Lesotho

2.1. Sejarah Awal dan Basutoland

Wilayah yang kini dikenali sebagai Lesotho pada asalnya didiami oleh orang San (Bushmen). Namun, pada abad ke-16, puak-puak berbahasa Bantu, iaitu Sotho (juga dikenali sebagai Basotho), mula berpindah dari utara dan akhirnya mendominasi kawasan tersebut, menggantikan atau menyerap orang San. Pada awal abad ke-19, rantau selatan Afrika mengalami pergolakan besar yang dikenali sebagai Mfecane (atau Lifaqane), yang dicetuskan oleh pengembangan kuasa Kerajaan Zulu di bawah pimpinan Shaka Zulu. Dalam suasana huru-hara ini, seorang ketua puak kecil dari keturunan Bakoteli, Moshoeshoe I, muncul sebagai pemimpin yang berwibawa. Sekitar tahun 1804, beliau membentuk klannya sendiri dan menjadi ketua. Antara tahun 1820 dan 1823, Moshoeshoe I dan pengikutnya berundur ke kubu kuat semula jadi di pergunungan Butha-Buthe dan kemudiannya ke Thaba Bosiu, sebuah mesa (gunung berpuncak rata) yang lebih mudah dipertahankan. Dari sini, beliau berjaya menyatukan pelbagai puak Basotho dan saki-baki puak lain yang melarikan diri daripada Mfecane, membentuk sebuah entiti politik yang padu. Kebijaksanaan diplomatik dan strategi ketenteraan Moshoeshoe I membolehkannya bukan sahaja bertahan daripada serangan puak Ngwane dan Ndebele, tetapi juga meluaskan pengaruhnya.

Perkembangan selanjutnya negara Basotho berkait rapat dengan kedatangan penjajah Eropah. Pada tahun 1830-an, Voortrekker (peneroka Boer atau Afrikaner) mula tiba di sempadan barat wilayah Basotho dan menuntut hak ke atas tanah tersebut. Pertembungan dengan Boer, yang kemudiannya menubuhkan Republik Orange Free State, membawa kepada beberapa siri peperangan yang dikenali sebagai Perang Negara Bebas-Basotho. Untuk menentang ancaman Boer, Moshoeshoe I menjalin hubungan dengan mubaligh Kristian dari Paris Evangelical Missionary Society, seperti Thomas Arbousset, Eugène Casalis, dan Constant Gosselin, yang tiba pada tahun 1833. Mereka ditempatkan di Morija, di mana mereka membantu membangunkan sistem tulisan untuk bahasa Sesotho, mencetak bahan bacaan, dan bertindak sebagai penasihat dalam hal ehwal luar negeri serta penterjemah. Casalis khususnya memainkan peranan penting dalam membuka saluran diplomatik dan membantu Moshoeshoe I mendapatkan senjata api.

Walaupun begitu, tekanan daripada Boer semakin meningkat. Pada tahun 1854, British menarik diri dari Orange River Sovereignty, meninggalkan Basotho berhadapan secara langsung dengan Orange Free State. Peperangan yang berterusan menyebabkan Basotho kehilangan sebahagian besar tanah rendah mereka yang subur di sebelah barat Sungai Caledon. Pada tahun 1868, setelah mengalami kekalahan teruk, Moshoeshoe I dengan berat hati meminta perlindungan daripada Empayar British. Permintaan ini diterima, dan pada 12 Mac 1868, Basutoland secara rasmi menjadi negeri naungan British. Perjanjian Aliwal North pada tahun 1869 antara British dan Boer menetapkan sempadan Basutoland, yang menyaksikan wilayah kekuasaan Moshoeshoe I dikurangkan kepada separuh saiz asalnya, terhad kepada kawasan pergunungan yang ada sekarang.

2.2. Pemerintahan British dan Perjuangan Kemerdekaan

Selepas kematian Moshoeshoe I pada 11 Mac 1870, era pemerintahan kolonial Basutoland bermula. Pada tahun 1871, pentadbiran Basutoland dipindahkan ke Jajahan Cape. Pemerintahan Jajahan Cape memperlakukan Basutoland sama seperti wilayah lain yang telah ditakluki secara paksa, satu tindakan yang dianggap menghina oleh orang Basotho. Ketidakpuasan hati ini memuncak dengan Perang Senjata Basotho (Basuto Gun War) pada tahun 1880-1881, apabila pentadbiran Jajahan Cape cuba melucutkan senjata orang Basotho. Berikutan penentangan hebat ini, pada tahun 1884, Basutoland dipisahkan daripada Jajahan Cape dan diletakkan terus di bawah pemerintahan Mahkota British sebagai Jajahan Mahkota Basutoland. Ibu kotanya dipindahkan dari kubu tradisional Moshoeshoe I di Thaba Bosiu ke sebuah kem polis di sempadan barat laut, iaitu Maseru. Di bawah pemerintahan langsung British, seorang Pesuruhjaya Residen dilantik, tetapi kuasa dalaman yang efektif masih dipegang oleh ketua-ketua puak tradisional. Pada tahun 1905, satu landasan kereta api cabang Maseru dibina untuk menghubungkan Maseru dengan rangkaian kereta api Afrika Selatan, memudahkan pergerakan buruh dan barangan.

Pada awal abad ke-20, kesedaran nasionalisme mula berkembang di kalangan orang Basotho. Majlis Kebangsaan Basutoland (Basutoland National Council) telah ditubuhkan pada tahun 1903, pada mulanya sebagai badan penasihat kepada Pesuruhjaya Residen British mengenai undang-undang yang sesuai untuk mentadbir orang Basotho. Badan ini kemudiannya berkembang menjadi platform untuk menyuarakan kepentingan tempatan. Pendidikan yang diperkenalkan oleh mubaligh juga memainkan peranan dalam melahirkan golongan elit terpelajar yang mula menuntut hak politik yang lebih besar.

Perkembangan politik semakin pesat selepas Perang Dunia Kedua. Parti-parti politik moden mula ditubuhkan. Antara yang utama ialah Parti Kongres Basutoland (Basutoland Congress Party, BCP), yang ditubuhkan pada tahun 1952 oleh Ntsu Mokhehle, dan Parti Kebangsaan Basotho (Basotho National Party, BNP), yang ditubuhkan pada tahun 1959 oleh Leabua Jonathan. Parti-parti ini memperjuangkan kemerdekaan daripada pemerintahan British. Pada tahun 1960, Basutoland diberikan autonomi yang lebih besar, dan satu perlembagaan baru diperkenalkan. Pilihan raya pertama berdasarkan perlembagaan ini diadakan pada tahun 1960, tetapi pilihan raya yang lebih penting diadakan pada tahun 1965 sebagai persediaan untuk kemerdekaan. Dalam pilihan raya tersebut, BNP pimpinan Leabua Jonathan memenangi majoriti tipis dan membentuk kerajaan. Proses rundingan dengan kerajaan British mengenai kemerdekaan diteruskan, dan akhirnya, pada 4 Oktober 1966, Basutoland mencapai kemerdekaan penuh sebagai Kerajaan Lesotho, dengan Raja Moshoeshoe II sebagai ketua negara dan Leabua Jonathan sebagai Perdana Menteri pertama.

2.3. Era Pasca Kemerdekaan

Selepas mencapai kemerdekaan pada 4 Oktober 1966, Kerajaan Lesotho memulakan era baru di bawah pimpinan Perdana Menteri Leabua Jonathan dari Parti Kebangsaan Basotho (BNP) dan Raja Moshoeshoe II sebagai ketua negara berperlembagaan. Namun, kestabilan politik negara muda ini tidak bertahan lama. Dalam pilihan raya umum pertama pasca-kemerdekaan pada Januari 1970, BNP pimpinan Jonathan menghadapi kekalahan di tangan Parti Kongres Basotho (BCP) yang memperoleh 36 kerusi berbanding 23 kerusi BNP. Enggan menyerahkan kuasa, Perdana Menteri Jonathan mengisytiharkan darurat, membatalkan keputusan pilihan raya, menggantung perlembagaan, dan memenjarakan pemimpin-pemimpin BCP. Tindakan ini menandakan permulaan pemerintahan autoritarian oleh Jonathan. Raja Moshoeshoe II, yang menunjukkan sokongan kepada pembangkang, turut diasingkan buat sementara waktu.

BCP, yang dinafikan kemenangan, memulakan penentangan bersenjata melalui sayap tenteranya, Tentera Pembebasan Lesotho (LLA). LLA mendapat latihan di Libya dan melancarkan perang gerila sporadis terhadap rejim Jonathan. Sepanjang tahun 1970-an dan awal 1980-an, kerajaan Jonathan semakin menindas pembangkang dan mereka yang bersimpati dengan BCP. Serangan dan pembunuhan politik berlaku, termasuk pembunuhan Edgar Mahlomola Motuba, editor akhbar Leselinyana la Lesotho, pada tahun 1981. Pada masa yang sama, Jonathan mengubah dasar luar negerinya daripada pro-Afrika Selatan kepada anti-apartheid, yang menyebabkan hubungan tegang dengan negara jirannya itu dan mengakibatkan sekatan ekonomi.

Ketidakpuasan hati terhadap pemerintahan Jonathan akhirnya memuncak. Pada Januari 1986, satu rampasan kuasa tentera yang diketuai oleh Mejar Jeneral Justin Metsing Lekhanya berjaya menggulingkan Jonathan. Majlis Tentera Peralihan yang mengambil alih kuasa memberikan kuasa eksekutif kepada Raja Moshoeshoe II, yang sehingga itu peranannya hanyalah seremonial. Namun, hubungan antara Lekhanya dan Raja Moshoeshoe II merosot apabila raja cuba meluaskan kuasanya. Pada tahun 1987, raja diasingkan sekali lagi selepas mengemukakan memorandum 6 muka surat mengenai visinya untuk perlembagaan Lesotho, yang akan memberikannya lebih banyak kuasa eksekutif daripada yang dipersetujui oleh kerajaan tentera. Anak lelakinya, Putera Mahkota Mohato Bereng Seeiso, ditabalkan sebagai Raja Letsie III. Pada tahun 1991, Lekhanya sendiri digulingkan dalam satu lagi rampasan kuasa oleh Mejar Jeneral Elias Phisoana Ramaema. Ramaema berjanji untuk memulihkan demokrasi.

Pilihan raya demokratik akhirnya diadakan pada tahun 1993, dan BCP memenangi kemenangan besar. Ntsu Mokhehle menjadi Perdana Menteri. Raja Moshoeshoe II kembali dari buangan pada tahun 1992 sebagai rakyat biasa. Raja Letsie III cuba memujuk kerajaan BCP untuk mengembalikan takhta kepada ayahnya, tetapi gagal. Pada Ogos 1994, Raja Letsie III, dengan sokongan tentera, melakukan rampasan kuasa yang menggulingkan kerajaan BCP. Campur tangan negara-negara Komuniti Pembangunan Afrika Selatan (SADC) membawa kepada rundingan yang akhirnya memulihkan kerajaan BCP. Salah satu syarat yang dikemukakan oleh Raja Letsie III ialah ayahnya dikembalikan sebagai ketua negara. Selepas rundingan berpanjangan, kerajaan BCP dipulihkan dan Raja Letsie III turun takhta memihak kepada ayahnya pada tahun 1995. Moshoeshoe II kembali sebagai raja. Walau bagaimanapun, pada 15 Januari 1996, Raja Moshoeshoe II terkorban dalam satu kemalangan jalan raya yang mencurigakan. Akibatnya, Raja Letsie III menaiki takhta semula dan kekal sebagai Raja Lesotho sehingga kini.

Pada tahun 1997, BCP yang memerintah berpecah akibat pertikaian kepimpinan. Perdana Menteri Ntsu Mokhehle membentuk parti baru, Kongres Lesotho untuk Demokrasi (LCD), dan diikuti oleh majoriti ahli parlimen, membolehkannya membentuk kerajaan baru. Pakalitha Mosisili menggantikan Mokhehle sebagai pemimpin parti, dan LCD memenangi pilihan raya umum pada tahun 1998. Namun, keputusan pilihan raya ini dipertikaikan oleh parti-parti pembangkang, yang membawa kepada protes besar-besaran dan keganasan. Demonstrasi di luar istana diraja pada Ogos 1998 bertukar menjadi ganas. SADC sekali lagi campur tangan, menghantar pasukan tentera dari Afrika Selatan dan Botswana. Walaupun tentera Botswana dialu-alukan, ketegangan dengan tentera Afrika Selatan membawa kepada pertempuran. Insiden rusuhan meningkat apabila tentera Afrika Selatan mengibarkan bendera Afrika Selatan di Istana Diraja. Apabila pasukan SADC berundur pada Mei 1999, sebahagian besar ibu kota Maseru telah musnah, dan bandar-bandar wilayah selatan seperti Mafeteng dan Mohale's Hoek kehilangan lebih satu pertiga daripada hartanah komersial mereka.

Pihak Berkuasa Politik Interim (IPA) ditubuhkan pada Disember 1998 untuk menyemak semula struktur pilihan raya. IPA merangka sistem pilihan raya berkadar untuk memastikan perwakilan pembangkang dalam Dewan Perhimpunan Kebangsaan. Sistem baru ini mengekalkan 80 kerusi yang dipilih sedia ada dan menambah 40 kerusi untuk diisi secara berkadar. Pilihan raya diadakan di bawah sistem baru ini pada Mei 2002, dan LCD menang, memperoleh 54% undi. Walaupun pilihan raya ini dianggap lebih adil, ia masih dicemari oleh dakwaan penyelewengan dan ugutan keganasan.

Ketidakstabilan politik berterusan. Pada 30 Ogos 2014, satu cubaan rampasan kuasa tentera berlaku, memaksa Perdana Menteri ketika itu, Thomas Thabane, melarikan diri ke Afrika Selatan selama tiga hari. Pada 19 Mei 2020, Thomas Thabane secara rasmi meletak jawatan sebagai Perdana Menteri berikutan tekanan berbulan-bulan selepas beliau dinamakan sebagai suspek dalam pembunuhan bekas isterinya. Moeketsi Majoro, seorang ahli ekonomi dan bekas Menteri Perancangan Pembangunan, dipilih sebagai pengganti Thabane. Dalam pilihan raya umum pada 7 Oktober 2022, parti Revolusi untuk Kemakmuran (RFP), yang baru ditubuhkan pada tahun yang sama oleh ahli perniagaan Sam Matekane, memenangi majoriti kerusi. Sam Matekane mengangkat sumpah sebagai Perdana Menteri baru Lesotho pada 28 Oktober 2022, mengetuai kerajaan campuran baru. Era pasca kemerdekaan Lesotho jelas ditandai oleh cabaran besar dalam membangunkan institusi demokrasi yang stabil dan memastikan penghormatan terhadap hak asasi manusia, dengan sejarah rampasan kuasa, campur tangan tentera, dan ketidakpercayaan terhadap proses pilihan raya yang sering menghantui landskap politik negara.

3.1. Topografi

Topografi Lesotho didominasi sepenuhnya oleh kawasan tanah tinggi dan pergunungan. Negara ini terletak di tengah-tengah sistem Pergunungan Drakensberg, yang merentasi bahagian timur dan selatan negara, serta Pergunungan Maloti yang merupakan sebahagian penting daripadanya dan merangkumi sebahagian besar kawasan pedalaman Lesotho. Oleh sebab itu, Lesotho sering dirujuk sebagai "Kerajaan Gunung".

Puncak tertinggi di Lesotho, dan juga di seluruh selatan Afrika, ialah Thabana Ntlenyana, yang mencapai ketinggian 3.48 K m di atas paras laut. Terdapat banyak lagi puncak gunung yang melebihi 3.00 K m. Secara keseluruhan, lebih daripada 80% daripada keluasan negara terletak pada ketinggian melebihi 1.80 K m, dan titik terendah negara ini adalah pada 1.40 K m, menjadikannya negara dengan "titik terendah tertinggi" di dunia.

Banjaran gunung utama ini menjadi punca kepada banyak sungai penting. Sungai Oranye (dikenali sebagai Senqu di Lesotho) berpunca dari pergunungan di timur laut Lesotho dan mengalir ke arah barat daya merentasi negara sebelum memasuki Afrika Selatan dan akhirnya ke Lautan Atlantik. Sungai Caledon (dikenali sebagai Mohokare di Lesotho), salah satu anak sungai utama Sungai Oranye, membentuk sebahagian besar sempadan barat dan barat laut Lesotho dengan Afrika Selatan. Aliran sungai-sungai ini telah mengukir lembah-lembah yang dalam dan ngarai yang curam di seluruh landskap pergunungan, mewujudkan pemandangan yang dramatik. Kawasan tanah rendah yang terhad, di mana kebanyakan penduduk tinggal dan aktiviti pertanian tertumpu, terletak terutamanya di bahagian barat negara, di sepanjang lembah Sungai Caledon.

3.2. Iklim

Disebabkan ketinggiannya yang purata tinggi, Lesotho mengalami iklim yang lebih sejuk sepanjang tahun berbanding kawasan lain pada latitud yang sama. Iklimnya secara amnya dikategorikan sebagai iklim tanah tinggi subtropika atau iklim lautan sederhana, bergantung pada ketinggian spesifik.

Suhu tahunan menunjukkan variasi yang ketara. Semasa musim panas (Oktober hingga April), kawasan tanah rendah seperti Maseru dan sekitarnya boleh mencapai suhu sehingga 30 °C. Namun, di kawasan pergunungan yang lebih tinggi, suhu musim panas adalah lebih sederhana. Hujan kebanyakannya turun semasa musim panas dalam bentuk ribut petir yang kerap dan kadang-kala lebat. Dari Disember hingga Februari, sebahagian besar negara menerima lebih daripada 100 mm hujan sebulan.

Musim sejuk (Mei hingga September) adalah sejuk dan kering. Suhu di kawasan tanah rendah boleh turun sehingga -7 °C, manakala di kawasan pergunungan tinggi, suhu boleh menjunam sehingga -18 °C atau lebih rendah lagi. Salji adalah perkara biasa di kawasan pergunungan tinggi antara bulan Mei dan September, dan puncak-puncak tertinggi boleh mengalami salji sepanjang tahun. Ini menjadikan Lesotho salah satu daripada beberapa negara di Afrika yang mempunyai pusat peranginan ski, seperti Afriski.

Taburan hujan di Lesotho adalah tidak menentu, baik dari segi masa mahupun lokasi. Purata hujan tahunan boleh berbeza dari kira-kira 500 mm di sesetengah kawasan hingga 1.20 K mm di kawasan lain, terutamanya disebabkan oleh perbezaan ketinggian. Bulan Jun merupakan bulan paling kering, dengan kebanyakan kawasan menerima kurang daripada 15 mm hujan. Variasi iklim ini memberi kesan ketara kepada pertanian dan sumber air negara.

3.3. Bencana Alam

Bencana alam utama yang sering melanda Lesotho ialah kemarau berkala. Kemarau ini memberi kesan buruk yang meluas, terutamanya kepada majoriti penduduk luar bandar yang bergantung kepada pertanian sara diri atau pertanian skala kecil sebagai sumber pendapatan utama mereka. Kekerapan dan keterukan kemarau ini diburukkan lagi oleh beberapa amalan pertanian yang tidak lestari dan kesan perubahan iklim. The World Factbook menyenaraikan kemarau berkala di bawah bahagian 'Bahaya Semula Jadi' untuk Lesotho.

Pada tahun 2007, Lesotho mengalami kemarau yang teruk sehingga Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu menasihatkan negara itu untuk mengisytiharkan darurat bagi mendapatkan bantuan daripada organisasi antarabangsa. Rangkaian Sistem Amaran Awal Kelaparan (Famine Early Warning Systems Network) melaporkan bahawa musim hujan 2018/2019 bukan sahaja bermula sebulan lebih lewat daripada biasa tetapi juga mencatatkan jumlah hujan di bawah purata. Data daripada Climate Hazards Group InfraRed Precipitation Station (CHIRP) menunjukkan bahawa taburan hujan di Lesotho antara Oktober 2018 dan Februari 2019 adalah antara 55% hingga 80% di bawah kadar normal.

Kesan kemarau terhadap pertanian adalah sangat ketara, membawa kepada kegagalan tanaman dan kekurangan makanan. Ini secara langsung menjejaskan kehidupan penduduk, meningkatkan ketidakjaminan makanan dan malnutrisi. Pada Mac 2019, Jawatankuasa Penilaian dan Analisis Kerentanan Lesotho menjalankan satu laporan yang pada mulanya meramalkan bahawa 487,857 orang di negara itu memerlukan bantuan kemanusiaan akibat kesan kemarau. Laporan itu juga mendapati bahawa antara Julai 2019 dan Jun 2020, dianggarkan 640,000 orang di Lesotho akan terjejas oleh ketidakjaminan makanan akibat "penuaian yang tidak produktif serta kenaikan harga makanan yang sepadan disebabkan oleh kemarau".

Selain kesan langsung ke atas pertanian, kemarau juga membawa kepada isu-isu lain. Kekurangan air bersih boleh menyebabkan peningkatan kes penyakit bawaan air seperti demam kepialu dan cirit-birit akibat amalan kebersihan yang terjejas. Kekurangan air secara tidak langsung meningkatkan risiko kepada wanita dan kanak-kanak perempuan yang bertanggungjawab mengumpul air untuk kegunaan isi rumah, kerana mereka terpaksa menghabiskan lebih banyak masa dan melakukan perjalanan lebih jauh, sekali gus mendedahkan mereka kepada risiko serangan fizikal atau seksual. Kemarau juga mendorong penghijrahan penduduk dari kawasan luar bandar ke kawasan bandar yang lebih maju dan imigrasi ke Afrika Selatan untuk mencari peluang baru dan melarikan diri daripada ketidakjaminan makanan.

Usaha tindak balas terhadap kemarau biasanya melibatkan rayuan bantuan kemanusiaan antarabangsa, pengagihan makanan, dan program sokongan sara hidup. Namun, langkah-langkah mitigasi jangka panjang seperti promosi amalan pertanian lestari, pengurusan sumber air yang lebih baik, dan pembangunan infrastruktur pengairan adalah penting untuk mengurangkan kerentanan negara terhadap bencana kemarau pada masa hadapan. Penekanan perlu diberikan kepada impak sosial kemarau dan pembangunan strategi adaptasi yang berkesan, terutamanya bagi komuniti yang paling terdedah.

Walaupun salji lebat di pergunungan boleh menyebabkan gangguan dan kesukaran, ia secara amnya tidak dianggap sebagai bencana alam utama berbanding kemarau. Tanah runtuh juga boleh berlaku di kawasan pergunungan, terutamanya selepas hujan lebat, tetapi kejadiannya tidak sekerap atau seluas kemarau.

3.4. Hidupan Liar

Hidupan liar Lesotho, walaupun tidak sepadat atau sevariasi seperti di beberapa negara Afrika lain, mempunyai ciri-ciri unik yang disesuaikan dengan persekitaran pergunungan tinggi dan iklim alp negara ini. Ekosistemnya kebanyakannya terdiri daripada padang rumput pergunungan dan tanah lembap alp.

• Burung:** Terdapat kira-kira 339 spesies burung yang diketahui di Lesotho. Ini termasuk 10 spesies yang terancam secara global dan dua spesies yang diperkenalkan. Antara burung yang boleh ditemui ialah Burung hering Cape (Gyps coprotheres) dan Helang botak (Gypaetus barbatus), yang sering dilihat meluncur di kawasan pergunungan. Kawasan tanah lembap alp juga penting untuk pelbagai spesies burung air.

• Mamalia:** Lesotho adalah rumah kepada kira-kira 60 spesies mamalia. Sebahagian besar daripadanya adalah haiwan yang lebih kecil seperti tikus ekor putih (Mystromys albicaudatus) yang terancam, pelbagai jenis rodensia, dan arnab batu. Mamalia yang lebih besar seperti rusa rhebok kelabu (Pelea capreolus), babun chacma (Papio ursinus), dan jakal belakang hitam (Canis mesomelas) juga boleh ditemui, terutamanya di kawasan yang lebih terpencil. Harimau bintang (Panthera pardus) jarang dilihat tetapi wujud di kawasan pergunungan yang paling tidak boleh diakses.

• Reptilia:** Terdapat 17 spesies reptilia yang diketahui di Lesotho, termasuk pelbagai jenis cicak, ular, dan biawak. Ketiadaan suhu panas yang melampau mengehadkan kepelbagaian reptilia berbanding kawasan lain di selatan Afrika.

• Flora:** Flora Lesotho didominasi oleh tumbuhan alp, disesuaikan dengan ketinggian dan suhu sejuk. Padang rumput yang luas terdiri daripada pelbagai jenis rumput dan herba. Spesies endemik yang terkenal termasuk Aloe polyphylla, juga dikenali sebagai aloe lingkaran, yang mempunyai corak pertumbuhan daun yang unik dan sangat dicari oleh pengumpul. Taman Botani Katse menempatkan koleksi tumbuhan ubatan dan mempunyai bank benih tumbuhan dari kawasan Sungai Malibamat'so, bertujuan untuk memulihara kepelbagaian genetik tumbuhan tempatan.

• Kawasan Perlindungan:** Taman Negara Sehlabathebe, yang terletak di tenggara Lesotho, adalah kawasan perlindungan utama negara. Ia merupakan sebahagian daripada Taman Maloti-Drakensberg, sebuah Tapak Warisan Dunia UNESCO rentas sempadan bersama Afrika Selatan. Taman ini melindungi ekosistem alp yang unik, termasuk pelbagai spesies tumbuhan dan haiwan endemik, serta formasi batuan pasir yang menakjubkan dan seni batu San.

• Ekosistem:** Lesotho mempunyai tiga ekoregion daratan utama dalam sempadannya: padang rumput dan hutan kayu alti-pergunungan Drakensberg, padang rumput pergunungan Drakensberg, dan padang rumput Highveld. Ekosistem ini terdedah kepada ancaman seperti ragutan berlebihan, hakisan tanah, dan kesan perubahan iklim, yang memberi tekanan kepada hidupan liar dan habitat mereka. Usaha pemuliharaan tertumpu pada pengurusan mampan sumber semula jadi dan perlindungan kawasan penting dari segi biodiversiti.

4.1. Bentuk Pemerintahan

Lesotho mengamalkan sistem pemerintahan raja berperlembagaan dengan sistem parlimen. Raja Lesotho, pada masa ini Raja Letsie III, ialah ketua negara. Peranan raja sebahagian besarnya adalah bersifat seremonial dan simbolik, mewakili perpaduan dan kesinambungan negara. Raja tidak lagi mempunyai kuasa eksekutif dan dilarang daripada mengambil bahagian secara aktif dalam inisiatif politik. Pewarisan takhta adalah secara turun-temurun dalam kerabat diraja Seeiso.

Ketua kerajaan ialah Perdana Menteri, pada masa ini Sam Matekane. Perdana Menteri memegang kuasa eksekutif dan bertanggungjawab ke atas pentadbiran harian negara. Perdana Menteri biasanya adalah pemimpin parti politik yang memenangi majoriti kerusi dalam Dewan Perhimpunan Kebangsaan (dewan rendah parlimen) atau pemimpin gabungan parti yang membentuk kerajaan. Perdana Menteri dilantik oleh Raja atas nasihat Majlis Negara. Kabinet, yang terdiri daripada menteri-menteri yang dilantik oleh Raja atas nasihat Perdana Menteri, membantu Perdana Menteri dalam menjalankan fungsi eksekutif.

4.2. Badan Perundangan

Parlimen Lesotho adalah dwidewan, terdiri daripada Senat (Dewan Pertuanan) dan Dewan Perhimpunan Kebangsaan (Dewan Rakyat).

• Senat (Senate):**

Senat ialah dewan atasan Parlimen. Ia terdiri daripada 33 ahli. Komposisinya adalah seperti berikut:

• 22 orang adalah Ketua Utama Puak (Principal Chiefs) yang keahliannya adalah turun-temurun. Mereka mewakili kesinambungan institusi tradisional dalam struktur pemerintahan moden.
• 11 orang ahli dilantik oleh Raja atas nasihat Perdana Menteri. Pelantikan ini bertujuan untuk membawa kepakaran atau perwakilan tambahan ke dalam Senat.

Fungsi utama Senat adalah untuk menyemak dan meluluskan rang undang-undang yang telah diluluskan oleh Dewan Perhimpunan Kebangsaan. Ia juga boleh memulakan rang undang-undang tertentu, kecuali rang undang-undang kewangan. Tempoh perkhidmatan ahli Senat biasanya selari dengan tempoh Parlimen.

• Dewan Perhimpunan Kebangsaan (National Assembly):**

Dewan Perhimpunan Kebangsaan ialah dewan rendah Parlimen dan merupakan badan perundangan utama. Ia mempunyai 120 ahli.

• 80 ahli dipilih melalui sistem pilihan raya majoriti mudah (first-past-the-post) dalam kawasan pilihan raya tunggal.
• 40 ahli lagi dipilih melalui sistem perwakilan berkadar berdasarkan undi parti politik secara keseluruhan. Sistem campuran ini bertujuan untuk memastikan perwakilan yang lebih adil bagi parti-parti politik yang lebih kecil.

Ahli-ahli Dewan Perhimpunan Kebangsaan berkhidmat untuk tempoh lima tahun, melainkan jika Parlimen dibubarkan lebih awal.
Fungsi utama Dewan Perhimpunan Kebangsaan termasuk menggubal dan meluluskan undang-undang, meluluskan belanjawan negara, dan mengawasi tindakan kerajaan eksekutif. Perdana Menteri dan kebanyakan menteri Kabinet adalah ahli Dewan Perhimpunan Kebangsaan dan bertanggungjawab kepada dewan ini.

• Prosedur Perundangan:**

Rang undang-undang biasanya dimulakan di Dewan Perhimpunan Kebangsaan. Selepas diluluskan oleh Dewan Perhimpunan, ia dihantar ke Senat untuk pertimbangan dan kelulusan. Jika Senat meluluskan rang undang-undang tersebut (dengan atau tanpa pindaan yang dipersetujui oleh Dewan Perhimpunan), ia kemudiannya dipersembahkan kepada Raja untuk Perkenan Diraja. Selepas mendapat Perkenan Diraja, rang undang-undang itu menjadi undang-undang (Akta Parlimen). Jika terdapat perselisihan antara kedua-dua dewan, Perlembagaan memperuntukkan mekanisme untuk menyelesaikannya, yang biasanya memberi keutamaan kepada Dewan Perhimpunan Kebangsaan.

4.3. Badan Kehakiman

Sistem kehakiman Lesotho adalah bebas daripada cabang eksekutif dan perundangan, seperti yang termaktub dalam perlembagaan. Ia bertanggungjawab untuk mentafsir dan menguatkuasakan undang-undang negara. Struktur sistem kehakiman terdiri daripada beberapa peringkat mahkamah.

• Mahkamah Rayuan (Court of Appeal):**

Mahkamah Rayuan adalah mahkamah tertinggi di Lesotho dan merupakan forum rayuan terakhir untuk semua perkara, baik sivil mahupun jenayah. Ia mempunyai bidang kuasa penyeliaan dan semakan ke atas semua mahkamah lain di Lesotho. Keputusannya adalah muktamad. Menariknya, majoriti hakim di Mahkamah Rayuan adalah juris (ahli undang-undang) dari Afrika Selatan, yang dilantik untuk berkhidmat secara sambilan. Ini adalah satu amalan yang unik yang bertujuan untuk memastikan kepakaran dan kebebasan kehakiman.

• Mahkamah Tinggi (High Court):**

Mahkamah Tinggi mempunyai bidang kuasa asal tanpa had untuk mendengar dan memutuskan apa-apa tindakan sivil atau jenayah di bawah mana-mana undang-undang. Ia juga mempunyai bidang kuasa rayuan dari mahkamah bawahan dan bidang kuasa semakan ke atas prosiding mahkamah-mahkamah tersebut. Ketua Hakim Negara adalah ketua Mahkamah Tinggi.

• Mahkamah Majistret (Magistrate's Courts):**

Mahkamah Majistret adalah mahkamah bawahan yang mengendalikan sebahagian besar kes jenayah dan sivil yang kurang serius. Terdapat beberapa Mahkamah Majistret yang terletak di seluruh daerah di Lesotho. Bidang kuasa mereka dihadkan oleh jenis kesalahan atau nilai tuntutan dalam kes sivil.

• Mahkamah Adat (Customary Courts / Local Courts):**

Mahkamah adat, juga dikenali sebagai Mahkamah Tempatan (Local Courts), wujud terutamanya di kawasan luar bandar. Mahkamah ini mengendalikan kes-kes yang berkaitan dengan undang-undang adat Basotho, yang telah dikodifikasikan dalam Undang-undang Lerotholi (Laws of Lerotholi). Ia memainkan peranan penting dalam menyelesaikan pertikaian di peringkat komuniti, terutamanya yang berkaitan dengan hal ehwal keluarga, warisan, dan pertikaian tanah kecil.

• Sistem Perundangan Campuran:**

Sistem perundangan Lesotho adalah sistem campuran. Undang-undang amnya (general law) adalah berdasarkan undang-undang Rom-Belanda, yang diwarisi dari Jajahan Cape, dan undang-undang statut Lesotho yang digubal oleh Parlimen. Di samping itu, undang-undang adat Basotho juga diiktiraf dan dikuatkuasakan, terutamanya oleh mahkamah adat. Tiada perbicaraan oleh juri; sebaliknya, hakim membuat keputusan secara bersendirian atau, dalam kes perbicaraan jenayah, dengan dua hakim lain sebagai pemerhati (assessors). Keputusan dari mahkamah Afrika Selatan hanya bersifat persuasif, dan mahkamah Lesotho merujuk kepadanya dalam merumuskan keputusan mereka.

Perlembagaan memperuntukkan sistem kehakiman yang bebas. Hakim-hakim dilantik oleh Raja atas nasihat Suruhanjaya Perkhidmatan Kehakiman.

4.4. Parti Politik Utama

Lesotho mempunyai sistem pelbagai parti politik yang aktif, walaupun landskap politiknya sering dicirikan oleh perikatan dan perpecahan. Berikut adalah beberapa parti politik utama yang telah memainkan peranan penting dalam politik Lesotho, terutamanya dalam pilihan raya terkini:

1. **Revolusi untuk Kemakmuran (Revolution for Prosperity - RFP):**

• Ideologi:** Secara amnya dianggap sebagai parti tengah atau tengah-kanan, dengan fokus kepada pembangunan ekonomi, tadbir urus yang baik, dan pembaharuan.
• Asas Sokongan:** Mendapat sokongan meluas, terutamanya di kalangan penduduk bandar dan golongan profesional, serta mereka yang mencari perubahan daripada parti-parti politik tradisional.
• Latar Belakang:** Ditubuhkan pada Mac 2022 oleh ahli perniagaan terkemuka, Sam Matekane. RFP mencapai kejayaan besar dalam pilihan raya umum Oktober 2022, memenangi bilangan kerusi terbesar dan membentuk kerajaan campuran.
• Peranan dan Pengaruh:** Sebagai parti pemerintah utama, RFP kini menerajui agenda pembangunan negara dan pembaharuan institusi.

2. **Kongres Demokratik (Democratic Congress - DC):**

• Ideologi:** Berhaluan tengah-kiri, dengan penekanan kepada keadilan sosial dan pembangunan luar bandar.
• Asas Sokongan:** Mempunyai sokongan kuat di kawasan luar bandar dan di kalangan pengundi yang lebih tua.
• Latar Belakang:** Ditubuhkan pada tahun 2012 sebagai serpihan daripada Kongres Lesotho untuk Demokrasi (LCD). DC telah menjadi salah satu parti pembangkang utama dan juga pernah menjadi sebahagian daripada kerajaan campuran.
• Peranan dan Pengaruh:** Merupakan parti pembangkang terbesar selepas pilihan raya 2022. Terus memainkan peranan penting dalam menyemak dan mengimbangi kerajaan.

3. **Konvensyen Semua Basotho (All Basotho Convention - ABC):**

• Ideologi:** Berhaluan tengah-kanan, sering memfokuskan kepada nasionalisme dan pembaharuan politik.
• Asas Sokongan:** Mendapat sokongan daripada pelbagai lapisan masyarakat, termasuk di kawasan bandar dan luar bandar.
• Latar Belakang:** Ditubuhkan pada tahun 2006 oleh Thomas Thabane, bekas ahli LCD. ABC telah beberapa kali menerajui kerajaan campuran.
• Peranan dan Pengaruh:** Mengalami kemerosotan sokongan dalam pilihan raya 2022 tetapi kekal sebagai parti yang relevan dalam landskap politik Lesotho.

4. **Kongres Lesotho untuk Demokrasi (Lesotho Congress for Democracy - LCD):**

• Ideologi:** Berhaluan tengah-kiri.
• Asas Sokongan:** Secara tradisinya mempunyai sokongan kuat di seluruh negara, walaupun pengaruhnya telah berkurangan dalam beberapa tahun kebelakangan ini.
• Latar Belakang:** Ditubuhkan pada tahun 1997 oleh Ntsu Mokhehle sebagai serpihan daripada Parti Kongres Basotho (BCP). LCD pernah menjadi parti dominan dalam politik Lesotho untuk tempoh yang lama.
• Peranan dan Pengaruh:** Walaupun bukan lagi kuasa dominan, LCD masih mempunyai perwakilan di parlimen dan terlibat dalam politik negara.

5. **Parti Kebangsaan Basotho (Basotho National Party - BNP):**

• Ideologi:** Berhaluan konservatif dan nasionalis.
• Asas Sokongan:** Salah satu parti tertua dengan asas sokongan tradisional.
• Latar Belakang:** Ditubuhkan pada tahun 1959, BNP adalah parti pemerintah pertama selepas kemerdekaan.
• Peranan dan Pengaruh:** Walaupun pengaruhnya telah merosot berbanding era awal kemerdekaan, BNP masih merupakan suara penting dalam politik Lesotho, sering mewakili pandangan yang lebih konservatif.

Parti-parti lain yang lebih kecil juga wujud dan kadang-kala membentuk sebahagian daripada kerajaan campuran atau memainkan peranan sebagai pembangkang. Politik Lesotho sering dinamik, dengan kesetiaan politik yang boleh berubah dan pembentukan perikatan baru yang kerap berlaku. Pilihan raya terkini telah menyaksikan kemunculan RFP sebagai kuasa baru, mengubah landskap politik yang sebelum ini didominasi oleh DC dan ABC.

4.5. Hak Asasi Manusia

Situasi hak asasi manusia di Lesotho secara keseluruhannya adalah bercampur-baur. Perlembagaan Lesotho menjamin beberapa hak asasi dan kebebasan sivil, termasuk kebebasan bersuara, kebebasan berpersatuan, kebebasan akhbar, kebebasan berhimpun secara aman, dan kebebasan beragama. Lesotho menduduki tempat ke-12 daripada 48 negara sub-Sahara Afrika dalam Indeks Pemerintahan Afrika Ibrahim 2008, yang menunjukkan tahap tadbir urus yang agak baik berbanding beberapa negara jiran.

Namun begitu, terdapat beberapa isu hak asasi manusia utama yang menjadi kebimbangan. Ini termasuk:

• Keganasan oleh pasukan keselamatan:** Terdapat laporan mengenai penggunaan kekerasan yang berlebihan oleh pihak polis dan tentera, termasuk dakwaan penyeksaan dan layanan buruk terhadap tahanan. Keadaan ini sering dikaitkan dengan ketidakstabilan politik dan campur tangan tentera dalam politik.
• Kebebasan media:** Walaupun dijamin, kebebasan media kadang-kala dicabar, dengan laporan mengenai ugutan dan gangguan terhadap wartawan.
• Hak wanita dan kesaksamaan gender:** Walaupun terdapat kemajuan, wanita masih menghadapi diskriminasi dalam beberapa aspek undang-undang dan amalan. Keganasan terhadap wanita adalah isu serius (akan dibincangkan lebih lanjut di bawah). Akta Kesaksamaan Orang Berkahwin 2006 (Married Persons Equality Act 2006) memberikan hak yang sama kepada isteri berbanding suami mereka, memansuhkan kuasa perkahwinan suami. Walau bagaimanapun, Laporan Jurang Gender Global Forum Ekonomi Dunia 2020 meletakkan Lesotho di tempat ke-88 di seluruh dunia untuk kesaksamaan gender, manakala negara jiran Afrika Selatan berada di tempat ke-17, menunjukkan masih banyak ruang untuk penambahbaikan.
• Hak kanak-kanak:** Buruh kanak-kanak, terutamanya dalam sektor pertanian dan penternakan, masih menjadi masalah. Akses kepada pendidikan dan penjagaan kesihatan untuk kanak-kanak juga perlu dipertingkatkan.
• Hak LGBT**: Hubungan sejenis adalah haram di Lesotho, dan individu LGBT menghadapi diskriminasi sosial.
• Sistem kehakiman:** Walaupun bebas secara teori, sistem kehakiman menghadapi cabaran seperti tunggakan kes dan kekurangan sumber, yang boleh menjejaskan akses kepada keadilan.
• Keadaan penjara:** Keadaan di penjara dilaporkan sesak dan tidak memenuhi standard antarabangsa.

Kerajaan Lesotho telah mengambil beberapa langkah untuk menangani isu-isu hak asasi manusia, termasuk penubuhan institusi seperti Ombudsman dan Suruhanjaya Hak Asasi Manusia. Negara ini juga merupakan pihak kepada beberapa perjanjian hak asasi manusia antarabangsa dan serantau. Penilaian antarabangsa terhadap rekod hak asasi manusia Lesotho berbeza-beza, dengan pujian untuk beberapa aspek tetapi kritikan berterusan terhadap bidang-bidang yang memerlukan penambahbaikan. Tekanan daripada masyarakat sivil tempatan dan organisasi antarabangsa memainkan peranan penting dalam mendorong agenda hak asasi manusia di negara ini. Fokus khusus diberikan kepada perlindungan hak kumpulan minoriti dan kumpulan rentan, termasuk wanita, kanak-kanak, dan mereka yang hidup dalam kemiskinan. Usaha berterusan diperlukan untuk memastikan semua rakyat Lesotho dapat menikmati hak asasi mereka sepenuhnya.

Pada tahun 2010, Pergerakan Piagam Rakyat (People's Charter Movement) menyeru agar negara itu secara praktikal diilhakkan oleh Afrika Selatan disebabkan oleh wabak HIV. Hampir satu perempat daripada penduduk diuji positif HIV. Negara ini telah menghadapi kejatuhan ekonomi, mata wang yang lebih lemah, dan dokumen perjalanan yang menyekat pergerakan. Laporan Kesatuan Afrika menyeru integrasi ekonomi Lesotho dengan Afrika Selatan tetapi tidak sampai mencadangkan pengilhakan. Pada Mei 2010, Pergerakan Piagam menyampaikan petisyen kepada Suruhanjaya Tinggi Afrika Selatan meminta integrasi. Jurucakap hal ehwal dalam negeri Afrika Selatan, Ronnie Mamoepa, menolak idea bahawa Lesotho harus dianggap sebagai kes khas.

Selepas Perdana Menteri Tom Thabane meletak jawatan pada tahun 2020 kerana ancaman pemecatan dan waran tangkap atas pembunuhan isterinya, menteri kewangan Afrika Selatan mencadangkan sebuah konfederasi antara Lesotho, Eswatini, dan Afrika Selatan sebagai penyelesaian. Penggantinya, Moeketsi Majoro, memegang jawatan dari 2020 hingga 2022 sehingga beliau turut meletak jawatan selepas undi "tidak percaya" di Parlimen kerana salah laku dengan tentera dan pengendalian COVID-19 yang tidak wajar. Walaupun Perdana Menteri Sam Matekane sedang berusaha dengan Komuniti Pembangunan Afrika Selatan (SADC) ke arah pembaharuan undang-undang, pentadbirannya masih menunjukkan tanda-tanda rasuah, seperti apabila 40,000 pekerja pakaian membantah untuk keadaan yang lebih baik dan menghadapi kekerasan berlebihan yang membunuh dua penunjuk perasaan.

5.1. Bandar Utama

Lesotho mempunyai beberapa bandar utama yang berfungsi sebagai pusat pentadbiran, ekonomi, dan budaya di daerah masing-masing. Walaupun Maseru adalah bandar terbesar dan terpenting, bandar-bandar lain juga memainkan peranan penting dalam kehidupan negara.

1. **Maseru**:

• Lokasi Geografi:** Terletak di barat laut Lesotho, di tebing Sungai Caledon yang membentuk sempadan dengan Afrika Selatan. Ia adalah ibu kota negara dan Daerah Maseru.
• Saiz Populasi:** Merupakan bandar terbesar di Lesotho, dengan populasi di kawasan metropolitan dianggarkan sekitar 519,186 orang (data 2022).
• Fungsi Ekonomi:** Pusat utama perdagangan, perindustrian ringan (terutamanya tekstil), perkhidmatan kewangan, dan pentadbiran kerajaan. Ia mempunyai hubungan ekonomi yang rapat dengan Afrika Selatan.
• Kepentingan Budaya:** Menempatkan institusi-institusi penting negara seperti Istana Diraja, bangunan Parlimen, Universiti Kebangsaan Lesotho (kampus utama di Roma, berdekatan Maseru), muzium, dan galeri seni. Ia juga menjadi hab pengangkutan utama negara.

2. **Teyateyaneng** (sering disingkatkan sebagai TY):

• Lokasi Geografi:** Terletak di Daerah Berea, kira-kira 40 km timur laut Maseru.
• Saiz Populasi:** Bandar kedua terbesar dengan populasi sekitar 75,115 orang (data 2022).
• Fungsi Ekonomi:** Dikenali sebagai pusat kraf tangan tradisional Lesotho, terutamanya tenunan dan tembikar. Terdapat juga aktiviti perdagangan dan pertanian di sekitarnya.
• Kepentingan Budaya:** Menjadi tumpuan pelancong yang berminat dengan seni dan kraf tangan Basotho.

3. **Mafeteng**:

• Lokasi Geografi:** Terletak di Daerah Mafeteng, di bahagian barat daya Lesotho.
• Saiz Populasi:** Populasi sekitar 57,059 orang (data 2022).
• Fungsi Ekonomi:** Pusat perdagangan dan perkhidmatan untuk kawasan pertanian di sekitarnya. Terdapat juga beberapa industri kecil.
• Kepentingan Budaya:** Mempunyai sejarah yang berkaitan dengan peperangan antara Basotho dan penjajah.

4. **Hlotse** (juga dikenali sebagai Leribe):

• Lokasi Geografi:** Terletak di Daerah Leribe, di utara Lesotho.
• Saiz Populasi:** Populasi sekitar 47,675 orang (data 2022).
• Fungsi Ekonomi:** Pusat pentadbiran dan perdagangan penting di utara negara. Kawasan sekitarnya mempunyai aktiviti pertanian. Ia juga berdekatan dengan beberapa lombong berlian.
• Kepentingan Budaya:** Mempunyai beberapa bangunan bersejarah dari zaman kolonial.

Bandar-bandar lain yang agak penting termasuk:

• Maputsoe**: Terletak di Daerah Leribe, berhampiran sempadan Afrika Selatan, merupakan pusat perindustrian yang penting, terutamanya untuk kilang tekstil. Populasi sekitar 32,117 orang (data 2022).
• Mohale's Hoek**: Ibu kota Daerah Mohale's Hoek di selatan, dengan populasi sekitar 24,992 orang (data 2022). Ia adalah pusat perkhidmatan untuk kawasan tersebut.
• Quthing** (Moyeni): Ibu kota Daerah Quthing di selatan, dikenali dengan penemuan fosil dinosaur.
• Butha-Buthe**: Ibu kota Daerah Butha-Buthe di utara, pintu masuk ke kawasan pergunungan Maloti.
• Mokhotlong**: Terletak di kawasan pergunungan tinggi di timur laut, terkenal dengan iklim sejuk dan sebagai pangkalan untuk meneroka kawasan pergunungan.

Kebanyakan bandar-bandar ini berfungsi sebagai "camptowns", iaitu pusat pentadbiran yang ditubuhkan semasa era kolonial. Walaupun proses pembandaran semakin meningkat, majoriti penduduk Lesotho masih tinggal di kawasan luar bandar.

6.1. Hubungan dengan Afrika Selatan

Hubungan antara Lesotho dan Afrika Selatan adalah unik dan kompleks, didorong oleh kedudukan geografi Lesotho sebagai sebuah enklaf yang dikelilingi sepenuhnya oleh Afrika Selatan. Faktor ini mewujudkan tahap saling kebergantungan yang tinggi dalam pelbagai bidang - politik, ekonomi, sosial, dan budaya.

• Politik:**

Secara politik, Lesotho perlu mengekalkan hubungan baik dengan Afrika Selatan untuk memastikan kestabilan dan keselamatannya. Afrika Selatan telah beberapa kali memainkan peranan sebagai pengantara dalam krisis politik dalaman Lesotho, selalunya melalui platform Komuniti Pembangunan Afrika Selatan (SADC). Walaupun Lesotho menghargai kedaulatannya, realiti geografi bermakna ia tidak boleh mengabaikan kepentingan Afrika Selatan. Pada era apartheid, Lesotho mengambil pendirian menentang rejim minoriti kulit putih di Afrika Selatan dan memberikan perlindungan kepada aktivis anti-apartheid, yang kadang-kala menyebabkan ketegangan antara kedua-dua negara. Selepas berakhirnya apartheid pada tahun 1994, hubungan menjadi lebih mesra dan berasaskan kerjasama.

• Ekonomi:**

Dari segi ekonomi, kebergantungan Lesotho kepada Afrika Selatan adalah sangat ketara.

• Tenaga Buruh:** Sebilangan besar lelaki Basotho secara tradisinya bekerja di lombong-lombong dan ladang-ladang di Afrika Selatan. Kiriman wang daripada pekerja migran ini merupakan sumber pendapatan penting bagi banyak isi rumah di Lesotho dan menyumbang secara signifikan kepada Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) negara.
• Perdagangan:** Afrika Selatan adalah rakan dagang terbesar Lesotho, menyumbang sebahagian besar import dan eksport Lesotho. Kebanyakan barangan pengguna dan input industri di Lesotho diimport dari atau melalui Afrika Selatan.
• Kesatuan Kastam Afrika Selatan (SACU):** Lesotho adalah ahli SACU bersama Afrika Selatan, Botswana, Namibia, dan Eswatini. Di bawah SACU, terdapat tarif luaran bersama, dan hasil kastam dikumpulkan ke dalam kumpulan bersama dan diagihkan kepada negara anggota berdasarkan formula yang dipersetujui. Pendapatan daripada SACU merupakan komponen penting dalam bajet kerajaan Lesotho.
• Kawasan Kewangan Bersama (CMA):** Lesotho juga ahli CMA, yang bermakna mata wangnya, loti, ditambat pada kadar 1:1 dengan rand Afrika Selatan. Rand juga merupakan mata wang sah di Lesotho. Ini memudahkan perdagangan dan pelaburan tetapi juga bermakna dasar monetari Lesotho banyak dipengaruhi oleh Afrika Selatan.
• Projek Air Tanah Tinggi Lesotho (LHWP):** Projek infrastruktur mega ini melibatkan pembinaan empangan dan terowong untuk memindahkan air dari pergunungan Lesotho ke wilayah Gauteng di Afrika Selatan yang padat dengan industri dan penduduk. LHWP menjana pendapatan eksport yang besar untuk Lesotho melalui penjualan air dan penjanaan kuasa hidroelektrik.

• Sosial dan Budaya:**

Terdapat pertalian sosial dan budaya yang kuat antara penduduk Lesotho (Basotho) dan kumpulan etnik berbahasa Sotho-Tswana di Afrika Selatan. Pergerakan rentas sempadan untuk tujuan keluarga, pendidikan, dan penjagaan kesihatan adalah perkara biasa. Bahasa Sesotho juga merupakan salah satu bahasa rasmi di Afrika Selatan.

• Isu-isu Semasa Utama:**
  • Pengurusan Sempadan:** Isu-isu berkaitan penyeludupan, penghijrahan tanpa izin, dan jenayah rentas sempadan memerlukan kerjasama berterusan antara kedua-dua negara.
  • Perjanjian Air:** Pelaksanaan fasa-fasa seterusnya LHWP dan isu-isu berkaitan pampasan serta impak alam sekitar dan sosial projek tersebut sentiasa menjadi agenda.
  • Integrasi Ekonomi Serantau:** Perbincangan mengenai pendalaman integrasi ekonomi dalam SACU dan SADC, dan bagaimana ia mempengaruhi Lesotho.
  • Keselamatan dan Kestabilan:** Afrika Selatan terus memantau keadaan politik di Lesotho dan sering terlibat dalam usaha pengantaraan apabila berlaku ketidakstabilan.

  Walaupun terdapat elemen kebergantungan yang kuat, hubungan ini juga bersifat simbiosis dalam beberapa aspek, seperti LHWP yang memberi manfaat kepada kedua-dua negara. Lesotho berusaha untuk mengimbangi hubungan rapat ini dengan usaha untuk mempelbagaikan rakan kongsi antarabangsanya dan mengurangkan kebergantungan yang berlebihan kepada Afrika Selatan.

6.2. Hubungan Dua Hala Utama Lain

Walaupun Afrika Selatan merupakan rakan kongsi utama Lesotho disebabkan oleh kedudukan geografinya, Lesotho juga berusaha untuk menjalin dan mengekalkan hubungan diplomatik serta kerjasama dengan negara-negara penting lain di seluruh dunia. Hubungan ini penting untuk pembangunan ekonomi, bantuan teknikal, perdagangan, dan sokongan politik di arena antarabangsa.

Beberapa rakan kongsi dua hala utama lain termasuk:

1. **Amerika Syarikat:**

• AS adalah rakan kongsi pembangunan yang penting bagi Lesotho. Bantuan daripada AS sering disalurkan melalui program seperti Rancangan Kecemasan Presiden untuk Bantuan AIDS (PEPFAR), yang memainkan peranan kritikal dalam menangani wabak HIV/AIDS di Lesotho.
• Akta Pertumbuhan dan Peluang Afrika (AGOA) telah memberi manfaat besar kepada industri tekstil Lesotho, membolehkan pengeksportan pakaian bebas cukai ke pasaran AS. Ini telah mewujudkan banyak peluang pekerjaan, terutamanya untuk wanita.
• Kedua-dua negara juga bekerjasama dalam isu-isu demokrasi, tadbir urus yang baik, dan hak asasi manusia.

2. **United Kingdom:**

• Sebagai bekas kuasa penjajah, UK mengekalkan hubungan sejarah dan budaya yang rapat dengan Lesotho. Lesotho adalah ahli Komanwel Bangsa-Bangsa.
• UK menyediakan bantuan pembangunan dan sokongan teknikal dalam pelbagai sektor, termasuk pendidikan, kesihatan, dan pengukuhan institusi. Hubungan khusus dengan Wales juga wujud melalui program kerjasama.

3. **Ireland:**

• Ireland telah menjadi rakan kongsi pembangunan yang penting dan konsisten untuk Lesotho, dengan fokus kepada pengurangan kemiskinan, kesihatan (terutamanya HIV/AIDS dan kesihatan ibu dan anak), dan tadbir urus. Program Bantuan Ireland (Irish Aid) mempunyai kehadiran yang signifikan di negara ini.

4. **Jerman:**

• Jerman juga merupakan rakan kongsi pembangunan Eropah yang penting, menyediakan bantuan dalam bidang seperti pengurusan sumber air, pembangunan luar bandar, dan sokongan kepada perusahaan kecil dan sederhana.

5. **China:**

• Hubungan Lesotho dengan China telah berkembang, terutamanya dalam bidang pelaburan infrastruktur dan perdagangan. China telah membiayai dan membina beberapa projek infrastruktur penting di Lesotho, seperti bangunan Parlimen baru dan jalan raya.
• Lesotho mematuhi Dasar Satu China. Terdapat sejarah perubahan dalam pengiktirafan antara Republik Rakyat China dan Republik China (Taiwan) oleh Lesotho, tetapi pada masa ini Lesotho mengiktiraf RRC.

6. **Jepun:**

• Jepun menyediakan bantuan pembangunan kepada Lesotho, terutamanya dalam bentuk geran untuk projek-projek seperti bekalan air, pendidikan, dan pembangunan pertanian. Ikan trout yang diternak di Lesotho juga dieksport ke Jepun.

7. **Negara-negara Kesatuan Eropah (EU) lain:**

• Selain Jerman dan Ireland, beberapa negara EU lain dan EU secara keseluruhan menyediakan bantuan pembangunan dan sokongan teknikal kepada Lesotho melalui pelbagai program dan perjanjian.

8. **Negara-negara Afrika lain:**

• Selain Afrika Selatan, Lesotho juga menjalin hubungan dengan negara-negara Afrika lain, terutamanya melalui platform Kesatuan Afrika dan SADC. Ini termasuk kerjasama dalam isu-isu politik, keselamatan, dan ekonomi serantau.

Hubungan dua hala ini penting bagi Lesotho untuk mempelbagaikan sumber bantuan, pelaburan, dan rakan dagang, serta untuk mendapatkan sokongan dalam menghadapi cabaran pembangunan dan mempromosikan kepentingannya di peringkat global. Lesotho sering menggunakan platform diplomatik untuk menyuarakan keperluan negara-negara kecil dan kurang membangun.

6.3. Keahlian dalam Pertubuhan Antarabangsa

Lesotho adalah ahli aktif dalam pelbagai pertubuhan antarabangsa dan serantau, yang memainkan peranan penting dalam dasar luar, pembangunan ekonomi, dan kerjasama antarabangsanya. Keahlian ini membolehkan Lesotho menyuarakan kepentingannya, mendapatkan bantuan, dan menyumbang kepada usaha global dan serantau. Pertubuhan-pertubuhan utama di mana Lesotho menjadi ahli termasuk:

1. **Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB):**

• Lesotho menjadi ahli PBB sejurus selepas mencapai kemerdekaan pada tahun 1966. Ia mengambil bahagian secara aktif dalam Perhimpunan Agung PBB dan pelbagai agensi khusus, jawatankuasa, dan program PBB, seperti UNDP, UNICEF, WHO, dan UNESCO.
• Melalui PBB, Lesotho mendapat sokongan untuk pembangunan, bantuan kemanusiaan, dan usaha pemeliharaan keamanan.

2. **Kesatuan Afrika (AU):**

• Lesotho adalah ahli pengasas Pertubuhan Perpaduan Afrika (OAU) pada tahun 1963, yang kemudiannya digantikan oleh Kesatuan Afrika pada tahun 2002.
• Lesotho menyokong agenda AU mengenai keamanan dan keselamatan, integrasi ekonomi, tadbir urus yang baik, dan pembangunan di benua Afrika. Ia mengambil bahagian dalam Sidang Kemuncak AU dan mesyuarat-mesyuarat lain.

3. **Komuniti Pembangunan Afrika Selatan (SADC):**

• Keahlian dalam SADC adalah amat penting bagi Lesotho. SADC bertujuan untuk mempromosikan pembangunan ekonomi, keamanan dan keselamatan, serta integrasi serantau di kalangan 16 negara anggotanya di selatan Afrika.
• Lesotho mendapat manfaat daripada kerjasama SADC dalam bidang seperti perdagangan, infrastruktur, pengurusan sumber air, dan penyelesaian konflik. SADC sering memainkan peranan pengantaraan dalam krisis politik di Lesotho.

4. **Komanwel Bangsa-Bangsa:**

• Sebagai bekas jajahan British, Lesotho adalah ahli Komanwel. Keahlian ini menyediakan platform untuk kerjasama dengan negara-negara anggota lain dalam bidang seperti demokrasi, hak asasi manusia, tadbir urus yang baik, dan pembangunan.
• Lesotho mengambil bahagian dalam Mesyuarat Ketua-Ketua Kerajaan Komanwel (CHOGM) dan program-program Komanwel yang lain.

5. **Kesatuan Kastam Afrika Selatan (SACU):**

• Lesotho adalah ahli SACU bersama Afrika Selatan, Botswana, Namibia, dan Eswatini. SACU adalah kesatuan kastam tertua di dunia.
• Di bawah SACU, terdapat tarif luaran bersama dan pergerakan bebas barangan antara negara anggota. Hasil daripada kumpulan hasil bersama SACU merupakan sumber pendapatan yang sangat penting bagi bajet kerajaan Lesotho.

6. **Kawasan Kewangan Bersama (CMA):**

• Lesotho adalah ahli CMA bersama Afrika Selatan, Namibia, dan Eswatini. Ini bermakna mata wang Lesotho, loti, ditambat pada rand Afrika Selatan, dan rand juga merupakan mata wang sah di Lesotho. CMA memudahkan aliran modal dan perdagangan dalam kalangan negara anggota.

7. **Gerakan Negara-Negara Berkecuali (NAM):**

• Lesotho adalah ahli NAM, sebuah forum negara-negara membangun yang tidak bersekutu secara rasmi dengan mana-mana blok kuasa utama. NAM menyediakan platform untuk Lesotho menyuarakan pandangannya mengenai isu-isu global dan mempromosikan kerjasama Selatan-Selatan.

8. **Kumpulan Bank Dunia dan Tabung Kewangan Antarabangsa (IMF):**

• Lesotho adalah ahli Kumpulan Bank Dunia dan IMF. Institusi-institusi ini menyediakan bantuan kewangan, sokongan teknikal, dan nasihat dasar untuk pembangunan ekonomi dan pembaharuan struktur di Lesotho.

9. **Pertubuhan Perdagangan Dunia (WTO):**

• Lesotho adalah ahli WTO dan mengambil bahagian dalam sistem perdagangan pelbagai hala global.

Keahlian dalam pertubuhan-pertubuhan ini membolehkan Lesotho, sebuah negara kecil, untuk mempunyai suara di peringkat antarabangsa, mengakses sumber pembangunan, dan bekerjasama dengan negara-negara lain untuk menangani cabaran bersama.

7.1. Angkatan Pertahanan Lesotho

Angkatan Pertahanan Lesotho (Lesotho Defence Force - LDF) adalah angkatan tentera rasmi negara. Ia bertanggungjawab untuk:

• Pertahanan negara:** Melindungi kedaulatan dan integriti wilayah Lesotho daripada ancaman luar.
• Pemeliharaan keselamatan dalaman:** Membantu pihak berkuasa awam dalam mengekalkan atau memulihkan ketenteraman awam apabila diperlukan, walaupun peranan utamanya bukan penguatkuasaan undang-undang domestik.

• Saiz dan Komposisi:**

LDF adalah sebuah angkatan yang agak kecil, selaras dengan saiz dan sumber negara. Ia terdiri daripada angkatan darat dan sayap udara yang kecil. Anggaran saiz LDF adalah sekitar 2,000 hingga 3,000 anggota aktif. Ketua pegawai LDF memegang jawatan sebagai 'Komander'.

• Belanjawan Pertahanan:**

Belanjawan pertahanan Lesotho adalah sederhana dan merupakan sebahagian daripada perbelanjaan kerajaan. Ia meliputi gaji anggota, operasi, penyelenggaraan peralatan, dan perolehan baru.

• Peralatan Utama:**

Peralatan LDF kebanyakannya terdiri daripada senjata ringan, kenderaan pengangkutan, dan beberapa kenderaan berperisai ringan. Sayap udaranya mengendalikan beberapa pesawat pengangkutan ringan dan helikopter untuk tujuan pengangkutan, pengawasan, dan sokongan. Peralatan ini secara amnya mencukupi untuk misi utama LDF dalam konteks ancaman serantau yang rendah.

• Isu dan Cabaran:**

LDF mempunyai sejarah campur tangan dalam politik Lesotho, termasuk beberapa rampasan kuasa dan cubaan rampasan kuasa. Ini telah menjejaskan kestabilan politik negara dan profesionalisme angkatan tentera. Usaha sedang dijalankan untuk memastikan LDF kekal di bawah kawalan awam dan menumpukan kepada peranan perlembagaannya. Latihan dan kerjasama dengan angkatan tentera negara lain, terutamanya dalam SADC, dijalankan untuk meningkatkan keupayaan dan profesionalisme.

7.2. Perkhidmatan Polis dan Keselamatan Negara

Selain LDF, terdapat agensi lain yang bertanggungjawab untuk penguatkuasaan undang-undang dan keselamatan negara:

1. **Perkhidmatan Polis Berkuda Lesotho (Lesotho Mounted Police Service - LMPS):**

• Struktur dan Peranan:** LMPS adalah pasukan polis kebangsaan Lesotho. Ia bertanggungjawab untuk mengekalkan undang-undang dan ketenteraman, mencegah dan mengesan jenayah, mengawal lalu lintas, dan menyediakan perkhidmatan kepolisan umum kepada masyarakat. Nama "Mounted Police" (Polis Berkuda) adalah warisan sejarah, walaupun sebahagian besar operasi kini menggunakan kenderaan moden; unit berkuda masih digunakan di kawasan pergunungan yang sukar diakses. Ketua pegawai LMPS memegang jawatan sebagai 'Pesuruhjaya'.
• Aktiviti Utama:** LMPS menjalankan rondaan, siasatan jenayah, penguatkuasaan undang-undang jalan raya, dan perkhidmatan komuniti. Terdapat unit-unit khas yang menangani jenayah berteknologi tinggi, imigresen, hidupan liar, dan keganasan. Pasukan ini telah wujud secara berterusan, dengan perubahan nama, sejak tahun 1872.

2. **Perkhidmatan Keselamatan Negara Lesotho (Lesotho National Security Service - LNSS):**

• Struktur dan Peranan:** LNSS adalah agensi perisikan utama negara. Ia bertanggungjawab untuk melindungi keselamatan negara melalui pengumpulan, analisis, dan penyebaran maklumat perisikan mengenai ancaman kepada kedaulatan, kestabilan, dan kepentingan negara. Ditubuhkan dalam bentuk moden oleh Akta Perkhidmatan Keselamatan Negara 1998.
• Aktiviti Utama:** LNSS menjalankan operasi perisikan dan kontra-perisikan, memantau aktiviti subversif, dan memberi nasihat kepada kerajaan mengenai isu-isu keselamatan negara. Ketua pegawai LNSS memegang jawatan sebagai 'Ketua Pengarah', dan dilantik serta dipecat oleh Perdana Menteri. LNSS adalah sebahagian daripada Kementerian Pertahanan dan Keselamatan Negara dan melapor terus kepada Kerajaan.

Kedua-dua LMPS dan LNSS memainkan peranan penting dalam struktur keselamatan Lesotho. Usaha untuk meningkatkan profesionalisme, akauntabiliti, dan penghormatan terhadap hak asasi manusia dalam kalangan agensi-agensi ini adalah penting untuk memastikan keselamatan dan kestabilan negara sambil menegakkan prinsip demokrasi. Suruhanjaya Pertahanan, yang dipengerusikan oleh Perdana Menteri, mempunyai kuasa untuk secara strategik mengarahkan pasukan pertahanan, polis, dan perkhidmatan penjara, tetapi bukan perkhidmatan keselamatan (LNSS), yang melapor terus kepada kerajaan.