan bagi pemahaman yang lebih mendalam tentang proses biologi dan pemikiran manusia dari perspektif fizikal dan kimia.

Selain itu, Moleschott adalah seorang advokat sosial yang berani. Beliau menggunakan kedudukannya untuk menyokong hak asasi manusia, menentang diskriminasi seperti anti-semitisme dan cukai yang tidak adil, serta memperjuangkan kesaksamaan jantina (seperti dalam kes Lidia Poët). Komitmennya terhadap rasionalisme dan penentangannya terhadap intoleransi agama menyoroti warisan progresifnya sebagai seorang saintis yang percaya pada peranan sains dalam membentuk masyarakat yang lebih baik.

7.2. Kritikan dan Kontroversi

Falsafah materialisme Moleschott, terutamanya aforsimnya seperti "tiada pemikiran tanpa fosforus" dan "otak mengeluarkan pemikiran seperti hati mengeluarkan hempedu," menimbulkan kritikan dan kontroversi yang hebat pada zamannya. Pandangan ini dianggap sebagai "materialisme brutal" dan ateisme, yang bertentangan dengan doktrin agama dan falsafah vitalisme yang dominan. Penentangan awam terhadap pandangan radikalnya ini akhirnya menyebabkan beliau meletak jawatan dari Universiti Heidelberg. Walaupun kontroversi, beliau tetap menjadi tokoh utama dalam perdebatan materialisme di Jerman pada tahun 1850-an.

7.3. Pengaruh kepada Generasi Mendatang

Idea-idea Moleschott, terutamanya mengenai materialisme saintifik dan fisiologi nutrisi, membentuk pemikiran saintifik seterusnya. Karyanya Der Kreislauf des Lebens sangat berpengaruh di kalangan golongan radikal di Jerman, membantu menyebarkan idea-idea materialis dan mencabar pandangan tradisional. Pendekatannya yang menekankan kaedah eksperimen dan keperluan saintis untuk terlibat dalam isu-isu sosial dan politik turut memberi inspirasi kepada gerakan sosial dan aktivisme hak asasi manusia pada masa hadapan. Beliau adalah ahli Akademi Sains Jerman Leopoldina sejak tahun 1884, menunjukkan pengiktirafan terhadap sumbangan saintifiknya.