Matti Nykänen

2.1. Permulaan dan Kerjaya Awal

Nykänen memulakan kerjaya lompatan skinya pada tahun 1981. Beliau mencapai kejayaan awal yang signifikan pada usia muda, terutamanya pada Kejohanan Dunia Ski Nordik FIS 1982 di Oslo, di mana beliau memenangi acara individu bukit besar (K120) pada usia 18 tahun.

2.2. Sukan Olimpik

Nykänen merupakan salah seorang atlet yang paling banyak meraih pingat dalam sejarah lompatan ski Olimpik.

Pada Sukan Olimpik Musim Sejuk 1984 di Sarajevo, Nykänen memenangi pingat perak dalam acara individu bukit normal dan pingat emas dalam acara individu bukit besar. Kemenangan pingat emasnya dengan margin 17.5 point merupakan margin kemenangan terbesar dalam sejarah lompatan ski Olimpik pada masa itu.

Pada Sukan Olimpik Musim Sejuk 1988 di Calgary, Nykänen mencapai kejayaan luar biasa dengan memenangi tiga pingat emas dalam acara individu bukit normal, individu bukit besar, dan pasukan bukit besar. Beliau merupakan atlet pertama yang memenangi pingat emas di kedua-dua bukit individu dalam Sukan Olimpik Musim Sejuk yang sama. Bersama Yvonne van Gennip dari Belanda, beliau merupakan atlet yang paling banyak meraih pingat pada temasya musim sejuk itu.

2.3. Kerjaya Piala Dunia

Nykänen memenangi sejumlah 46 pertandingan Piala Dunia sepanjang kerjayanya. Beliau juga memenangi gelaran keseluruhan Piala Dunia sebanyak empat kali, iaitu pada musim 1982/83, 1984/85, 1985/86, dan 1987/88. Rekod empat gelaran keseluruhan Piala Dunia ini dikongsi bersama Adam Małysz. Selain itu, beliau memenangi Kejohanan Empat Bukit yang berprestij sebanyak dua kali, pada musim 1982/83 dan 1987/88.

2.4. Kejohanan Dunia dan Ski Terbang

Nykänen memenangi sejumlah sembilan pingat (lima emas) di peringkat Kejohanan Dunia. Beliau juga mengambil bahagian dalam Kejohanan Dunia Ski Terbang FIS sebanyak lima kali dan sentiasa meraih pingat dalam setiap penyertaan.

Pencapaian pingatnya termasuk:

• Kejohanan Dunia Ski Nordik FIS:
  • Emas: 1982 Oslo (Individu Bukit Besar), 1984 Engelberg (Pasukan Bukit Besar), 1985 Seefeld (Pasukan Bukit Besar), 1987 Oberstdorf (Pasukan Bukit Besar), 1989 Lahti (Pasukan Bukit Besar).
  • Perak: 1987 Oberstdorf (Individu Bukit Normal).
  • Gangsa: 1982 Oslo (Pasukan Bukit Besar), 1985 Seefeld (Individu Bukit Besar), 1989 Lahti (Individu Bukit Besar).
• Kejohanan Dunia Ski Terbang FIS:
  • Emas: 1985 Planica (Individu).
  • Perak: 1990 Vikersund (Individu).
  • Gangsa: 1983 Harrachov (Individu), 1986 Bad Mitterndorf (Individu), 1988 Oberstdorf (Individu).
• Kejohanan Dunia Junior Nordik FIS:
  • Emas: 1981 Schonach (Individu Bukit Normal).

2.5. Rekod Dunia

Nykänen merupakan satu-satunya pemegang rekod dunia ski terbang lima kali lelaki dalam sejarah. Beliau mencatatkan lima rekod dunia secara keseluruhan sepanjang kerjayanya.

2.6. Pertandingan Holmenkollen dan Pingat Holmenkollen

Nykänen memenangi pertandingan lompatan ski di Festival Ski Holmenkollen dua kali, pada tahun 1982 dan 1985. Pada tahun 1987, beliau dianugerahkan Pingat Holmenkollen yang berprestij, sebuah kehormatan yang dikongsi bersama dengan Hermann Weinbuch.

3.1. Perkahwinan dan Keluarga

Nykänen berkahwin sebanyak enam kali dan mempunyai tiga orang anak. Perkahwinan beliau adalah seperti berikut:

• Tiina Hassinen (1986-1988), seorang anak lelaki.
• Pia Hynninen (1989-1991), seorang anak perempuan.
• Sari Paanala (1996-1998); Nykänen menukar nama keluarganya kepada Paanala semasa perkahwinan ini.
• Mervi Tapola (2001-2003, berkahwin semula 2004-2010).
• Pia Talonpoika (2014-sehingga kematiannya).

Beliau mempunyai tiga orang anak: seorang anak lelaki dengan Tiina Hassinen, seorang anak perempuan dengan Pia Hynninen, dan seorang anak yang dilahirkan di luar perkahwinan.

3.2. Hubungan dengan Mervi Tapola

Nykänen bertemu dengan jutawan "pewaris sosej" Mervi Tapola (1954-2019) pada tahun 1999. Mereka berkahwin dua kali: pertama dari 2001 hingga 2003, dan kemudian berkahwin semula pada 2004, dengan perkahwinan kedua ini berlangsung sehingga 2010. Hubungan mereka sangat bergolak dan sering dilaporkan dalam media.

Insiden serangan pertama yang dilaporkan terhadap Tapola berlaku pada Jun 2000, yang menyebabkan perintah sekatan dikenakan ke atas Nykänen. Pada tahun 2004, Nykänen menerima hukuman gantung kerana menyerang Tapola sekali lagi. Tuduhan sebelumnya pada tahun 2001 telah ditarik balik kerana Tapola menggunakan haknya untuk berdiam diri. Pada September 2005, Nykänen ditangkap semula kerana mendera Tapola, hanya empat hari selepas dibebaskan dari percubaan atas serangan lain. Beliau disabitkan kesalahan dan dipenjarakan selama empat bulan bermula 16 Mac 2006.

Pada Hari Krismas 2009, Nykänen didakwa mencederakan isterinya dengan pisau dan cuba mencekiknya dengan tali jubah mandi. Beliau didakwa atas cubaan pembunuhan dan ditahan oleh polis Tampere, tetapi dibebaskan pada 28 Disember selepas tuduhan digugurkan kerana bukti tidak mencukupi. Pada 24 Ogos 2010, Nykänen disabitkan kesalahan dengan kecederaan parah dan dijatuhi hukuman penjara 16 bulan. Beliau juga diperintahkan untuk membayar 5.00 K EUR sebagai pampasan kepada isterinya untuk kesakitan dan penderitaan emosi, dan 3.00 K EUR untuk perbelanjaan guaman. Pada Ogos 2010, Tapola memfailkan permohonan cerai buat kali ke-15.

3.3. Isu Undang-undang dan Pembebasan Penjara

Selain daripada hubungannya dengan Tapola, Nykänen menghadapi masalah undang-undang lain. Pada 24 Ogos 2004, beliau ditangkap atas tuduhan cubaan pembunuhan seorang rakan keluarga di Tottijärvi, Nokia, selepas kalah dalam pertandingan tarik jari. Pada Oktober 2004, beliau didapati bersalah atas serangan berat dan dijatuhi hukuman penjara 26 bulan. Memandangkan ia merupakan kesalahan pertama, beliau dibebaskan pada September 2005. Tidak lama selepas pembebasannya pada tahun 2006, beliau menikam seorang lelaki di sebuah restoran piza di Korpilahti.

3.4. Diagnosis ADHD

Pada awal tahun 2000-an, Matti Nykänen didiagnosis dengan Gangguan Kurang Tumpuan dan Hiperaktiviti (ADHD). Diagnosis ini sering disebut sebagai faktor penyumbang kepada tingkah laku tidak menentu dan masalah peribadinya.

4.1. Kerjaya Muzik

Menjelang penghujung kerjaya lompatan skinya, sekumpulan ahli perniagaan mencadangkan agar Nykänen menjadi seorang penyanyi. Album pertamanya, Yllätysten yö (Yllätysten yö_{Malam Kejutan}^{Bahasa Finland}), yang dikeluarkan pada tahun 1992, terjual lebih 25,000 salinan dan membolehkannya menerima rekod emas di Finland. Beliau merupakan pemenang pingat emas Olimpik kedua, selepas Tapio Rautavaara, yang mencapai pencapaian ini.

Album seterusnya, Samurai, yang dikeluarkan pada tahun 1993, tidak begitu berjaya secara komersial. Pada tahun 2002, Nykänen cuba membuat kemunculan semula sebagai penyanyi, dengan mengeluarkan single "Ehkä otin, ehkä en" (Ehkä otin, ehkä en_{Mungkin saya ambil, mungkin tidak}^{Bahasa Finland}). Frasa ini juga digunakan sebagai nama jenama sider yang beliau promosikan. Pada tahun 2006, beliau mengeluarkan album studio ketiganya, juga berjudul Ehkä otin, ehkä en. Sepanjang sebahagian besar kerjaya muziknya, Nykänen bekerjasama dengan pemuzik profesional Jussi Niemi, mengadakan jelajah di Finland dua hingga tiga kali seminggu dengan kumpulan "Samurai" pimpinan Niemi. Banyak singlenya dinamakan sempena petikan (tidak) terkenal beliau sendiri, seperti Elämä on laiffii (Elämä on laiffii_{Hidup adalah hidup}^{Bahasa Finland}), Jokainen tsäänssi on mahdollisuus (Jokainen tsäänssi on mahdollisuus_{Setiap peluang adalah kesempatan}^{Bahasa Finland}), dan Ehkä otin, ehkä en.

4.2. Aktiviti Lain

Pada akhir 1990-an, menghadapi masalah kewangan yang teruk, Nykänen secara kontroversi bekerja sebagai penari telanjang di sebuah restoran di Järvenpää. Pemilik restoran itu kemudiannya dikritik kerana mengeksploitasi Nykänen. Pada November 2009, Nykänen mula mengacarakan siri web masakan sendiri yang bertajuk Mattihan se sopan keitti (Mattihan se sopan keitti_{Matti memasak sup itu}^{Bahasa Finland}).

6.1. Penilaian Dunia Sukan

Nykänen secara meluas dianggap sebagai salah seorang pelompat ski terhebat sepanjang zaman. Dominasinya pada tahun 1980-an, terutamanya empat pingat emas Olimpik dan gelaran Piala Dunia yang memecahkan rekod, mengukuhkan statusnya sebagai legenda dalam sukan itu. Beliau adalah wira negara di Finland, dikenali sebagai "Si Burung" (鳥人_Chōjin^{Bahasa Jepun}) di Jepun, kerana pendekatan tanpa rasa takutnya dalam melompat. Pada tahun 2008, beliau memenangi Kejohanan Master Antarabangsa untuk pelompat ski veteran, menunjukkan kemahirannya yang berkekalan.

6.2. Kontroversi dan Kritikan

Walaupun kehebatan atletiknya, kehidupan Nykänen dicemari oleh masalah peribadi, termasuk beberapa perkahwinan dan perceraian, penyalahgunaan alkohol yang teruk, dan tingkah laku ganas. Penangkapan berulang dan hukuman penjara atas serangan, termasuk menikam rakan keluarga dan serangan teruk terhadap isterinya, secara signifikan mencemarkan imej awamnya. Perjuangannya dengan masalah kewangan, yang membawa kepada pekerjaan tidak konvensional seperti menjadi penari telanjang, juga menarik perhatian media dan kritikan yang besar. Diagnosis ADHDnya pada awal tahun 2000-an memberikan sedikit konteks untuk tingkah laku tidak menentunya, tetapi tidak mengurangkan kesan tindakannya.

6.3. Gambaran dalam Budaya Popular

Kehidupan dan kerjaya Matti Nykänen telah digambarkan dalam pelbagai bentuk budaya popular. Pada tahun 1988, Korea Utara mengeluarkan setem pos yang menampilkan Nykänen dalam penerbangan semasa pertandingan. Pada tahun 2016, pelakon Sweden Edvin Endre melakonkan watak Nykänen dalam filem sukan biografi British Eddie the Eagle, yang memfokuskan kepada kisah pelompat ski British Michael "Eddie" Edwards. Sebuah filem Finland mengenai kehidupan Nykänen, hanya bertajuk Matti, telah dikeluarkan pada tahun 2006. Filem itu, yang dibintangi oleh Jasper Pääkkönen sebagai Nykänen, terutamanya memfokuskan kepada eksploitasi dan perjuangannya di luar kerjaya lompatan skinya.