Mali

3.1. Zaman Prapenjajahan

Bukti arkeologi seperti seni cadas di Sahara menunjukkan bahawa Mali utara telah didiami sejak 10,000 SM, ketika Sahara merupakan kawasan yang subur dan kaya dengan hidupan liar. Seramik awal telah ditemui di tapak Ounjougou di tengah Mali bertarikh sekitar 9,400 SM, dan dipercayai mewakili satu contoh penciptaan tembikar secara bebas di rantau ini. Pertanian bermula menjelang 5000 SM dan besi digunakan sekitar 500 SM. Menjelang milenium pertama SM, bandar-bandar dan pekan-pekan awal telah diasaskan oleh orang Mande yang berkaitan dengan orang Soninke, di sepanjang pertengahan Sungai Niger di tengah Mali, termasuk Dia yang bermula sekitar 900 SM dan mencapai kemuncaknya sekitar 600 SM, dan Djenné-Djenno, yang wujud dari sekitar 300 SM hingga 900 M. Menjelang abad keenam Masihi, perdagangan trans-Sahara yang menguntungkan dalam emas, garam, dan hamba telah bermula, memudahkan kebangkitan empayar-empayar besar Afrika Barat.

Antara empayar terawal ialah Empayar Ghana, yang didominasi oleh orang Soninke, sebuah masyarakat berbahasa Mande. Empayar ini berkembang di seluruh Afrika Barat dari abad kelapan hingga 1078, apabila ia ditakluki oleh Almoravid. Selepas kejatuhan Ghana, muncul Empayar Sosso.

Pada abad ke-13, Sundiata Keita, seorang putera Mandinka, mengasaskan Empayar Mali. Dalam Pertempuran Kirina pada tahun 1235, Sundiata mengalahkan Empayar Sosso, menandakan kebangkitan Empayar Mali. Empayar ini mencapai kemuncak kuasa pada abad ke-14 di bawah pemerintahan Mansa Musa (sekitar 1312 - sekitar 1337). Haji Mansa Musa ke Makkah, di mana beliau mempamerkan kekayaan besar empayar, menjadi lagenda. Bandar-bandar purba seperti Djenné dan Timbuktu menjadi pusat perdagangan dan pengajian Islam yang terkenal di bawah Empayar Mali, dengan Universiti Timbuktu menjadi salah satu universiti tertua di dunia. Namun, akibat perbalahan dalaman, empayar ini mula merosot.

Menjelang akhir abad ke-14, Empayar Songhai, yang berpusat di Gao, mula bangkit dan secara beransur-ansur memperoleh kemerdekaan daripada Empayar Mali. Di bawah pemerintah seperti Sonni Ali dan Askia Muhammad I, Songhai berkembang menjadi empayar yang besar, akhirnya menakluki seluruh bahagian timur Empayar Mali. Walau bagaimanapun, Empayar Songhai runtuh selepas pencerobohan Maghribi pada tahun 1591 di bawah Judar Pasha dalam Pertempuran Tondibi. Kejatuhan Songhai menandakan berakhirnya peranan rantau ini sebagai persimpangan perdagangan utama. Orang Maghribi dari Dinasti Saadi cuba memerintah wilayah tersebut sebagai Pashalik Timbuktu, tetapi penguasaan mereka lemah dan terhad kepada beberapa bandar utama. Pentadbiran tempatan mereka di Timbuktu akhirnya merdeka daripada Maghribi pada tahun 1612 tetapi gagal menyatukan wilayah tersebut.

Selepas kejatuhan Songhai, beberapa kerajaan kecil muncul, termasuk Empayar Bamana (juga dikenali sebagai Kerajaan Ségou) dan Empayar Kaarta yang diasaskan oleh orang Bambara, serta Empayar Massina yang diasaskan oleh orang Fula melalui jihad pada awal abad ke-19. Pada pertengahan abad ke-19, El Hadj Umar Tall mengasaskan Empayar Toucouleur yang luas, menakluki banyak kerajaan sedia ada. Sementara itu, di selatan, Samori Ture mengasaskan Empayar Wassoulou. Rantau ini juga mengalami beberapa siri kemarau dan kebuluran yang teruk, terutamanya pada abad ke-18, yang menyebabkan penderitaan dan penghijrahan yang meluas.

3.2. Pemerintahan Kolonial Perancis

Pada akhir abad ke-19, semasa Perebutan Afrika, Perancis mula menakluki wilayah Mali. Bermula dari pangkalan mereka di Senegal, tentera Perancis mara ke timur, menakluki kerajaan-kerajaan tempatan satu demi satu. Samori Ture dan pemimpin-pemimpin lain memberikan tentangan sengit, tetapi akhirnya dikalahkan. Pada tahun 1880, Perancis menubuhkan jajahan Haut Sénégal (Senegal Hulu) dengan Kayes sebagai ibu kotanya. Pada tahun 1890, jajahan ini dinamakan semula sebagai Sudan Perancis (Soudan Français_{Sudan Perancis}^{Bahasa Perancis}). Menjelang tahun 1905, sebahagian besar kawasan itu berada di bawah kawalan Perancis yang kukuh, dan pada tahun 1904, ibu kota telah dipindahkan ke Bamako.

Di bawah pemerintahan Perancis, dasar-dasar kolonial dilaksanakan untuk mengeksploitasi sumber-sumber wilayah tersebut. Perancis memperkenalkan tanaman kontan seperti kapas dan kacang tanah, sering kali dengan mengorbankan pengeluaran makanan tempatan. Sistem buruh paksa digunakan untuk membina infrastruktur seperti Kereta Api Dakar-Niger. Perubahan sosial yang ketara berlaku, termasuk urbanisasi, penyebaran pendidikan gaya Barat (walaupun terhad), dan pengenalan sistem pentadbiran dan perundangan Perancis. Walau bagaimanapun, pemerintahan kolonial juga sering dicirikan oleh penindasan dan eksploitasi, yang membawa kepada beberapa pemberontakan. Satu pemberontakan anti-Perancis yang besar, dikenali sebagai Perang Volta-Bani, meletus pada November 1915 di kalangan suku-suku di wilayah yang kini merangkumi Mali dan Burkina Faso. Penentangan terakhir hanya dapat dipatahkan pada September 1916, dan semasa penindasan pemberontakan itu, lebih 100 kampung telah dimusnahkan oleh tentera kolonial Perancis.

Selepas Perang Dunia Kedua, kesedaran politik dan tuntutan untuk pemerintahan sendiri semakin meningkat. Pada 24 November 1958, Sudan Perancis menjadi sebuah republik autonomi dalam Komuniti Perancis, dan menukar namanya kepada Republik Sudan.

3.3. Kemerdekaan

Pada Januari 1959, Republik Sudan dan Senegal bersatu untuk membentuk Persekutuan Mali. Persekutuan ini mencapai kemerdekaan penuh daripada Perancis pada 20 Jun 1960. Walau bagaimanapun, disebabkan perbezaan politik dan ekonomi, Senegal menarik diri daripada persekutuan tersebut pada Ogos 1960. Berikutan itu, pada 22 September 1960, bekas Republik Sudan secara rasmi mengisytiharkan dirinya sebagai Republik Mali yang merdeka sepenuhnya. Tarikh ini kini disambut sebagai Hari Kemerdekaan negara.

3.4. Rejim Modibo Keïta dan Sosialisme

Modibo Keïta menjadi presiden pertama Republik Mali. Beliau dengan pantas menubuhkan sebuah negara satu parti dan mengamalkan dasar sosialisme Afrika dengan orientasi bebas serta hubungan rapat dengan Blok Timur. Kerajaan Keïta melaksanakan nasionalisasi sumber-sumber ekonomi secara meluas, termasuk bank, syarikat perdagangan, dan industri. Beliau berusaha untuk mengurangkan pergantungan ekonomi kepada Perancis dan memperkenalkan mata wang sendiri, franc Mali, pada tahun 1962. Dasar-dasar ini bertujuan untuk mencapai kemandirian ekonomi dan kedaulatan negara.

Walau bagaimanapun, dasar-dasar ekonomi sosialis ini menghadapi pelbagai cabaran. Nasionalisasi sering membawa kepada pengurusan yang tidak cekap dan penurunan produktiviti. Pengeluaran mata wang sendiri tanpa sokongan yang mencukupi menyebabkan inflasi dan kesukaran ekonomi. Pada tahun 1960, penduduk Mali dilaporkan kira-kira 4.1 juta orang. Menjelang pertengahan 1960-an, negara menghadapi masalah ekonomi yang semakin meruncing, termasuk kekurangan barangan pengguna dan peningkatan rasa tidak puas hati di kalangan rakyat. Hubungan dengan Perancis menjadi tegang, walaupun Mali kemudiannya kembali menyertai zon Franc pada tahun 1967 dalam usaha untuk menstabilkan ekonominya. Ketidakpuasan hati terhadap dasar-dasar ekonomi dan pemerintahan yang semakin autoritarian membawa kepada kejatuhan rejim Keïta. Pada 19 November 1968, berikutan kemerosotan ekonomi yang berterusan, rejim Keïta telah digulingkan dalam satu rampasan kuasa tentera tanpa pertumpahan darah yang diketuai oleh Leftenan Moussa Traoré. Hari ini kini diperingati sebagai Hari Pembebasan.

3.5. Rejim Tentera Moussa Traoré

Selepas rampasan kuasa 1968, Moussa Traoré mengetuai sebuah rejim tentera yang memerintah Mali selama 23 tahun. Pada mulanya, Traoré berjanji untuk memulihkan ekonomi dan menangani rasuah, tetapi rejimnya secara beransur-ansur menjadi semakin autoritarian dan menindas. Pada tahun 1974, satu perlembagaan baru telah diluluskan yang secara rasmi menamatkan pemerintahan tentera, tetapi Traoré kekal sebagai presiden dan menubuhkan parti tunggal, Kesatuan Demokratik Rakyat Mali (UDPM), pada tahun 1979, yang mengukuhkan kuasanya.

Rejim Traoré menghadapi pelbagai cabaran. Usaha untuk mereformasi ekonomi terhalang oleh pergolakan politik dan kemarau Sahel yang dahsyat dari tahun 1968 hingga 1974, yang menyebabkan kebuluran dan membunuh ribuan orang. Negara juga terlibat dalam konflik sempadan dengan Burkina Faso mengenai Jalur Agacher yang kaya dengan mineral pada tahun 1974 dan sekali lagi pada tahun 1985. Walaupun terdapat beberapa bantuan antarabangsa, masalah ekonomi seperti inflasi, pengangguran, dan hutang luar negara terus membelenggu Mali. Rasuah berleluasa di kalangan elit pemerintah.

Rejim Traoré menghadapi bantahan pelajar bermula pada akhir 1970-an dan beberapa percubaan rampasan kuasa. Kerajaan menindas semua penentang sehingga akhir 1980-an. Penindasan politik, pencabulan hak asasi manusia, dan kekurangan kebebasan bersuara menjadi ciri utama pemerintahan Traoré. Menjelang akhir 1980-an, dengan gelombang pendemokrasian melanda Afrika, tuntutan untuk pembaharuan politik dan sistem pelbagai parti semakin meningkat di Mali. Walaupun Traoré membenarkan sedikit liberalisasi politik, beliau enggan melaksanakan sistem demokrasi sepenuhnya.

3.6. Peralihan kepada Demokrasi

Penentangan terhadap rejim diktator dan rasuah Jeneral Moussa Traoré semakin meningkat sepanjang tahun 1980-an. Program penjimatan yang ketat, yang dikenakan untuk memenuhi tuntutan IMF, membawa kesusahan yang lebih besar kepada penduduk negara, manakala golongan elit yang rapat dengan kerajaan didakwa hidup dalam kemewahan yang semakin meningkat. Pada tahun 1990, gerakan pembangkang yang padu mula muncul, dan keadaan menjadi lebih rumit dengan peningkatan keganasan etnik di utara berikutan kepulangan ramai orang Tuareg yang telah berhijrah ke Algeria dan Libya semasa kemarau.

Bantahan pelajar secara aman pada Januari 1991 telah ditindas dengan kejam, dengan penangkapan besar-besaran dan penyeksaan terhadap pemimpin dan peserta. Dari 22 Mac hingga 26 Mac 1991, perhimpunan besar-besaran pro-demokrasi dan mogok di seluruh negara diadakan di komuniti bandar dan luar bandar, yang dikenali sebagai les évenements ("peristiwa-peristiwa") atau Revolusi Mac. Di Bamako, sebagai tindak balas kepada demonstrasi besar-besaran yang dianjurkan oleh pelajar universiti dan kemudian disertai oleh ahli kesatuan sekerja dan lain-lain, tentera melepaskan tembakan secara rambang ke atas penunjuk perasaan yang tidak bersenjata. Rusuhan berlaku sejurus selepas tembakan tersebut. Penghadang jalan didirikan dan Traoré mengisytiharkan darurat serta mengenakan perintah berkurung pada waktu malam. Walaupun dianggarkan 300 nyawa terkorban dalam tempoh empat hari, penunjuk perasaan tanpa kekerasan terus kembali ke Bamako setiap hari menuntut peletakan jawatan presiden diktator dan pelaksanaan dasar-dasar demokrasi.

Pada 26 Mac 1991, keengganan tentera untuk melepaskan tembakan ke arah orang ramai yang kebanyakannya berdemonstrasi secara aman bertukar menjadi kekecohan besar-besaran, dan menyebabkan ribuan tentera meletakkan senjata dan menyertai gerakan pro-demokrasi. Petang itu, Leftenan Kolonel Amadou Toumani Touré mengumumkan di radio bahawa beliau telah menangkap presiden diktator, Moussa Traoré. Peristiwa ini dikenali sebagai Revolusi Mac 1991.

Selepas rampasan kuasa, Amadou Toumani Touré mengetuai sebuah kerajaan peralihan, Comité de Transition pour le Salut du Peuple (CTSP). Parti-parti pembangkang disahkan, dan satu persidangan kebangsaan yang terdiri daripada kumpulan sivil dan politik bertemu untuk merangka perlembagaan demokrasi baru, yang diluluskan melalui pungutan suara pada tahun 1992. Sistem pelbagai parti telah ditubuhkan.

Pada tahun 1992, Alpha Oumar Konaré memenangi pilihan raya presiden demokratik pelbagai parti pertama Mali. Beliau dipilih semula untuk penggal kedua pada tahun 1997, yang merupakan penggal terakhir yang dibenarkan di bawah perlembagaan. Semasa pemerintahan Konaré, Mali dianggap sebagai salah satu negara yang paling stabil dari segi politik dan sosial di Afrika. Beliau berusaha mengukuhkan institusi demokrasi, menggalakkan kebebasan akhbar, dan mencapai penyelesaian damai dengan pemberontak Tuareg di utara melalui Perjanjian Tamanrasset 1991 dan Pakatan Nasional 1992. Walau bagaimanapun, negara masih menghadapi cabaran ekonomi dan masalah perhambaan berketurunan di sesetengah kawasan.

3.7. Konflik dan Ketidakstabilan Politik Abad Ke-21

Sejak awal abad ke-21, Mali telah mengalami beberapa siri konflik dan pergolakan politik yang meruncing, menjejaskan kestabilan dan pembangunan negara. Ini termasuk pemberontakan di utara, keganasan pelampau, konflik antara komuniti, dan beberapa siri rampasan kuasa tentera yang telah menggugat proses demokrasi.

3.7.1. Konflik Mali Utara (2012-kini)

Pada Januari 2012, satu pemberontakan Tuareg baru, yang diketuai oleh Pergerakan Nasional untuk Pembebasan Azawad (MNLA), meletus di utara Mali. Pemberontak menuntut kemerdekaan atau autonomi yang lebih besar untuk wilayah Azawad. Pemberontakan ini diperkuatkan oleh pejuang Tuareg berpengalaman yang kembali dari Libya selepas kejatuhan rejim Muammar Gaddafi, membawa bersama mereka senjata berat.

Krisis ini diburukkan lagi oleh rampasan kuasa tentera pada 22 Mac 2012, yang menggulingkan Presiden Amadou Toumani Touré. Pegawai tentera yang melakukan rampasan kuasa, diketuai oleh Kapten Amadou Sanogo, menyatakan rasa tidak puas hati terhadap cara kerajaan mengendalikan pemberontakan. Kekosongan kuasa yang berlaku membolehkan MNLA dan pelbagai kumpulan pelampau Islam, termasuk Ansar Dine, Al-Qaeda di Maghreb Islam (AQIM), dan Pergerakan untuk Kesatuan dan Jihad di Afrika Barat (MUJAO), dengan cepat menguasai tiga wilayah utara Mali: Kidal, Gao, dan Timbuktu. Pada 6 April 2012, MNLA mengisytiharkan kemerdekaan Azawad. Walau bagaimanapun, tidak lama kemudian, kumpulan pelampau Islam yang bersekutu dengan MNLA telah menyingkirkan mereka dan mengenakan undang-undang Syariah yang ketat di kawasan yang mereka kuasai, melakukan pencabulan hak asasi manusia yang teruk, termasuk pemusnahan tapak Warisan Dunia UNESCO di Timbuktu.

Sebagai tindak balas kepada kemaraan kumpulan pelampau ke arah selatan dan permintaan daripada kerajaan sementara Mali, Perancis melancarkan campur tangan ketenteraan pada Januari 2013. Dengan sokongan daripada tentera Mali dan pasukan Afrika (AFISMA, kemudiannya MINUSMA), tentera Perancis berjaya menawan semula bandar-bandar utama di utara. Walaupun intervensi ini menamatkan penguasaan kumpulan pelampau ke atas wilayah utara, ia tidak menamatkan konflik. Kumpulan pelampau terus melancarkan serangan gerila, dan ketegangan antara komuniti serta aktiviti jenayah semakin meningkat.

Satu perjanjian damai, yang dikenali sebagai Perjanjian Algiers, telah ditandatangani pada tahun 2015 antara kerajaan Mali dan beberapa kumpulan pemberontak bersenjata. Walau bagaimanapun, pelaksanaannya berjalan perlahan dan menghadapi banyak cabaran. Keganasan berterusan, merebak ke bahagian tengah Mali dan negara-negara jiran di Sahel. Situasi kemanusiaan di utara dan tengah Mali kekal teruk, dengan ramai orang kehilangan tempat tinggal dan memerlukan bantuan. Pencabulan hak asasi manusia oleh semua pihak dalam konflik, termasuk pasukan keselamatan, kumpulan bersenjata, dan militia komuniti, terus dilaporkan.

3.7.2. Konflik Wilayah Tengah

Sejak sekitar tahun 2015, wilayah tengah Mali, terutamanya di Wilayah Mopti, telah menjadi pusat konflik yang semakin meruncing. Konflik ini kompleks, melibatkan pelbagai aktor dan punca. Pertembungan berlaku antara komuniti pertanian seperti Dogon dan Bambara, dengan komuniti penternak Fula (atau Fulani). Secara sejarah, kedua-dua pihak telah bersaing untuk mendapatkan akses kepada tanah dan air, faktor-faktor yang diburukkan lagi oleh perubahan iklim apabila kaum Fula bergerak ke kawasan baru.

Konflik ini telah dieksploitasi dan diburukkan lagi oleh kumpulan pelampau Islam yang dikaitkan dengan Al-Qaeda dan Negara Islam di Sahara Besar (IS-GS). Kumpulan-kumpulan ini telah merekrut ahli dari pelbagai komuniti, sering kali dengan mengeksploitasi rungutan tempatan dan ketegangan antara etnik. Komuniti Dogon dan Bambara telah membentuk "kumpulan pertahanan diri" untuk memerangi kaum Fula, yang mereka tuduh bekerjasama dengan pelampau Islam. Walaupun sesetengah kaum Fula telah menyertai kumpulan pelampau, Human Rights Watch melaporkan bahawa kaitan ini telah "dibesar-besarkan dan dieksploitasi oleh pelbagai pihak untuk tujuan oportunistik". Kerajaan Mali juga disyaki menyokong beberapa kumpulan ini secara terselindung sebagai proksi dalam perang menentang pelampau Islam di utara, walaupun kerajaan menafikannya. Salah satu militia tersebut ialah kumpulan Dogon Dan Na Ambassagou, yang ditubuhkan pada tahun 2016.

Keganasan di wilayah tengah dicirikan oleh pembunuhan beramai-ramai, serangan balas dendam, penculikan, dan pemindahan paksa penduduk awam. Salah satu insiden paling teruk ialah pembunuhan beramai-ramai di Ogossagou pada Mac 2019, di mana kira-kira 160 penduduk kampung Fula dibunuh, didakwa oleh militia Dogon. Keganasan telah menyebabkan krisis kemanusiaan yang teruk, dengan ratusan ribu orang kehilangan tempat tinggal, sekolah ditutup, dan akses kepada perkhidmatan asas terjejas. Penyebaran keganasan ke wilayah tengah telah menambah satu lagi dimensi yang kompleks kepada krisis keselamatan Mali. Pada tahun 2020, lebih 600,000 orang telah kehilangan tempat tinggal akibat konflik di Mali. Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu melaporkan bahawa jumlah kanak-kanak yang terbunuh dalam konflik dalam enam bulan pertama 2019 adalah dua kali ganda berbanding keseluruhan tahun 2018.

3.7.3. Rampasan Kuasa Tentera dan Pemerintahan Junta 2020-an

Mali mengalami dua rampasan kuasa tentera dalam tempoh kurang dari setahun, yang membawa kepada pemerintahan junta tentera dan menjejaskan lagi proses demokrasi dan kestabilan negara.

Rampasan kuasa pertama berlaku pada 18 Ogos 2020. Ia dicetuskan oleh bantahan berbulan-bulan terhadap Presiden Ibrahim Boubacar Keïta (IBK) berhubung dakwaan rasuah, salah urus ekonomi, dan kegagalan menangani pemberontakan jihadis yang semakin meruncing. Anggota tentera yang diketuai oleh Kolonel Assimi Goïta dan Kolonel-Mejar Ismaël Wagué menahan Presiden Keïta dan Perdana Menteri Boubou Cissé. Keïta kemudian mengumumkan peletakan jawatannya. Para pemimpin rampasan kuasa menubuhkan Jawatankuasa Nasional untuk Keselamatan Rakyat (CNSP). ECOWAS dan masyarakat antarabangsa mengutuk rampasan kuasa tersebut dan mengenakan sekatan, menuntut peralihan segera kepada pemerintahan awam. Pada September 2020, satu piagam peralihan telah dipersetujui, menjanjikan tempoh peralihan selama 18 bulan. Bah Ndaw, seorang pegawai tentera bersara dan bekas menteri pertahanan, dilantik sebagai presiden sementara, dan Goïta sebagai naib presiden sementara.

Walau bagaimanapun, ketegangan antara kerajaan peralihan awam dan tentera memuncak. Pada 24 Mei 2021, rampasan kuasa kedua berlaku apabila tentera, sekali lagi diketuai oleh Assimi Goïta, menahan Presiden sementara Bah Ndaw dan Perdana Menteri Moctar Ouane, selepas rombakan kabinet yang menyaksikan dua pemimpin rampasan kuasa 2020 disingkirkan. Goïta kemudiannya diisytiharkan sebagai presiden sementara oleh mahkamah perlembagaan pada 7 Jun 2021.

Di bawah pemerintahan junta Assimi Goïta, peralihan kepada pemerintahan awam telah berulang kali ditangguhkan. Pada mulanya dijadualkan pada Februari 2022, pilihan raya ditangguhkan kepada Februari 2024, dan kemudiannya ditangguhkan lagi tanpa had masa. Kelewatan ini menyebabkan ECOWAS mengenakan sekatan ekonomi yang lebih ketat pada Januari 2022, walaupun sebahagiannya ditarik balik pada Julai 2022 selepas junta bersetuju dengan jadual peralihan baru (yang kemudiannya tidak dipatuhi).

Hubungan dengan rakan kongsi antarabangsa tradisional, terutamanya Perancis, telah merosot dengan ketara. Junta mengusir duta Perancis pada Februari 2022 dan menamatkan perjanjian pertahanan dengan Perancis pada Mei 2022. Tentera Perancis menyelesaikan pengunduran mereka dari Mali (mengakhiri Operasi Barkhane di negara itu) pada Ogos 2022. MINUSMA, misi pengaman PBB, juga menamatkan operasinya dan berundur sepenuhnya pada Disember 2023 atas permintaan junta. Sebaliknya, Mali telah mengeratkan hubungan dengan Rusia, termasuk kehadiran kontraktor tentera swasta Rusia dari Kumpulan Wagner.

Situasi hak asasi manusia dan demokrasi terus merosot di bawah pemerintahan tentera. Terdapat laporan mengenai pencabulan hak asasi manusia oleh pasukan keselamatan Mali dan sekutu mereka, termasuk pembunuhan beramai-ramai di Moura pada Mac 2022 di mana ratusan orang awam didakwa dibunuh. Kebebasan media dan ruang sivil telah disekat. Pada Jun 2023, satu pungutan suara perlembagaan baru telah diadakan, yang meluluskan perlembagaan yang memberikan kuasa yang lebih besar kepada presiden dan menggugurkan bahasa Perancis sebagai bahasa rasmi, menjadikannya bahasa kerja, manakala 13 bahasa kebangsaan dinaikkan taraf sebagai bahasa rasmi. Walaupun junta mendakwa referendum itu berjaya, terdapat kebimbangan mengenai ketelusan dan penyertaan.

Pada Januari 2024, Mali, bersama Niger dan Burkina Faso (juga di bawah pemerintahan tentera), mengumumkan penarikan diri mereka daripada ECOWAS, dan membentuk Perikatan Negara-Negara Sahel (AES). Ini menandakan perubahan geopolitik yang ketara di rantau ini. Serangan oleh kumpulan jihadis terus meningkat, seperti serangan JNIM pada September 2023 ke atas sebuah kapal di Sungai Niger yang membunuh sekurang-kurangnya 154 orang awam, dan serangan ke atas Bamako pada September 2024 yang membunuh sekurang-kurangnya 77 orang. Pada November 2024, Perdana Menteri sementara Choguel Kokalla Maïga telah dipecat oleh Goïta selepas secara terbuka mengkritik kekurangan kejelasan mengenai peralihan kepada pemerintahan awam.

4.1. Muka Bumi dan Iklim

Mali terletak di zon panas dan merupakan antara negara terpanas di dunia. Khatulistiwa terma, yang menandakan tempat-tempat terpanas sepanjang tahun di planet ini berdasarkan suhu tahunan harian purata, merentasi negara ini. Sebahagian besar Mali menerima taburan hujan yang boleh diabaikan dan kemarau sangat kerap berlaku. Akhir April hingga awal Oktober ialah musim hujan di kawasan paling selatan. Pada masa ini, banjir Sungai Niger adalah perkara biasa, mewujudkan Delta Pedalaman Niger. Bahagian gurun utara Mali yang luas mempunyai iklim gurun panas (klasifikasi iklim Köppen BWh) dengan musim panas yang panjang dan sangat panas serta taburan hujan yang sedikit yang berkurangan ke arah utara. Kawasan tengah mempunyai iklim separa gersang panas (klasifikasi iklim Köppen BSh) dengan suhu yang sangat tinggi sepanjang tahun, musim kering yang panjang dan terik serta musim hujan yang singkat dan tidak menentu. Kawasan selatan mempunyai iklim tropika basah dan kering (klasifikasi iklim Köppen Aw). Secara keseluruhannya, iklim Mali adalah tropika, dengan Mac hingga Mei menjadi musim panas dan kering. Jun hingga Oktober adalah musim hujan, lembap dan sederhana. November hingga Februari adalah musim sejuk dan kering. Titik tertinggi Mali ialah Gunung Hombori (Hombori Tondo) pada ketinggian 1.16 K m.

Sungai Niger memainkan peranan penting dalam geografi dan ekonomi Mali. Ia mengalir melalui negara dari barat daya ke timur laut sebelum membelok ke selatan menuju Niger dan Nigeria. Sungai ini menyediakan air untuk minuman, pertanian (terutamanya di Delta Pedalaman Niger yang subur), perikanan, dan pengangkutan.

4.2. Sumber Asli

Mali mempunyai sumber asli yang banyak, dengan emas, uranium, fosfat, kaolinit, garam, dan batu kapur menjadi yang paling banyak dieksploitasi. Mali dianggarkan mempunyai lebih daripada 17,400 tan uranium (terukur + ditunjukkan + diinferens). Pada tahun 2012, satu lagi zon utara yang kaya dengan uranium telah dikenal pasti. Emas adalah eksport utama Mali dan negara ini merupakan salah satu pengeluar emas terbesar di Afrika. Perlombongan garam, terutamanya di kawasan utara seperti Taoudenni, telah menjadi aktiviti ekonomi penting selama berabad-abad.

4.3. Alam Sekitar dan Biodiversiti

Mali menghadapi pelbagai cabaran alam sekitar, termasuk penggurunan, penebangan hutan, hakisan tanah, dan bekalan air boleh diminum yang tidak mencukupi. Penggurunan, terutamanya di zon Sahel, adalah masalah serius yang mengancam tanah pertanian dan mata pencarian. Penebangan hutan untuk kayu api dan pertanian juga menyumbang kepada degradasi tanah. Usaha pemuliharaan sedang dijalankan untuk melindungi ekosistem dan biodiversiti Mali. Terdapat beberapa taman negara dan rizab alam semula jadi, seperti Taman Negara Boucle du Baoulé.

Lima ekoregion daratan terletak dalam sempadan Mali: savana Akasia Sahel, savana Sudan Barat, savana banjir Delta Pedalaman Niger, stepa dan hutan belukar Sahara Selatan, dan hutan belukar xerik pergunungan Sahara Barat. Negara ini mempunyai skor purata Indeks Integriti Landskap Hutan 2019 sebanyak 7.16/10, meletakkannya di kedudukan ke-51 secara global daripada 172 negara. Hidupan liar Mali termasuk pelbagai spesies mamalia, burung, dan reptilia, walaupun banyak yang terancam akibat kehilangan habitat dan pemburuan haram.

5.1. Struktur Kerajaan

Sebelum rampasan kuasa tentera pada 22 Mac 2012, Mali adalah sebuah demokrasi berperlembagaan yang ditadbir oleh Perlembagaan 12 Januari 1992, yang telah dipinda pada tahun 1999. Perlembagaan ini memperuntukkan pengasingan kuasa antara cabang eksekutif, perundangan, dan kehakiman. Sistem kerajaan boleh digambarkan sebagai "separa-presiden". Kuasa eksekutif terletak pada seorang presiden, yang dipilih untuk tempoh lima tahun melalui hak mengundi sejagat dan terhad kepada dua penggal. Presiden berkhidmat sebagai ketua negara dan panglima tertinggi angkatan tentera. Seorang perdana menteri yang dilantik oleh presiden berkhidmat sebagai ketua kerajaan dan seterusnya melantik Majlis Menteri-menteri. Dewan Undangan Nasional yang ekadewan adalah badan perundangan tunggal Mali, terdiri daripada ahli-ahli parlimen yang dipilih untuk tempoh lima tahun.

Perlembagaan Mali memperuntukkan badan kehakiman yang bebas, tetapi cabang eksekutif terus menggunakan pengaruh ke atas badan kehakiman berdasarkan kuasa untuk melantik hakim dan mengawasi kedua-dua fungsi kehakiman dan penguatkuasaan undang-undang. Mahkamah tertinggi Mali ialah Mahkamah Agung, yang mempunyai kuasa kehakiman dan pentadbiran, dan Mahkamah Perlembagaan yang berasingan yang menyediakan semakan kehakiman ke atas akta perundangan dan berfungsi sebagai penimbang tara pilihan raya.

Berikutan rampasan kuasa Ogos 2020 dan Mei 2021, negara kini berada di bawah pemerintahan junta tentera yang diketuai oleh Kolonel Assimi Goïta sebagai presiden sementara. Dewan Undangan Nasional telah dibubarkan, dan sebuah badan perundangan peralihan, Majlis Peralihan Nasional (CNT), telah ditubuhkan. Pada Jun 2023, satu referendum meluluskan perlembagaan baru yang memberikan kuasa yang lebih besar kepada presiden. Perlembagaan baru ini juga menjadikan 13 bahasa kebangsaan sebagai bahasa rasmi, manakala bahasa Perancis diturunkan taraf kepada bahasa kerja.

5.2. Situasi Politik Terkini

Situasi politik di Mali kekal tidak stabil di bawah pemerintahan junta tentera Assimi Goïta. Janji untuk peralihan kepada pemerintahan awam dan mengadakan pilihan raya telah berulang kali ditangguhkan, menyebabkan ketegangan dengan ECOWAS dan rakan kongsi antarabangsa yang lain. ECOWAS telah mengenakan sekatan ke atas Mali, walaupun sebahagiannya telah ditarik balik. Pada Januari 2024, Mali, bersama dengan Niger dan Burkina Faso, mengumumkan penarikan diri daripada ECOWAS.

Junta telah mengambil pendirian yang semakin nasionalistik dan anti-Barat, terutamanya terhadap bekas kuasa penjajah, Perancis. Ruang untuk perbezaan pendapat politik dan kebebasan media telah disekat dengan ketara. Parti-parti politik utama dan organisasi masyarakat sivil menghadapi sekatan terhadap aktiviti mereka. Terdapat kebimbangan yang semakin meningkat mengenai kemerosotan hak asasi manusia dan kedaulatan undang-undang.

Sementara itu, krisis keselamatan di utara dan tengah Mali terus meruncing, dengan kumpulan jihadis yang dikaitkan dengan Al-Qaeda dan Negara Islam meningkatkan serangan mereka. Kerajaan sementara bergelut untuk mengawal wilayah yang luas dan melindungi rakyatnya. Kehadiran kontraktor tentera Rusia, yang dilaporkan dari Kumpulan Wagner, telah menjadi kontroversi dan menimbulkan kebimbangan mengenai pencabulan hak asasi manusia. Perbincangan mengenai peralihan kepada pemerintahan awam masih berterusan, tetapi jadual waktu yang jelas dan komitmen yang kukuh daripada junta masih belum kelihatan.

5.3. Hubungan Luar Negeri

Orientasi dasar luar Mali secara tradisinya adalah pragmatik dan pro-Barat. Selepas penubuhan kerajaan demokrasi pada tahun 1992, hubungan Mali dengan Barat secara amnya dan dengan Amerika Syarikat khususnya telah meningkat dengan ketara. Mali mempunyai hubungan yang lama tetapi ambivalen dengan Perancis, bekas penjajahnya. Mali aktif dalam organisasi serantau seperti Kesatuan Afrika sehingga keahliannya digantung berikutan rampasan kuasa 2012. Usaha untuk mengawal dan menyelesaikan konflik serantau, seperti di Côte d'Ivoire, Liberia, dan Sierra Leone, adalah salah satu matlamat dasar luar utama Mali.

Walau bagaimanapun, sejak rampasan kuasa 2020 dan 2021, hubungan luar negeri Mali telah mengalami perubahan dramatik. Hubungan dengan Perancis dan negara-negara Barat lain telah merosot dengan ketara. Junta tentera telah mengambil pendirian anti-Perancis yang kuat, mengusir duta Perancis dan menamatkan perjanjian pertahanan dengan Perancis. Tentera Perancis dan misi pengaman PBB (MINUSMA) telah ditarik balik dari Mali.

Sebaliknya, Mali telah mengeratkan hubungan dengan Rusia. Terdapat laporan mengenai kehadiran kontraktor tentera Rusia dari Kumpulan Wagner yang membantu tentera Mali dalam memerangi kumpulan jihadis. Menteri Luar Rusia, Sergey Lavrov, melawat Bamako pada Februari 2023 dan menjanjikan bantuan ketenteraan berterusan.

Mali, bersama dengan junta tentera di Burkina Faso dan Niger, telah membentuk Perikatan Negara-Negara Sahel (AES) pada September 2023, sebuah pakatan pertahanan bersama. Pada Januari 2024, ketiga-tiga negara ini mengumumkan penarikan diri mereka daripada ECOWAS, menuduh blok serantau itu mengenakan "sekatan yang tidak berperikemanusiaan" dan gagal membantu mereka memerangi keganasan. Pada Ogos 2024, Mali memutuskan hubungan diplomatik dengan Ukraine, menuduhnya memberikan risikan kepada pemberontak untuk serangan hendap ke atas tentera Mali dan tentera upahan Rusia.

Perubahan dalam hubungan luar negeri ini mencerminkan penjajaran semula geopolitik yang lebih luas di rantau Sahel, dengan negara-negara di bawah pemerintahan tentera mencari rakan kongsi baru dan mencabar pengaruh tradisional Barat. Isu keselamatan sempadan dan usaha penyelesaian konflik serantau kekal menjadi keutamaan, tetapi kini didekati dengan strategi dan pakatan yang berbeza. Perspektif kemanusiaan dan hak asasi manusia sering diketepikan dalam perubahan ini, dengan masyarakat antarabangsa menyuarakan kebimbangan mengenai impak ke atas rakyat biasa.

5.4. Ketenteraan

Angkatan Tentera Mali (Forces Armées Maliennes_{Angkatan Tentera Mali}^{Bahasa Perancis}, FAMA) terdiri daripada tentera darat, tentera udara, Gendarmerie Nasional, dan Pengawal Republikan. Kesemua cabang ini berada di bawah kawalan Kementerian Pertahanan dan Veteran Mali, yang secara tradisinya diketuai oleh orang awam, walaupun di bawah junta tentera, kepimpinan adalah tentera. Presiden berkhidmat sebagai panglima tertinggi.

Anggaran saiz angkatan tentera Mali berbeza-beza, tetapi pada tahun 2009, IISS Military Balance menyenaraikan 7,350 anggota tentera darat, 400 anggota tentera udara, dan 50 anggota tentera laut (beroperasi di Sungai Niger). Pasukan paramiliter, termasuk Gendarmerie (1,800) dan Pengawal Republikan (2,000), menambah jumlah ini. Peralatan ketenteraan Mali sebahagian besarnya berasal dari era Soviet, tetapi negara ini juga telah menerima peralatan dan latihan dari pelbagai negara, termasuk Perancis, Amerika Syarikat, Jerman, dan baru-baru ini, Rusia dan Turki.

Misi utama angkatan tentera Mali termasuk mempertahankan integriti wilayah negara, melindungi penduduk, dan mengambil bahagian dalam operasi pembangunan. Sejak 2012, FAMA telah terlibat secara besar-besaran dalam memerangi pemberontakan di utara dan tengah negara, menentang pelbagai kumpulan jihadis dan pemisah. Mereka sering beroperasi bersama pasukan antarabangsa (sebelum pengunduran mereka) dan kini dilaporkan bersama kontraktor tentera Rusia.

Belanjawan pertahanan Mali telah meningkat sejak bermulanya konflik, tetapi angkatan tentera masih menghadapi cabaran dari segi peralatan, latihan, dan moral. Terdapat banyak laporan mengenai pencabulan hak asasi manusia yang dilakukan oleh anggota FAMA semasa operasi menentang pemberontakan, yang telah menjejaskan kepercayaan orang ramai dan usaha pendamaian. Mali secara sejarah telah mengambil bahagian dalam operasi pengaman antarabangsa di Afrika, tetapi fokus utamanya kini adalah pada konflik dalaman. Dengan perubahan dalam pakatan antarabangsa, sumber peralatan dan latihan ketenteraan Mali juga sedang mempelbagaikan.

6.1. Wilayah dan Daerah

Sejak tahun 2023, Mali dibahagikan kepada 19 wilayah (régions) dan Daerah Ibu Kota Bamako. Pembahagian ini adalah hasil daripada proses desentralisasi yang bertujuan untuk memberikan lebih banyak autonomi kepada pihak berkuasa tempatan. Sebelum ini, sejak 2016, Mali mempunyai 10 wilayah dan Daerah Bamako, selepas penambahan wilayah Taoudénit (dahulunya sebahagian daripada Wilayah Timbuktu) dan Ménaka (dahulunya Cercle Ménaka dalam Wilayah Gao). Perubahan pada tahun 2023 menambah sembilan lagi wilayah baru.

Setiap wilayah diketuai oleh seorang gabenor. Wilayah-wilayah ini seterusnya dibahagikan kepada unit pentadbiran yang lebih kecil yang dipanggil cercle. Terdapat 159 cercle di seluruh negara. Setiap cercle kemudiannya dibahagikan lagi kepada komun (communes), yang merupakan unit pentadbiran asas. Terdapat 815 komun. Komun boleh jadi bandar atau luar bandar. Datuk Bandar dan ahli majlis bandar raya yang dipilih mentadbir komun.

Wilayah-wilayah dan Daerah Ibu Kota adalah seperti berikut:

Struktur pentadbiran ini bertujuan untuk meningkatkan tadbir urus dan mendekatkan perkhidmatan awam kepada penduduk tempatan, walaupun cabaran keselamatan di banyak kawasan menghalang keberkesanan penuhnya.

6.2. Bandar Utama

Mali mempunyai beberapa bandar utama yang memainkan peranan penting dalam ekonomi, budaya, dan pentadbiran negara.

• Bamako: Ibu negara dan bandar terbesar Mali, terletak di tebing Sungai Niger di barat daya negara. Dengan populasi melebihi 4.2 juta orang di kawasan metropolitannya (banci 2023), Bamako ialah pusat pentadbiran, ekonomi, dan budaya utama negara. Ia menempatkan kebanyakan institusi kerajaan, kedutaan asing, dan organisasi antarabangsa. Bandar ini merupakan hab pengangkutan penting dan mempunyai pelbagai industri.
• Sikasso: Terletak di selatan Mali, Sikasso ialah ibu kota Wilayah Sikasso dan bandar kedua terbesar dari segi populasi sebelum pembentukan wilayah-wilayah baru (populasi komun Sikasso sekitar 226,618 pada banci 2009). Ia merupakan pusat pertanian penting, terkenal dengan pengeluaran buah-buahan dan sayur-sayuran, serta kapas. Kedudukannya yang strategik berhampiran sempadan Côte d'Ivoire dan Burkina Faso menjadikannya hab perdagangan serantau.
• Ségou: Ibu kota Wilayah Ségou, terletak di tebing Sungai Niger, kira-kira 235 km timur laut Bamako. Ségou mempunyai sejarah yang kaya sebagai bekas ibu kota Empayar Bamana. Hari ini, ia adalah pusat pertanian dan perindustrian yang penting, terutamanya dalam pengeluaran tekstil dan pemprosesan makanan. Populasi komun Ségou adalah sekitar 133,501 (banci 2009).
• Mopti: Terletak di pertemuan Sungai Niger dan Sungai Bani, Mopti adalah ibu kota Wilayah Mopti dan pelabuhan sungai yang penting. Ia sering dirujuk sebagai "Venesia Mali" kerana rangkaian terusan dan pulau-pulau kecilnya. Mopti ialah pusat perdagangan utama untuk ikan, ternakan, dan hasil pertanian dari Delta Pedalaman Niger. Ia juga merupakan destinasi pelancongan yang popular (sebelum krisis keselamatan). Populasi komun Mopti adalah sekitar 120,786 (banci 2009).
• Timbuktu (Tombouctou): Terletak di pinggir selatan Gurun Sahara, Timbuktu adalah ibu kota Wilayah Timbuktu. Ia mempunyai sejarah yang gemilang sebagai pusat perdagangan trans-Sahara dan pengajian Islam pada zaman Empayar Mali dan Empayar Songhai. Walaupun kepentingannya telah merosot, Timbuktu masih terkenal dengan manuskrip purba dan seni bina lumpurnya yang unik, termasuk Masjid Djinguereber. Bandar ini adalah Tapak Warisan Dunia UNESCO. Akibat konflik, bandar ini mengalami kemerosotan. Populasi komun Timbuktu sekitar 54,453 (banci 2009).
• Gao: Ibu kota Wilayah Gao, terletak di tebing Sungai Niger di timur Mali. Gao adalah bekas ibu kota Empayar Songhai dan mempunyai sejarah yang panjang sebagai pusat perdagangan dan budaya. Hari ini, ia adalah bandar terbesar di utara Mali dan hab serantau yang penting. Makam Askia, sebuah Tapak Warisan Dunia UNESCO, terletak di Gao. Bandar ini juga telah terjejas teruk oleh konflik baru-baru ini. Populasi komun Gao sekitar 86,353 (banci 2009).
• Koutiala: Terletak di Wilayah Sikasso (kini ibu kota Wilayah Koutiala yang baru), Koutiala adalah pusat pengeluaran kapas utama di Mali dan sering dirujuk sebagai "ibu kota emas putih". Populasi komun Koutiala adalah sekitar 141,444 (banci 2009), menjadikannya salah satu bandar terbesar.
• Kayes: Ibu kota Wilayah Kayes di barat Mali, terletak berhampiran Sungai Senegal. Ia adalah hab pengangkutan penting kerana lokasinya di Kereta Api Dakar-Niger. Populasi komun Kayes adalah sekitar 126,319 (banci 2009).

Bandar-bandar lain yang penting termasuk Kati (berhampiran Bamako, pusat tentera penting), San (pusat pertanian), dan Djenné (terkenal dengan Masjid Agung Djenné, Tapak Warisan Dunia UNESCO). Kepentingan dan populasi bandar-bandar ini mungkin telah berubah disebabkan oleh konflik dan pemindahan penduduk, serta penyusunan semula pentadbiran baru-baru ini.

7.1. Gambaran Keseluruhan Ekonomi

Mali ialah sebuah negara berpendapatan rendah. Menurut Bank Dunia, Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) nominal Mali adalah sekitar 21.30 B USD pada tahun 2023, dengan KDNK per kapita (nominal) sekitar 912 USD. KDNK berdasarkan pariti kuasa beli (PPP) dianggarkan sekitar 61.60 B USD, dengan KDNK per kapita (PPP) sekitar 2.64 K USD. Kadar pertumbuhan KDNK telah terjejas oleh ketidakstabilan politik, sekatan, dan krisis keselamatan, walaupun terdapat potensi untuk pertumbuhan dalam sektor seperti pertanian dan perlombongan.

Inflasi telah menjadi kebimbangan, terutamanya disebabkan oleh kenaikan harga makanan dan tenaga global, serta gangguan rantaian bekalan akibat ketidakstabilan serantau. Kadar pengangguran, terutamanya di kalangan belia, adalah tinggi. Mali menduduki tempat ke-188 daripada 193 negara dalam Indeks Pembangunan Manusia (HDI) pada tahun 2022, dengan nilai 0.410, yang menunjukkan tahap pembangunan manusia yang rendah. Kemiskinan berleluasa, dengan sebahagian besar penduduk hidup di bawah garis kemiskinan kebangsaan dan antarabangsa. Indeks Gini Mali ialah 33.0 pada tahun 2010, menunjukkan tahap ketidaksamaan pendapatan yang sederhana, tetapi ini mungkin telah berubah disebabkan oleh konflik.

Mata wang Mali ialah Franc CFA Afrika Barat (XOF), yang dipatok kepada Euro. Mali adalah ahli Zon Franc dan Kesatuan Ekonomi dan Kewangan Afrika Barat (UEMOA), yang menyediakan rangka kerja untuk kestabilan monetari dan integrasi ekonomi serantau. Walau bagaimanapun, keahlian dalam blok ini juga telah menjadi subjek perdebatan politik, terutamanya berikutan hubungan tegang dengan Perancis dan ECOWAS. Mali juga merupakan ahli Pertubuhan untuk Harmonisasi Undang-undang Perniagaan di Afrika (OHADA).

7.2. Industri Utama

Sektor utama ekonomi Mali ialah pertanian, perlombongan, dan perkhidmatan (terutamanya perdagangan tidak formal).

• Pertanian: Sektor pertanian menyumbang kira-kira 80% daripada guna tenaga dan merupakan tulang belakang ekonomi luar bandar. Tanaman utama termasuk kapas (yang merupakan eksport pertanian utama), beras (terutamanya di Delta Pedalaman Niger), sekoi, betari, dan jagung. Pengeluaran sayur-sayuran, buah-buahan, dan tembakau juga penting. Pertanian sebahagian besarnya bergantung kepada hujan, menjadikannya terdedah kepada kemarau dan perubahan iklim. Kekurangan infrastruktur pengairan dan input moden mengehadkan produktiviti.
• Penternakan: Penternakan lembu, kambing biri-biri, dan kambing adalah aktiviti ekonomi utama, terutamanya di zon Sahel dan Sudan. Ternakan adalah sumber pendapatan penting dan eksport utama, terutamanya ke negara-negara jiran.
• Perlombongan: Sektor perlombongan, khususnya emas, telah menjadi penyumbang utama kepada KDNK dan pendapatan eksport sejak tahun 1990-an. Mali adalah salah satu pengeluar emas terbesar di Afrika. Selain emas, Mali mempunyai deposit fosfat, batu kapur, garam (secara tradisional diekstrak di utara), dan uranium, walaupun tidak semua dieksploitasi secara komersial pada skala besar. Industri perlombongan sebahagian besarnya dikuasai oleh syarikat asing.
• Perikanan: Perikanan di Sungai Niger dan Delta Pedalaman Niger adalah sumber makanan dan pendapatan penting bagi ramai komuniti tempatan.

Sektor perindustrian Mali masih kecil dan kurang maju, sebahagian besarnya tertumpu kepada pemprosesan hasil pertanian (seperti penggilingan kapas dan pengeluaran minyak makan) dan pembuatan barangan pengguna ringan.

7.3. Tenaga

Bekalan tenaga di Mali adalah terhad dan tidak mencukupi. Akses kepada elektrik adalah rendah, terutamanya di kawasan luar bandar. Syarikat utiliti negara, Energie du Mali (EDM), bertanggungjawab untuk pengeluaran dan pengedaran elektrik. Sebahagian besar tenaga elektrik dijana daripada kuasa hidroelektrik (seperti empangan Manantali dan Sélingué) dan loji janakuasa terma yang menggunakan bahan api fosil yang diimport. Mali mempunyai potensi yang besar untuk tenaga suria, tetapi ini masih belum dieksploitasi sepenuhnya. Kekurangan bekalan tenaga yang boleh dipercayai dan kos tinggi adalah halangan utama kepada pembangunan ekonomi dan sosial.

7.4. Pengangkutan dan Infrastruktur

Sebagai sebuah negara terkurung daratan, Mali sangat bergantung pada rangkaian pengangkutan yang cekap untuk perdagangan dalaman dan antarabangsa. Walau bagaimanapun, infrastruktur pengangkutan masih kurang maju.

• Jalan Raya: Rangkaian jalan raya adalah mod pengangkutan utama, tetapi banyak jalan, terutamanya di luar bandar, tidak berturap dan dalam keadaan buruk, menjadikannya sukar dilalui semasa musim hujan.
• Landasan Kereta Api: Kereta Api Dakar-Niger menghubungkan Bamako dengan pelabuhan Dakar di Senegal. Ia secara sejarah menjadi laluan perdagangan penting, tetapi telah mengalami kemerosotan akibat kekurangan pelaburan dan pengurusan yang lemah.
• Penerbangan: Lapangan terbang antarabangsa utama ialah Lapangan Terbang Antarabangsa Bamako-Sénou. Terdapat beberapa lapangan terbang domestik yang lebih kecil.
• Pengangkutan Air: Sungai Niger menyediakan laluan pengangkutan air yang penting, terutamanya antara Koulikoro (berhampiran Bamako) dan Gao, walaupun kebolehlayaran adalah bermusim.

Infrastruktur sosial seperti komunikasi (telefon talian tetap, mudah alih, internet) juga masih terhad, walaupun penggunaan telefon mudah alih telah berkembang pesat. Akses internet masih rendah, terutamanya di luar bandar. Konflik dan ketidakstabilan telah merosakkan lagi infrastruktur di banyak kawasan.

8.1. Demografi

Penduduk Mali dianggarkan seramai 23.29 juta pada tahun 2024 (anggaran PBB). Negara ini mempunyai salah satu kadar pertumbuhan penduduk tertinggi di dunia, dengan kadar kesuburan total sekitar 5.35 anak bagi setiap wanita pada tahun 2024. Struktur umur penduduk adalah sangat muda: kira-kira 47% penduduk berusia di bawah 15 tahun, 50% berusia antara 15-64 tahun, dan hanya 3% berusia 65 tahun ke atas (anggaran 2024). Usia median ialah 16.4 tahun.

Sebahagian besar penduduk (kira-kira 68% pada tahun 2002) tinggal di kawasan luar bandar, walaupun kadar pembandaran semakin meningkat. Lebih 90% penduduk tinggal di bahagian selatan negara, terutamanya di sekitar ibu kota, Bamako, yang mempunyai lebih 2 juta penduduk. Kepadatan penduduk secara keseluruhan adalah rendah (kira-kira 11.7 orang per km persegi), tetapi lebih tinggi di kawasan selatan yang subur. Sebahagian kecil penduduk (5-10%) adalah nomad atau separa nomad, terutamanya di utara.

8.2. Kumpulan Etnik

Mali adalah sebuah negara berbilang etnik dengan pelbagai kumpulan yang mempunyai bahasa, budaya, dan tradisi mereka sendiri. Kumpulan etnik terbesar ialah Bambara (kira-kira 33.3% daripada populasi). Kumpulan-kumpulan etnik utama lain termasuk:

• Fulani (juga dikenali sebagai Peul atau Fula): kira-kira 13.3%
• Soninke (juga dikenali sebagai Sarakolé atau Marka): kira-kira 9.8%
• Senufo dan Bwa: kira-kira 9.6%
• Malinke (atau Mandinka): kira-kira 8.8%
• Dogon: kira-kira 8.7%
• Songhai: kira-kira 5.9%
• Tuareg dan Bella (keturunan hamba Tuareg): kira-kira 3.5% (angka mungkin berbeza, sesetengah sumber meletakkan Tuareg/Bella pada 1.7%)
• Bobo: kira-kira 2.1%
• Lain-lain: termasuk Bozo (secara tradisinya nelayan di Sungai Niger), Moor (Arab Azawagh), dan kumpulan kecil lain.

Kumpulan-kumpulan etnik ini kebanyakannya tinggal di wilayah geografi tertentu. Sebagai contoh, Bambara dan Malinke kebanyakannya di selatan dan barat, Fulani tersebar luas sebagai penternak, Songhai di timur di sekitar Gao, Dogon di kawasan Tebing Bandiagara, dan Tuareg serta Moor di utara gurun. Walaupun secara amnya terdapat sejarah kewujudan bersama secara aman, ketegangan etnik telah meningkat dalam beberapa tahun kebelakangan ini, diburukkan lagi oleh konflik dan persaingan untuk mendapatkan sumber. Isu perhambaan berdasarkan keturunan masih wujud dalam sesetengah komuniti, terutamanya yang melibatkan kumpulan Bella.

8.3. Bahasa

Perlembagaan 2023 mengiktiraf 13 bahasa kebangsaan sebagai bahasa rasmi Mali. Ini termasuk:

• Bahasa Bambara
• Bahasa Bobo
• Bahasa Bozo
• Bahasa Dogon (Toro So)
• Bahasa Fula (Fulfulde)
• Bahasa Arab Hassaniya
• Bahasa Kassonke
• Bahasa Maninka (Malinke)
• Bahasa Minyanka
• Bahasa Senufo (Senara)
• Bahasa Songhai (Koyraboro Senni)
• Bahasa Soninke
• Bahasa Tamasheq (bahasa Tuareg)

Bahasa Perancis, yang dahulunya bahasa rasmi tunggal, kini ditetapkan sebagai bahasa kerja. Bahasa Bambara berfungsi sebagai lingua franca utama di negara ini, dengan kira-kira 80% penduduk boleh berkomunikasi dalam bahasa ini. Terdapat lebih daripada 40 bahasa Afrika lain yang dituturkan oleh pelbagai kumpulan etnik. Peranan sosial setiap bahasa berbeza-beza, dengan bahasa kebangsaan digunakan secara meluas dalam kehidupan seharian dan media tempatan, manakala bahasa Perancis kekal penting dalam pentadbiran, pendidikan tinggi, dan hubungan antarabangsa, walaupun pengaruhnya semakin berkurangan.

8.4. Agama

Majoriti besar penduduk Mali, dianggarkan sekitar 95% (sesetengah sumber menyatakan 90%), adalah Muslim, kebanyakannya menganut aliran Sunni dalam tradisi Maliki, sering dipengaruhi oleh amalan Sufisme. Islam telah diperkenalkan ke Afrika Barat pada abad ke-11 dan mempunyai sejarah yang panjang dan kaya di rantau ini.

Agama Kristian dianut oleh kira-kira 5% penduduk (sesetengah sumber meletakkan angka ini lebih rendah, sekitar 2-3%), dengan majoriti mereka adalah Roman Katolik dan sebahagian kecil adalah Protestan. Selebihnya penduduk, mungkin kurang daripada 1% hingga 5% (bergantung kepada sumber), menganut kepercayaan tradisional Afrika, seperti agama Dogon. Ateisme dan agnostisisme dianggap jarang berlaku.

Perlembagaan Mali menetapkan negara sebagai negara sekular dan menjamin kebebasan beragama. Secara amnya, hubungan antara komuniti agama yang berbeza adalah baik dan harmoni. Walau bagaimanapun, sejak konflik meletus pada tahun 2012 dan pengenaan undang-undang Syariah yang ketat oleh kumpulan pelampau Islam di beberapa bahagian utara, terdapat peningkatan laporan mengenai penganiayaan terhadap penganut Kristian dan Muslim sederhana, serta pemusnahan tempat-tempat suci. Agama memainkan peranan penting dalam kehidupan sosial dan budaya majoriti rakyat Mali.

8.5. Pendidikan

Sistem pendidikan di Mali menghadapi cabaran yang besar. Secara prinsipnya, pendidikan awam adalah percuma dan wajib selama sembilan tahun, dari umur tujuh hingga enam belas tahun. Sistem ini merangkumi enam tahun pendidikan rendah, diikuti oleh enam tahun pendidikan menengah (dibahagikan kepada kitaran pertama tiga tahun dan kitaran kedua tiga tahun).

Walau bagaimanapun, kadar pendaftaran sekolah rendah sebenar adalah rendah, terutamanya di kawasan luar bandar dan di kalangan kanak-kanak perempuan. Pada tahun 2017, kadar pendaftaran kasar sekolah rendah ialah 61% (65% lelaki dan 58% perempuan). Kadar pendaftaran sekolah menengah jauh lebih rendah. Banyak keluarga tidak mampu menanggung kos pakaian seragam, buku, bekalan, dan yuran lain yang diperlukan untuk persekolahan.

Sistem pendidikan juga dibelenggu oleh kekurangan sekolah di kawasan luar bandar, serta kekurangan guru yang berkelayakan dan bahan pengajaran. Konflik dan ketidakstabilan telah menyebabkan penutupan ratusan sekolah, terutamanya di wilayah utara dan tengah, menjejaskan akses kepada pendidikan untuk beribu-ribu kanak-kanak.

Kadar celik huruf di Mali adalah antara yang terendah di dunia, dianggarkan antara 27-30% hingga 46.4%, dengan kadar celik huruf di kalangan wanita jauh lebih rendah daripada lelaki. Universiti Bamako, yang merangkumi empat universiti konstituen, adalah universiti terbesar di negara ini dan menampung kira-kira 60,000 pelajar sarjana muda dan siswazah. Terdapat juga beberapa institusi pengajian tinggi lain. Usaha sedang dijalankan untuk menambah baik sistem pendidikan, tetapi kemajuannya perlahan dan terhalang oleh pelbagai cabaran.

8.6. Kesihatan

Mali menghadapi pelbagai cabaran kesihatan yang berkaitan dengan kemiskinan, kekurangan zat makanan, dan kebersihan serta sanitasi yang tidak mencukupi. Petunjuk kesihatan dan pembangunan Mali adalah antara yang terburuk di dunia. Jangka hayat purata semasa lahir dianggarkan 63.2 tahun pada 2024. Pada tahun 2000, 62-65% penduduk dianggarkan mempunyai akses kepada air minuman yang selamat dan hanya 69% kepada perkhidmatan sanitasi dalam beberapa bentuk. Pada tahun 2001, perbelanjaan kerajaan am untuk kesihatan berjumlah kira-kira 4 USD per kapita pada kadar pertukaran purata.

Kemudahan perubatan di Mali sangat terhad, dan ubat-ubatan sering kekurangan bekalan. Malaria dan penyakit bawaan artropoda lain adalah lazim, begitu juga dengan beberapa penyakit berjangkit seperti taun dan batuk kering. Penduduk Mali juga mengalami kadar kekurangan zat makanan kanak-kanak yang tinggi dan kadar imunisasi yang rendah. Dianggarkan 1.9% penduduk dewasa dan kanak-kanak dijangkiti HIV/AIDS, antara kadar terendah di Afrika Sub-Sahara.

Satu isu kesihatan dan hak asasi manusia yang serius ialah amalan pencacatan genital wanita (FGM). Dianggarkan 85%-91% kanak-kanak perempuan dan wanita Mali telah menjalani FGM (data 2001 dan 2006). Walaupun terdapat usaha untuk membasmi amalan ini, ia masih berleluasa.

Konflik dan ketidakstabilan telah memburukkan lagi situasi kesihatan, dengan ramai orang kehilangan tempat tinggal dan akses kepada perkhidmatan kesihatan terjejas. Pada tahun 2024, dianggarkan 7.1 juta orang di Mali, termasuk lebih 3.8 juta kanak-kanak, memerlukan bantuan kemanusiaan segera disebabkan oleh peningkatan konflik dan krisis iklim.

8.7. Hak Asasi Manusia dan Isu Sosial

Situasi hak asasi manusia di Mali telah merosot dengan ketara berikutan rampasan kuasa tentera pada tahun 2020 dan 2021, serta konflik yang berterusan di bahagian utara dan tengah negara. Kebebasan sivil, termasuk kebebasan bersuara dan kebebasan media, telah disekat. Wartawan dan aktivis hak asasi manusia menghadapi ugutan dan penangkapan. Aktiviti parti politik dan organisasi masyarakat sivil juga dihadkan.

Buruh kanak-kanak adalah masalah yang meluas, terutamanya dalam sektor pertanian, perlombongan emas artisan, dan kerja domestik. Perhambaan berdasarkan keturunan masih diamalkan di sesetengah komuniti, terutamanya di utara, di mana kumpulan tertentu seperti Bella secara tradisinya dianggap sebagai hamba kepada Tuareg. Walaupun perhambaan secara rasmi diharamkan, kerajaan telah gagal untuk menguatkuasakan undang-undang secara berkesan dan melindungi mangsa.

Kesaksamaan gender kekal sebagai cabaran utama. Wanita menghadapi diskriminasi dalam undang-undang dan amalan. Akses wanita kepada pendidikan, pekerjaan, dan pemilikan tanah adalah terhad. Keganasan berasaskan gender, termasuk keganasan rumah tangga, perkahwinan paksa, dan pencacatan genital wanita (FGM), adalah berleluasa. Walaupun terdapat undang-undang yang bertujuan untuk melindungi hak wanita, penguatkuasaannya lemah. Pada tahun 2024, pegawai Mali meluluskan rang undang-undang yang menghukum hubungan homoseksual antara pasangan sejenis, menandakan kemunduran bagi hak LGBTQ+.

Konflik bersenjata telah membawa kepada pencabulan hak asasi manusia yang meluas oleh semua pihak, termasuk pasukan keselamatan kerajaan, kumpulan bersenjata jihadis, dan militia komuniti. Ini termasuk pembunuhan di luar undang-undang, penyeksaan, keganasan seksual, dan pengambilan kanak-kanak sebagai askar. Situasi keselamatan awam di banyak bahagian negara adalah teruk, dengan penduduk awam sering terperangkap dalam pertempuran atau menjadi sasaran serangan. Berjuta-juta orang telah kehilangan tempat tinggal dan menghadapi krisis kemanusiaan.

9.1. Muzik

Tradisi muzik Mali berasal daripada para griot, yang dikenali sebagai "Penyimpan Kenangan". Muzik Mali adalah pelbagai dan mempunyai beberapa genre yang berbeza. Beberapa pengaruh Mali yang terkenal dalam muzik ialah ahli muzik virtuoso kora Toumani Diabaté, ngoni dengan Bassekou Kouyate sebagai virtuoso jeli ngoni elektrik, mendiang gitaris roots dan blues Ali Farka Touré, kumpulan Tuareg Tinariwen, Khaira Arby, dan beberapa artis Afro-pop seperti Salif Keita, duo Amadou & Mariam, Oumou Sangaré, Fatoumata Diawara, Rokia Traoré, dan Habib Koité. Tarian juga memainkan peranan besar dalam budaya Mali. Pesta tarian adalah acara biasa di kalangan rakan-rakan, dan tarian topeng tradisional dipersembahkan pada acara-acara upacara.

9.2. Kesusasteraan

Walaupun kesusasteraan Mali kurang terkenal berbanding muziknya, Mali sentiasa menjadi salah satu pusat intelektual paling meriah di Afrika. Tradisi sastera Mali kebanyakannya disampaikan secara lisan, dengan jalis (griot) membacakan atau menyanyikan sejarah dan cerita yang dihafal. Amadou Hampâté Bâ, ahli sejarah Mali yang paling terkenal, menghabiskan sebahagian besar hidupnya menulis tradisi lisan ini untuk diingati oleh dunia.

Novel yang paling terkenal oleh penulis Mali ialah Le devoir de violence oleh Yambo Ouologuem, yang memenangi Prix Renaudot pada tahun 1968 tetapi warisannya dicemari oleh tuduhan plagiarisme. Penulis Mali terkenal lain termasuk Baba Traoré, Modibo Sounkalo Keita, Massa Makan Diabaté, Moussa Konaté, dan Fily Dabo Sissoko.

9.3. Masakan

Nasi dan sekoi adalah makanan ruji masakan Mali, yang banyak berasaskan bijirin. Bijirin biasanya disediakan dengan sos yang dibuat daripada daun yang boleh dimakan, seperti bayam atau baobab, dengan sos kacang tomato, dan boleh dihidangkan bersama kepingan daging panggang (biasanya ayam, kambing biri-biri, lembu, atau kambing). Masakan Mali berbeza mengikut wilayah. Hidangan popular lain termasuk fufu, nasi jolof, dan maafe (stu kacang tanah). Teh, terutamanya teh hijau pudina yang manis, adalah minuman sosial yang penting.

9.4. Sukan

Sukan paling popular di Mali ialah bola sepak, yang menjadi lebih terkenal selepas Mali menjadi tuan rumah Piala Negara-Negara Afrika 2002. Kebanyakan bandar dan pekan mengadakan perlawanan tetap; pasukan paling popular di peringkat kebangsaan ialah Djoliba AC, Stade Malien, dan AS Real Bamako, semuanya berpangkalan di ibu kota. Permainan tidak formal sering dimainkan oleh belia menggunakan segumpal kain buruk sebagai bola. Ramai pemain bola sepak Mali telah mencapai kejayaan di peringkat antarabangsa, bermain untuk kelab-kelab utama di Eropah, seperti Frédéric Kanouté, Seydou Keita, dan Mahamadou Diarra.

Bola keranjang adalah satu lagi sukan utama; pasukan bola keranjang kebangsaan wanita Mali, yang diketuai oleh Hamchetou Maiga, bertanding di Olimpik Beijing 2008. Gusti tradisional (la lutte) juga agak biasa, walaupun popularitinya telah menurun dalam beberapa tahun kebelakangan ini. Permainan oware, sejenis varian mancala, adalah satu hobi yang biasa.

9.5. Media Massa

Di Mali, terdapat beberapa akhbar seperti Les Échos, L'Essor (akhbar milik kerajaan), Info Matin, Nouvel Horizon, dan Le Républicain. Office de Radiodiffusion-Télévision du Mali (ORTM) ialah perkhidmatan penyiaran milik negara, yang mengendalikan televisyen dan radio nasional. Terdapat juga banyak stesen radio swasta, yang memainkan peranan penting dalam penyebaran maklumat, terutamanya di kawasan luar bandar.

Penggunaan internet telah berkembang, tetapi akses masih terhad, terutamanya di luar bandar. Media sosial semakin popular di kalangan golongan muda dan di kawasan bandar. Persekitaran media di Mali telah menghadapi cabaran yang semakin meningkat, terutamanya sejak rampasan kuasa 2020 dan 2021. Terdapat laporan mengenai sekatan terhadap kebebasan akhbar, ugutan terhadap wartawan, dan penutupan media. Indeks Kebebasan Akhbar Dunia oleh Wartawan Tanpa Sempadan telah menunjukkan kemerosotan kedudukan Mali dalam beberapa tahun kebelakangan ini.

9.6. Tapak Warisan Dunia

Mali mempunyai beberapa tapak budaya dan semula jadi yang diiktiraf sebagai Tapak Warisan Dunia UNESCO, yang mencerminkan kekayaan sejarah dan kepelbagaian budayanya. Ini termasuk:

• Bandar Lama Djenné: Terkenal dengan seni bina lumpur yang unik, termasuk Masjid Agung Djenné yang mengagumkan.
• Timbuktu: Sebuah bandar bersejarah yang pernah menjadi pusat perdagangan trans-Sahara dan pengajian Islam, dengan masjid-masjid dan manuskrip purba yang terkenal.
• Tebing Bandiagara (Tanah Orang Dogon): Sebuah landskap yang menakjubkan dengan tebing batu pasir yang curam, di mana orang Dogon telah membina kampung-kampung mereka dan mengekalkan tradisi budaya yang unik.
• Makam Askia di Gao: Sebuah struktur piramid lumpur yang dipercayai sebagai tempat pengebumian Askia Muhammad I, maharaja Empayar Songhai.

Kesemua tapak ini kini berada dalam Senarai Warisan Dunia dalam Bahaya disebabkan oleh konflik dan ketidakstabilan di rantau ini, yang mengancam pemuliharaan dan perlindungan mereka.