1. Kehidupan Awal dan Latar Belakang
Shigenori Tōgō dilahirkan dan dibesarkan dalam suasana yang membentuk pandangan dunia dan kerjayanya yang unik, termasuk latar belakang keluarganya yang berakar umbi dari Korea dan perjuangannya dengan identiti.
1.1. Zaman Kanak-kanak dan Pendidikan
Tōgō dilahirkan pada 10 Disember 1882, di Kampung Naeshiro-gawa, Daerah Hioki, Kagoshima, yang kini merupakan sebahagian daripada bandar Hioki, Kagoshima. Beliau belajar di Sekolah Rendah Kampung Shimoi-shuin, diikuti oleh Sekolah Menengah Pertama Wilayah Kagoshima (kini Sekolah Menengah Tinggi Tsurumaru), dan kemudiannya memasuki Sekolah Tinggi Ketujuh Zoshikan (pendahulu Universiti Kagoshima).
Pada tahun 1904, beliau menyambung pengajian di Jabatan Kesusasteraan Jerman di Universiti Imperial Tokyo. Beliau lambat menamatkan pengajian, mengambil masa setahun lebih lama daripada biasa dan lulus pada tahun 1908 di tempat terakhir dalam kelas enam orang. Semasa pengajiannya, Tōgō mula mendalami kesusasteraan Jerman di bawah bimbingan guru-guru seperti Masao Katayama dari Sekolah Tinggi Ketujuh Zoshikan. Katayama juga memperkenalkannya kepada seorang cendekiawan sastera Jerman, Shin'ichirō Tobari, dan ketiga-tiga mereka membentuk "Persatuan Tiga Generasi". Beliau pernah berhasrat untuk menjadi seorang sarjana sastera Jerman dan kritikus sastera, serta menulis novel berbahasa Jerman. Namun, cita-cita ini berubah selepas insiden di mana semua bukunya musnah dalam kebakaran di rumah sewanya. Selepas tamat pengajian, beliau mengajar bahasa Jerman di Universiti Meiji.
Pada mulanya, Tōgō menghadapi cabaran dalam pengajiannya di Tokyo Imperial University kerana kaedah pengajaran ketua jabatan yang berbeza dengan gaya pembelajarannya. Beliau tidak begitu mahir dalam perbualan bahasa Jerman dan lebih berminat dalam pembelajaran secara tekstual. Akibatnya, beliau sering ponteng kuliah dan menghabiskan masanya di perpustakaan.
1.2. Keturunan Korea dan Identiti
Keluarga Tōgō adalah keturunan tukang tembikar Korea yang dibawa ke Jepun oleh Shimazu Yoshihiro selepas Pencerobohan Jepun ke atas Korea (1592-1598) yang diketuai oleh Toyotomi Hideyoshi. Mereka menetap di Naeshiro-gawa, Domain Satsuma (kini Kagoshima). Tukang tembikar ini, termasuk Park Pyeong-eui, nenek moyang Tōgō, mengekalkan identiti Korea mereka dan terus menggunakan bahasa Korea sehingga akhir zaman Edo.
Nama asal keluarga beliau ialah "Boku" (nama keluarga Korea "Park"). Namun, pada tahun 1886, bapanya, Pak Su-seung (朴壽勝), membeli rekod keluarga samurai dengan nama "Tōgō" dan menukar nama keluarga mereka. Oleh itu, Shigenori menjadi "Tōgō Shigenori" pada usia empat tahun. Nama "Tōgō" adalah nama keluarga biasa di Kagoshima dan tidak berkaitan dengan Tōgō Heihachirō.
Tōgō berhadapan dengan diskriminasi dan buli daripada rakan-rakan sekelas Jepunnya, dan satu-satunya rakannya ketika itu ialah Sakimoto Yoshio, anak seorang petani. Kedua-dua mereka sering belajar di tempat-tempat yang sunyi untuk mengelak gangguan. Sakimoto kemudiannya menceritakan bahawa Tōgō sentiasa membawa kamus mini bahasa Inggeris dan menghafal perkataan, malah dikatakan akan menelan helaian yang telah dihafalnya. Tōgō juga mempunyai perasaan rendah diri yang mendalam akibat warisan Koreanya, yang sering menjadi penghalang dalam perhubungan peribadinya, terutamanya apabila cuba berkahwin dengan wanita Jepun.
Walaupun menyembunyikan asal usul Koreanya secara luaran, Tōgō dikhabarkan merindui Korea dan menggalakkan seorang diplomat Korea pertama di Kementerian Luar Jepun, yang berasal dari Gyeongju, dengan mendedahkan keturunan Koreanya dan menasihatinya untuk belajar bersungguh-sungguh demi kemerdekaan Korea. Bapanya, yang mengimpikan Shigenori menjadi pegawai birokrasi, sangat gembira apabila beliau lulus peperiksaan diplomatik. Setelah itu, bapanya memindahkan pendaftaran keluarga mereka ke Bandar Kagoshima, secara rasmi memutuskan hubungan dengan Kampung Naeshiro-gawa dan warisan Korea yang telah dipelihara selama hampir 300 tahun. Ibunya, Pak Tome, juga berketurunan Korea dan seorang wanita yang cekap, bertanggungjawab menguruskan kewangan dan rekod perniagaan tembikar bapanya, walaupun beliau belajar membaca dan menulis sendiri. Datuknya, Pak I-gu, turut menandatangani petisyen pada tahun 1880 untuk mendapatkan status samurai tetapi ditolak.
2. Kerjaya Diplomatik
Kerjaya diplomatik Shigenori Tōgō adalah panjang dan berpengaruh, bermula dari jawatan awal di luar negara sehingga peranannya sebagai duta besar utama, membentuk pandangan dan pendekatannya dalam dasar luar Jepun.
2.1. Jawatan Diplomatik Awal
Selepas beberapa percubaan, Tōgō berjaya lulus peperiksaan diplomatik dan konsular pada kali ketiga pada tahun 1912 (walaupun beberapa sumber menyatakan beliau mencuba lima kali). Setelah dilantik ke Kementerian Luar Negeri, beliau bekerja di Biro Hal Ehwal Politik dan Biro Perdagangan selama tujuh bulan. Pada masa itu, semua dokumen rasmi ditulis dengan berus. Tōgō mahir dalam Hanzi, bahasa Cina, bahasa Inggeris, bahasa Latin, dan bahasa Jerman. Beliau dipuji kerana kemahirannya dalam penggunaan aksara Cina, kemampuan menulis, dan ketajaman dalam memahami dan menangani masalah. Disebabkan sifatnya yang pendiam dan tidak banyak mengeluh, pegawai atasan sering memanggilnya untuk tugasan penting.
Penugasan luar negara pertamanya adalah sebagai pembantu konsul di konsulat Jepun di Mukden, Manchuria, pada tahun 1913. Pada tahun 1916, beliau ditempatkan di kedutaan Jepun di Bern, Switzerland. Beliau kemudiannya dihantar dalam misi diplomatik ke Jerman Weimar antara tahun 1919 dan 1921, ketika hubungan diplomatik antara kedua-dua negara dipulihkan selepas ratifikasi Perjanjian Versailles oleh Jepun. Beliau kembali ke Jepun pada tahun 1921 dan ditugaskan ke Biro Hal Ehwal Amerika Utara, kemudian menjadi ketua Bahagian Pertama Biro Eropah dan Amerika pada tahun 1923, di mana beliau bertanggungjawab terutamanya dalam rundingan dengan Kesatuan Soviet. Pada tahun 1926, Tōgō dilantik sebagai setiausaha di kedutaan Jepun di Amerika Syarikat dan berpindah ke Washington D.C.. Beliau kembali ke Jepun pada tahun 1929, dan selepas tinggal seketika di Manchuria, dihantar semula ke Jerman sebagai kaunselor kedutaan. Pada tahun 1933, beliau menjadi pengarah Biro Hal Ehwal Eropah dan Amerika, tetapi mengalami kemalangan kereta yang menyebabkannya dirawat di hospital selama lebih sebulan.
2.2. Peranan sebagai Duta Besar
Pada tahun 1937, Tōgō dilantik sebagai Duta Besar Jepun ke Jerman, berkhidmat di Berlin selama setahun. Semasa tempoh ini, Nazisme sedang bangkit di Jerman. Tōgō tidak menyukai Nazi dan bersikap pasif terhadap perikatan dengan Jerman Nazi. Ini menyebabkan konflik dengan Hiroshi Ōshima, atase tentera Jepun di Berlin, yang menyokong perikatan dengan Jerman, dan juga dengan Joachim von Ribbentrop, wakil diplomatik Nazi. Akibatnya, Tōgō diberhentikan jawatannya sebagai Duta Besar Jerman.
Selepas itu, pada tahun 1938, Tōgō dilantik semula sebagai duta besar ke Kesatuan Soviet di Moscow, berkhidmat hingga 1940. Pada masa itu, hubungan Jepun-Soviet sangat buruk disebabkan Pakatan Anti-Komintern yang dimeterai Jepun dengan Jerman Nazi dan Kerajaan Itali.
2.3. Rundingan Diplomatik Utama
Pada tahun 1932, Tōgō mengetuai delegasi Jepun ke Persidangan Pelucutan Senjata Dunia di Geneva, yang sebahagian besarnya tidak berjaya.
Semasa berkhidmat di Moscow, Tōgō berunding dengan Vyacheslav Molotov, Menteri Luar Soviet, untuk menyelesaikan konflik di Pertempuran Khalkhin Gol antara Jepun dan Kesatuan Soviet. Beliau juga berjaya menyimpulkan Pakatan Neutraliti Soviet-Jepun pada April 1941. Pakatan ini bertujuan untuk menghentikan sokongan Soviet kepada Kuomintang (Parti Nasionalis Cina) sebagai balasan kepada Jepun yang melepaskan kepentingannya di Sakhalin. Rundingan hampir mencapai persetujuan, tetapi Yōsuke Matsuoka, Menteri Luar Negeri dalam kabinet Konoe Fumimaro kedua, menentang syarat-syarat ini dan memanggil Tōgō pulang ke Jepun. Matsuoka secara tidak langsung meminta Tōgō meletak jawatan, tetapi Tōgō menolak dan sebaliknya meminta diberhentikan secara rasmi. Pakatan Neutraliti Soviet-Jepun yang kemudiannya dimeterai oleh Matsuoka, bersama-sama dengan Perikatan Tiga Pihak dan penjajahan Indochina oleh Jepun, tidak berjaya memperbaiki hubungan Jepun-AS dan Kesatuan Soviet tidak menghentikan bantuan kepada Chiang Kai-shek. Tōgō menyatakan rasa tidak puas hatinya terhadap hasil ini. Bekas Genrō dan Menteri Luar Negeri, Saionji Kinmochi, dilaporkan sangat kecewa apabila mendengar khabar angin bahawa Tōgō akan disingkirkan dari Kementerian Luar Negeri.
3. Kerjaya Politik dan Perkhidmatan Kerajaan
Selepas tempoh berkhidmat sebagai diplomat, Shigenori Tōgō beralih ke arena politik, memegang jawatan menteri penting dan terlibat dalam keputusan-keputusan kritikal semasa Perang Dunia Kedua.
3.1. Pelantikan Menteri
Pada Oktober 1941, Tōgō dilantik sebagai Menteri Luar Negeri Jepun dalam pentadbiran Hideki Tōjō. Beliau juga memegang jawatan Menteri Hal Ehwal Kolonial (Jepun) pada tahun 1941. Beliau kemudiannya dilantik ke Dewan Bangsawan pada 1 September 1942, dan menyertai kumpulan parlimen "Kelab Bebas" pada 24 Disember 1942. Pada April 1945, beliau kembali memegang jawatan Menteri Luar Negeri dan juga Menteri Hal Ehwal Asia Timur Raya dalam kabinet Suzuki Kantarō. Beliau adalah Menteri Luar Negeri Jepun pada permulaan dan penghujung Perang Pasifik.
3.2. Menteri Luar Negeri Semasa Perang Dunia II
Tōgō secara tegas menentang perang dengan Amerika Syarikat dan kuasa-kuasa Barat lain, kerana beliau yakin perang itu tidak dapat dimenangi. Bersama Mamoru Shigemitsu, beliau melakukan usaha terakhir yang tidak berjaya untuk mengatur rundingan terus antara Perdana Menteri Jepun Konoe Fumimaro dan Presiden AS Franklin D. Roosevelt dalam cubaan untuk mengelakkan konflik bersenjata.
Namun, setelah Empayar Jepun memutuskan untuk menyerang, Tōgō menandatangani perisytiharan perang, kerana beliau tidak ingin meletakkan tanggungjawab kegagalan diplomasi kepada orang lain. Mengikuti Serangan Pearl Harbor pada 7 Disember 1941, yang menandakan permulaan Perang Pasifik, beliau segera berusaha untuk memeterai pakatan antara Empayar Jepun dan Thailand pada 23 Disember 1941, berdasarkan Perjanjian antara Thailand dan Jepun (1940).
Sebagai sebahagian daripada dasar yang lebih bersifat perdamaian ke arah kuasa-kuasa Barat, Tōgō mengumumkan pada 21 Januari 1942 bahawa kerajaan Jepun akan mematuhi Konvensyen Geneva, walaupun Jepun tidak menandatanganinya. Pada 1 September 1942, beliau meletak jawatan sebagai Menteri Luar Negeri kerana menentang penubuhan kementerian khas untuk wilayah-wilayah yang diduduki dalam kerajaan Jepun (kementerian baru, Kementerian Asia Timur Raya, akhirnya ditubuhkan pada November tahun yang sama). Walaupun dilantik ke Dewan Bangsawan Diet Jepun, beliau kebanyakan masa perang hidup dalam persaraan.
3.3. Usaha Menghindari Perang dan Mencari Keamanan
Ketika Tōgō memasuki kabinet Tōjō sebagai Menteri Luar Negeri pada Oktober 1941, terdapat pandangan bahawa Maharaja Shōwa secara langsung telah memberitahu Perdana Menteri Tōjō untuk berusaha mengelakkan perang dengan Amerika Syarikat, dan Tōjō, yang pada asalnya penyokong garis keras, mengubah pendiriannya dan melantik Tōgō sebagai Menteri Luar Negeri. Tōgō dikenali di Kementerian Luar Negeri kerana kemahiran diplomatiknya, tetapi bukan sebagai ahli arus perdana dan mempunyai sedikit rangkaian dalam kementerian kerana personalitinya yang tidak mudah bergaul.
Atas arahan Maharaja dan Tōjō, Tōgō memulakan rundingan untuk mengelakkan perang Jepun-Amerika. Beliau menyusun semula kakitangan Kementerian Luar Negeri, melantik Nishi Haruhiko sebagai Timbalan Menteri dan Yamamoto Kumaichi sebagai Pengarah Biro Amerika, serta Kase Toshikazu sebagai Ketua Bahagian Amerika. Beliau juga mengambil tindakan disiplin terhadap beberapa pegawai yang dianggap pro-Pakatan Paksi untuk mengukuhkan kawalan dalam kementerian.
Beliau mula-mula mengemukakan cadangan kompromi "Pelan A", yang mencadangkan pengunduran tentera dari China Utara, Manchuria, dan Hainan dalam tempoh lima tahun, dan dari wilayah lain dalam dua tahun. Namun, cadangan ini ditolak keras oleh Tentera Darat Imperial Jepun dan sikap tegas Amerika Syarikat, menjadikannya sukar untuk mencapai persetujuan.
Oleh itu, "Pelan B" telah dikemukakan, yang dirangka oleh Shidehara Kijūrō dan disemak oleh Yoshida Shigeru serta Tōgō. Pelan ini bertujuan untuk mengembalikan keadaan seperti sebelum pembekuan aset dan mengandungi syarat seperti pengunduran Jepun dari Indochina Selatan serta janji Amerika Syarikat untuk membekalkan minyak. Walau bagaimanapun, pelan ini tidak menyentuh isu China. Pihak tentera kemudian menambah syarat bahawa "Kerajaan Amerika Syarikat akan berusaha untuk keamanan antara Jepun dan China dan tidak akan campur tangan dalam isu China." Pelan ini diserahkan kepada Setiausaha Negara AS Cordell Hull melalui utusan khas Kurusu Saburō dan Duta Besar ke AS Nomura Kichisaburō.
Setelah membaca Nota Hull yang kemudiannya dikemukakan oleh pihak Amerika, Tōgō dilaporkan menyatakan bahawa beliau "sangat kecewa sehingga mata menjadi gelap." Tōgō berpendapat bahawa Jepun hanya mempunyai dua pilihan: "bunuh diri" atau berperang. Beliau kemudian menghadap Maharaja dan melaporkan Nota Hull sebagai "ultimatum," dan keputusan untuk memulakan Perang Pasifik dibuat dalam Persidangan Imperial. Dalam perbicaraannya selepas perang di Mahkamah Tokyo, Tōgō menyatakan bahawa syarat-syarat Nota Hull memaksa Jepun untuk memilih antara membunuh diri atau berperang.
Yoshida Shigeru telah mendesak Tōgō untuk meletak jawatan, tetapi Tōgō menolak. Beliau berpendapat bahawa sebagai pegawai diplomatik yang bertanggungjawab ke atas rundingan yang membawa kepada perang ini, adalah tidak bertanggungjawab jika beliau mengelak daripada menandatangani perisytiharan perang. Beliau juga percaya bahawa jika beliau meletak jawatan, seorang Menteri Luar Negeri baru yang pro-tentera akan dilantik. Oleh itu, beliau bertekad untuk kekal dalam jawatan dan menumpukan seluruh usahanya untuk mencapai keamanan secepat mungkin.
Pada persidangan Imperial pada 1 Disember 1941, menurut keterangan Tōjō Hideki di hadapan pihak pendakwa antarabangsa selepas perang, Maharaja Shōwa telah menasihati Tōjō bahawa "pastikan serangan tidak berlaku sebelum notis akhir diserahkan." Duta Besar Nomura Kichisaburō juga telah melaporkan pada 27 November bahawa "jika kami tidak menyatakan niat kami untuk menghentikan rundingan, ia mungkin akan digunakan untuk propaganda balas, dan ia juga akan menjejaskan kredibiliti kami sebagai sebuah negara besar."
Oleh itu, Tōgō memulakan rundingan dengan pihak Tentera Laut Imperial Jepun, termasuk Ketua Staf Am Tentera Laut Nagano Osami dan Timbalan Ketua Staf Am Tentera Laut Itō Seiichi, yang pada mulanya tidak mahu menghentikan rundingan sehingga pertempuran bermula. Laksamana Armada Bersatu Yamamoto Isoroku juga dilaporkan tiba di Tokyo dan menyatakan "penentangan mutlak" terhadap serangan tanpa notis. Akhirnya, pihak tentera laut bersetuju dengan notis awal, dan diputuskan bahawa notis akan dihantar pada pukul 1:00 petang waktu Washington (3:00 pagi waktu Jepun) pada 7 Disember, dan serangan akan dimulakan pada pukul 1:20 petang waktu Washington pada hari yang sama.
Walau bagaimanapun, penyerahan notis sebenar tertangguh selama 1 jam 20 minit, dan notis hanya diserahkan pada pukul 2:20 petang waktu Washington pada 7 Disember, iaitu sejam selepas serangan Pearl Harbor bermula. Versi umum di Jepun menyalahkan kelemahan pentadbiran di Kedutaan Jepun di Washington. Sementara itu, pemimpin-pemimpin Amerika Syarikat mengetahui hampir kesemua kandungan komunikasi diplomatik Jepun melalui penyahsulitan kod "Magic" tetapi amaran kepada pelbagai lokasi di Amerika Syarikat tidak dilakukan dengan segera.
Perlu ditekankan bahawa "Nota kepada Kerajaan Amerika Syarikat dari Kerajaan Imperial" yang diserahkan oleh Jepun kepada Amerika Syarikat pada masa itu bukanlah perisytiharan perang atau ultimatum. Namun, dalam pembelaannya di Mahkamah Tokyo selepas perang, Tōgō mendakwa bahawa pada pandangannya, notis ini adalah setara dengan perisytiharan perang. Kenyataan Tōgō di Mahkamah Tokyo ini merupakan yang pertama kali mengemukakan hujah bahawa "Jepun sepatutnya mengisytiharkan perang sebelum permulaan pertempuran, tetapi ia tertangguh disebabkan kesilapan."
Rundingan Jepun-AS yang berterusan sehingga saat-saat akhir sebelum perang menjadi salah satu faktor mengapa Tōgō didakwa di Mahkamah Tentera Antarabangsa untuk Timur Jauh selepas perang, atas tuduhan "serangan curang yang sangat keji." Pada mulanya, Tōgō telah memberitahu pendakwa antarabangsa bahawa Tentera Laut telah mendesak serangan tanpa notis. Namun, semasa perbicaraan, peguam bela Nagano Osami, Brannan, terus menyoal Tōgō dengan agresif mengenai perkara ini. Tōgō yang mula hilang sabar, mendedahkan bahawa Nagano dan Shimada telah mengugutnya dengan mengatakan bahawa ia akan merugikan jika beliau mendedahkan hasrat Tentera Laut untuk serangan tanpa notis. Shimada mengakui kenyataan itu tetapi mendakwa ia adalah atas dasar keprihatinan terhadap Tōgō. Kontroversi ini mendapat liputan luas dalam media sebagai "perdebatan dakwat sotong."
Tōgō terus memegang jawatan Menteri Luar Negeri selepas perang bermula untuk mencari peluang "perdamaian awal," tetapi meletak jawatan pada tahun berikutnya kerana pertelingkahannya dengan Perdana Menteri Tōjō mengenai isu penubuhan Kementerian Asia Timur Raya. Beliau bimbang penubuhan kementerian yang berasingan daripada Kementerian Luar Negeri akan menyebabkan Jepun dilihat oleh dunia luar, dan di dalam negara, sebagai melayan negara-negara Asia sama seperti tanah jajahannya sendiri. Ini juga dilihat sebagai sejenis gerakan untuk menggulingkan kabinet Tōjō, yang dilihat kurang proaktif dalam mencari "perdamaian awal."
4. Akhir Perang dan Rundingan Menyerah
Shigenori Tōgō memainkan peranan penting pada peringkat akhir Perang Dunia Kedua, di mana beliau menjadi suara utama yang mendorong Jepun untuk menyerah kalah di tengah-tengah tekanan yang semakin memuncak dari kuasa Bersekutu.
4.1. Peranan dalam Kabinet Suzuki
Selepas kejatuhan Saipan pada 9 Julai 1944, Tōgō menyedari bahawa kekalahan Jepun tidak dapat dielakkan dan mula mengkaji sejarah kekalahan negara-negara lain dalam peperangan. Dalam memoirnya yang ditulis di penjara, Jidai no Ichimen (Satu Aspek Zaman), beliau mencatatkan bahawa "sistem Imperial Jepun mesti dipertahankan dalam apa jua keadaan. Hukuman yang diterima akibat kekalahan tidak dapat dielakkan, tetapi tahapnya adalah persoalan. Penting untuk tidak dikenakan syarat-syarat maut, oleh itu, adalah perlu untuk menamatkan perang sebelum kekuatan negara habis sepenuhnya."
Pada April 1945, Tōgō diminta untuk kembali ke jawatan lamanya sebagai Menteri Luar Negeri dalam kerajaan Suzuki Kantarō, yang merupakan kabinet terakhir perang. Mengambil kira janji Perdana Menteri Suzuki Kantarō bahawa "pandangan anda mengenai prospek perang adalah betul, dan saya mahu anda menggerakkan semua diplomasi mengikut pandangan anda," Tōgō memasuki kabinet dan, atas arahan Maharaja Shōwa, berusaha untuk mencari rundingan damai. Walaupun pada masa itu Jerman sudah pasti akan kalah di Eropah, dan terdapat kemungkinan Amerika Syarikat akan mengerahkan lebih banyak pasukan ke Perang Pasifik dan Kesatuan Soviet akan menyerang, Tentera Darat Jepun masih mendesak pertempuran di tanah air, menjadikan keadaan sangat genting.
Untuk mewujudkan platform pertukaran pendapat mengenai keamanan, Tōgō mencadangkan kepada lima pemimpin lain (Perdana Menteri, Menteri Luar Negeri, Menteri Tentera Darat dan Tentera Laut, serta Ketua Staf Tentera Darat dan Tentera Laut) untuk mengadakan mesyuarat enam orang. Pada masa itu, badan pembuat keputusan tertinggi adalah Majlis Panduan Perang Tertinggi, di mana seringkali draf-draf garis keras yang disediakan oleh kakitangan berpangkat rendah tentera dibincangkan dan cenderung disahkan. Tōgō mahukan mesyuarat di mana pemimpin-pemimpin boleh berunding secara bebas tanpa tekanan dari bawahan. Lima pemimpin lain bersetuju, dan mesyuarat ini diadakan sebagai Mesyuarat Ahli Majlis Panduan Perang Tertinggi dengan syarat tiada maklumat yang akan didedahkan.
4.2. Penerimaan Deklarasi Potsdam
Selepas kekalahan Jerman pada Mei 1945, gerakan untuk mencari perdamaian "bersyarat" melalui perantaraan Soviet mula timbul di Jepun. Dalam mesyuarat pertama Majlis Panduan Perang Tertinggi pada pertengahan Mei, Umetsu Yoshijirō, Ketua Staf Am Tentera Darat, menyatakan bahawa Kesatuan Soviet, yang berkecuali dalam perang dengan Jepun, mula menggerakkan tentera besar ke Timur Jauh. Oleh itu, keperluan untuk rundingan dengan Soviet bagi mengelakkan penyertaan Soviet dalam perang menjadi agenda. Tōgō kemudian mencadangkan strategi mencari rundingan damai melalui perantaraan Soviet. Menteri Tentera Darat, Anami Korechika, menentang pandangan Tōgō, menegaskan bahawa Jepun tidak kalah, dan rundingan dengan Soviet seharusnya bertujuan terutamanya untuk mengelakkan penyertaan Soviet dalam perang, bukannya rundingan damai. Akhirnya, dengan campur tangan Menteri Tentera Laut Yonai Mitsumasa, diputuskan bahawa matlamat utama adalah untuk mengelakkan penyertaan Soviet dan mendapatkan neutraliti yang baik, manakala rundingan damai akan dilakukan bergantung kepada keadaan Soviet. Dalam mesyuarat ini, mereka bersetuju untuk mengizinkan pengembalian Sakhalin, penyerahan hak perikanan, dan peneutralan Manchuria Selatan sebagai balasan untuk mengelakkan penyertaan Soviet.
Berdasarkan keputusan ini, Tōgō menghantar Hirota Kōki, bekas perdana menteri yang mahir dalam hal ehwal Soviet, untuk bertemu Yakov Malik, Duta Besar Soviet ke Jepun, yang berada di Hakone. Namun, dua pertemuan mereka berakhir tanpa sebarang kemajuan, dengan kedua-dua pihak hanya berusaha untuk mengetahui tuntutan khusus pihak lawan tanpa menyatakan tuntutan sendiri. Malik tidak diberitahu mengenai niat Soviet untuk menyertai perang menentang Jepun, tetapi beliau melaporkan kepada Menteri Luar Negeri Molotov bahawa beliau akan menjawab "tiada sebarang kenyataan boleh dibuat melainkan tuntutan khusus diterima." Molotov menyokong pendirian ini dan mengarahkan agar pertemuan hanya diadakan atas permintaan Hirota, dan laporan mengenai isu umum hanya dihantar melalui kurier diplomatik. Molotov juga menyatakan bahawa Stalin telah meluluskan arahan ini, menunjukkan bahawa pemimpin Soviet menggunakan pertemuan Hirota-Malik untuk melengahkan perang Jepun. Setelah itu, Hirota dan Malik mengadakan dua pertemuan lagi, dan pada pertemuan terakhir pada 29 Jun, Jepun menawarkan untuk membincangkan peneutralan Manchukuo termasuk pengunduran tentera Jepun, pertukaran minyak Soviet dengan hak perikanan Jepun, dan syarat-syarat lain yang diinginkan Soviet, tetapi rundingan berakhir tanpa hasil. Satō Naotake, duta besar Soviet yang memantau pergerakan Soviet di Moscow, menentang arahan Tōgō untuk mencari rundingan damai melalui perantaraan Soviet, tetapi Tōgō tidak menerima pandangannya.
Keputusan Mesyuarat Ahli Majlis Panduan Perang Tertinggi untuk berunding dengan Soviet telah membatalkan semua rundingan damai rahsia yang sedang berjalan melalui saluran lain seperti Sweden, Switzerland, dan Vatican. Walaupun Tōgō sepatutnya mengetahui kelicikan diplomasi Soviet dari pengalamannya sebagai duta besar Soviet, beliau akhirnya meneruskan diplomasi yang mengharapkan bantuan Soviet. Antara penjelasan yang diberikan adalah Tōgō mengharapkan simpati daripada Molotov, yang dikenalinya sejak bertugas sebagai duta besar Soviet. Pendapat umum pula menyatakan bahawa Tōgō mengikut arahan Tentera Darat yang garis keras, yang hanya akan membenarkan rundingan dengan Soviet (dengan andaian ia adalah rundingan untuk mengekalkan neutraliti). Selain itu, persetujuan Maharaja terhadap rundingan Soviet juga mempengaruhi keputusan Tōgō. Dalam penjelasannya kepada Majlis Privy (Jepun) pada 15 Ogos selepas penerimaan Perisytiharan Potsdam, Tōgō menyatakan bahawa Amerika Syarikat dan Britain menolak "perdamaian bersyarat" dan "perdamaian melalui perbincangan," menyebabkan beliau terpaksa mencari penyelesaian melalui Soviet dengan harapan untuk mencapai kepentingan Jepun.
Walaupun sikap Soviet masih tidak jelas, pada 22 Jun, dalam Mesyuarat Ahli Majlis Panduan Perang Tertinggi yang dihadiri oleh Maharaja, diputuskan atas kehendak Maharaja bahawa polisi negara adalah untuk mencari rundingan damai dengan Soviet, bukan sekadar mencegah penyertaan perang. Suzuki, Tōgō, serta tentera darat dan laut memutuskan untuk menghantar bekas Perdana Menteri Konoe Fumimaro sebagai utusan khas ke Moscow. Pada bulan Julai, mereka membuat pertanyaan kepada pihak Soviet, tetapi Soviet hanya menangguhkan jawapan, menyatakan mereka sibuk dengan persiapan Persidangan Potsdam yang akan datang. Dengan demikian, Jepun berhadapan dengan Perisytiharan Potsdam pada 26 Julai.
Apabila Tōgō mengetahui tentang Perisytiharan Potsdam, beliau membuat kesimpulan bahawa "deklarasi ini pada dasarnya harus diterima," tetapi "memandangkan Kesatuan Soviet tidak menyertai dan menandatangani deklarasi tersebut, serta terdapat beberapa perkara yang samar-samar dalam kandungannya, adalah perlu untuk memahami hubungan Soviet dengan deklarasi ini dan menjelaskan perkara-perkara yang samar-samar melalui rundingan dengan Soviet." Beliau kemudian menghadap Maharaja dan membincangkan perkara tersebut.
Kenyataan Maharaja Shōwa mengenai Perisytiharan Potsdam tidak begitu jelas. Dalam catatan Tōgō sendiri, Maharaja dikatakan menyatakan: "Walaupun ia tidak dapat diterima begitu sahaja, saya percaya ia boleh menjadi asas untuk rundingan." Sementara itu, Kase Toshikazu, seorang bawahan Tōgō, mencatatkan bahawa Maharaja menyatakan "pada dasarnya boleh diterima." Namun, Atsushi Kōketsu menyatakan bahawa kenyataan ini tidak dapat disahkan, dan "Maharaja tidak menunjukkan minat yang signifikan terhadap deklarasi tersebut." Maharaja bersetuju dengan pandangan Tōgō bahawa butiran spesifik deklarasi perlu dijelaskan melalui rundingan dengan Soviet, dan selepas pertemuan dengan Kido Kōichi, Maharaja meluluskan cadangan Tōgō untuk menunggu hasil rundingan di Moscow.
Namun, Menteri Tentera Darat, Anami, menentang keras pandangan Tōgō, menegaskan penolakan penuh Perisytiharan Potsdam. Perdana Menteri Suzuki dan Menteri Tentera Laut Yonai, yang pada mulanya menyokong perdamaian, mempunyai pandangan yang samar-samar terhadap Perisytiharan Potsdam, dengan pemahaman yang mudah bahawa "mengabaikan deklarasi ini tidak akan menjadi masalah besar. Perdamaian akan dicapai melalui rundingan dengan Soviet." Akibatnya, Jepun memutuskan untuk "tidak menerima dan tidak menolak deklarasi tersebut, tetapi menunggu dan melihat keadaan." Walau bagaimanapun, memandangkan stesen radio gelombang pendek Amerika telah menyiarkan kandungan deklarasi tersebut secara meluas, ia tidak boleh diabaikan, dan kerajaan memutuskan untuk menyiarkannya sebagai berita kecil tanpa ulasan. Walau bagaimanapun, pada pagi 28 Julai, akhbar-akhbar seperti Yomiuri Shimbun melaporkan dengan perkataan seperti "lucu" dan Asahi Shimbun dengan "mengabaikan." Pada pagi 28 Julai, dalam mesyuarat perhubungan ibu pejabat Imperial dan kerajaan yang tidak dihadiri Tōgō, Anami, Ketua Staf Am Tentera Laut Toyoda Soemu, dan Ketua Staf Am Tentera Darat Umetsu mendesak keras kenyataan mengutuk Perisytiharan Potsdam. Menteri Tentera Laut Yonai mencadangkan kompromi untuk mengeluarkan kenyataan "mengabaikan deklarasi," dan ini diterima. Pada hari yang sama, kenyataan Perdana Menteri Suzuki dilaporkan sebagai "berpendapat kenyataan bersama Tiga Negara itu sebagai pengulangan Persidangan Kaherah, dan kerajaan tidak menganggapnya mempunyai nilai penting, hanya mengabaikannya. Kami akan terus maju untuk menyelesaikan perang." Pihak Bersekutu menterjemahkan perkataan Jepun ini sebagai "tolak." Tōgō membantah kenyataan Suzuki sebagai melanggar keputusan kabinet.
Maka, Jepun berdepan dengan perubahan keadaan yang terdesak: pengeboman atom Hiroshima oleh Amerika Syarikat pada 6 Ogos dan penyertaan Kesatuan Soviet dalam perang menentang Jepun pada 8 Ogos.
Menyusuli perubahan mendadak dalam situasi, Majlis Panduan Perang Tertinggi diadakan pada pagi 9 Ogos. Tōgō menegaskan bahawa Jepun harus menerima Perisytiharan Potsdam dengan syarat tunggal "keamanan Keluarga Imperial." Menteri Tentera Laut Yonai dan Presiden Majlis Privy Hiranuma Kiichirō menyokongnya. Namun, Menteri Tentera Darat Anami mencadangkan empat syarat tambahan: keamanan Keluarga Imperial, pelucutan senjata dilakukan oleh pihak Jepun, pendudukan diminimumkan dengan Tokyo dikecualikan, dan penjenayah perang dihukum oleh pihak Jepun. Umetsu dan Toyoda bersetuju, menyebabkan perdebatan sengit. Yonai membidas dakwaan Anami bahawa "keadaan perang adalah 50-50" dengan menyebut kekalahan jelas Jepun di Bougainville, Saipan, Filipina, Leyte, Iwo Jima, dan Okinawa. Tōgō pula menegaskan bahawa walaupun gelombang pertama pencerobohan dapat ditumpaskan, kekuatan Jepun akan habis, dan tiada jaminan untuk menentang gelombang kedua.
Semasa mesyuarat ini, pengeboman atom Nagasaki berlaku. Mesyuarat berlarutan hingga tengah malam, dan menjadi Persidangan Imperial dengan kehadiran Maharaja. Perdana Menteri Suzuki memaklumkan Maharaja bahawa perdebatan tidak dapat diselesaikan dan menyerahkan keputusan kepada "Keputusan Suci" Maharaja. Maharaja bersetuju dengan cadangan Menteri Luar Negeri, menyatakan bahawa persediaan pertahanan tanah air tentera darat dan laut belum lengkap, dan jika perang berterusan, negara Jepun akan lenyap. Dengan demikian, penerimaan Perisytiharan Potsdam diputuskan. Dalam draf penerimaan, Tōgō memasukkan syarat "keamanan Keluarga Imperial" (untuk meredakan puak tegar yang menuntut pemeliharaan sistem negara sebagai syarat mutlak perdamaian) sebagai "dengan pemahaman bahawa ia tidak mengandungi tuntutan untuk mengubah status Maharaja di bawah undang-undang negara." Namun, atas bantahan Hiranuma, ia diubah menjadi "dengan pemahaman bahawa ia tidak mengandungi tuntutan yang mengubah kedaulatan pemerintahan Maharaja ke atas negara." Maharaja kemudian memutuskan untuk menerimanya.
Tōgō mengarahkan utusan Jepun di Switzerland, Kase Shunichi, untuk memprotes pengeboman atom melalui kerajaan Switzerland, menyatakan: "Adalah perlu segera untuk melancarkan kempen media besar-besaran untuk mendedahkan dan menyerang kekejaman tidak berperikemanusiaan Amerika Syarikat... melemparkan 300,000 rakyat tidak berdosa ke neraka. Ia adalah beberapa kali lebih kejam daripada Nazi..." Beliau juga secara langsung memprotes Duta Besar Soviet Malik, yang telah menyampaikan perisytiharan perang, mengenai pelanggaran undang-undang antarabangsa oleh Soviet terhadap Pakatan Neutraliti.
Mengenai penyerahan Jepun, terdapat kesedaran di kalangan kerajaan Bersekutu bahawa Maharaja dan Keluarga Imperial adalah perlu untuk menstabilkan Jepun selepas perang. Namun, draf penerimaan yang menyatakan "tidak akan ada perubahan pada kedaulatan Maharaja" menimbulkan perdebatan di kalangan pemimpin Amerika. Presiden Harry S. Truman dalam mesyuarat di Rumah Putih mempersoalkan sama ada mungkin untuk menghapuskan militarisme Jepun sambil mengekalkan sistem Imperial, dan sama ada perlu mempertimbangkan penerimaan bersyarat. Dalam kalangan hadirin, Setiausaha Tentera Laut James Forrestal, Setiausaha Perang Henry L. Stimson, dan Laksamana William D. Leahy menyokong penerimaan cadangan Jepun. Namun, Setiausaha Negara James F. Byrnes, yang merupakan tokoh utama diplomasi, membantah dengan menyatakan "Saya tidak faham mengapa kita perlu berkompromi dengan pihak Jepun," dan Truman bersetuju dengannya. Forrestal kemudian mencadangkan kompromi untuk "menerima penyerahan Jepun dengan mentakrifkan syarat penyerahan," dan Truman menerimanya, mengarahkan Byrnes untuk menyediakan draf jawapan. Jawapan ini, yang secara samar-samar membenarkan pengekalan Maharaja dan Keluarga Imperial, telah diserahkan kepada pihak Jepun pada 12 Ogos.
Menurut "Nota Byrnes" ini, Maharaja akan "tertakluk kepada kuasa Pemerintah Tertinggi Bersekutu," dan "bentuk kerajaan Jepun, termasuk sistem Imperial, akan ditentukan secara bebas oleh kehendak rakyat Jepun." Ini adalah teks yang bijak yang secara tidak langsung mengiktiraf pemeliharaan Maharaja dan Keluarga Imperial. Menteri Tentera Darat Anami dan Ketua Staf Am Umetsu mendesak keras agar pihak Bersekutu membuat pertanyaan semula kerana kekaburan mengenai Keluarga Imperial. Ini menyebabkan perdebatan dalam kalangan pemimpin kerajaan. Tōgō dan Menteri Tentera Laut Yonai membantah, menyatakan bahawa pertanyaan semula akan menyebabkan keruntuhan rundingan. Keadaan menjadi huru-hara apabila Presiden Majlis Privy Hiranuma, yang pada mulanya menyokong penerimaan Perisytiharan Potsdam, bersetuju dengan Tentera Darat. Pada tengah malam 12 Ogos, Tōgō, yang kecewa dan letih, hampir mengumumkan peletakan jawatannya. Terkejut dengan hasrat Tōgō untuk meletak jawatan, Perdana Menteri Suzuki berjanji kepada Tōgō untuk mengadakan Persidangan Imperial sekali lagi untuk menyelesaikan keadaan, dan Tōgō menarik balik hasratnya.
Namun, pada 14 Ogos, Maharaja Shōwa membuat "Keputusan Suci" kali kedua dengan berlinangan air mata, menyatakan "Seperti sebelumnya, pendapat saya menyokong Menteri Luar Negeri." Dengan demikian, puak garis keras dalam Tentera Darat akhirnya akur, dan penerimaan Perisytiharan Potsdam dicapai. Anami melawat Tōgō selepas menandatangani prosedur penyerahan kalah, menyatakan dengan senyuman, "Kami sering berdebat sengit, tetapi itu adalah tanggungjawab saya sebagai Menteri Tentera Darat. Saya sangat menghargai semua bantuan anda." Tōgō juga membalas, "Saya sangat gembira semuanya berakhir dengan selamat." Tōgō yang teliti, ketika penerimaan deklarasi itu, dengan tegas mengingatkan pihak Bersekutu untuk melucutkan senjata Tentera Darat Jepun dengan cara yang paling terhormat. Anami menyatakan penghargaan kepada Tōgō atas perkara itu sebelum berlalu pergi. Selepas mengucapkan selamat tinggal kepada Perdana Menteri Suzuki, Anami melakukan seppuku pada awal pagi 15 Ogos, meninggalkan surat wasiat yang menyatakan "Dengan satu kematian, saya memohon ampun atas dosa besar. Saya yakin akan keabadian negara dewa." Tōgō, yang tidak pernah menangis di hadapan orang ramai, menitiskan air mata apabila mendengar berita kematian Anami, sambil berkata, "Begitu, dia telah melakukan harakiri. Anami adalah seorang lelaki yang sangat baik."
5. Pasca-Perang dan Perbicaraan Jenayah Perang
Selepas Perang Dunia Kedua, Shigenori Tōgō berhadapan dengan penangkapan dan perbicaraan atas tuduhan jenayah perang, yang menjadi ujian terakhir dalam hidupnya.
5.1. Penangkapan dan Pemulauan
Selepas perang tamat, Tōgō diminta untuk kekal sebagai Menteri Luar Negeri dalam kabinet Higashikuninomiya Naruhiko. Namun, beliau menolak permintaan itu, bimbang statusnya sebagai penjenayah perang akan membebankan kabinet baru. Beliau kemudian bersara ke rumah musim panasnya di Karuizawa, Nagano.
Pada 11 September, perintah tangkap dikeluarkan untuk Tōgō atas tuduhan jenayah perang, bersama semua bekas anggota kerajaan Imperial Jepun. Walau bagaimanapun, beliau sakit dan penahanannya ditangguhkan sehingga akhir September. Beliau kemudiannya ditahan di Penjara Sugamo. Semasa disoal siasat oleh pihak berkuasa Bersekutu, beliau terutamanya disiasat atas tuduhan "melakukan rundingan palsu untuk menipu kuasa Bersekutu pada malam sebelum serangan Pearl Harbor."
5.2. Mahkamah Tentera Antarabangsa untuk Timur Jauh
Pada 17 April 1946, beliau disahkan sebagai sasaran perbicaraan jenayah perang. Beliau didakwa pada 29 April, dan pada 1 Mei, beliau ditahan di Penjara Sugamo. Mahkamah Tentera Antarabangsa untuk Timur Jauh dibuka pada 3 Mei 1946. Tōgō didakwa oleh pihak Bersekutu atas tuduhan konspirasi bersama dalam perang pencerobohan terhadap Amerika Syarikat, Britain, dan Belanda, serta bertanggungjawab dalam pelaksanaan perang (termasuk terhadap China), jenayah perang biasa, dan kecuaian dalam mencegahnya.
Peguam belanya termasuk Nishi Haruhiko, seorang diplomat Jepun yang juga berasal dari Wilayah Kagoshima dan pernah menjadi Timbalan Menteri Luar Negeri semasa Tōgō menjadi Menteri Luar Negeri. Seorang lagi peguam ialah George Yamaoka, satu-satunya peguam bela berketurunan Jepun-Amerika dalam pasukan peguam bela Amerika. Menantu Tōgō, Tōgō Fumihiko, bertanggungjawab untuk urusan pentadbiran.
5.3. Pembelaan dan Hukuman
Perbicaraan peribadi Tōgō bermula pada 15 Disember 1947. Pada hari itu, beliau menulis frasa "Memancung angin musim bunga di bawah bayangan kilat" pada kertas shikishi, menggambarkan perasaannya. Terdapat pertukaran sengit antara pihak pendakwa dan Tōgō serta peguam belanya. Tōgō mendakwa bahawa Perdana Menteri Hideki Tōjō, Menteri Tentera Laut Shimada Shigetarō, dan Presiden Lembaga Perancangan Suzuki Teiichi adalah tiga individu yang menyokong peperangan.
Tōgō menyatakan bahawa walaupun Tentera Laut telah mendesak serangan tanpa notis pada permulaan perang, beliau "selepas perjuangan sengit, berjaya menghentikan tuntutan pihak Tentera Laut sehingga had terakhir yang dikehendaki oleh undang-undang antarabangsa. Saya sama sekali tidak mengelak tanggungjawab saya, tetapi pada masa yang sama, saya tidak akan tunduk jika orang lain cuba menolak tanggungjawab mereka kepada saya." Kenyataan ini bertujuan untuk menunjukkan bagaimana beliau menentang militarisme. Namun, John Brannan, peguam bela Nagano Osami, menyoal Tōgō dengan mengatakan bahawa tiada siapa yang tahu mengenai dakwaan tuntutan Tentera Laut untuk serangan tanpa notis. Tōgō membalas, "Saya tidak mempercayai ingatan mereka. Bukankah mereka melupakan Persidangan Imperial 5 November yang begitu penting (di mana keputusan dibuat untuk memulakan perang pada awal Disember jika rundingan dengan Amerika Syarikat gagal) sehingga saya menyebutnya?" Beliau juga mendedahkan bahawa Shimada dan Nagano telah mengugutnya agar tidak mendedahkan hasrat Tentera Laut untuk melancarkan serangan mengejut, menyatakan bahawa "ia akan merugikan jika saya menceritakannya."
Shimada kemudian mengakui membuat kenyataan itu tetapi mendakwa ia dibuat atas dasar keprihatinan terhadap Tōgō. "Jika tiada apa-apa yang mencurigakan dalam hatinya, beliau tidak akan menganggap kenyataan saya sebagai ancaman," kata Shimada. "Dengan kata lain, terdapat sesuatu yang sangat mencurigakan dalam hatinya. Itulah salah satu tafsiran." Beliau juga menambah, "Walaupun sukar untuk dikatakan, beliau menggunakan cara diplomatik. Dengan kata lain, beliau menggunakan kaedah untuk melarikan diri dengan mengeluarkan dakwat sotong. Dengan kata lain, beliau berada dalam kesusahan besar dan menggunakan perkataan 'ancaman' yang luar biasa untuk melarikan diri dan mencari jalan keluar." Media melabelkan pertikaian ini sebagai "kontroversi dakwat sotong." Walaupun Tōgō secara peribadi tidak berniat jahat, beliau bertujuan untuk mendedahkan segala yang dialaminya semasa era Showa untuk menafikan bahawa tindakan Jepun dan dirinya sendiri merupakan "jenayah terhadap keamanan" seperti yang dituduh oleh pihak Bersekutu. Namun, pandangan berbeza di kalangan defendan dan peguam bela, dan beliau menjadi sasaran kritikan daripada Takigawa Masajirō, peguam Shimada, dan lain-lain.
Selain itu, Tōgō turut mendedahkan bahawa Kido Kōichi tidak menyampaikan kepadanya kenyataan Maharaja yang menginginkan keamanan, dan Umetsu Yoshijirō terus mendesak pertempuran di tanah air dan menolak perdamaian. Beliau menunjukkan pertengkaran sengit dengan Umetsu, dan dalam satu insiden dengan Kido, peguam bela Kido, William Logan, terpaksa bertanya "Adakah anda tidak suka Kido?" apabila Tōgō terus bercakap walaupun selepas Logan memulakan soal siasat.
Pendirian Tōgō dilihat sebagai usaha untuk membenarkan kedudukannya sendiri. Shigemitsu Mamoru mengkritiknya dalam sebuah puisi: "Ada yang mengutuk dan ada yang terdesak untuk melarikan diri, betapa bodohnya."
Pada 4 November 1948, Mahkamah mendapati Tōgō bersalah atas tuduhan "menyertai konspirasi perang sejak zaman beliau sebagai Ketua Biro Eropah dan Asia, membantu memulakan perang melalui diplomasi penipuan, dan kekal dalam jawatan untuk melaksanakan perang selepas permulaan perang." Beliau dijatuhkan hukuman penjara 20 tahun. Hukuman ini adalah yang kedua paling ringan selepas Shigemitsu.
Tōgō kemudian mengkritik Mahkamah Tokyo sebagai "balas dendam dan teladan" oleh negara pemenang terhadap negara yang kalah, dengan menyatakan bahawa "Saya bersalah. Saya bersalah kerana gagal mencegah perang. Tetapi saya tidak melakukan jenayah yang dituduh di Mahkamah Tokyo. Jika perang adalah jenayah, maka jenayah pengilhakan India oleh Britain dan pengilhakan Hawaii oleh Amerika Syarikat juga harus dibicarakan." Beliau juga menyatakan harapan bahawa masyarakat antarabangsa memerlukan mekanisme undang-undang untuk mengelakkan perang, dan Perkara 9 Perlembagaan Jepun yang baru akan menjadi langkah pertama ke arah itu.
Tōgō sebelumnya bercita-cita untuk menulis sebuah buku tentang sejarah peradaban dan bagaimana perang bermula, tetapi beliau terpaksa membatalkan hasrat itu kerana penyakit jantung yang semakin teruk dan kehidupan di penjara. Sebaliknya, beliau menulis memoir mengenai kehidupan diplomatiknya di penjara, yang diberi tajuk Jidai no Ichimen, untuk dijadikan rujukan oleh ahli sejarah peradaban masa hadapan. Walau bagaimanapun, beliau meninggal dunia akibat penyakit sebelum manuskripnya siap sepenuhnya.
6. Kehidupan Peribadi
Kehidupan peribadi Shigenori Tōgō mencerminkan cabaran identiti dan norma sosial pada zamannya, terutamanya melalui perkahwinannya dan pembinaan keluarganya.
6.1. Perkahwinan dan Keluarga
Pada tahun 1922, walaupun dibantah keras oleh keluarganya, Tōgō berkahwin dengan Carla Victoria Editha Albertina Anna de Lalande (nama gadis Giesecke; 1887-1967), seorang janda arkitek Jerman terkenal Georg de Lalande (1872-1914) yang mereka bentuk banyak bangunan pentadbiran di Jepun dan empayarnya, termasuk Bangunan Pejabat Gabenor Jeneral Jepun di Seoul. Majlis perkahwinan mereka diadakan di Imperial Hotel, Tokyo.
Editha mempunyai lima orang anak (empat anak perempuan dan seorang anak lelaki) dari perkahwinan pertamanya: Ursula, Ottilie, Yuki, Heidi, dan Guido de Lalande. Bersama Tōgō, mereka mempunyai seorang anak perempuan bernama Ise (lahir 1923, meninggal 1997). Editha, yang kemudiannya menukar namanya kepada Edi Tōgō selepas bertunang, dilahirkan sebagai anak luar nikah kepada seorang ibu Yahudi (Anna Giesecke) dan seorang bangsawan Jerman. Selepas bapanya meninggalkannya dan ibunya membunuh diri, beliau diambil sebagai anak angkat oleh mak cik dan bapa saudaranya, dan menggunakan nama keluarga Pitschke. Beliau datang ke Jepun pada usia 15 tahun apabila bapa angkatnya, yang bekerja di Bank Russo-Sino, dipindahkan ke cawangan Jepun. Selepas kematian mengejut bapa angkatnya, ibu angkatnya menjalankan rumah tumpangan haram di Kobe untuk menyara hidup. Pada usia 17 tahun, beliau bertemu dan berkahwin dengan Georg de Lalande, seorang arkitek Yahudi yang 16 tahun lebih tua daripadanya, pada tahun 1905. Mereka mempunyai lima orang anak, tetapi suaminya meninggal dunia sembilan tahun kemudian, dan beliau kembali ke Jerman. Beliau mula bekerja selepas menyerahkan anak-anaknya ke institusi atau rumah orang lain. Selepas jatuh cinta dengan Tōgō, beliau berpindah ke Jepun seorang diri pada tahun 1922 dan berkahwin dengan Tōgō.
Pada tahun 1943, Ise berkahwin dengan Fumihiko Honjo, seorang diplomat Jepun. Sebagai tanda penghormatan kepada keluarga isterinya, Fumihiko mengguna pakai nama keluarga Tōgō dan dikenali sebagai Tōgō Fumihiko. Tōgō Fumihiko (1915-1985) kemudiannya berkhidmat sebagai Duta Besar Jepun ke Amerika Syarikat dari tahun 1976 hingga 1980. Beliau berusaha keras untuk meredakan sentimen anti-Jepun di Korea dan anti-Korea di Jepun semasa insiden Penculikan Kim Dae-jung pada tahun 1973 dan Insiden Mun Se-gwang pada tahun 1974. Ise Tōgō menulis memoir berjudul Iro Naki Hanabi (Bunga Api Tanpa Warna), yang diterbitkan pada tahun 1991. Anak lelaki mereka, Tōgō Kazuhiko (lahir 1945), adalah seorang diplomat dan sarjana hubungan antarabangsa, dan merupakan cucu Shigenori Tōgō. Kazuhiko dan kembar seirasnya, Tōgō Shigehiko (bekas wartawan Washington Post), merupakan cucu kepada Shigenori Tōgō.
7. Penulisan, Penilaian, dan Warisan
Penulisan Shigenori Tōgō selepas perang dan penilaian sejarah terhadap kerjayanya memberikan pandangan penting mengenai peranan dan kesannya terhadap Jepun dan dunia, menyoroti implikasi sosial dan etika tindakannya.
7.1. Memoir: "The Cause of Japan"
Semasa dipenjarakan, Tōgō menulis memoir yang tidak siap berjudul Jidai no Ichimen (Satu Aspek Zaman). Karya ini kemudiannya diterbitkan secara anumerta di Jepun pada tahun 1952. Edisi terjemahan bahasa Inggeris, berjudul The Cause of Japan, diterbitkan pada tahun 1956 dan disunting oleh bekas peguam belanya, Ben Bruce Blakeney. Memoir ini dianggap penting untuk memahami perspektif Tōgō mengenai peristiwa sejarah penting dan dasar diplomatik Jepun semasa perang.
7.2. Penilaian Sejarah dan Politik
Shigenori Tōgō dikenali sebagai seorang pasifis dan penyokong keamanan. Namun, terdapat kritikan keras terhadap pendekatannya, terutamanya mengenai usaha beliau untuk mencapai perdamaian melalui perantaraan Kesatuan Soviet, yang dianggap sebagai "dasar bodoh." Satō Naotake, Duta Besar ke Soviet Union pada masa itu, mengkritik Tōgō selepas perang, menyatakan bahawa "membuang masa sebulan yang berharga adalah tidak dapat diterima."
Tōgō juga dikritik kerana pendekatannya yang "tunggu dan lihat" terhadap Perisytiharan Potsdam, yang dikatakan telah menyebabkan pengeboman atom dan penyertaan Soviet dalam perang. Walau bagaimanapun, William D. Leahy, Laksamana Armada AS dan Ketua Staf Presiden Truman, mendakwa Truman sengaja mengabaikan usaha perdamaian melalui Soviet.
Secara ringkasnya, Tōgō menghentikan usaha perdamaian melalui Sweden (yang dimulakan oleh Menteri Luar Negeri Mamoru Shigemitsu dalam kabinet Koiso Kuniaki) dan sebaliknya memilih Kesatuan Soviet, sebuah negara musuh yang sedang memerhatikan peluang untuk menyertai perang menentang Jepun, sebagai perantara. Beliau berpegang teguh pada pendekatan ini walaupun selepas Perisytiharan Potsdam diumumkan. Namun, Soviet, yang telah memeterai perjanjian rahsia di Persidangan Yalta untuk menyertai perang menentang Jepun, tidak mungkin menerima perantaraan perdamaian ini. Akhirnya, pada 9 Ogos, perisytiharan perang Soviet menamatkan semua usaha perdamaian.
Dalam memoirnya Jidai no Ichimen yang ditulis selepas perang, Tōgō mempertahankan dirinya dengan menyatakan bahawa dari maklumat yang diterima dari Amerika Syarikat, beliau percaya bahawa draf perisytiharan damai yang disediakan oleh Joseph Grew dan lain-lain telah dibawa ke Potsdam. Apabila Kesatuan Soviet menyampaikan kepada mereka bahawa Jepun mempunyai niat untuk berdamai, draf itu dikeluarkan sebagai Perisytiharan Potsdam. Beliau berpendapat, "Jika demikian, maka kehendak Maharaja bukan sahaja disampaikan kepada pemimpin Soviet, tetapi juga kepada pemimpin Bersekutu, dan ini membawa kepada 'perdamaian bersyarat' dalam bentuk Perisytiharan Potsdam. Oleh itu, boleh dikatakan bahawa tawaran kepada Soviet pada masa itu secara keseluruhannya berjaya."
Walau bagaimanapun, pada hakikatnya, pihak Amerika telah mengetahui niat Jepun untuk mencari rundingan damai melalui perantaraan Soviet, lebih awal daripada maklumat Soviet, melalui penyahsulitan telegram diplomatik yang dipertukarkan antara Tōgō dan Satō, Duta Besar ke Soviet Union. Walaupun begitu, pandangan umum yang menyokong Tōgō berpendapat bahawa harapan untuk mendapatkan syarat perdamaian yang lebih baik, bukan penyerahan tanpa syarat, melalui perantaraan Soviet adalah harapan bersama bukan sahaja bagi Tōgō tetapi juga bagi "puak damai" dalam kerajaan termasuk Suzuki, Yonai, Kido, dan Maharaja Shōwa sendiri.
Hasegawa Tsuyoshi, seorang sejarawan, menyatakan bahawa "perantaraan Moscow adalah 'candu' bagi pemerintah Jepun untuk melarikan diri dari realiti yang pahit" dan "harapan tamak untuk mendapatkan syarat yang lebih baik mengenai pemeliharaan sistem Maharaja telah menarik mereka [puak damai] ke jalan Moscow."
7.3. Impak Sosial dan Etika
Pengkaji sejarah Haraguchi Torao dari Sekolah Menengah Pertama Kagoshima Pertama, berpendapat bahawa kerana Tōgō berasal dari sebuah kampung yang mengalami diskriminasi, beliau tidak dapat bergantung kepada latar belakang atau sesiapa pun. Oleh itu, beliau sentiasa "membuka matanya luas-luas memandang dunia, tidak terikat atau terpengaruh oleh pandangan orang di sekelilingnya, dan tidak pernah menunjukkan keangkuhan kepada orang lain. Beliau juga tidak menyanjung dan tidak pernah menimbulkan rasa tidak selesa atau ancaman kepada orang lain. Beliau secara beransur-ansur menjadi seorang yang hanya mempercayai kecerdasan, semangat, dan keyakinannya sendiri. Dari perspektif ini, fakta bahawa beliau berasal dari Naeshiro-gawa di Kagoshima, di mana penduduknya didiskriminasi dan menderita, sebenarnya mungkin merupakan nasib baik baginya (yang membawanya kepada kejayaan besar)."
Rakan sekelas sekolah tinggi Tōgō, Kishimoto Hajime (kemudian seorang Laksamana Madya Tentera Laut), menyatakan bahawa "Tōgō adalah seorang yang paling menonjol dari segi personaliti dan watak dalam kelasnya."
Tōgō pernah menyuarakan kekecewaannya mengenai pengeboman atom, mengutuk tindakan Amerika Syarikat sebagai "tidak berperikemanusiaan dan kejam" yang "membuang 300,000 rakyat tidak berdosa ke neraka," dan menganggapnya "beberapa kali lebih kejam daripada Nazi." Beliau juga menyatakan harapannya agar Perkara 9 Perlembagaan Jepun yang baru, yang menekankan penolakan perang, akan menjadi langkah pertama ke arah pembentukan rangka kerja undang-undang antarabangsa untuk mengelakkan konflik. Namun, terdapat konflik antara mereka yang ingin meneruskan warisan Tōgō, seperti Nishi Haruhiko dan Ishiguro Tadaatsu (rakan rapat Tōgō dan ahli Dewan Kaunselor pada masa itu), yang menekankan penghormatan terhadap semangat Perkara 9 dan berpendapat bahawa pakatan ketenteraan tidak akan membawa keamanan, dan Tōgō Fumihiko (menantu Tōgō), yang sebagai ketua bahagian rundingan, menganggap semakan Perjanjian Keselamatan AS-Jepun pada tahun 1960 sebagai penting untuk keamanan dan keselamatan Jepun. Konflik ini kemudiannya menyebabkan Fumihiko secara tidak langsung mengkritik Nishi dalam bukunya.
8. Kematian
Tōgō, yang menghidap aterosklerosis, meninggal dunia akibat kolesistitis di Penjara Sugamo pada 23 Julai 1950. Beliau berusia 67 tahun pada ketika kematiannya. Jenazahnya dikebumikan di Tanah Perkuburan Aoyama di Tokyo. Pada 17 Oktober 1978, beliau telah diabadikan di Kuil Yasukuni sebagai salah seorang "Martir Shōwa."