1. Kehidupan Awal dan Pendidikan
Maumoon Abdul Gayoom memulakan kehidupannya dengan latar belakang keluarga yang terkemuka di Malé sebelum melanjutkan pendidikan yang luas di dalam dan luar negara, membentuk asas intelektual dan keperibadiannya.
1.1. Kelahiran dan Latar Belakang Keluarga
Maumoon Abdul Gayoom dilahirkan dengan nama Abdulla Maumoon Khairi pada 29 Disember 1937, di rumah bapanya di Machangoalhi, Malé. Beliau ialah anak pertama kepada Abdul Gayoom Ibrahim dan Khadheeja Moosa, dan anak kesepuluh kepada Abdul Gayoom. Bapanya, Abdul Gayoom Ibrahim, merupakan seorang peguam dan berkhidmat sebagai Peguam Negara ketujuh Maldives dari tahun 1950 hingga 1951. Beliau meninggal dunia pada tahun 1982 pada usia 87 tahun, sempat menyaksikan penggal pertama anaknya sebagai presiden. Gayoom adalah keturunan dari dinasti Hilaalee dan Dhiyamigili, dengan salasilah keturunan yang merangkumi warisan Arab dan Afrika.
Pada zaman kanak-kanaknya, Gayoom dikenali secara akrab sebagai Lhaseedi di rumah dan Abdulla Maumoon di sekolah. Nama lahirnya, Abdulla Maumoon Khairi, berubah secara tidak sengaja kepada Maumoon Abdul Gayoom akibat kesilapan kerani semasa pengeluaran pasportnya untuk pengajian di luar negara pada tahun 1947. Seorang pembantu secara tidak sengaja menggabungkan nama panggilannya, "Maumoon," dengan nama bapanya.
1.2. Perjalanan Pendidikan
Gayoom menerima pendidikan awal di rumah, diajar oleh bapanya yang merupakan seorang guru dan cendekiawan. Kemudian, beliau melanjutkan pengajian di Sekolah Saniyya (kini Sekolah Majeediyya), di mana beliau mempelajari agama, bahasa Dhivehi, matematik, dan sejarah Maldives.
Pada tahun 1947, pada usia sepuluh tahun, beliau menerima biasiswa kerajaan untuk melanjutkan pengajian di luar negara. Beliau mengembara ke Ceylon (kini Sri Lanka) dengan hasrat untuk meneruskan pengajian ke Mesir, namun terpaksa tinggal di sana selama dua setengah tahun akibat meletusnya Perang Arab-Israel 1948. Semasa di Colombo, beliau meneruskan pembelajaran di rumah dengan seorang tutor peribadi yang mengajarnya bahasa Inggeris. Beliau kemudiannya menghadiri Kolej Buonavista di Galle, tetapi berpindah ke Kolej Royal, Colombo.
Pada Mac 1950, beliau tiba di Kaherah, Mesir, pada usia dua belas tahun. Di sana, beliau menghabiskan enam bulan mempelajari bahasa Arab sebelum mendaftar di Universiti Al-Azhar, di mana beliau memperoleh ijazah sarjana muda dan sarjana dalam bidang Syariah dan Undang-Undang Islam dengan kepujian summa cumlaude. Beliau juga mula menyediakan tesis untuk PhD dalam Syariah dan Undang-Undang. Namun, rancangannya terganggu apabila kerajaan Mesir menghentikan bantuan kewangan kepada pelajar Maldives, susulan keputusan Perdana Menteri Ibrahim Nasir pada masa itu untuk menjalin hubungan diplomatik dengan Israel. Gayoom membantah keputusan ini dengan menghantar surat kepada Nasir, tindakan yang menyebabkan beliau disenaraihitamkan dan diharamkan daripada memasuki Maldives selama dua puluh empat tahun. Larangan itu kemudiannya ditarik balik. Semasa Krisis Suez 1956, Gayoom secara sukarela menawarkan diri untuk mempertahankan Palestin semasa serangan Israel ke atas Mesir. Beliau menamatkan pengajian dari Universiti Al-Azhar pada tahun 1966.
Gayoom juga melanjutkan pengajian di Universiti Amerika di Kaherah, di mana beliau mendalami pengajiannya dalam Syariah dan Undang-Undang Islam, dan kemudiannya memperoleh sijil peringkat menengah dalam bahasa Inggeris.
Pada tahun 1965, Gayoom yang berusia 27 tahun bertemu dengan Nasreena Ibrahim yang berusia 15 tahun di Kaherah, di mana beliau juga sedang belajar. Empat tahun kemudian, pada 14 Julai 1969, pasangan itu berkahwin di Kaherah sebelum berpindah ke Nigeria untuk Gayoom bekerja di Universiti Ahmadu Bello. Setahun selepas perkahwinan mereka, Maumoon Abdul Gayoom dan Nasreena menyambut kelahiran anak pertama mereka, pasangan kembar Dunya dan Yumna, pada 20 Mac 1970. Anak lelaki pertama mereka, Ahmed Faris, dilahirkan di Malé pada 31 Mac 1971, diikuti oleh anak lelaki kedua mereka, Mohamed Ghassan, yang dilahirkan pada 12 Jun 1980 semasa pentadbiran presiden Gayoom.
2. Kerjaya Awal dan Permulaan Politik
Sebelum menjawat sebagai presiden, Maumoon Abdul Gayoom membina kerjaya yang pelbagai dalam bidang akademik, kerajaan, dan diplomasi, di samping menghadapi cabaran dan penindasan politik yang membentuk laluan awal kepimpinannya.
2.1. Peranan Profesional dan Diplomatik
Dari tahun 1969 hingga 1971, Gayoom berkhidmat sebagai pensyarah dalam bidang Pengajian Islam di Kolej Abdullahi Bayero (kini Universiti Bayero Kano), yang pada masa itu merupakan sebahagian daripada Universiti Ahmadu Bello di Kano, Nigeria.
Setelah berkhidmat di Nigeria, Gayoom kembali ke Maldives pada awal tahun 1971. Dari tahun 1971 hingga 1972, beliau mengajar bahasa Inggeris, aritmetik, dan Islam di Sekolah Aminiya di Malé, di mana beliau memperoleh populariti dalam kalangan ibu bapa. Pada tahun 1972, beliau dipindahkan ke jabatan perkapalan kerajaan, di mana beliau berkhidmat sebagai pengurus.
Pada tahun 1974, Gayoom dilantik sebagai setiausaha bawahan dan kemudiannya menjadi pengarah jabatan telekomunikasi kerajaan. Pada tahun yang sama, beliau dilantik sebagai setiausaha khas di pejabat perdana menteri Ahmed Zaki. Jawatan ini berakhir pada Mac 1975 apabila Zaki disingkirkan daripada jawatan, dan peranan perdana menteri dimansuhkan. Gayoom kemudian menghabiskan masa di Colombo sebelum kembali ke Maldives, di mana beliau dilantik sebagai timbalan duta besar ke Sri Lanka. Pada tahun 1975, beliau menjadi setiausaha bawahan di Jabatan Hal Ehwal Luar.
Pada tahun 1976, Gayoom dilantik sebagai timbalan menteri pengangkutan dan, pada September, menjadi Perwakilan Tetap Maldives ke Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu. Beliau kembali ke Maldives pada Mac 1977 dan berkhidmat sebagai menteri pengangkutan sehingga November 1978.
2.2. Penjara dan Aktivisme Politik
Pada awal tahun 1970-an, usaha untuk memperluaskan industri pelancongan di Maldives sedang giat dijalankan, dipimpin oleh Presiden Ibrahim Nasir. Ketegangan antara Gayoom dan pihak berkuasa-yang berpunca daripada pertikaian sebelum ini semasa beliau berada di Mesir-terus meningkat. Kenyataan beliau mengenai alkohol dan dadah menarik perhatian ramai dan mencetuskan perbincangan di seluruh Malé. Kerajaan menyiasat perkara itu, meletakkan beliau di bawah tahanan rumah pada 12 Mac 1973. Selepas perbicaraan, Gayoom dijatuhkan hukuman empat tahun buangan pada 14 Mei 1973 dan dipindahkan ke Pulau Makunudhoo di Atol Haa Dhaalu pada 21 Mei. Beliau dibebaskan pada 13 Oktober 1973 di bawah amnesti susulan pemilihan semula Nasir, setelah menjalani hukuman lima bulan.
Pada 28 Julai 1974, Gayoom ditangkap lagi kerana terus mengkritik dasar kerajaan dan ditahan dalam kurungan tersendiri di sebuah penjara di Malé. Selepas 50 hari, beliau dibebaskan pada September 1974 dan menghentikan kritikan awam selanjutnya.
2.3. Menteri Pengangkutan
Sejurus selepas kembali dari Amerika Syarikat setelah berkhidmat di Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu, Gayoom menerima permintaan Presiden Nasir untuk berkhidmat sebagai Menteri Pengangkutan. Pada masa itu, jawatan tersebut kosong; Nasir melantik Gayoom sebagai menteri pengangkutan pada Mac 1977. Semasa tempoh jawatannya, Gayoom menumpukan perhatian kepada peningkatan infrastruktur pengangkutan negara.
Semasa tempohnya sebagai menteri, Gayoom menyelia pembangunan dalam pengangkutan dan penerbangan di Maldives. Beliau menggalakkan penggunaan bot berkuasa enjin, yang pada masa itu tidak begitu popular di kalangan penduduk. Beliau juga menyumbang kepada peningkatan Lapangan Terbang Hulhulé dengan menaik taraf sistemnya. Gayoom berusaha untuk memperluaskan sektor penerbangan dengan meningkatkan penerbangan antara Maldives dan destinasi antarabangsa, menyokong pertumbuhan industri pelancongan dan menambah baik pilihan perjalanan untuk rakyat Maldives. Tempoh jawatannya berakhir dengan perlantikannya sebagai Presiden Maldives pada November 1978.
3. Laluan ke Jawatan Presiden
Laluan Maumoon Abdul Gayoom ke jawatan presiden bermula dengan pemilihan tunggal yang hampir sebulat suara, yang berlanjutan selama beberapa dekad sehingga akhirnya negara beralih kepada sistem berbilang parti yang menyaksikan beliau menyerahkan kuasa secara aman.
3.1. Pilihan Raya Presiden (1978-2003)
Gayoom dicalonkan untuk pilihan raya presiden pada tahun 1978 oleh dua abang iparnya yang mencadangkan namanya kepada parlimen. Presiden ketika itu, Ibrahim Nasir, dan Gayoom kedua-duanya dikemukakan sebagai calon untuk dipilih sebagai calon presiden tunggal. Nasir menerima 41 undi manakala Gayoom memperoleh 5 undi. Namun, Nasir memutuskan untuk tidak mencari penggal ketiga kerana masalah kesihatan. Majlis Rakyat kemudiannya mencalonkan tiga calon untuk jawatan presiden: Menteri Pendidikan dan bekas Naib Presiden Abdul Sattar Moosa Didi, Menteri Kesihatan Moomina Haleem, dan Menteri Pengangkutan, Gayoom. Pada Julai 1978, Majlis memilih Gayoom sebagai calon tunggal untuk pilihan raya, seperti yang dikehendaki oleh perlembagaan.
Semasa kempennya, Gayoom berjanji untuk melawat setiap pulau berpenduduk di Maldives dalam tempoh lima tahun pertama jawatannya, jika dipilih. Beliau juga berjanji untuk membangunkan sektor pelancongan dan meningkatkan pendidikan di seluruh negara. Pada 28 Julai 1978, sebuah referendum awam telah diadakan, di mana Gayoom menerima 92.96% undi, menjadikannya presiden pilihan. Susulan pemilihannya, Gayoom menghadapi kritikan daripada pihak pembangkang, yang berhujah bahawa beliau tidak sesuai untuk jawatan presiden.
Dalam pilihan raya presiden Maldives 1983, Gayoom dipilih sebagai calon tunggal dan dipilih semula sebagai presiden pada 30 September 1983, menerima 95.62% undi. Dalam pilihan raya presiden Maldives 1988, Gayoom menerima 96.47% undi. Dalam pilihan raya presiden Maldives 1993, Gayoom dan abang iparnya Ilyas Ibrahim bertanding untuk jawatan presiden; Gayoom dipilih oleh Majlis Rakyat sebagai calon tunggal. Beliau menerima 92.8% undi dan dipilih untuk penggal keempat pada 1 Oktober 1993. Gayoom dipilih untuk penggal kelima pada 16 Oktober 1998, menerima 90.90% undi.
Pada pilihan raya presiden Maldives 2003, Gayoom dipilih sebagai calon untuk referendum presiden dengan undi daripada kesemua 50 ahli Majlis Rakyat. Beliau memperoleh penggal keenam dengan 90.28% undi, berjumlah 102,909 undi. Walaupun terdapat protes yang tinggi terhadap Gayoom, kemenangannya dijangka secara meluas, dengan kerajaan mempersembahkan keputusan itu sebagai bukti sokongan awam yang kuat. Walau bagaimanapun, kebimbangan timbul mengenai keadilan proses tersebut, kerana hanya seorang calon dibenarkan untuk mencari mandat popular, dan parti-parti politik telah diharamkan. Media meramalkan bahawa penggal keenam Gayoom akan menjadi sukar, kerana terdapat tekanan awam yang semakin meningkat untuk sistem politik yang lebih terbuka dan demokrasi.
3.2. Pilihan Raya Presiden 2008
Pada Ogos 2007, Gayoom, semasa lawatan ke Atol Laamu, mengumumkan pencalonannya untuk pilihan raya presiden Maldives 2008 daripada Parti Rayyithunge Dhivehi. Walaupun mengikut peraturan DRP, beliau sudah menjadi calon rasmi, kerana ketua parti secara automatik dicalonkan untuk pilihan raya presiden. Pencalonannya dicabar di Mahkamah Agung Maldives kerana perlembagaan baharu menyatakan bahawa seorang presiden hanya boleh berkhidmat dua penggal, manakala Gayoom mencari penggal ketujuh. Beliau berhujah bahawa penggal sebelumnya tidak sepatutnya dikira, kerana ia berkhidmat di bawah perlembagaan lama. Mahkamah Agung bersetuju, menyatakan bahawa had penggal hanya terpakai kepada penggal yang berkhidmat "di bawah perlembagaan baharu," sekali gus membenarkan Gayoom bertanding dalam pilihan raya.
Pada 5 Ogos 2008, Gayoom memilih menteri atol Ahmed Thasmeen Ali sebagai calon naib presidennya. Tiga hari selepas itu, kempen pilihan raya presiden bermula. Semasa kempen, Gayoom menumpukan kepada reformasi kepresidenannya dalam pendidikan dan penjagaan kesihatan, menggambarkannya sebagai tiang utama kemajuan negara di bawah kepimpinannya. Beliau berjanji untuk memacu pembangunan selanjutnya dalam pembangunan ekonomi dan sosial untuk mengangkat Maldives. Dalam kritikan beliau terhadap Mohamed Nasheed, pembangkang utamanya, Gayoom mempersoalkan kapasiti Nasheed untuk memerintah, memberi amaran bahawa dasar-dasarnya boleh menjejaskan nilai-nilai Islam yang menjadi asas masyarakat dan pemerintahan Maldives.
Kebimbangan usia Gayoom juga timbul semasa kempen. Semasa kempen, Parti Demokratik Maldivian menuduhnya cuba memanipulasi pilihan raya dan mencapai kemenangan pusingan pertama. Beberapa media melaporkan bahawa Gayoom dan Nasheed akan berhadapan dalam pusingan kedua. Pilihan raya itu merupakan kali pertama Gayoom berhadapan dengan calon pembangkang, dan pilihan raya berbilang parti pertama. Gayoom memenangi pusingan pertama pilihan raya presiden Maldives 2008 dengan 40.63% undi. Walau bagaimanapun, dalam pusingan kedua, beliau tewas kepada lawannya, Mohamed Nasheed. Gayoom mengakui kekalahan dalam pilihan raya keesokan harinya dalam satu ucapan, menyatakan penerimaan keputusan dan berjanji untuk peralihan kuasa secara aman.
4. Kepresidenan (1978-2008)
Gayoom dilantik sebagai presiden ketiga Republik Maldives pada 11 November 1978 pukul 12:00 pagi. Sumpah jawatannya ditadbir oleh hakim Moosa Fathhy. Salah satu tindakan pertama Gayoom pada awal pentadbirannya adalah menaik taraf sistem pendidikan dan penjagaan kesihatan di Maldives.
4.1. Peristiwa Penting Semasa Kepresidenan
Sepanjang tempoh 30 tahun kepresidenan Maumoon Abdul Gayoom, Maldives menghadapi pelbagai cabaran dan peristiwa penting, daripada cubaan pembunuhan dan rampasan kuasa hingga bencana alam yang dahsyat, yang membentuk semula dasar dan tumpuan pentadbirannya.
4.1.1. Cubaan Pembunuhan 1980
Pada Februari 1980, bekas presiden Ibrahim Nasir, bersama dengan abang iparnya Ahmed Naseem, Menteri Kesihatan Mohamed Musthafa Hussain, dan ahli perniagaan Mohamed Yusuf, mengupah sembilan bekas anggota Perkhidmatan Udara Khas British (SAS) untuk melaksanakan cubaan pembunuhan dan rampasan kuasa terhadap Gayoom. Tentera upahan dilaporkan beroperasi dari pangkalan di Sri Lanka, melakukan beberapa perjalanan pengintaian sebagai persiapan untuk misi tersebut. Mereka diberikan senjata dan dijanjikan bayaran sebanyak 60.00 K USD setiap seorang untuk perkhidmatan mereka. Walau bagaimanapun, cubaan pembunuhan itu akhirnya dibatalkan oleh pengendali SAS kerana keraguan yang timbul mengenai operasi tersebut.
4.1.2. Ombak Besar 1987
Pada 11 April 1987, satu gelombang pasang surut dahsyat, yang sering disebut sebagai "Ombak Besar," melanda Malé, menyebabkan 16 pulau di 13 atol terjejas teruk dan mengakibatkan kerosakan dianggarkan berjumlah 90.00 M MVR. Bencana ini dianggap sebagai salah satu bencana alam yang paling dahsyat dalam sejarah Maldives.
Dalam satu wawancara pada awal tahun 2000-an, Gayoom menyatakan: "Saya sedang memandu di sekitar Malé, melihat pelbagai tapak yang telah rosak, dan secara tiba-tiba datanglah gelombang yang sangat tinggi ke Malé, dan ia menghanyutkan kenderaan yang saya pandu. Dan orang-orang di sana, mereka berpegang pada kenderaan itu, dan sebenarnya, mereka menyelamatkan saya. Jika tidak, saya akan dihanyutkan ke laut."
Ombak tersebut menyebabkan kerosakan besar kepada kedua-dua pemecah ombak luar dan dalam Malé. Sebagai tindak balas, kerajaan Maldives memohon bantuan daripada Jepun, yang menghantar pasukan saintis untuk menilai keadaan. Kerajaan Jepun kemudian menyokong pembinaan semula pemecah ombak yang rosak, membantu negara pulih daripada bencana tersebut.
Peristiwa ini menarik perhatian antarabangsa kepada kelemahan negara-negara pulau kecil. Gayoom menangani isu ini di Mesyuarat Ketua-ketua Kerajaan Komanwel 1987, mencadangkan pembentukan kumpulan pakar untuk mengkaji kesan perubahan iklim terhadap negara pulau kecil dan negara rendah. Cadangannya diterima pada mesyuarat itu. Beliau juga membawa isu itu kepada Perhimpunan Agung Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu, menjadi pemimpin dunia pertama yang bercakap tentang perubahan iklim di peringkat global.
4.1.3. Cubaan Rampasan Kuasa 1988
Pada 3 November 1988, satu cubaan rampasan kuasa telah dilancarkan terhadap Gayoom oleh sekumpulan rakyat Maldives, bersama dengan tentera upahan bersenjata dari organisasi militan Tamil Sri Lanka, People's Liberation Organisation of Tamil Eelam (PLOTE). Rampasan kuasa itu diatur oleh Abdullah Luthufi, seorang ahli perniagaan Maldives, yang bertujuan untuk menggulingkan kerajaan Gayoom.
Kepresidenan Gayoom menghadapi tentangan yang besar, dengan tokoh-tokoh utama seperti Luthufi bertekad untuk menyingkirkannya daripada kuasa kerana rasa tidak puas hati terhadap landskap politik dan kekurangan peluang untuk perbezaan pendapat. Luthufi percaya bahawa campur tangan kuasa luar adalah perlu untuk memudahcarakan perubahan ini, kerana proses pilihan raya tempatan dianggap tidak berkesan. Hubungan rapatnya dengan PLOTE membolehkannya berunding untuk mendapatkan sokongan ketenteraan dalam bentuk pasukan penyerang seramai 80 orang. Perbincangan strategik mengenai serbuan laut bermula pada tahun 1987, dipengaruhi oleh penempatan Pasukan Pengaman India di Sri Lanka. Selain itu, Luthufi memperoleh sokongan daripada anggota tentera Maldives yang bersimpati, menonjolkan kerumitan situasi politik semasa pemerintahan Gayoom.
Gayoom menghubungi negara-negara jiran dan negara lain untuk mendapatkan bantuan, menghubungi India, United Kingdom, Amerika Syarikat dan Singapura untuk bantuan ketenteraan. Perdana Menteri India Rajiv Gandhi bertindak balas dengan pantas, dan dalam beberapa jam, India melancarkan Operasi Cactus. Pasukan payung terjun India diterbangkan ke Maldives dan mendarat di Malé pada hari yang sama, mengamankan lokasi-lokasi penting dan memulihkan ketenteraman. Campur tangan India adalah penentu, dengan pemimpin rampasan kuasa tidak dapat melakukan perlawanan sebaik sahaja pasukan asing tiba. Ramai tentera upahan PLOTE ditangkap, manakala yang lain melarikan diri dari negara itu.
Cubaan rampasan kuasa itu berjaya dipatahkan dalam beberapa jam selepas ketibaan tentera India. Penyelesaian pantas cubaan rampasan kuasa itu mengukuhkan kedudukan Gayoom, dan beliau secara terbuka mengucapkan terima kasih kepada kerajaan India atas campur tangan tepat pada masanya.
Selepas cubaan rampasan kuasa itu, perancang Abdullah Lutfi dan pembantunya Sagar Nasir dijatuhkan hukuman mati. Walau bagaimanapun, menurut Gayoom, hukuman itu telah diringankan kepada hukuman penjara seumur hidup selama 25 tahun. Selepas cubaan rampasan kuasa itu, sebilangan kecil askar India kekal di Malé selama setahun untuk melindungi Gayoom daripada ancaman selanjutnya.
4.1.4. Tsunami Lautan Hindi 2004
Tsunami Lautan Hindi 2004 merupakan titik perubahan penting dalam pentadbiran presiden Gayoom. Sebagai tindak balas kepada tsunami Lautan Hindi 2004, Presiden Gayoom menyampaikan ucapan kepada negara pada petang bencana itu, menyatakan bahawa rakyat perlu bekerjasama dengan kerajaan untuk pulih daripada kerugian.
Tsunami menyebabkan kemusnahan yang meluas, mengakibatkan kehilangan lebih daripada tiga dekad pembangunan dan dianggarkan 62% daripada KDNK negara serta kos kerosakan kira-kira 460.00 M USD. Menurut anggaran Bank Dunia, Maldives mengalami kadar pertumbuhan KDNK sebanyak 13.75% pada tahun 2003; walau bagaimanapun, ini menjunam kepada -11.223% pada tahun 2004 akibat langsung daripada tsunami. Walaupun pelbagai usaha pemulihan dilakukan, banyak kerosakan masih belum diselesaikan pada akhir kepresidenan Gayoom.
Gayoom mengisytiharkan darurat berikutan bencana nasional pada hari yang sama, dan pasukan petugas khas ditubuhkan untuk menyampaikan bantuan dan bekalan. Usaha menyelamat terhalang oleh kehilangan komunikasi dengan lebih daripada 1,000 pulau di negara itu, serta kekurangan perancangan bencana yang mencukupi.
4.1.5. Pengeboman Malé 2007 dan Cubaan Pembunuhan 2008
Selepas Pengeboman Malé 2007 yang pertama pada 29 September 2007, yang menyasarkan pelancong asing, kerajaan di bawah kepresidenan Gayoom menyatakan kebimbangan serius terhadap peningkatan ancaman ekstremisme Islam. Sebagai tindak balas, kerajaan memulakan langkah-langkah untuk menangani fundamentalisme agama dan militan; pihak berkuasa mengisytiharkan bahawa ulama atau mullah yang berjanggut akan diharamkan daripada memasuki negara melainkan dijemput secara khusus oleh kerajaan.
Pada 8 Januari 2008, Gayoom sedang melawat Hoarafushi di Atol Haa Alif. Mohamed Murshid cuba menikam Gayoom di perut dengan pisau dapur; namun, serangan itu digagalkan oleh Mohamed Jaisham Ibrahim, seorang pengakap berusia 16 tahun dari Kudahuvadhoo, yang campur tangan dan menghalang serangan itu dengan tangannya sendiri. Jaisham mengalami kecederaan semasa tindakan ini dan memerlukan rawatan perubatan, kemudiannya dirawat di Hospital Memorial Indira Gandhi. Susulan insiden itu, Gayoom menyatakan, "Dengan rahmat Allah SWT, saya sihat dan selamat, tetapi kecederaan serius telah menimpa pemuda berani dari pulau ini, Mohamed Jaisham. Beliau adalah wira sejati. Saya mengucapkan terima kasih yang tulus kepadanya dan keluarganya, dan saya berdoa kepada Allah SWT untuk pemulihan cepatnya."
4.2. Dasar Domestik
Pentadbiran Maumoon Abdul Gayoom melaksanakan pelbagai dasar domestik yang bertujuan untuk memodenkan Maldives, daripada reformasi pendidikan dan kesihatan yang meluas hingga ke pembangunan ekonomi, advokasi alam sekitar yang menjadi perintis, serta pembaharuan politik yang akhirnya membawa kepada demokrasi berbilang parti, walaupun diselubungi kontroversi mengenai hak asasi manusia.
4.2.1. Reformasi Kesihatan dan Pendidikan
Pendidikan dan dasar penjagaan kesihatan merupakan antara subjek yang paling penting dalam pentadbiran presiden Gayoom.
Apabila Gayoom menjadi presiden pada tahun 1978, Maldives tidak mempunyai sistem pendidikan formal di luar ibu kota Malé, walaupun dua sekolah menengah dan infrastruktur pendidikan asas wujud di sana. Pada awal tahun 1979, kerajaannya menjalankan kajian yang mendedahkan 24.77% penduduk tidak celik huruf. Sebagai tindak balas, kerajaan melancarkan "Projek Pendidikan Asas" pada Januari 1980, bertujuan untuk membasmi buta huruf. Projek itu bermula pada bulan berikutnya, dengan permulaan kelas pendidikan asas. Dari masa ke masa, inisiatif itu mengurangkan kadar buta huruf, menurunkannya kepada 1.06% menjelang tahun 1999. Gayoom menjadikan pendidikan sebagai keutamaan utama, bertujuan untuk memperluaskan akses di seluruh negara. Kerajaannya bermula dengan menubuhkan sekolah rendah di atol, dengan Gayoom sendiri merasmikan yang pertama di Atol Miladhunmadulu Selatan pada Mac 1979, beberapa bulan selepas mengambil alih jawatan.
Kurikulum kebangsaan diperkenalkan, dan usaha dilakukan untuk menyediakan tujuh tahun pendidikan rendah kepada kanak-kanak Maldives. Selain itu, dua sekolah menengah ditubuhkan di atol, mengurangkan keperluan pelajar untuk berpindah ke Malé untuk pendidikan tinggi. Bilangan pelajar yang menduduki Sijil Am Pelajaran (GCE) Peringkat Biasa meningkat daripada 102 pada tahun 1978 kepada 6,495 pada tahun 2002. Jumlah enrolmen pelajar meningkat daripada kira-kira 15,000 pada tahun 1978 kepada 97,323 pada tahun 1998, dan kadar literasi meningkat daripada 70% kepada 98.82% pada tahun yang sama. Menjelang tahun 1999, 254 sekolah dengan 2,646 guru menyediakan pendidikan sehingga Gred 10.
Pentadbiran Gayoom memperkenalkan banyak reformasi penjagaan kesihatan pada akhir tahun 1970-an, apabila Maldives mempunyai kemudahan perubatan yang terhad, termasuk hanya satu hospital kecil dan perkhidmatan kesihatan asas. Kerajaannya mengutamakan peningkatan kesihatan ibu dan kesihatan kanak-kanak, menyumbang kepada peningkatan jangka hayat daripada 48 tahun pada tahun 1978 kepada 71 tahun menjelang tahun 1998. Imunisasi sejagat dicapai menjelang tahun 1990, dan kerajaan melaksanakan langkah-langkah untuk memerangi penyakit berjangkit. Pentadbiran Gayoom juga melancarkan kempen kesihatan awam yang mempromosikan gaya hidup sihat, diet seimbang, dan risiko pengambilan tembakau.
Menjelang tahun 1998, nisbah doktor kepada penduduk telah meningkat daripada satu bagi setiap 20,700 orang pada tahun 1978 kepada satu bagi setiap 1,300, dan kapasiti katil hospital meningkat hampir sepuluh kali ganda.
4.2.2. Pembangunan Ekonomi
Semasa pentadbiran Gayoom, pelancongan menjadi industri terbesar di Maldives, status yang kekal sehingga kini. Menjelang tahun 1980-an, pelancongan menyumbang 28% daripada KDNK negara dan lebih daripada 60% daripada penerimaan pertukaran asingnya. Sektor ini memainkan peranan penting dalam memacu pertumbuhan ekonomi, dengan KDNK per kapita berkembang sebanyak 265% pada tahun 1980-an dan seterusnya 115% pada tahun 1990-an. Pembangunan pesat industri pelancongan menyokong kejayaan ekonomi Maldives, dan pengembangan ini menyediakan sumber pendapatan yang stabil dan mata wang asing, yang membantu menstabilkan ekonomi semasa pemerintahan Gayoom.
Di bawah kepimpinan Gayoom, industri pelancongan distruktur semula pada tahun 1979 dengan pengenalan Akta Pelancongan, yang menetapkan peraturan untuk menguruskan kemasukan ke sektor tersebut melalui kawalan kapasiti. Langkah-langkah ini meningkatkan standard di resort sedia ada dan meningkatkan keuntungan. Menjelang akhir abad ke-20, pelancongan menjadi bahagian penting dalam ekonomi Maldives, menyumbang kepada KDNK dan menyediakan sumber mata wang asing yang penting.
Kerajaan Gayoom memulakan reformasi ekonomi pada tahun 1989, bertujuan untuk meliberalisasikan ekonomi. Reformasi ini termasuk mengangkat kuota import dan membuka sektor tertentu untuk eksport kepada perusahaan swasta. Liberalisasi juga meliputi peraturan pelaburan asing, menggalakkan lebih banyak penglibatan antarabangsa dalam ekonomi Maldives. KDNK negara berkembang pesat, dengan Keluaran dalam negara kasar meningkat daripada 440.00 M MVR pada tahun 1980 kepada 10.46 B MVR menjelang tahun 2005, menurut anggaran Tabung Kewangan Antarabangsa.
Sepanjang tahun 1980-an, ekonomi Maldives mengalami inflasi yang agak rendah, dengan pertumbuhan KDNK sebenar purata sekitar 10%. Tahun 1990 menyaksikan kadar pertumbuhan KDNK yang luar biasa sebanyak 16.2%, walaupun angka ini menurun kepada 4% menjelang tahun 1993. Walaupun mengalami kelembapan, ekonomi terus berprestasi kukuh, dengan purata pertumbuhan KDNK sebenar melebihi 7.5% setahun dari tahun 1995 hingga 2004. Pertumbuhan yang berterusan sepanjang tempoh ini sebahagian besarnya didorong oleh gabungan pelancongan, perikanan, dan peningkatan pelaburan asing, yang membantu negara menghadapi cabaran ekonomi serantau.
Tsunami Lautan Hindi 2004, bagaimanapun, menyebabkan penguncupan tajam dalam ekonomi, dengan kehilangan KDNK kira-kira 62%; ekonomi Maldives menunjukkan daya tahan, melantun semula dengan kukuh dengan kadar pertumbuhan 13% pada tahun 2006. Pemulihan didorong oleh kebangkitan dalam pelancongan dan usaha pembangunan infrastruktur, disokong oleh bantuan dan pelaburan antarabangsa. Di bawah pentadbiran Gayoom, Maldives berjaya mengekalkan pertumbuhan ekonomi yang stabil, tanpa mengira kejutan luaran, sambil memupuk ekonomi yang lebih terbuka dan pelbagai.
4.2.3. Advokasi Alam Sekitar
Sepanjang tempoh kepresidenannya, Gayoom merupakan penyokong kuat perlindungan alam sekitar dan diplomasi iklim, baik di peringkat nasional mahupun antarabangsa. Pentadbirannya menjadi antara yang pertama menarik perhatian antarabangsa kepada potensi kesan perubahan iklim terhadap negara-negara rendah. Pada tahun 1987, selepas banjir teruk yang menenggelamkan sebahagian besar ibu kota, Malé, Gayoom menyedari ancaman yang membayangi yang ditimbulkan oleh kenaikan paras laut dan degradasi alam sekitar. Beliau menjadi pemimpin dunia pertama yang berucap di Perhimpunan Agung Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu mengenai bahaya perubahan iklim, mendesak tindakan global segera terhadap isu yang pada masa itu masih agak tidak diketahui.
Ucapan penting Gayoom yang bertajuk "Kematian Sebuah Negara" di Perhimpunan Agung PBB sering dikreditkan sebagai salah satu seruan awal dan paling berpengaruh untuk kerjasama global dalam memerangi perubahan iklim. Amaran beliau mengenai kelemahan negara pulau kecil seperti Maldives menyoroti risiko yang ditimbulkan oleh pemanasan global dan kenaikan paras laut, isu-isu yang tidak diiktiraf secara meluas pada masa itu. Intervensi ini menandakan permulaan penyertaan aktif Maldives dalam diplomasi iklim global, mengukuhkan komitmen negara untuk memperjuangkan perlindungan negara-negara yang rapuh alam sekitar di peringkat antarabangsa.
Selain usaha dalam Maldives, Gayoom juga mengetuai kerjasama alam sekitar serantau. Di bawah kepimpinannya, Maldives memainkan peranan penting dalam Kajian Persatuan Kerjasama Serantau Asia Selatan (SAARC) mengenai punca dan akibat bencana alam serta Perlindungan dan Pemeliharaan Alam Sekitar. Ia membantu membina kesedaran serantau mengenai risiko alam sekitar, terutamanya berkaitan dengan bencana alam dan kesan jangka panjang degradasi alam sekitar. Tumpuan Gayoom terhadap kerjasama serantau membantu meningkatkan kesediaan Maldives menghadapi cabaran berkaitan iklim. Pada tahun 1989, Maldives menganjurkan Persidangan Negara-Negara Kecil pertama mengenai Kenaikan Paras Laut, menandatangani "Deklarasi Malé mengenai Pemanasan Global dan Kenaikan Paras Laut," sebuah perjanjian yang mendesak negara-negara untuk mengiktiraf kenaikan paras laut sebagai ancaman keselamatan global dan mengambil tindakan segera untuk mengurangkan kesannya. Pada tahun 2007, wakil-wakil Negara Pulau Membangun Kecil menandatangani "Deklarasi Malé mengenai Dimensi Manusia Perubahan Iklim Global," sebuah perjanjian yang ditandatangani oleh wakil-wakil Negara Pulau Membangun Kecil untuk menonjolkan hubungan kritikal antara perubahan iklim dan hak asasi manusia.
Selain itu, kerajaan Gayoom memulakan Kajian SAARC mengenai kesan rumah hijau dan kesannya terhadap rantau ini.
Pada tahun 1989, Gayoom memulakan Kajian Komanwel mengenai Perubahan Iklim, yang menumpukan kepada kesan pemanasan global terhadap negara-negara Komanwel, terutamanya negara-negara pulau kecil. Kajian itu, yang dikaji semula pada tahun 1991, menyoroti keperluan mendesak untuk kerjasama antarabangsa dalam menangani cabaran yang ditimbulkan oleh kenaikan paras laut dan ancaman alam sekitar yang lain. Pendekatan proaktif Gayoom dalam menugaskan dan menyertai topik perubahan iklim dan alam sekitar membantu menubuhkan Maldives sebagai pemimpin global dalam diplomasi iklim dan advokasi untuk negara-negara pulau kecil.
4.2.4. Pembaharuan Politik
Sebulan selepas Gayoom mengambil alih jawatan presiden, Majlis Warganegara meluluskan rang undang-undang untuk meminda perlembagaan. Menjelang tahun 1980, Gayoom mengisytiharkan untuk membentuk perhimpunan perlembagaan khas, yang terdiri daripada ahli kabinet dan ahli parlimen, untuk meminda perlembagaan. Selepas proses 18 tahun, perlembagaan yang dipinda telah dimuktamadkan, dan pada November 1997, Gayoom mengesahkan perlembagaan itu. Pada tahun 1998, perlembagaan baharu berkuat kuasa-mengisytiharkan Maldives sebagai sebuah republik demokrasi (walaupun ia tidak sepenuhnya mengikut prinsip demokrasi).
Pada Jun 2004, Gayoom melancarkan "agenda reformasi demokrasi" sebagai tindak balas kepada gesaan yang semakin meningkat untuk liberalisasi politik dan kebebasan awam yang lebih besar. Sepanjang tahun-tahun berikutnya, kemajuan ketara telah dicapai - Suruhanjaya Hak Asasi Manusia Kebangsaan yang mematuhi piawaian antarabangsa telah ditubuhkan, parti politik diperkenalkan buat kali pertama pada tahun 2005, kebebasan media diberikan, dan sistem keadilan jenayah dimodenkan.
Pada tahun 2007, selepas beberapa pusingan rundingan dengan parti pembangkang, terutamanya Parti Demokratik Maldivian (MDP), satu persetujuan dicapai. MDP berjanji untuk tidak terlibat dalam keganasan, manakala kerajaan komited untuk membebaskan tahanan politik dan mempercepatkan proses reformasi. Kebimbangan terhadap kadar reformasi kekal, dengan beberapa pihak meragui komitmen penuh kerajaan untuk berubah.
Menjelang tahun 2008, Gayoom menekankan kemajuan yang dicapai melalui agenda reformasinya. Penggubalan perlembagaan baharu hampir selesai, bertujuan untuk memudahkan peralihan kepada demokrasi liberal sepenuhnya. Perlembagaan baharu memperkenalkan pemisahan kuasa yang lebih jelas, perlindungan hak asasi manusia yang lebih kukuh, dan menubuhkan institusi bebas, termasuk Suruhanjaya Pilihan Raya yang autonomi dan Mahkamah Agung.
Perlembagaan ini, yang dimuktamadkan pada akhir tahun 2008, menandakan titik perubahan dalam sejarah politik Maldives. Ia memperkenalkan sistem berbilang parti, mengehadkan jawatan presiden kepada dua penggal lima tahun, dan mewujudkan rangka kerja untuk ketelusan dan akauntabiliti yang lebih besar. Pentadbiran Gayoom juga bersedia untuk pilihan raya presiden berbilang parti yang pertama di negara itu, mencadangkan reformasi perundangan untuk menjamin pilihan raya memenuhi piawaian antarabangsa.
4.2.5. Dasar Hak Asasi Manusia dan Kontroversi
Kepresidenan Gayoom ditandai oleh kontroversi, terutamanya mengenai isu hak asasi manusia. Organisasi hak asasi manusia antarabangsa dan kerajaan asing telah menuduh pentadbirannya menggunakan taktik terhadap pembangkang, termasuk penangkapan sewenang-wenangnya, penyiksaan, pengakuan paksa, dan pembunuhan bermotif politik. Laporan menunjukkan bahawa pasukan keselamatan kadang-kadang digunakan untuk mengancam tokoh-tokoh pembangkang.
Kritikan terhadap pemerintahan Gayoom datang dari pelbagai pihak, termasuk negara-negara asing seperti dalam Kesatuan Eropah dan Komanwel, yang menyatakan kebimbangan terhadap pemerintahannya yang berpanjangan dan menggambarkannya sebagai autokratik. Pengkritik menyoroti isu-isu berkaitan dengan penyalahgunaan kuasa, dan ada yang mencirikan gaya kepimpinannya sebagai diktator, menunjukkan batasan terhadap kebebasan politik. Sifat kompleks legasinya terus menjadi topik perbincangan, dengan penyokong menyebut pencapaian pembangunan manakala pengkritik menekankan pelanggaran hak asasi manusia.
Menjelang akhir kepresidenannya, Gayoom memohon maaf atas tindakannya, dengan mengatakan: "Jika mana-mana warga Maldives terpaksa menanggung kesukaran atau kesedihan yang tidak sepatutnya disebabkan oleh dasar yang saya laksanakan, keputusan yang saya buat, atau kegagalan saya untuk memberikan perhatian yang sewajarnya di mana ia diperlukan, saya dengan tulus menyesalinya. Dan jika mana-mana warga telah mengalami situasi sedemikian, saya dengan rendah hati memohon ampun yang murah hati daripada warga tersebut."
4.3. Dasar Luar dan Hubungan Antarabangsa
Maumoon Abdul Gayoom secara aktif membentuk dasar luar Maldives, menjalin hubungan diplomatik yang kukuh dengan negara-negara di Timur Tengah, Asia, Afrika, Eropah, dan Amerika Syarikat, sambil mempamerkan penglibatan aktif dalam diplomasi antarabangsa.
4.3.1. Hubungan dengan Timur Tengah dan Asia
Semasa kepresidenannya, Gayoom mengambil pendirian tegas terhadap konflik Israel-Palestin, yang merupakan ciri utama dasar luarnya. Dalam tempoh seminggu selepas mengambil alih jawatan pada tahun 1978, Gayoom memutuskan hubungan diplomatik dengan Israel yang telah terjalin di bawah pentadbiran sebelumnya Ibrahim Nasir. Gayoom menyokong Negara Palestin yang merdeka dengan Baitulmaqdis Timur sebagai ibu negaranya. Beliau berhujah bahawa langkah ini perlu untuk menyelaraskan dengan sokongan Maldives yang lebih luas untuk penentuan nasib sendiri Palestin. Pada tahun 1984, Gayoom menjemput pemimpin Palestin Yasser Arafat ke Maldives, dan beliau melakukan lawatan negara pada Julai tahun yang sama.
Gayoom juga cuba menjalin perkongsian ekonomi untuk mengukuhkan hubungan dengan Palestin. Pentadbirannya melancarkan "Maldives Airways" dengan kerjasama kerajaan Palestin, dengan sebuah armada empat pesawat. Walau bagaimanapun, syarikat penerbangan itu menghadapi cabaran kewangan, yang dikaitkan dengan sekatan antarabangsa dan tekanan ekonomi, yang menyebabkan kebankrapannya pada tahun 1984. Disebabkan kegagalan syarikat penerbangan itu, pentadbiran Gayoom meneruskan usaha untuk menyokong Palestin melalui cara lain, seperti menganjurkan kempen mengumpul dana di seluruh negara, dengan kotak derma diletakkan di seluruh Maldives.
Semasa kepresidenan Gayoom, dasar luarnya terhadap Asia Selatan dan Asia Timur berpusat pada pengukuhan hubungan dengan pemain-pemain utama serantau, terutamanya India, China, dan Jepun.
Gayoom mengekalkan hubungan rapat dengan India, yang penting semasa cubaan rampasan kuasa Maldives 1988 apabila India bertindak balas dengan "Operasi Cactus" untuk mengekalkan kerajaannya. Gayoom berusaha untuk mengimbangi dasar luar Maldives dengan menjalin hubungan dengan China, terutamanya apabila pengaruh China di Lautan Hindi berkembang melalui pelaburan infrastruktur dan Inisiatif Jalur dan Jalan (BRI). Hubungan ini menunjukkan pendekatan pragmatik Gayoom terhadap dasar luar, memastikan Maldives mendapat manfaat daripada kedua-dua kuasa serantau tanpa terlalu bergantung kepada satu pihak. Kehadiran China yang semakin meningkat terbukti dalam projek-projek infrastruktur seperti lapangan terbang dan jambatan, tetapi pentadbiran berhati-hati untuk tidak memberikan pijakan ketenteraan kepada Beijing, yang akan membimbangkan India.
Pada Oktober 1984, Gayoom melakukan lawatan pertama ke China oleh seorang ketua negara Maldives sejak penubuhan hubungan diplomatik antara kedua-dua negara pada tahun 1972. Lawatan itu dilakukan atas jemputan presiden China. Setibanya di sana, Gayoom disambut oleh Presiden China Li Xiannian. Semasa lawatan itu, satu perjanjian mengenai kerjasama ekonomi dan teknikal ditandatangani antara kerajaan China dan Maldives.
4.3.2. Hubungan dengan Afrika, Eropah, dan Amerika Syarikat
Tempoh jawatan Gayoom sebagai presiden menyaksikan Maldives mengukuhkan hubungan dengan negara-negara Afrika, terutamanya melalui organisasi multilateral seperti Komanwel dan Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu, di mana beliau mencari kerjasama mengenai cabaran bersama, seperti perubahan iklim dan inisiatif pembangunan. Beliau menjalin hubungan dengan lebih daripada 25 negara di benua Afrika, semasa pentadbiran presidennya. Beliau sangat menyokong pembasmian lengkap dan pantas aparteid dan menyokong hak rakyat Afrika Selatan untuk penentuan nasib sendiri. Penentangan suaranya terhadap aparteid mengukuhkan kedudukan Maldives dalam forum antarabangsa, di mana beliau secara konsisten menyeru untuk menamatkan penindasan kaum dan menyokong gerakan pembebasan di Afrika.
Di Timur Tengah, Gayoom mengutamakan hubungan dengan Arab Saudi dan negara-negara Teluk yang lain. Arab Saudi merupakan sekutu penting, menyediakan bantuan kewangan, biasiswa agama, dan pelaburan yang menyokong pembangunan Maldives. Pertukaran diplomatik antara kedua-dua negara sering berlaku, dan hubungan itu berlabuh dalam solidariti Islam. Kerajaan Gayoom juga berusaha untuk mendalami hubungan dengan negara-negara Teluk lain seperti Kuwait dan Emiriah Arab Bersatu. Perkongsian ini menumpukan pada kerjasama ekonomi, dengan negara-negara Teluk menyumbang kepada pelbagai projek infrastruktur di Maldives. Pada tahun 1981, Gayoom menjalin hubungan diplomatik antara Arab Saudi dan Maldives dalam sejarah.
Dalam bidang keselamatan, Maldives berusaha untuk mengukuhkan hubungan dengan Amerika Syarikat untuk meningkatkan keselamatan nasionalnya sendiri dan kestabilan serantau. Memandangkan lokasinya yang strategik di Lautan Hindi, Maldives dilihat sebagai rakan kongsi penting dalam usaha A.S. untuk memerangi lanun dan keganasan di rantau itu. Kerajaan Gayoom secara aktif bekerjasama dengan A.S. dalam inisiatif keselamatan maritim dan mengambil bahagian dalam perbincangan antarabangsa mengenai cabaran keselamatan. Kerjasama ini saling menguntungkan, kerana ia memberikan Maldives visibiliti yang lebih tinggi di pentas global sambil menyelaraskan dengan kepentingan A.S. dalam memastikan persekitaran maritim yang selamat.
Semasa kepresidenan Gayoom, hubungan antara Maldives dan Amerika Syarikat ditandai oleh kerjasama dan sokongan ekonomi. A.S. menyumbang kepada pembangunan ekonomi Maldives terutamanya melalui program organisasi antarabangsa. Berikutan tsunami Lautan Hindi 2004, kedua-dua negara menandatangani perjanjian bantuan dua hala, menyediakan 8.60 M USD untuk usaha pembinaan semula. Bantuan ini disalurkan untuk membina semula pelabuhan, sistem kumbahan, dan kemudahan penjanaan elektrik, sambil juga membantu Kementerian Kewangan meningkatkan kapasitinya untuk mengurus dan menyerap bantuan antarabangsa.
Semasa kepresidenannya, Maldives menjalin dan memupuk hubungan kukuh dengan pelbagai negara Eropah, terutamanya dalam bidang perdagangan, pelancongan, dan kerjasama pembangunan. Maldives menjadi destinasi menarik untuk pelancong Eropah, yang meningkatkan ekonominya dan membantu negara mempelbagaikan sumber pendapatannya. Negara-negara Eropah, terutamanya United Kingdom, Jerman, dan Itali, memainkan peranan penting dalam mempromosikan pelancongan Maldives, menyumbang kepada pertumbuhan industri perhospitalan dan pembangunan infrastruktur.
4.3.3. Penglibatan dan Lawatan Antarabangsa
Gayoom melakukan beberapa lawatan ke lebih daripada 35 negara sepanjang 30 tahun kepresidenannya. Lawatan pertamanya selepas perlantikan pertama ialah ke Libya untuk menghadiri perayaan Revolusi 1 September di negara itu. Beliau menjadi presiden Maldives pertama yang melawat Libya, Senegal dan Afrika Selatan. Pada akhir kepresidenannya, Gayoom telah melawat India lebih daripada enam belas kali dalam pelbagai kapasiti, menjadikannya presiden Maldives dengan lawatan terbanyak ke India.
Gayoom juga merupakan peserta aktif dalam pelbagai persidangan antarabangsa. Pada tahun 1981, beliau menghadiri Sidang Kemuncak Islam Organisasi Kerjasama Islam yang dianjurkan oleh Arab Saudi. Sejak itu, beliau menghadiri setiap mesyuarat Sidang Kemuncak Islam di Maghribi pada tahun 1984, di Kuwait pada tahun 1987, di Senegal pada tahun 1991, di Maghribi pada tahun 1994, dan di Pakistan pada tahun 1997. Beliau turut serta dalam Pertemuan Ketua-ketua Kerajaan Serantau Komanwel di Fiji pada Oktober 1982. Lawatan pertamanya ke negara Barat sebagai presiden ialah pada 10 Mei 1982 ke London.
5. Pasca-Presidensi (2008-kini)
Setelah kekalahannya dalam pilihan raya presiden 2008, Maumoon Abdul Gayoom terus kekal sebagai figura politik yang berpengaruh di Maldives, walaupun dengan profil awam yang lebih rendah dan pelbagai perubahan peranan, termasuk penubuhan yayasan, penubuhan parti politik baharu, dan perselisihan yang ketara dengan presiden-presiden pengganti, sehingga penangkapannya pada tahun 2018.
5.1. Peranan Politik Berterusan
Setelah perlantikan Mohamed Nasheed pada 11 November 2008, Gayoom berpindah ke kediaman peribadinya di Malé. Beliau kerap membuat penampilan di pelbagai acara di seluruh bandar Malé, sehingga penahanannya pada tahun 2018, dan sejak itu kekal berprofil rendah.
Pada tahun 2010, Gayoom menubuhkan organisasi bukan keuntungannya, "Yayasan Maumoon", untuk menyokong inisiatif yang bertujuan meningkatkan taraf hidup rakyat Maldives, memanfaatkan sumber, kenalan, dan pengalamannya.
Pada Januari 2010, Gayoom mengumumkan beliau akan bersara daripada politik Maldives. Walau bagaimanapun, beliau kembali ke politik pada tahun 2011 selepas meletak jawatan daripada Parti Rayyithunge Dhivehi, yang telah diasaskannya. Beliau memetik rasuah dalam kepimpinan parti sebagai alasan utama beliau keluar, berikutan pertikaian dengan ketua parti ketika itu, Ahmed Thasmeen Ali. Pada awal tahun 2011, Gayoom membentuk sebuah faksi politik dalam DRP yang dikenali sebagai Z-DRP, mencerminkan perbezaan pendapat yang semakin meningkat mengenai hala tuju parti. Pada 4 September 2011, Gayoom secara rasmi mengumumkan peletakan jawatannya daripada DRP, mengisytiharkan bahawa Z-DRP akan berkembang menjadi parti baharu yang mengutamakan integriti dan bebas daripada pengaruh DRP. Pada September 2011, rancangan untuk Parti Progresif Maldives (PPM) didedahkan oleh Gayoom. PPM menerima kelulusan rasmi daripada Suruhanjaya Pilihan Raya Maldives pada Oktober 2011.
Pada tahun 2016, pertikaian kepimpinan muncul antara Abdulla Yameen dan Gayoom, membawa kepada perubahan pantas dalam Parti Progresif Maldives. Ketegangan memuncak apabila Gayoom menghadapi cabaran terhadap kuasanya dalam parti. Pada tahun 2017, ahli-ahli PPM mengundi untuk menyingkirkan Gayoom sebagai ketua parti. Tindakan undang-undang dimulakan oleh dua Ahli Parlimen, Ahmed Shiyam dan Mohamed Shahid, yang memfailkan kes di Mahkamah Sivil untuk secara rasmi menyingkirkan Gayoom daripada jawatan kepimpinannya.
Pada tahun 2019, Gayoom mengumumkan niatnya untuk menubuhkan parti politik baharu, Gerakan Reformasi Maldives. Setelah penubuhannya, beliau dilantik sebagai presiden interim. Anak lelaki Gayoom, Ahmed Faris Maumoon kemudiannya dipilih sebagai presiden dan pemimpin Gerakan Reformasi Maldives. Semasa pemilihan awal MRM pada tahun 2021, Gayoom bertanding untuk jawatan pemimpin parti. Beliau dipilih secara acclamation sebagai pemimpin parti.
5.2. Pandangan Terhadap Presiden Pengganti
Gayoom melakukan beberapa lawatan ke negara-negara sebagai utusan khas presiden Maldives. Selepas abang tirinya Abdulla Yameen Abdul Gayoom memenangi pilihan raya 2013, mereka mempunyai hubungan yang baik pada masa itu, di mana Yameen menghantar Gayoom untuk mewakilinya dalam mesyuarat dan persidangan yang berbeza. Sebulan selepas Yameen mengambil alih jawatan presiden, Gayoom menyampaikan surat daripada Yameen kepada bekas Perdana Menteri Malaysia Mahathir Mohamad ketika itu. Pada tahun 2014, Gayoom melakukan lawatan rasmi ke Samoa sebagai utusan khas presiden di Persidangan Antarabangsa Ketiga mengenai Negara Pulau Kecil Membangun.
Semasa lawatan negara pemimpin Parti Komunis China dan Presiden China Xi Jinping ke Maldives pada tahun 2014, Gayoom mengadakan pertemuan dengannya. Gayoom juga menghantar takziah kepada bekas perdana menteri Singapura Lee Kuan Yew, mewakili Yameen pada tahun 2015. Pada Julai tahun itu, beliau melakukan lawatan rasmi ke Oman sebagai utusan khas presiden dan bertemu dengan pegawai untuk membincangkan peningkatan hubungan dua hala antara Oman dan Maldives.
Gayoom merupakan pengkritik vokal terhadap pentadbiran Mohamed Nasheed, sering menentang dasar dan gaya pemerintahannya. Beliau dan penyokongnya menuduh kerajaan Nasheed melakukan salah urus ekonomi. Gayoom juga membangkitkan kebimbangan mengenai pendekatan Nasheed terhadap agama dan demokrasi, dengan alasan bahawa ia berisiko menjejaskan nilai-nilai tradisional. Semasa tahun 2011-2012, Gayoom dan penyokongnya mengadakan protes, yang digambarkan oleh Presiden Nasheed dan kerajaan sebagai "ganas" dan "rampasan kuasa." Kemudian protes menjadi rusuhan, menyebabkan peletakan jawatan Presiden Mohamed Nasheed.
Walaupun beliau memuji Presiden Yameen pada awal tempoh jawatannya, selepas tahun 2015, hubungan antara Gayoom dan abang tirinya Abdulla Yameen mula merosot, dengan kedua-dua mereka menghentikan komunikasi berikutan perselisihan politik dan pertikaian kepimpinan dalam Parti Progresif Maldives Gayoom. Pada tahun 2017, Gayoom memohon maaf kerana menyokong Abdulla Yameen dalam pilihan raya presiden Maldives 2013, menyatakan penyesalan atas peranannya dalam kenaikan kuasa Yameen.
Semasa pentadbiran Ibrahim Mohamed Solih, Gayoom tidak mengkritik secara besar-besaran pentadbiran tersebut tetapi mengulas mengenai isu-isu tertentu, menyatakan rasa tidak puas hati terhadap beberapa aspek.
Dalam pilihan raya presiden 2013, ramai warga Maldives menyuarakan pendapat agar Gayoom bertanding dalam pilihan raya, namun beliau mengisytiharkan pada Februari 2013 bahawa beliau tidak akan bertanding dalam pilihan raya presiden selanjutnya. Kemudian Parti Progresif Maldives mengadakan pemilihan primari dan dimenangi oleh abang tiri Gayoom, Abdulla Yameen, di mana beliau menyokong Yameen.
Dalam pilihan raya presiden 2018, Gayoom menyokong Ibrahim Mohamed Solih, sementara Yameen bertanding; keputusan itu dibuat berikutan pemenjaraan Gayoom oleh Yameen pada tahun 2018.
Semasa pilihan raya presiden 2023, anak lelaki sulung Gayoom, Ahmed Faris Maumoon, bertanding sebagai calon bebas selepas Suruhanjaya Pilihan Raya Maldives menolak pencalonannya sebagai calon Gerakan Reformasi Maldives kerana kekurangan ahli dalam parti tersebut. Gayoom menyokong Faris dan rakan gandingannya Abdul Sattar Yoosuf dalam pilihan raya.
5.3. Penangkapan dan Penjara (2018)
Pada 5 Februari 2018, Gayoom ditangkap atas tuduhan merancang untuk menggulingkan kerajaan abang tirinya Abdulla Yameen Abdul Gayoom, bersama dengan menantunya, Mohamed Nadheem. Penangkapannya berlaku di tengah-tengah undang-undang tentera darurat yang diisytiharkan oleh Presiden Abdulla Yameen, yang membenarkan tindakan tersebut dengan mendakwa wujudnya konspirasi dan cubaan rampasan kuasa. Reaksi antarabangsa dan seluruh negara datang dengan cepat; rakyat Maldives mula membantah keesokan harinya apabila kerajaan mengisytiharkan darurat.
Tidak lama sebelum penangkapannya, Gayoom memuat naik mesej video di Twitter, menyatakan, "Saya tidak melakukan apa-apa untuk ditangkap. Saya menggesa anda untuk tetap teguh dalam tekad anda juga. Kami tidak akan berputus asa dalam kerja reformasi yang sedang kami lakukan." Media melaporkan bahawa Gayoom dan anaknya Faris diseksa dengan tidak dibenarkan rawatan perubatan.
Pada 13 Jun 2018, Gayoom dijatuhkan hukuman 19 bulan penjara kerana "menghalang keadilan" selepas enggan bekerjasama dengan Perkhidmatan Polis Maldives dan badan kehakiman berikutan penangkapannya. Pada September 2018, beliau diletakkan di bawah tahanan rumah kerana masalah kesihatan. Gayoom dibebaskan dengan jaminan pada 30 September 2018 dan dibebaskan daripada semua tuduhan pada 18 Oktober 2018.
5.3.1. Reaksi Terhadap Penangkapan
Organisasi antarabangsa, termasuk Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu, menyatakan kebimbangan terhadap situasi politik, mengutuk penangkapan itu sebagai sebahagian daripada "serangan menyeluruh terhadap demokrasi" di Maldives. PBB menggesa kerajaan Maldives untuk menghormati kebebasan kehakiman dan kebebasan asasi, mengkritik penindasan perbezaan pendapat dan tindakan keras terhadap lawan politik. Kumpulan hak asasi manusia juga menyuarakan bantahan mereka terhadap penahanan Gayoom, menyeru pembebasan segera beliau dan agar kerajaan menegakkan norma demokrasi.
Di dalam negara, penangkapan Gayoom memperdalam jurang politik di negara itu. Pemimpin pembangkang, termasuk bekas Presiden Mohamed Nasheed, mengutuk penangkapan itu dan menyeru campur tangan antarabangsa. Nasheed merayu kepada India dan Amerika Syarikat untuk campur tangan, menegaskan bahawa tindakan Yameen mengancam kedaulatan undang-undang dan tadbir urus demokrasi di Maldives. Krisis itu secara meluas dipercayai menyebabkan kekalahan Yameen dalam pilihan raya presiden Maldives 2018.
6. Imej Awam dan Legasi
Maumoon Abdul Gayoom meninggalkan impak yang tidak dapat dilupakan terhadap landskap politik Maldives, mencetuskan pandangan yang pelbagai tentang imej awam dan legasinya, yang sering diperdebatkan antara peranan beliau sebagai pemoden dan tokoh autoritarian.
6.1. Pencapaian dan Penerimaan Positif
Gayoom dianggap sebagai salah seorang tokoh paling berpengaruh dalam sejarah Maldives. Pada usia 86 tahun, beliau adalah bekas presiden tertua yang masih hidup dan merupakan bekas presiden paling awal berkhidmat yang masih hidup sejak kematian Ibrahim Nasir pada tahun 2008. Kepimpinan Gayoom telah meninggalkan kesan penting pada landskap politik negara itu.
Gayoom dilihat sebagai seorang pemoden dan kuasa penstabil di Maldives. Kepimpinannya membawa kemajuan luar biasa dalam infrastruktur, pendidikan, dan penjagaan kesihatan, memberikannya sokongan besar dalam kalangan rakyat Maldives. Ramai yang melihatnya sebagai pemimpin berwawasan yang memainkan peranan penting dalam membawa Maldives ke era moden dan memupuk pertumbuhan ekonomi. Tempoh jawatannya sering dikreditkan dengan mengangkat kedudukan negara di peringkat global dan meningkatkan kualiti hidup rakyatnya. Kepresidenannya juga sering dirujuk sebagai "30 Tahun Emas".
Sebuah tinjauan pendapat pada tahun 2024 oleh organisasi Maahdhaa4 menempatkannya sebagai presiden berprestasi tinggi. Pada tahun-tahun selepas kepresidenannya, peranan Gayoom dalam politik terus membentuk persepsi awamnya. Beliau sering dianggap sebagai seorang negarawan senior, mengekalkan pengaruh yang luar biasa dalam arena politik. Walaupun penyokongnya terus melihatnya sebagai "bapa Maldives moden," Gayoom telah digambarkan oleh wartawan, ahli politik, dan organisasi sebagai seorang diktator, autokrat, autoritarian, dan pemimpin kuat. Semasa kepresidenannya, pihak pembangkang merujuk kepadanya sebagai "Golhaaboa" untuk mengkritik kepimpinannya, manakala penyokongnya memanggilnya "Zaeem", yang bermaksud "pemimpin".
6.2. Kritikan dan Kontroversi (Terperinci)
Walau bagaimanapun, pemerintahan panjang Gayoom turut menarik banyak kritikan, terutamanya mengenai pengendalian pentadbirannya terhadap perbezaan pendapat politik dan hak asasi manusia. Pengkritik menuduh kerajaannya mengamalkan amalan autoritarian, termasuk menindas suara pembangkang dan menyekat kebebasan bersuara. Dakwaan-dakwaan ini menyumbang kepada pandangan yang berbeza tentang kepimpinannya, dengan sesetirunya melihatnya sebagai pemerintah yang baik hati yang mengekalkan kestabilan, manakala yang lain melihatnya sebagai pemimpin autokratik yang menentang reformasi demokrasi.
Walaupun menghadapi tuduhan autoritarianisme, Gayoom membayangkan bahawa beliau bukan seorang autoritarian, dengan menyatakan: "Saya bukan seseorang yang ingin kekal berkuasa di Maldives melalui kekerasan, dan saya juga bukan seseorang yang ingin memegang sebarang jawatan melalui kekerasan. Oleh itu, saya di sini sebagai seseorang yang tidak datang ke jawatan presiden melalui kekerasan, dan saya juga bukan seseorang yang ingin kekal dalam jawatan ini menggunakan kekerasan. Saya sentiasa bersedia melakukan perkara seperti yang diinginkan rakyat. Malah hari ini, jika rakyat mengatakan mereka ingin saya melepaskan jawatan ini, saya akan melepaskannya serta-merta. Walau bagaimanapun, saya akan melawan sesiapa sahaja yang cuba menyingkirkan saya dari jawatan ini secara haram, menggunakan senjata, atau dengan kekerasan."
7. Kehidupan Peribadi dan Minat
Maumoon Abdul Gayoom menunjukkan minat yang mendalam dalam pelbagai bidang, daripada kecenderungan intelektualnya dalam astronomi dan kesusasteraan kepada penglibatannya yang bersemangat dalam sukan, di samping menghadapi cabaran kesihatan yang mempengaruhi tempoh pasca-presidennya.
7.1. Masalah Kesihatan
Kesihatan Gayoom menjadi kebimbangan dalam beberapa tahun kebelakangan ini, terutamanya semasa beliau dipenjarakan. Beliau telah didiagnosis dengan Vertigo Posisi Paroksismal Benigna. Pada 13 September 2018, kesihatannya merosot semasa beliau dipenjarakan, menyebabkan beliau melawat doktor di Penjara Maafushi untuk rawatan. Doktor yang merawat mengesyorkan agar Gayoom diletakkan di bawah tahanan rumah kerana kesukaran dalam melakukan aktiviti penting. Seorang doktor ENT menasihatinya untuk mengelak daripada menggerakkan kepala untuk mengelakkan komplikasi lanjut akibat Vertigo Posisi Paroksismal Benigna. Profesional perubatan menunjukkan bahawa kesihatannya boleh menjadi lebih teruk pada bila-bila masa, menyoroti keseriusan keadaannya semasa pemenjaraannya. Pada Ogos 2020, Gayoom disahkan positif COVID-19. Beliau kekal dalam keadaan sihat selepas itu.
7.2. Hobi dan Kecenderungan Intelektual
Sebagai seorang pembaca tegar, Gayoom dikenali kerana penglibatannya yang mendalam dengan sastera, terutamanya dalam bidang agama, sains, dan sejarah semasa pasca-kepresidenannya. Daya tarikannya terhadap astronomi telah menjadi aspek ketara minat peribadinya, dan beliau telah menghabiskan masa yang luar biasa mempelajari bulan dan jasad cakerawala. Semasa mengajar di Nigeria pada tahun 1969, Gayoom memerhatikan bahawa arah terbenam bulan berubah sepanjang bulan, bercanggah dengan anggapannya bahawa ia mengikuti laluan yang tetap. Pemerhatian ini mendorongnya untuk merujuk buku-buku astronomi kecil, yang memberikan pemahaman asas tetapi menyedari batasan maklumat yang tersedia.
Minatnya terhadap fotografi dan kaligrafi juga menonjol, dengan Gayoom merupakan seorang kaligrafi mahir yang terkenal dengan karyanya dalam tulisan Arab. Karya-karya kaligrafinya telah dipamerkan di Pusat Islam sejak tahun 1984. Gayoom juga seorang penyair dan penulis.
Gayoom adalah seorang ahli sukan yang bersemangat, dengan minat khusus dalam badminton dan kriket. Beliau secara aktif bermain kedua-dua sukan semasa kepresidenannya dan seterusnya, mengekalkan hubungan yang kuat dengan aktiviti fizikal. Peranannya sebagai seorang cendekiawan Islam melengkapkan pelbagai minatnya, kerana beliau sering terlibat dalam perbincangan dan ceramah mengenai hal ehwal agama semasa masa lapangnya.
7.3. Kepercayaan Agama
Gayoom ialah seorang Muslim Sunni. Perlembagaan Maldives menyatakan semua warga Maldives hendaklah Muslim Sunni. Ramai orang menuduh Gayoom bukan Muslim Sunni, sebaliknya Muslim Syiah, atau tidak menganut agama Islam.
Semasa pilihan raya presiden Maldives 2008, Parti Adhaalath mencabar Gayoom di Mahkamah Agung Maldives sebagai perkara perlembagaan, memetik kenyataan lampau beliau yang boleh mencadangkan beliau bukan Muslim Sunni, yang akan melayakkan beliau daripada bertanding sebagai presiden di bawah syarat perlembagaan bahawa presiden mestilah seorang Muslim Sunni. Mahkamah Agung, setelah menolak kes itu, menyatakan bahawa Parti Adhaalath gagal memberikan bukti yang mencukupi untuk menentukan bahawa Gayoom bukan seorang Muslim Sunni.
Pada tahun 2007, dalam ceramahnya di Pusat Oxford untuk Pengajian Islam, Gayoom berucap sebagai seorang Muslim dan pemimpin negara Muslim, menyatakan kebimbangan mendalamnya terhadap polarisasi yang semakin meningkat antara Islam dan Barat. Beliau menegaskan bahawa kedua-dua pihak, Barat dan Muslim, sering memiliki persepsi yang salah antara satu sama lain, seperti tanggapan bahawa Islam adalah agama keganasan atau bahawa Barat bertujuan memusnahkan Islam. Begitu juga, semakin ramai umat Islam percaya, juga secara tidak tepat, bahawa Islam membenarkan keganasan, kebencian wanita dan kezaliman, dan bahawa Barat bertujuan untuk menghancurkan agama Islam itu sendiri. Kedua-dua pihak melihat satu sama lain dengan syak wasangka dan ketakutan yang mendalam, serta dengan penghinaan dan kebencian. Namun, satu perkara yang sama bagi semua yang terperangkap dalam kitaran ganas ini: kejahilan antara satu sama lain. Dan itu, saya rasa, adalah tragedi terbesar.
8. Anugerah dan Penghormatan
Gayoom menerima beberapa anugerah dan penghormatan sepanjang kerjayanya. Pada tahun 1988, beliau dimasukkan dalam Global 500 Roll of Honour oleh Program Alam Sekitar Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu. Beliau dianugerahkan Anugerah Manusia Laut bagi tahun 1990 oleh Lega Navale Italiana pada tahun 1991 dan Anugerah Alam Sekitar Antarabangsa oleh Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit pada tahun 1998. Gayoom juga menerima Anugerah Kepimpinan Pembangunan Lestari dari The Energy and Resources Institute pada tahun 2008.
Sebagai pengiktirafan sumbangannya kepada hubungan antarabangsa, Gayoom dianugerahkan Darjah Kebesaran Mugunghwa oleh Presiden Korea Selatan Chun Doo-hwan pada tahun 1984, dan pada tahun 1997, Ratu Elizabeth II menganugerahkan kepadanya gelaran Knight Grand Cross of St Michael and St George. Usaha beliau dalam kesihatan awam diiktiraf dengan Pingat Emas Kesihatan untuk Semua WHO pada tahun 1998.
Anugerah ketara lain termasuk Perisai Universiti Al-Azhar pada tahun 2002, Sri Lanka Mitra Vibhushana pada tahun 2008, dan Darjah Kebesaran Ghazi, penghormatan negara tertinggi yang dianugerahkan oleh Maldives, dianugerahkan kepadanya pada tahun 2013. Pada tahun 2015, Gayoom dianugerahkan Perisai Kehormat Jubli Emas oleh Negara atas perkhidmatan nasionalnya yang luar biasa dalam menjaga, mempertahankan, dan mengukuhkan kemerdekaan penuh Maldives sepanjang 50 tahun sebelumnya. Pada tahun 2022, Gayoom dianugerahkan Anugerah Emas Pelancongan Presiden. Beliau menerima anugerah pencapaian seumur hidup pada tahun yang sama.